Ανακοίνωση για το μάθημα των Θρησκευτικών στο Νέο Λύκειο
Από τον ΚΑΙΡΟ*
Αθήνα, 31 Μαρτίου 2011
Παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις για την τύχη του μαθήματος των Θρησκευτικών, έπειτα από τις διαρροές στον τύπο – το περασμένο φθινόπωρο – ενός σχεδίου για το νέο Λύκειο, τελικά με τις πρόσφατες ανακοινώσεις του ΥΠΔΒΜΘ, φαίνεται να αναγνωρίζεται στην πράξη η θεμελιώδης παιδευτική αξία του ΜτΘ.
Σύμφωνα όμως με τις ανακοινώσεις του ΥΠΔΒΜΘ, στο τελικό σχέδιο για την μορφή, το περιεχόμενο σπουδών και τους εκπαιδευτικούς σκοπούς του νέου Λυκείου, το μάθημα των Θρησκευτικών είναι το μοναδικό μάθημα το οποίο απέκτησε «νέο τίτλο» δηλ. «Θρησκεία καί κόσμος» (σημ: στις Β΄ και Γ΄ τάξεις) σε σχέση με τα υπόλοιπατα οποία εξακολουθούν να υφίστανται με τις γενικές τους ονομασίες (π.χ. Μαθηματικά, Ιστορία, Φυσική κλπ). Ταυτόχρονα διαφοροποιείται ριζικά ο χρόνος που διατίθεται για τη διδασκαλία του, αφού στη μεν Β΄ τάξη γίνεται μονόωρο ( το μοναδικό μάθημα στη τάξη αυτή ) σε σχέση με τα υπόλοιπα, στη δε Γ΄ τάξη «αναβαθμίζεται» σε δίωρο, πλην όμως επιλεγόμενο.
Με τον τρόπο αυτό εισάγεται ένα νέο (;) ως προς το περιεχόμενό του μάθημα, που ενώ στη Α΄ τάξη διατηρεί την υφιστάμενη και σήμερα γενική ονομασία «Θρησκευτικά», στις άλλες δυο τάξεις εμφανίζεται σαφώς διαφοροποιημένο ή εξειδικευμένο κάτω από τον προαναφερθέντα τίτλο. Πρόκειται ασφαλώς για εσκεμμένη ενέργεια – επιλογή του Υπουργείου, το οποίο προκαταλαμβάνει τους πάντες και ερήμην των θεολογικών επιστημονικών ενώσεων θέτει αδιαπραγμάτευτα και χωρίς να το συγκεκριμενοποιεί το πλαίσιο και το περιεχόμενο του νέου αυτού μαθήματος. Όσο και αν είναι ελλιπή τα στοιχεία – αυτή τη στιγμή – για το ακριβές περιεχόμενό του, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι όποιοι παιδαγωγικοί και εκπαιδευτικοί του στόχοι και σκοποί ακυρώνονται a priori στη πράξη, εφόσον η διδασκαλία του περιοριστεί σε μία (1) ώρα υποχρεωτική (Β΄ τάξη) και δύο (2) ώρες μετά από επιλογή (Γ΄ τάξη). Η εμπειρία και η πρακτική έχουν αποδείξει ότι μονόωρη διδασκαλία μαθήματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση σχεδόν εκμηδενίζει την παρουσία του στο πρόγραμμα και ελαχιστοποιεί τη συμβολή του στη συνολική εκπαιδευτική προσπάθεια (κάτι που εξάλλου και η ίδια η Υπουργός υπογράμμισε σαν λάθος, σε προφορική συνέντευξή της, αναφερόμενη στα μονόωρα μαθήματα που υπήρχαν στο προηγούμενο πρόγραμμα).
Επομένως εάν το υπουργείο επιθυμεί το μάθημα με τον νέο τίτλο να εξυπηρετήσει στοιχειωδώς τις ανάγκες της εκπαίδευσης με στόχο μια σφαιρική προσέγγιση της γνώσης για το θρησκευτικό φαινόμενο στη ζωή του ανθρώπου και του κόσμου, οφείλει, προκειμένου να είναι εναρμονισμένο με το συνολικό σχεδιασμό του νέου Λυκείου, να αναθεωρήσει την πρότασή του επαναφέροντας τουλάχιστον το δίωρο στη Β΄ τάξη. Είναι αναγκαίο εξάλλου να υπενθυμίσουμε ότι για το θέμα αυτό έχει ήδη αποφανθεί το Συμβούλιο της Επικρατείας σε παλαιότερη απόφασή του ότι η θρησκευτική εκπαίδευση – ως συνταγματική πρόβλεψη – δεν εξυπηρετείται επαρκώς με την μονόωρη διδασκαλία. Ο θεολογικός εκπαιδευτικός κόσμος αναμένει με ενδιαφέρον την απάντηση του υπουργείου ενώ θα θεωρούσε ως κίνηση ύψιστης αίσθησης ευθύνης την επαναφορά του μαθήματος για την Γ΄ τάξη στη ζώνη των υποχρεωτικών, έστω και με το ισχύον καθεστώς της μιας (1) ώρας.
Οι παραπάνω προτάσεις μας προφανώς ούτε παραβλέπουν την όποια θετική προσπάθεια καταβάλλεται για τη βελτίωση του νέου Λυκείου, ούτε έχουν να κάνουν με την εξυπηρέτηση πρόσκαιρων συντεχνιακών αιτημάτων. Τα όποια προβλήματα επιφέρει ο νέος αυτός σχεδιασμός σε όλους τους εκπαιδευτικούς θα αφορούν προφανώς και τους θεολόγους, γι’ αυτό και πιστεύουμε οτι χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια από όλους τους εκπαιδευτικούς φορείς ώστε να αναδείξουμε μεν τα όποια θετικά της νέας πρότασης (π.χ. μαθητικές εργασίες, μείωση μαθημάτων) επισημαίνοντας ταυτόχρονα τις αδυναμίες της και τις εμμονές της σε παρωχημένα σχήματα και λανθασμένες επιλογές (π.χ. εξετασιοκεντρική λογική, βαθμοθηρία). Γι’ αυτό και επιφυλασσόμαστε να τοποθετηθούμε συνολικά για το σχεδιασμό του νέου λυκείου προσεχώς.
Κλείνοντας, οφείλουμε να τονίσουμε για μια ακόμη φορά την πάγια θέση μας για μια θρησκευτική εκπαίδευση που θα αμβλύνει τις αντιθέσεις, θα ξεπερνά τις προκαταλήψεις και τις στερεότυπες αντιλήψεις, θα ενώνει και δε θα χωρίζει τους μαθητές. Στην κατεύθυνση αυτή είμαστε πρόθυμοι να συμβάλουμε με όλες μας τις δυνάμεις, τονίζοντας οτι το αμέσως επόμενο βήμα για το ΥΠΔΒΜΘ προκειμένου να πείσει για τις πραγματικές προθέσεις του σχετικά με την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης στον τόπο μας, είναι να προχωρήσει επιτέλους στη κατάργηση των εγκυκλίων που αφορούν στις απαλλαγές από το μάθημα των Θρησκευτικών και οι οποίες εξακολουθούν να δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητα της σχολικής κοινότητας αφήνοντας ανοιχτά ζητήματα που δεν εξυπηρετούν παρά μόνο πρόχειρες ιδεολογικές φορτίσεις και θέτουν διαρκώς σε αμφισβήτηση ένα μάθημα που τα τελευταία χρόνια αλλάζει προς το καλύτερο.
Η Διοικούσα Επιτροπή του «Πανελληνίου Θεολογικού Συνδέσμου – ΚΑΙΡΟΣ-για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης»
Αμπατζίδης Θεόφιλος, Θεολόγος (Κοζάνη)
Αργυρόπουλος Ανδρέας, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων (Μυτιλήνη)
Καζλάρη Πηγή, Θεολόγος (Λάρισα)
Κωνσταντίνου Μιλτιάδης, Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ (Θεσσαλονίκη)
Μαυροκωστίδης Γρηγόρης, Θεολόγος (Θεσσαλονίκη)
Μόσχος Δημήτρης, Λέκτορας του Τμήματος Θεολογίας του ΕΚΠΑ (Αθήνα)
Παπαδόπουλος Γιώργος, Θεολόγος (Αθήνα)
Παπασωτηρόπουλος Χριστόφορος, Θεολόγος (Πάτρα)
Σταματέλλου Νόνη,Θεολόγος (Ιωάννινα)
* ΚΑΙΡΟΣ – ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΑΙΡΟΣ
για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης
