Η αναγκαία αντίσταση του Πανεπιστημίου
Του Παναγιώτη Σωτήρη*
Το Υπουργείο Παιδείας ανακοινώνει τον περιορισμό των δωρεάν διανεμόμενων διδακτικών εγχειριδίων, απαγορεύοντας να χορηγούνται δύο βιβλία ανά μάθημα. Οι πιστώσεις για διδάσκοντες 407/80 περικόπτονται, με αποτέλεσμα να συρρικνώνονται τα προγράμματα σπουδών, ιδίως στα περιφερειακά ΑΕΙ, και πολλές διδάσκουσες και διδάσκοντες να αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο μισθολογικών μειώσεων ή / και απολύσεων.
Ο Υφυπουργός Παιδείας, μιλώντας στη Βουλή, αναφέρεται απαξιωτικά στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και τη διαμαρτυρία του για την περικοπή πιστώσεων, κατηγορώντας το ότι δεν σέβεται το «αίμα και τον ιδρώτα του φορολογούμενου». Δημοσιογράφοι, βουλευτές και πολιτευτές περιφέρονται στα τηλεοπτικά κανάλια και ζητούν την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, παρουσιάζοντας τα Πανεπιστήμια ως κέντρα ανομίας στα οποία πρέπει επιτέλους «να μπει τάξη». Εισαγγελείς αποστέλλουν κλήσεις προς εξέταση θεωρώντας ότι αποτελεί έγκλημα η έμπρακτη αλληλεγγύη εντός των Πανεπιστημίων σε ανθρώπους που διαλέγουν την απεργία πείνας ως μέσο έσχατο διαμαρτυρίας.
Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση ετοιμάζει την κατάθεση νέου νομοσχεδίου για τα ΑΕΙ, το οποίο, εκτός των άλλων, καταργεί το αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ και τις δημοκρατικές διαδικασίες στο εσωτερικό τους, προτείνοντας την αντιγραφή των μεθόδων διοίκησης των επιχειρήσεων ως λύση για τα προβλήματα των πανεπιστημίων. Αντικατάσταση των αιρετών πρυτάνεων από διορισμένους μάνατζερ, διαχείριση των πιστώσεων στη βάση ποσοτικά μετρήσιμων στόχων, διαρκής αξιολόγηση των προγραμμάτων, των σχολών και των τμημάτων, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να κλείνουν όσα δεν κρίνονται αποδοτικά: αυτό είναι το σύγχρονο πρότυπο διοίκησης για τα πανεπιστήμια.
Δύο στοιχεία αποτελούν το κοινό νήμα όλων αυτών των προτάσεων και δημόσιων τοποθετήσεων. Το πρώτο είναι η βαθιά περιφρόνηση προς το δημόσιο πανεπιστήμιο και ό,τι μπόρεσε, τις περισσότερες φορές κάτω από δύσκολες συνθήκες, ιστορικά να εκφράσει: την αξία των δημόσιων και δωρεάν αγαθών, την κριτική σκέψη, την επιστημονική παραγωγή, την άρνηση συμμόρφωσης με τις κυρίαρχες κατευθύνσεις, την ανάπτυξη μαχητικών, διεκδικητικών και σε αρκετές περιπτώσεις ριζοσπαστικών κινημάτων. Το δεύτερο είναι η ολοένα και μεγαλύτερη αναδίπλωση της πολιτικής, δημοσιογραφικής και οικονομικής ελίτ σε μια νεοσυντηρητική ιδεολογία «νόμου και τάξης», η συνειδητή επένδυση στην ξενοφοβία και το ρατσισμό, καθώς και η προσπάθεια να γίνει η «ασφάλεια» της αστυνομικής καταστολής και του «φράχτη του αίσχους» το μόνο πεδίο απόσπασης συναίνεσης από κοινωνικά στρώματα ανασφαλή που συστηματικά χειραγωγούνται να θεωρούν εχθρό αυτόν που στην πραγματικότητα μοιράζεται μαζί τους την ίδια συνθήκη εκμετάλλευσης και όχι αυτόν που είναι υπεύθυνος για την εξαθλίωση που βιώνουν.
Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα το Πανεπιστήμιο καλείται να αντισταθεί. Καλείται να υπερασπιστεί τη δυνατότητά του να είναι χώρος παραγωγής γνώσης και όχι αυταρχικό εκπαιδευτήριο, πεδίο κριτικού διαλόγου και όχι μηχανισμός μηχανικής αναπαραγωγής προκατασκευασμένων απόψεων, χώρος διαμόρφωσης του επιστημονικού δυναμικού της χώρας και όχι μοχλός για την ακόμη μεγαλύτερη ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων. Καλείται να δείξει ότι η αποδέσμευση από τον καταναγκασμό της αγοράς και όχι η πλήρης ενσωμάτωση του ανορθολογισμού του σύγχρονου καπιταλισμού αποτελεί την αναγκαία συνθήκη για την παραγωγή πραγματικά κοινωνικά αναγκαίων πρακτικών και αγαθών. Και βέβαια καλείται όντως να υποθάλψει, σεβόμενο την ιστορία του και αναλογιζόμενο την ευθύνη του, τη ριζοσπαστική αμφισβήτηση, τη συλλογική διεκδίκηση, την αλληλεγγύη, εν ολίγοις την έμπρακτη σύγκρουση με οτιδήποτε σήμερα απειλεί να μας παρασύρει σε συνθήκη κοινωνικού μεσαίωνα.
* panagiotis_sotiris@yahoo.com
ΠΗΓΗ: 02/02/2011, http://www.alfavita.gr/artro.php?id=21941
