Οι τρεις Ιεράρχες και η νεοελληνική παρακμή 

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

Είναι ώρα να πάψουμε να υποκρινόμαστε. Το νεοελληνικό υπό ξένη κηδεμονία κράτος (προτεκτοράτο) διέρχεται ίσως την τελευταία του φάση, την φάση της τελικής παρακμής πριν από την κατάρρευση! Οι ξένοι προστάτες (προτέκτορες) σε αγαστή συνεργασία με τους πρόθυμους να υπηρετήσουν τα ξένα συμφέροντα στη χώρα μας με αντάλλαγμα την άσκηση της εξουσίας απογύμνωσαν τη χώρα από τους πραγματικούς διαχρονικά προστάτες.

Ο θρύλλος λέγει ότι, όταν ο Μωάμεθ πολιορκούσε τη βασιλεύουσα των πόλεων, είχε απελπιστεί ότι θα καταφέρει να την εκπορθήσει. Τότε κάποιος από τους αυλικούς του τον πληροφόρησε ότι η Πόλη του είχε δοθεί. Είχε λάβει εκείνος από μέσα την είδηση ότι η Προστάτις της, που την είχε διασώσει από πλήθος κινδύνων κατά τη χιλιόχρονη ιστορία της, είχε αποσύρει τη Σκέπη της πικραμένη από την απομάκρυνση των πολιτών της από τον δρόμο του Υιού και Θεού της!

Οι πονεμένοι Ρωμηοί καθ’ όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, παρά τον θρύλλο, αισθάνονταν την Παναγία να θρηνεί μαζί τους. Έσπευδαν μάλιστα να την παρηγορήσουν με το χιλοτραγουδισμένο “σώπασε κυρά Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις, πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θάναι”. Και ήρθαν οι καιροί και ξανάγιναν κάποια δικά μας. Έτσι πιστέψαμε; Έτσι μας είπαν εκείνοι που ταυτίστηκαν με τους “προστάτες” μας; Το βέβαιο είναι ότι οι “προστάτες” εκείνοι αλλά πολύ περισσότερο οι σημερινοί, καθώς και οι δικοί μας στην υπηρεσία τους, οι κατά καιρούς εθνοσωτήρες, δεν ανέχονταν να προσβλέπει ο λαός μας και σε άλλους προστάτες πέρα από τους ίδιους. Τί να κάνουν όμως, που ο λαός αργεί σημαντικά να ξεστραβωθεί; Αποδέχθηκαν και κάποιους άλλους. Μάλιστα την Παναγία την ανέδειξαν σε προστάτιδα των ενόπλων Δυνάμεων, ωσάν να είναι πολεμόχαρη αυτή και όχι απλώς προστάτιδα των αδικουμένων. Αποδέχθηκαν και τους τρείς Ιεράρχες ως προστάτες της παιδείας. Βέβαια από παιδεία δεν γνώριζαν. Ούτε από παιδεία της Ρωμηοσύνης ούτε και από την άλλη των αρχαίων προγόνων μας, προς επιστροφή στο πνεύμα των οποίων κήρυξαν την παλλαϊκή πορεία! Όλοι εκείνοι, παιδιά της Δύσης, για τον εαυτό τους διεκδικούσαν την αποκλειστική θέση στην καρδιά του λαού. Και τελικά το κατάφεραν. Κατάφεραν όμως συνάμα την εξαχρείωσή του, τον εκμαυλισμό της συνείδησής του, την θλιβερή παρακμή του. Και τώρα, διαδραματίζοντες τον ίδιο ρόλο, του “προστάτη”, επιχειρούν τη “σωτηρία” του!

Οι τρείς Ιεράρχες δεν έχουν πλέον καμιά θέση στα σχολεία, αφού αυτοί προστατεύουν την παιδεία και παιδεία δεν υφίσταται. Αν δεχθούμε ότι παιδεία είναι ό,τι απομένει στην περίπτωση που λησμονηθούν όλες οι γνώσεις που αποκτά ο μαθητής στις σχολικές αίθουσες, τί μπορεί να είναι αυτό παρά το ήθος και το φρόνημα; Αλλά ούτε ήθος ούτε φρόνημα καλλιεργείται πλέον στα σχολεία. Η παιδεία έχει καταπέσει από δεκαετιών σε εκπαίδευση γνωσικεντρική αρχικά, χρησιμοθηρική στη συνέχεια. “Πρώτα ο μαθητής” διατείνεται το καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργείο της μη εθνικής παιδείας, θρησκευμάτων και δια βίου μάθησης! Αλλά ο μαθητής αντιλαμβάνεται τί του ετοιμάζουν οι γονείς του, οι εκπαιδευτικοί, η Πολιτεία: Αδιέξοδα και μόνον αδιέξοδα. Και αντιδρά. Κάποιες φορές με εκδήλωση ακραίας οπωσδήποτε συμπεριφοράς, όπως όταν γράφει το σύνθημα: Τα σχολεία φωτίζουν μόνο όταν καίγονται!

Οι τρείς Ιεράρχες δεν υπήρξαν παιδαγωγοί με την στενή έννοια του όρου, δηλαδή δεν δίδαξαν σε σχολικές αίθουσες. Γιατί τότε θεωρούνται προστάτες της παιδείας μας; Ασφαλώς, διότι υπήρξαν οι κατ’ εξοχήν διδάσκαλοι, διδάσκαλοι δια του παραδείγματος. Και αυτό είναι που μας πληγώνει κατάβαθα! Έχοντας υποκύψει στη λαγνεία του δυτικού πνεύματος του “διαφωτισμού” υιοθετήσαμε τον ιδεαλισμό, ο οποίος αγνοεί το πρόσωπο και προβάλλει την ιδέα. Σε αντίθεση με τους αρχαίους προγόνους μας, οι οποίοι στην άγνοια της ειδωλολατρείας βυθυσμένοι είχαν αρθεί στο ύψος να προβάλλουν πρόσωπα, έστω και μυθικά προς μίμηση (χαρακτηριστική η περίπτωση του μύθου του Προδίκου για τον Ηρακλή), οι ιδεαλιστές ή υλιστές διάδοχοι των πρώτων προβάλλουν ιδέες. Σε αντίθεση προς την Εκκλησία που στα ερωτήματα τί είναι αλήθεια, τί ελευθερία, τί δικαιοσύνη, τί αρετή, τί ζωή απαντά ο Χριστός, οι ιδεαλιστές και οι υλιστές αναλώνονται στο να δώσουν διάφορους ορισμούς στριφνούς έως ακαταλαβίστικους ακολουθώντας το παράδειγμα των κυνηγών του αισωπείου μύθου: Δεν θέλουν να έλθουν σε επαφή με τον “λέοντα”, τα ίχνη του μόνο αναζητούν!

Οι τρείς Ιεράρχες ακολουθώντας στον βίο τους τον Χριστό κατά πόδας τον συνάντησαν. Και όποιοι συναντούν τον Χριστό είναι διδάσκαλοι της αλήθειας, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ζωής. Δίδαξαν με τα έργα τους τα πλείστα όσα και θαυμαστά στο έπακρο. Καταφρόνησαν όλα όσα ο κόσμος θεωρεί σημαντικά και παθιάζεται γι’ αυτά: Πλούτη, ηδονές, τιμές, αξιώματα, δόξα! Όλοι ήσαν ευκατάστατοι, αλλά επτώχευσαν με τη θέλησή τους επιλέξαντες την ασκητική βιωτή, όπως και ο μεγάλος Δάσκαλός τους, που δεν είχε πού την κεφαλήν κλίνει! Δεν τους κέρδισε όμως ο κυνισμός, γέννημα της μυστικιστικής Ανατολής, που μεταφυτεύτηκε στη Δύση ως υπαρξιστικός αθεϊσμός. Έσκυψαν επάνω από τον πονεμένο συνάνθρωπό τους με ευσπλαχνία, όπως και ο Δάσκαλός τους επάνω από τον λαό, που έβλεπε ως πρόβατα χωρίς ποιμένα. Έκτισαν τεράστια φιλανθρωπικά ιδρύματα (Βασιλειάδα), κατήγγειλαν την κοινωνική αδικία (άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος). Περιφρόνησαν την εξουσία είτε ως αξίωμα, από το οποίο παραιτήθηκαν (άγιος Γρηγόριος), είτε ως απειλή επιβολής ποινής (άγιος Βασίλειος έναντι Ουάλλεντος και Ιουλιανού, άγιος Ιωάννης έναντι Αρκαδίου). Χλεύασαν τις απειλές για βασανιστήρια, δήμευση της περιουσίας, θάνατο (άγιος Βασίλειος). Πρόβαλαν την αξία της πνευματικής ελευθερίας, την οποία τόσο προκλητικά αγνοεί τόσο ο ιδεαλισμός όσο και ο υλισμός, ελευθερίας, η οποία αποκτάται με τον τραχύ αγώνα κατά των παθών. Έστρεψαν το ενδιαφέρον εκείνων που τους άκουγαν να κηρύττουν και των άλλων διαχρονικά που μελέτησαν και μελετούν τα έργα τους και τα παράδειγμά τους προς την όντως Ζωή, τον Ιησού Χριστό. Και έχοντας αφήσει υπόδειγμα βίου κοιμήθηκαν οσιακά: Ο άγιος Βασίλειος, πριν ασπρίσουν τα μαλλιά του, για να είναι υπόλογοι οι Νεοέλληνες που “λατρεύουν” τον γεράκο της Coca cola! Ο άγιος Γρηγόριος σε ένα ταπεινό καλύβι της Καππαδοκίας με αδιάλειπτη προσευχή για τη σωτηρία του κόσμου! Ο άγιος Ιωάννης καθ’ οδόν προς τον τόπο της τελευταίας του εξορίας!

Ποιά σχέση έχουν αυτοί με μας τους παραδομένους άνευ όρων στη λαγνεία της ευδαιμονίας, όχι βέβαια με την αρχαιοελληνικη σημασία του όρου, αλλά με τη σύγχρονη της απληστίας προς κατανάλωση; Ποιά σχέση έχουν με τους λάτρεις του πλούτου, για την απόκτηση του οποίου είμαστε πρόθυμοι να πουλήσουμε όχι μόνο την πατρίδα μας, αλλά και την ψυχή μας; Ποιά σχέση έχουν με μας τους δειλούς και μικρόψυχους, που τρέμουμε μη και πουν κακό λόγο για μας οι “προστάτες” μας; Ουδεμία! Γι’ αυτό και δεν χαίρονται που τους “τιμούμε” ακόμη. Δεν παρευρίσκονται καν στην “τιμητική” προς αυτούς εκδήλωση. Δεν το αντιλαμβανόμαστε αυτό εμείς και βαρυεστημένοι αναφωνούμε: Πότε επί τέλους θα σταματήσει αυτή η φαρσοκωμωδία; Γιατί η Πολιτεία είναι τόσο άτολμη; Αλλά η Πολιτεία ζυγίζει και ξαναζυγίζει το πολιτικό κόστος και θεωρεί ασύμφορη τη βιαστική απόφαση. Πάντως όλα δείχνουν ότι η ώρα εγγίζει.

Το ερώτημα που πρέπει να θέσουμε εμείς που πονούμε το κατάντημά μας και αγαπούμε την Εκκλησία είναι άλλο: Η Πολιτεία είναι αυτή που ήτανε. Ιεράρχες που να στοιχίζονται πίσω από τους τρείς μεγίστους φωστήρες υπάρχουν στις ημέρες μας; Αυτούς περιμένουμε να προβάλουν, έστω και λίγους, όπως και τότε. Ας πάψουμε να κλαψουρίζουμε για τις αποφάσεις της Πολιτείας. Ο Χριστός μας είπε: “Ο κόσμος όλος εν τω πονηρώ κείται”. Εμείς πού ανήκομε;