Αριστερή πολυδιάσπαση και ατομισμός

 

Του Γιώργου Ρούση*

 

 

Χρόνια τώρα, όπως πολλοί άλλοι αριστεροί, πασχίζω να ανακαλύψω τις αιτίες της μάστιγας της πολυδιάσπασης της αριστεράς. Δύσκολο και πολύ σοβαρό εγχείρημα, γι' αυτό και όσα παραθέτω εδώ πρέπει να αντιμετωπιστούν σαν σκόρπιες σκέψεις που χρήζουν περαιτέρω συλλογικής επεξεργασίας.

Πέρα λοιπόν από τα τετριμμένα αλλά και σ' έναν βαθμό σωστά, ότι αυτή η πολυδιάσπαση αντανακλά την κοινωνική διαστρωμάτωση, ή ακόμη ότι αποτελεί συνέχεια ιστορικών διασπάσεων και μάλιστα βαμμένων με αίμα, κάτι που απλώς μεταθέτει χρονικά το ζήτημα, πέραν του ότι η αριστερά που δεν συμμετέχει σε κυβερνητικά σχήματα διασπάται πιο εύκολα από τα κυβερνητικά κόμματα, διότι δεν έχει το συνεκτικό υπόβαθρο των κρατικών συμφερόντων για να την κρατήσουν ενωμένη, πιστεύω πως σημαντικό ρόλο παίζει και η διάβρωση των πόρων και της αριστεράς από το μικρόβιο του ατομισμού.

Αυτό έχει ως συνέπεια, από τη μια στους διάφορους αριστερούς πολιτικούς σχηματισμούς να εκδηλώνεται η ενυπάρχουσα στο κάθε άτομο κοινωνικότητα και ταυτόχρονα να εκφράζεται σε έναν βαθμό η αναγκαία για την αντίδραση στον επιμέρους εργοδότη και στο σύστημα, αλληλεγγύη και συλλογικότητα, από την άλλη, όμως, αυτά συντελούνται όχι από ολοκληρωμένες κοινωνικές προσωπικότητες, αλλά από λίγο-πολύ κατακερματισμένες και αποξενωμένες ατομικότητες, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό διαποτίζονται από τον εγωιστικό ατομισμό.

Ταυτόχρονα επειδή οι παραδοσιακοί κυρίως αριστεροί κομματικοί μηχανισμοί, οι οποίοι δημιουργήθηκαν κατ' εικόνα και ομοίωση του εκφυλισμένου σοβιετικού πρότυπου, μετατράπηκαν σε γραφειοκρατικά ιερατεία, λειτουργούν μάλλον με κεντρικό άξονα την αυτοσυντήρησή τους.

Ετσι, οδηγούμαστε σε μια λογική κάθε ηγετίσκος και το μαγαζάκι του, κάθε «προσωπικότητα» και μια τάση.

Και το δράμα είναι ότι όσο εντείνονται τα αντιλαϊκά μέτρα τόσο ορισμένες αριστερές δυνάμεις κλείνονται στον εαυτό τους, τόσο δημιουργούνται και νέες αριστερές οργανώσεις, αντί να συσπειρώνονται σε μια αντικαπιταλιστική αντιιμπεριαλιστική βάση όσες ήδη υπάρχουν, λες και ακολουθείται μια αντίστροφη λογική από την καθ' όλα ορθολογική, η ισχύς, αν όχι εν τη ενώσει, κάτι που φαντάζει αδύνατον, τουλάχιστον εν τη κοινή δράση.

Και επειδή ο ηγετικός ρόλος του «αφεντικού» ή της ηγετικής ομάδας εξαρτάται από τη διατήρηση του κάθε μαγαζιού, αυτό το τελευταίο μετατρέπεται σε αυτοσκοπό και αναζητούνται αγωνιωδώς εκείνα που χωρίζουν, ή ακόμη διαμορφώνονται τεχνηέντως τέτοια, ακόμη και εκεί που δεν υπάρχουν, φτάνει να δικαιολογηθεί η αυτόνομη ύπαρξη της κάθε σέχτας. Ακόμη χειρότερα, αντί της κριτικής σκέψης κι ενός πολιτισμού διαλόγου καλλιεργείται ο κομματικός φανατισμός και ανάγεται σε κριτήριο κομματικότητας η χυδαία αντιμετώπιση του όποιου διαφωνούντος και ο κομματικός χουλιγκανισμός.

Ετσι, η αριστερά λειτουργεί κάπως όπως την περιέγραφε ο Τσίρκας στη «Λέσχη»: «Τόσοι άνθρωποι, ναυάγια της καταιγίδας που σαρώνει τον κόσμο, κι αντίς η δυστυχία να τους σμίγει, τους χωρίζει. Λες κι ο καθένας τους φοβάται μην κολλήσει από τον άλλον αρρώστια πιο βαριά απ' αυτή που τον λιώνει».

Μήπως, όμως, μπροστά σε αυτό που διακυβεύεται σήμερα και που δεν είναι άλλο από ζήτημα ζωής ή θανάτου για το ίδιο το μέλλον της ανθρωπότητας, πρέπει όλοι όσοι είμαστε λιγότερο αποξενωμένοι, όσοι δεν έχουμε κανένα όφελος από τα μοναστήρια, να αντιδράσουμε αυτοκριτικά και υπεύθυνα και να ξεπεράσουμε ατομισμούς, μικρότητες, μικροεγωισμούς, παρελθούσες και πιο πρόσφατες διαφορές, και να αναζητήσουμε έναν κοινό τόπο αντίδρασης στη βαρβαρότητα;

Μήπως ήλθε η ώρα να καταλάβουμε ότι ακόμη και για να σώσουμε τα παιδιά μας και τα ίδια το τομάρι τους είναι αναγκαία η απαλλαγή μας από την κυριαρχία του ατομισμού και η κοινή δράση;

Μήπως ήλθε η ώρα να καταλάβουμε ότι, για να πλήξουμε ουσιαστικά το σύστημα, είναι αδύνατον να αντιδρούμε με μπούσουλα τις δικές του κυρίαρχες αξίες ανάμεσα στις οποίες ο ανταγωνισμός και ο ατομισμός αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους;

Μήπως, για να «συντρίψουμε πια των αλύσσων (τα) δεσμά και γιγάντια (να) προβάλλει η νικήτρα λευτεριά» όπως έλεγε ο πατέρας μου Τηλέμαχος σε ένα αντιστασιακό τραγούδι που είχε γράψει, πρέπει να σπάσουμε πρώτα τις μικρές προσωπικές αλυσίδες της ιδιώτευσης που μπορεί και να συγκαλύπτεται από κίβδηλες συλλογικότητες;

Μήπως ήλθε η ώρα να κατανοήσουμε ότι σε αυτήν τη φάση που περνάμε το κύριο μέλημά μας πρέπει να είναι η δημιουργία ενός νέου Μετώπου, με χαρακτήρα κοινωνικής αντικαπιταλιστικής πια απελευθέρωσης, ενός Κοινωνικού Απελευθρωτικού Μετώπου, μέσα στο οποίο όποια δύναμη της αριστεράς έχει τα κότσια, ας είναι εκείνη που θα αναδειχτεί ηγεμονεύουσα;

Μήπως ήλθε η ώρα ένα από τα κριτήρια ενίσχυσης, ακόμη και εκλογικής, των αριστερών δυνάμεων να είναι και η στάση τους απέναντι στην κοινή δράση;

Μήπως ήλθε η ώρα να στείλουμε στα μουσεία της ιστορίας και να απομονώσουμε τις ηγεσίες που εγκληματικά αντιστέκονται με ιδιοτέλεια στην κοινή μας δράση και περισυλλογή, αντί να τις εκλιπαρούμε -φωνή βοώντος εν τη ερήμω- να αλλάξουν τακτική;

 

* Ο Γιώργος Ρούσης είναι Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου,  grousis@ath.forthnet.gr.

 

ΠΗΓΗ: Έντυπη Έκδοση, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Σάββατο 30 Απριλίου 2011,  http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=30/04/2011&id=271382