Γερμανική Ευρώπη πολλών ταχυτήτων

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΠΙΤΑΧΥΝΕΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ, ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΟΠΩΣ ΤΗ ΦΑΝΤΑΖΟΝΤΑΝ ΟΙ ΘΙΑΣΩΤΕΣ ΤΟΥ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ*

 

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

 

Εσείς οι Γάλλοι έχετε κατά καιρούς ωραίες ιδέες για την Ευρώπη, τις οποίες, ωστόσο, είσθε έτοιμοι να απαρνηθείτε από τη στιγμή που θα τις δεχθεί η Γερμανία! Δεν το έγραψε ακριβώς έτσι, αλλά αυτό υπονοούσε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόφλγκανγκ Σόιμπλε σε πρόσφατο άρθρο του στη γαλλική Le Monde, αναφορικά με το κρίσιμης σημασίας Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας, που προτείνει το Βερολίνο και που πρόκειται να συζητηθεί στη σύνοδο κορυφής της Ε. Ε., στις 24-25 Μαρτίου.

Ο Γερμανός πολιτικός υπενθύμισε στους αναγνώστες του το προηγούμενο της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας: Το 1952, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και οι χώρες της Μπενελούξ υπέγραψαν συμφωνία βάσει του σχεδίου του Γάλλου πρωθυπουργού Ρενέ Πλεβέν για την πολιτικοστρατιωτική ένωση της Ευρώπης. Ωστόσο, η γαλλική Εθνοσυνέλευση, υπό το κράτος των γκωλικών ανησυχιών για περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας, έπνιξε το μωρό στην κούνια του και το φιλόδοξο σχέδιο, που θα μπορούσε να αλλάξει τη μοίρα της Ευρώπης, δεν υλοποιήθηκε ποτέ.

Εκτοτε, γράφει ο Σόιμπλε, η ευρωπαϊκή ενοποίηση ακολουθεί τον αντίστροφο δρόμο: πρώτα η οικονομική ένωση και μέσω αυτής η πολιτική. Ωστόσο, η κρίση της Eυρωζώνης που ξέσπασε το 2010 δεν μας επιτρέπει να συνεχίσουμε όπως πριν: «Φτάσαμε σε ένα στάδιο όπου τίθεται αναγκαστικά το ερώτημα αν είμαστε διατεθειμένοι να περάσουμε σε μια πιο σφιχτή πολιτική ολοκλήρωση». Το υπονοούμενο είναι σαφές: Δεν είσαστε εσείς, οι Γάλλοι και οι σύμμαχοί σας που επί χρόνια φωνάζατε για «οικονομική διακυβέρνηση» της Ενωσης; Λοιπόν, αυτό θέλατε, αυτό θα έχετε!

 

Η γαλλική ιδέα

 

Το επιχείρημα του κ. Σόιμπλε είναι λιγότερο στέρεο απ' ό, τι ακούγεται. Η παραδοσιακά γαλλική ιδέα της «οικονομικής διακυβέρνησης» υπονοούσε πολιτικό έλεγχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, πιο «μαλακό» ευρώ, πιο ελαστικό Σύμφωνο Σταθερότητας, πιο ισχυρή προτίμηση των ευρωπαϊκών προϊόντων – με δυο λόγια, μια λιγότερο μονεταριστική και περισσότερο αναπτυξιακή Eυρωζώνη. Στην ίδια κατεύθυνση, κατ' εξοχήν ευρωπαϊστές πολιτικοί, όπως ο Κ. Σημίτης, πρότειναν, όταν ξέσπασε η κρίση στην Eυρωζώνη, την έκδοση ευρωομολόγων, κοινή φορολογική πολιτική, μεταβιβάσεις πόρων από τις πλεονασματικές προς τις ελλειμματικές χώρες – δηλαδή, μια περισσότερο ισορροπημένη και κοινωνική πολιτική «κεϊνσιανισμού σε ευρωπαϊκή κλίμακα».

Αντί γι' αυτό, η κ. Μέρκελ μας προσφέρει ακόμη μεγαλύτερες δόσεις πρωσικής αυστηρότητας, με ολίγη γαλλική σάλτσα. Δεν φτάνει που «σφίγγει τις βίδες» της δημοσιονομικής πολιτικής, κάνοντας ακόμη αυστηρότερο το ισχύον Σύμφωνο Σταθερότητας, αλλά φιλοδοξεί με το προτεινόμενο Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας να επιβάλει στα 17 κράτη-μέλη της Eυρωζώνης και ενιαία οικονομική πολιτική, εξισώνοντας στον χαμηλότερο (από κοινωνική σκοπιά) παρονομαστή εργασιακές σχέσεις, μισθούς και συνταξιοδοτικά όρια.

Μια πολιτική, την οποία αναγκάζεται να καταπιεί «με κλειστή τη μύτη» η Γαλλία, αφ' ενός μεν για να προστατέψει τις τράπεζές της από το ενδεχόμενο χρεοκοπίας περιφερειακών χωρών, αφ' ετέρου δε γιατί σύρεται σε μέτρα «εξυγίανσης» υπό τον ανομολόγητο, αλλά υπαρκτό φόβο ότι θα μπορούσε ακόμη κι αυτή, αύριο – μεθαύριο, να χάσει την ανώτατη βαθμολογία «ΑΑΑ» από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης.

 

Άτυπο Διευθυντήριο

 

Λιγότερο προβεβλημένες είναι οι πολιτικές επιπτώσεις του γερμανικού σχεδίου. Ηδη διολισθαίνουμε ανεπαισθήτως προς μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων. Δεν μιλάμε μόνο για την προϋπάρχουσα διάκριση μεταξύ Eυρωζώνης και λοιπών κρατών, αλλά και για την καλπάζουσα, δομική πόλωση στο εσωτερικό της Eυρωζώνης μεταξύ πυρηνικών και περιφερειακών χωρών, πιστωτών και οφειλετών, ηγετικών δυνάμεων και φτωχών συγγενών. Ηδη, έχει αρχίσει να συνεδριάζει στις Βρυξέλλες το άτυπο Διευθυντήριο του ευρωμηχανισμού σταθερότητας, αποτελούμενο από τους εκπροσώπους των έξι χωρών της Eυρωζώνης με τη μέγιστη πιστοληπτική αξιοπιστία ΑΑΑ (Γερμανία, Γαλλία, Αυστρία, Ολλανδία, Φινλανδία και Λουξεμβούργο).

Παράλληλα, το Βερολίνο πιέζει για τη θέσπιση νέων, ειδικών συντονιστικών οργάνων, που θα επωμιστούν την εφαρμογή του Συμφώνου Ανταγωνιστικότητας και την επιβολή ποινών στις παρεκκλίνουσες χώρες – μέχρι και τη στέρηση του δικαιώματος ψήφου στις συνεδριάσεις των υπουργών Οικονομικών. Πρόκειται για δραματικές υπερβάσεις τόσο των ευρωπαϊκών συνθηκών όσο και των εθνικών συνταγμάτων. Υπερβάσεις οι οποίες, βέβαια, απαιτούν ισχυρότατη λαϊκή νομιμοποίηση μέσω δημοψηφισμάτων – εκτός κι αν κάποιοι πιστεύουν ότι η «επανίδρυση της Ευρωπαϊκής Ενωσης» μπορεί να προωθηθεί με συνταγματικά πραξικοπήματα.

Υπό αυτό το πρίσμα, δεν ξενίζει το γεγονός ότι στη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών όπου παρουσιάστηκε η ιδέα του Συμφώνου Ανταγωνιστικότητας, η ατμόσφαιρα ήταν τόσο φορτισμένη, ώστε το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel να κάνει λόγο για «ευρωπαϊκή εξέγερση εναντίον του σχεδίου Μέρκελ». Μαύρο πρόβατο της Ε. Ε. μέχρι προχθές λόγω των – υποτίθεται – «λαϊκιστικών» πολιτικών του εναντίον του ΔΝΤ και των τραπεζών, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν αποθεώθηκε ως πολιτικός ήρωας στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.

 Στην ίδια τη συνεδρίαση των «27», ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ στράφηκε προς την κ. Μέρκελ και την ρώτησε: «Γιατί πρέπει να προκαλέσετε οπωσδήποτε αυτό το ρήγμα; Θεωρείτε όλους εμάς, τους υπόλοιπους, εμπόδια στον δρόμο σας»; Από την πλευρά του ο Αυστριακός καγκελάριος Βέρνερ Φάινμαν δήλωσε: «Δεν είμαι διατεθειμένος να πω στους συμπατριώτες μου ότι πρέπει να δουλέψουν περισσότερες ώρες». Περισσότερο μελοδραματικός, ο Κύπριος πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας δήλωσε αναφορικά με την εναρμόνιση της φορολογίας: «Αν υποχωρήσω εδώ, δεν θα μπορέσω να επιστρέψω στην πατρίδα μου»!

Παρ’ όλα αυτά, όμως, η Αγκελα Μέρκελ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα στη Γερμανία, όπου η πλειονότητα του εκλογικού σώματος θεωρεί ότι το Βερολίνο κάνει υπερβολικές παραχωρήσεις στα υπερχρεωμένα κράτη και οι Φιλελεύθεροι σύμμαχοι της Γερμανίδας καγκελαρίου απειλούν να εγκαταλείψουν την κυβέρνηση.

Είναι χαρακτηριστικό το πρωτοσέλιδο της συντηρητικής εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung με φωτογραφία των σκυθρωπών Μέρκελ και Σαρκοζί κάτω από τον μουντό ουρανό της Ντοβίλ και τίτλο που καυτηρίαζε την υποτιθέμενη «παράδοση» της Γερμανίας στο Παρίσι: «Η Ευρώπη μετατρέπεται σε Ενωση μεταφοράς πόρων»! Η πρόσφατη πανωλεθρία του κόμματος της κ. Μέρκελ στο Αμβούργο μάλλον δεν θα κάνει τα πράγματα πιο εύκολα.

 

* Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή την Κυριακή 27 Φεβρουαρίου. Το είδα: http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=2502:2011-02-27-13-55-07&catid=54:anpolitiki&Itemid=284