Μαρδούκ: η ιστορία του Χριστού γύρω στο 2000 π.Χ.

Του Γιώργου Ρούση*

Μέρες που είναι, μέρες γιορτινές για τη Χριστιανοσύνη και δη την Ορθοδοξία, σκέφτηκα να σας κάνω κοινωνούς της ιστορίας του θεού Μαρδούκ, που παραθέτει ο σεβαστός αρχαιολόγος και ακαδημαϊκός Σπύρος Μαρινάτος, για να προβληματιστούμε όλοι μαζί πάνω στη μυθολογική προέλευση των θρησκειών, του χριστιανισμού συμπεριλαμβανομένου.

Κατά τη διάρκεια λοιπόν του σουμερικού, στη συνέχεια βαβυλωνικού, πολιτισμού, αναπτύχθηκαν διάφοροι μύθοι οι οποίοι είχαν σημαντική επίδραση στις μυθολογίες, στις θρησκευτικές αντιλήψεις, στα έθιμα άλλων λαών και δη των αρχαίων εβραίων έως και των σύγχρονων χριστιανών.[1]

Έτσι για παράδειγμα η σημερινή βδομάδα με τις εφτά μέρες είναι επιβίωση της λατρείας των βαβυλωνίων αστρικών θεών [2].

Εκείνη την εποχή λοιπόν, δηλαδή περίπου 2.000 χρόνια προ Χριστού, ήταν συχνό το φαινόμενο να πλάθονται θεότητες το πιο συχνά της βλάστησης ή της ευφορίας της γης, οι οποίες πέθαιναν και ανασταίνονταν. Μάλιστα κάτι τέτοιο αναφέρεται και σε μοιρολόγια ακόμη πιο παλιά. Αυτό συμβόλιζε τον θάνατο και την ανάσταση της φύσης. Ανάμεσά τους, ο θεός Ταμούζ αγαπημένος της θεάς του έρωτα και της ηδονής, Ιστάρ[3], η οποία και αυτή κατέβηκε στον Αδη, δηλαδή «στη χώρα από την οποία δεν γυρίζουν», για να βρει τον αγαπημένο της και κατόρθωσε να αποδράσει. Παρόμοιες θεότητες που πέθαναν και αναστήθηκαν εμφανίζονται και αργότερα. Τέτοιες ήταν του Αιγύπτιου Οσιρη, του θεού των Φρυγών Αττη, του Άδωνη…

Η ιστορία όμως του θεού Μαρδούκ, η γιορτή του οποίου ως γιορτή του νέου έτους των Βαβυλωνίων γιορταζόταν στη Βαβυλώνα κάθε χρόνο την άνοιξη και πιο συγκεκριμένα κατά το γρηγοριανό ημερολόγιο τους μήνες Μάρτιο-Απρίλιο και κατά το ιουλιανό ημερολόγιο τον Απρίλιο[4], όπως καληώρα το δικό μας Πάσχα, έχει συγκλονιστικές ομοιότητες με εκείνη του δικού μας Χριστού.

Ο Μαρδούκ, ο οποίος ξεκίνησε να λατρεύεται ως θεός της γονιμότητας, στη συνέχεια, αφού νίκησε κατά τη θεομαχία τον θεό Τιαμάτ (το Χάος), αναγνωρίζεται από τους άλλους θεούς ως ο πρώτος θεός. Ο ίδιος, αφού χωρίσει το Χάος στα δύο, δημιουργεί το Σύμπαν και τελικά τον άνθρωπο από πηλό και από το αίμα ενός προδότη θεού που βοήθησε τον Τιαμάτ. Ολα αυτά αναφέρονται στο «ποίημα της δημιουργίας», το οποίο και γράφτηκε ανάμεσα στο 1125 και το 1104 π.χ. [5], οπότε και ο Μαρδούκ αναδείχθηκε από τους Βαβυλώνιους πρώτη θεότητα. Το ποίημα αυτό διαβαζόταν από τον αρχιερέα των Βαβυλωνίων την τέταρτη μέρα της γιορτής του Νέου Έτους.[6]

Να όμως πώς περιγράφει ο Μαρινάτος τον μύθο του θανάτου και της ανάστασης του Μαρδούκ έτσι όπως αυτός αναφέρεται σε ένα κείμενο της βιβλιοθήκης της πόλης Ασσούρ: «Το κείμενο [των Παθών του Μαρδούκ] μας περιγράφει κυριολεκτικώς έναν παθόντα και ταφέντα και αναστάντα Μαρδούκ, όστις εθριάμβευσε του Άδου και του θανάτου».[7]

«Ο Μαρδούκ κρατείται αιχμάλωτος στα Δύο Ορη, όπερ σημαίνει το υποχθόνιο δικαστήριο. Εκεί υποβάλλεται σε ανάκριση. Επειτα θανατώνεται και άγεται στο όρος. Μαζί με αυτόν θανατώνεται και ένας κακούργος. […] Τα ιμάτια του Μαρδούκ απάγονται. […] Στο όρος στο οποίο βρίσκεται ο θεός φυλάγεται από στρατιώτες και είναι σκότος. Εκεί κατέρχεται η σύζυγός του [η «δέσποινα της Βαβυλωνίας»] και τον αναζητεί μέχρι της θύρας του τάφου. Τέλος όμως ο θεός ανίσταται εκ του όρους και επανέρχεται εις την ζωή.»[8]

Μάλιστα κατά την εορτή του Μαρδούκ στη Βαβυλώνα, αυτή η ανάστασή του γιορτάζεται την όγδοη μέρα των γιορταστικών εκδηλώσεων της πόλης προς τιμήν του με διάφορες εκδηλώσεις, που ξεκινούν από το πρωί και καταλήγουν με μια Μεγάλη εντυπωσιακή Λιτανεία, κατά την οποία περιφέρονται τα αγάλματα του αναστηθέντος Θεού.

Να, λοιπόν, μια ιστορία που, όπως γράφει ο Σπύρος Μαρινάτος, παρουσιάζει «αναλογία περίεργη προς τις χριστιανικές ιδέες», ένας μύθος ενός θεού που μας έρχεται χιλιάδες χρόνια πριν από τον Χριστό και μοιάζει πολύ με εκείνον του Χριστού.

Κατά τα άλλα, για την πραγματική μας Ανάσταση ας μην ξεχνάμε το απόσπασμα από την ψαλμωδία της Μεγάλης Δευτέρας: «Πρόσθες αυτοίς κακά, Κύριε, πρόσθες αυτοίς κακά τοις ενδόξοις της γης. Αλληλούια…»[9]

[1] Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ, Παγκόσμια Ιστορία, εκδόσεις «Μέλισσα» και «Μόρφωση» 1965, τόμος Ι, σελίδα 355.

[2] Στο ίδιο, σελίδα 485.

[3] Βλέπε Γκίλγκαμες, Ενκιντού και ο Κάτω Κόσμος, στο έπος του Γκίλγκαμες, εισαγωγή-απόδοση Αύρα Ward, εκδόσεις «Ιστός» 1994, σελίδες 207 και επόμενες.

[4]Βλέπε Marguerite Rutten, «La religion a Babylone», Presses Univesitaires de France, Collection Que sais-je? 1948

[5] Encyclopedie de la mythologie, Parragon, 2004.

[6] Στο ίδιο, σελίδα 1-2.

[7] Σ. Μαρινάτου «Σουμερικός και Βαβυλωνικός Πολιτισμός» Πανεπιστημιακαί Παραδόσεις 1949, σελίδα 82.

[8] Στο ίδιο σελίδα 82.

[9] Ιερά Σύνοψις: επιμέλεια Διονυσίου Ψαριανού, αρχιμανδρίτου, εκδοτικός οίκος Ι. & Π. Ζαχαροπούλου, Αθήναι-Θεσσαλονίκη. Σελ. 344-345.

Υ.Γ. Τα άνανδρα, απολίτιστα, βάρβαρα, φασιστοειδή που την Τρίτη τα ξημερώματα έκαψαν βιβλία της εβραϊκής συναγωγής της Κέρκυρας, να ξέρουν ότι, το θέλουν ή όχι, οι Ελληνες Εβραίοι ήταν και θα είναι ισότιμο κομμάτι του λαού μας, ενώ οι ίδιοι με τις πράξεις και την ύπαρξή τους τον ντροπιάζουν.

 

* Ο Γιώργος Ρούσης είναι Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου,  grousis@ath.forthnet.gr.

 

ΠΗΓΗ: Έντυπη Έκδοση, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Σάββατο 23 Απριλίου 2011, http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=23/04/2011&id=269990