Η πρόκληση της περιφερειοποίησης στην Ελλάδα
Με αφορμή τη μείωση των 13 περιφερειών, τον Καποδίστρια 2 και την απόπειρα αναθεώρησης του Συντάγματος
Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα *
Ενώ το ζήτημα της περιφερειοποίησης είναι μια κατ’ αρχήν προοδευτική ιδέα, ως πρακτική όταν εφαρμόζεται στη σύγχρονη εποχή της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης τα θετικά της είναι ελάχιστα, ενώ αντίθετα τα αρνητικά πολλά.
Η εξέταση του ζητήματος σε οποιαδήποτε κλίμακα, οφείλει να αντιμετωπίσει τουλάχιστον τέσσερις παραμέτρους:
α) Ποια είναι η Μητρόπολη και ποιος ο ρόλος της.
β) Ποιοι είναι οι πολιτικοί, κοινωνικοί, οικολογικοί και οικονομικοί όροι.
γ) Ποιοι είναι οι ευρύτεροι στόχοι της. Και
δ) Πόσο ενεργοποιούνται ή αποκλείονται οι πολίτες και κάτοικοι από τις αποφάσεις.
Η μείωση των περιφερειών της πατρίδας μας από 13 σε 5-6 δημιουργεί την αρχή αντίστοιχων μικρών κρατών, ειδικά στη φάση που η ηγεσία τους θα είναι αιρετή. Το ερώτημα είναι λοιπόν εάν θα είναι περιφέρειες του ελλαδικού κράτους μόνο ή και περιφέρειες της Μητρόπολης των Βρυξελλών; Υπάρχουν ήδη δύο δεδομένα που κλίνουν στη δεύτερη εκδοχή. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε. Ε.) ήδη οι πιο κοσμοπολίτικες δυνάμεις (με κυρίαρχες τις κεντρώες) στοχεύουν τη μετατροπή της σε Ομοσπονδία, εκφυλίζοντας σταδιακά τα έθνη – κράτη.
Επίσης τα κονδύλια – προγράμματα της όποιας ανάπτυξης, τείνουν να διοχετεύονται σε περιφέρειες κατ’ ευθείαν και όχι δια του εθνικού κράτους. Και φυσικά με χειρότερους όρους. Οι τάσεις των ευρωπαϊστών που επιθυμούν την μετεξέλιξη της Ε. Ε. σε Συνομοσπονδία εθνικών κρατών υπάρχει μεν, αλλά είναι λιγότερο συμβατή με το ρόλο του Ευρωπαϊκού καπιταλισμού, της ανάγκης επιταχυμένης κυκλοφορίας χρημάτων, εμπορευμάτων και εργαζομένων. Επί πλέον οι δυνάμεις που δεν συνηγορούν στο σημερινό ρόλο της Ε.Ε. είναι ακόμα σε φάση που δεν μπορούν να έχουν αποφασιστικό χαρακτήρα, παρά μόνο παρεμβατικό.
Από την άλλη η εμπειρία του «Καποδίστρια 1» (Κ.1) οδήγησε ειδικά τους καποδιστριακούς δήμους σε οικονομικό αδιέξοδο, σε μείωση της συμμετοχής των διαμερισμάτων – κοινοτήτων στις αποφάσεις, στην απομάκρυνση του μεγάλου πληθυσμού τους και από τα διαμερισματικά προβλήματα, αλλά και στην απομάκρυνση της λογικής της πιο άμεσης δημοκρατίας σ’ αυτά. Είχαμε επί πλέον αύξηση της συρρίκνωσης και των κωμοπόλεων και ως παρενέργεια την σχεδόν απότομη διακοπή της φιλικής σχέσης των πολιτών με το δασικό και αγροτικό χώρο, ζήτημα που διαπιστώσαμε και με την αφορμή των φετινών πυρκαγιών.
Η δημιουργία ακόμη μεγαλύτερων καποδιστριακών δήμων και η γιγάντωση των νομαρχιών με τον «Καποδίστρια 2» (Κ. 2), υποτίθεται δήθεν ότι θα επιλύσει κοινά διαδημοτικά ή διανομαρχιακά προβλήματα -που πράγματι υφίστανται-, αφού προωθούνται με τους ίδιους και χειρότερους όρους. Είναι επομένως αναμενόμενο να επιτείνουν τα ζητήματα που δεν έλυσε ο (Κ.1)
Είναι ανάγκη όμως να λάβουμε υπόψη μας και τα ευρύτερα ζητήματα που προωθούνται για τη σημασία των δημόσιων αγαθών (παιδεία, υγεία, περιβάλλον, δημόσιοι χώροι, συγκοινωνίες, συλλογικά πνευματικά δικαιώματα, κλπ). Ήδη βιώνουμε την εγκατάλειψη του «κράτους πρόνοιας» που κυριάρχησε στην προηγούμενη φάση του καπιταλισμού. Έτσι Υγεία, Παιδεία, Περιβάλλον, κλπ παραδίδονται με σχεδιασμό στον ιδιωτικό χώρο, με στόχο την πλήρη ιδιωτικοποίησή τους και εμπορευματοποιήσή τους. Προωθούνται οι Σ.Δ.Ι.Τ. (Συμπράξεις Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα), ενοικιάζονται εργαζόμενοι στο δημόσιο, έχει αυξηθεί σημαντικά η ελαστική εργασία και έχει μειωθεί η κεντρική χρηματοδότηση, ενώ η φορολογία παραμένει κεντρική.
Είναι ανάγκη στο σημείο αυτό όχι μόνο να θυμηθούμε την προώθηση του «Ευρωσυντάγματος», αλλά και τη διαδικασία των συνεχών αναθεωρήσεων του εθνικού συντάγματος. Στη φάση που βρισκόμαστε, η Ν.Δ. προωθεί ταυτόχρονα την αναθεώρηση του άρθρου 16 (σε πολλές παραγράφους, επομένως αφορά όλη την εκπαίδευση). Επίσης προωθεί την αναθεώρηση των άρθρων 24 και 117, που αφορούν την παραπέρα εκμετάλλευση των δασών με νέα χωροταξία. Επιδιώκεται δηλ. η μείωση της προστασίας του δασικού κεφαλαίου της χώρας μας με τον επιχειρούμενο διαχωρισμό δασών και δασικών εκτάσεων. Επί πλέον επιδιώκεται η δυνατότητα επέκτασης πολεοδομικού σχεδιασμού και σε δασικού χαρακτήρα εκτάσεις. Ήδη στα ζητήματα αυτά έχει τοποθετηθεί υπέρ των απόψεων αυτών και ο Λ.Α.Ο.Σ.!
Συμπληρωματικά η ΝΔ επιδιώκει την αναθεώρηση των άρθρων 103-104 για μεγαλύτερη ελαστικοποίηση της εργασίας στο δημόσιο, που σε συνδυασμό με την καπιταλιστική περιφερειοποίηση, μπορεί να επιφέρει πολλαπλασιαστικά φαινόμενα – πλην του αμιγούς μανδαρινοκρατικού πυρήνα (στρατός, αστυνομία, δικαστικοί, στελέχη, κλπ) – με αντίστοιχες συνέπειες τόσο στο εργασιακό, όσο στους μισθούς και στο ασφαλιστικο-συνταξιοδοτικό των εργαζομένων.
Επίσης η αναθεώρηση του άρθρου 17, που προσπαθεί να απολυτοποιήσει την ιδιωτική ιδιοκτησία και τα λεγόμενα «πνευματικά δικαιώματα», μπορεί να οδηγήσει σε ολοκληρωτική εποχή εις βάρος κάθε έννοιας δημόσιου αγαθού.
Ως επιστέγασμα η κυβέρνηση προωθεί την αναθεώρηση του άρθρου 100 για συνταγματικό δικαστήριο, ώστε να ελέγχει απόλυτα το κεντρικό σκληρό κράτος οποιαδήποτε έννομη προσφυγή. Επί πλέον επιδιώκει την αναθεώρηση του άρθρου 102, που αφορά τις αρμοδιότητες της «τοπικής αυτοδιοίκησης». Αλλά μέσα στο προηγούμενο κλίμα που προωθείται, οι μεγάλοι μητροπολιτικοί δήμοι, οι νομαρχίες που υπερβαίνουν τις σημερινές περιφέρειες (!!!) σε σχέση και με το υπόλοιπο οικονομικο-πολιτικό περιβάλλον που δείξαμε, κατανοούμε τι ειδικό ρόλο καλούνται να παίξουν.
Κλείνοντας το σημείωμα αυτό, θέτω το μεγάλο ερώτημα: Το κίνημα της προηγούμενης περιόδου ενάντια στην αντιδραστική αναθεώρηση, παρότι επικεντρώθηκε στο άρθρο 16, δεν άφησε τα άρθρα 24-117, 103-104, 100. Το πρόβλημα είναι γιατί δεν κατάφερε να αναδείξει το ρόλο της αναθεώρησης για το άρθρο 17, αλλά κυρίως για το 102;
Εάν δε θυμηθούμε ότι το ΠΑΣΟΚ του Γ. Α. Παπανδρέου συμπίπτει στην αναθεώρηση (πλην του 16) και στο άρθρο 102, κατανοούμε ότι χωρίς ευρύτερο κίνημα, οι πολιτικές που προωθούνται μέσω της συντηρητικής περιφερειοποίησης και (Κ. 2), μπορούν να πάρουν μέχρι και συνταγματικό χαρακτήρα.
Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα λοιπόν, τόσο για όλη την παραδοσιακή αριστερά – κοσμοπολίτικη, συντηρητική και επαναστατική – όσο και για τα κινήματα και το ρόλο τους σ’ αυτή τη μεγάλη πρόκληση.
Οβρυά Μεσσάτιδας, 16-10-2007
* Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας κατά τη συγγραφή του άρθρου ήταν είναι Γραμματέας της Α΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας
Σημείωση: Δείτε ένα σχέδιο από την ΚΕΔΚΕ για την μείωση του αριθμού των Δήμων,
