ΓΜΥΤ στην Κέρτεζη, αντισταθμιστικά μέτρα και η …ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ
Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*
Ι. Εισαγωγικά
Γράφαμε στο προηγούμενο άρθρο μας, ότι καλώς οι καλόγριες της Ι. Μ. Αγ. Θεοδώρων έκαναν ασφαλιστικά μέτρα κατά της ΑΔΜΗΕ, αφού τα σχέδιά της δεν λαμβάνουν υπόψιν ούτε παλαιά, ούτε ζώντα μνημεία. Στην Κέρτεζη οι Γραμμές Μεταφοράς της Υπερυψηλής Τάσης των 400.000 Volt πέρασαν «ξυστά» από το προχριστιανικό Οχυρό της αρχαίας Κύναιθας επί της «Ράχης Ρουμάνη»[1]. Στη δημοσιότητα μάλιστα δεν έδωσαν κανένα σχέδιο ότι δεν το πλήγωσαν, αλλά ούτε τους ζητήθηκε από τους τοπικούς θεσμούς. Όμως πέρασαν ξυστά και στους βράχους της χριστιανικής Παναγιάς, αλλά και στα όρια της περιοχής των ξακουστών Αλωνιών της Κέρτεζης.
ΙΙ. Η ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ στην αντεπίθεση για τους πυλώνες
Διαβάσαμε σε πατρινή εφημερίδα[2] μια ακατανόητη ανακοίνωση για την ιστορία της γνωστής συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας. Μια Ομοσπονδία που «κατέβαζε τους διακόπτες» για συνδικαλιστικά και μισθολογικά ζητήματα -πιθανά δικαίως- βγάζει μια εργοδοτικού τύπου ανακοίνωση, όπου λίγο έως πολύ «ζητά τα ρέστα» για τα ασφαλιστικά μέτρα. Ας έχει χάρη που το προηγούμενο Δημοτικό Συμβούλιο, οι κατά τόπους Κοινότητες και κάποιοι τοπικοί Σύλλογοι βρέθηκαν «πολύ λίγοι», όχι βεβαίως για να σταματήσουν το έργο, αλλά για να ανοίξουν ζητήματα του διαδρόμου, των εναλλακτικών λύσεων και των αντισταθμιστικών μέτρων. Εμείς, με αφορμή τη δίκαιη και όντως μοναδική ουσιαστική αντίσταση των μοναχών, ανοίγουμε το ζήτημα και στην περιοχή της Κέρτεζης.
Η ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ, κατά το πατρινό δημοσίευμα, «…θεωρεί πως το Δίκτυο Μεταφοράς τελεί σε ομηρεία και είναι αναπόφευκτο ένα νέο μπλακ άουτ σε Πελοπόννησο και όχι μόνο, φτάνοντας στο σημείο να χαρακτηρίσει «αντικοινωνική την συμπεριφορά» των ρασοφόρων, παρά το αναφαίρετο δικαίωμά τους να κινηθούν νομικά…». Επομένως γι’ αυτούς ο μόνος πολιτισμός, είναι αυτός της σύγχρονης τεχνολογίας και αποφασίζουν σχεδόν μόνοι αυτοί ως τα ισχυρά Trast, που «δεν παίρνουν κουβέντα». Το επιχείρημά τους, θυμίζει σκληρές εργοδοσίες που δεν αναγνωρίζουν στους εργαζόμενους το δικαίωμα της απεργίας, μα ούτε στους φορείς της κοινωνίας, στους πολίτες και στα δικαστήρια να αντιδρούν όταν οι εφαρμογές της σύγχρονης τεχνολογίας πλήττουν άλλες πλευρές του πολιτισμού και της κοινωνικής ζωής! Θεωρεί, λοιπόν, «…πρωτοφανή, περίεργη και προκλητική απόφαση» επειδή αναγνώρισε την οπτική όχληση από την τοποθέτηση των πυλώνων, όταν συνολικά αυτοί που έχουν τοποθετηθεί είναι 350, σε έργο 110 εκατ. ευρώ, προκειμένου χιλιάδες καταναλωτές να έχουν απρόσκοπτα ηλεκτρικό ρεύμα…».
ΩΡΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, ΒΟΥΡΑΪΚΕΣ ΝΥΞΕΙΣ, Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΜΠΟΥΡΔΑΛΑΣ, φ. 39, ολοσέλιδο, πάνω μέρος, σελ. 10
ΙΙΙ. Το ιερό βουνό Παναγιά της Κέρτεζης
Το βουνό «Παναγιά» αποτελεί παλαιότερο αγιωνύμιο. Κάτω από το μεγάλο βράχο του βουνού πιθανολογείται παλαιοχριστιανική σκήτη. Χωρικοί αναφέρουν ότι σε κοίλωμα βρέθηκε ξύλινη εικόνα της Παναγίας μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Έτσι η περιοχή είχε ήδη πάρει το όνομα «Παναγιά». Έχει εικονοστάσι ακριβώς βόρεια στον κεντρικό δρόμο, το οποίο ανεγέρθηκε με δαπάνες του (+) Γ. Ευ. Κωνστ/λου (επιγραφή) στα μέσα του 20ου αι.
Στη ρίζα του βουνού και εκατό μέτρα δυτικά του αρχαίου δρόμου «Γκαλντιρίμι», που ένωνε την Κέρτεζη με Σαββανούς, Ι. Μ. Αγίων Θεοδώρων και λοιπά γύρω χωριά, έχει κτιστεί ο Ι. Ν. της «Κάτω Παναγιάς». Αυτός λοιπόν είναι χτισμένος στο ανατολικό άνοιγμα της στενόχωρης κοιλάδας του χωριού,στους πρόποδες του βουνού «Παναγιά», βόρεια της Ράχης Ρουμάνη, με απομεινάρια του προχριστιανικού Οχυρού και δίπλα στην νότια όχθη του Βουραϊκού. Η αρχιτεκτονική του ναϋδρίου είναι απλή Βασιλική. Ανεγέρθηκε με δαπάνες της (+) Διαμαντούλας Σπανού-Πετσίλα πριν τα μέσα του 20ου αι.. Το ξωκκλήσι αυτό ενώνει νότια το ανατολικό καστανόδασος και βόρεια τον κερτεζίτικο Βουραϊκό. Εδώ έχουμε και το στενότερο πέρασμα από τον ανοικτό κάμπο στον κλειστό κάμπο και τον οικισμό της Κέρτεζης!
Στην κορυφή του βράχου Παναγιά και στο υψηλότερο σημείο του αρχαίου Οχυρού, δεσπόζει το ναΰδριο της Ζωοδόχου Πηγής (Πάνω Παναγιά). Οράται απ’ όλα τα γύρω χωριά και φυσικά από τον δημόσιο δρόμο Καλαβρύτων-Κλειτορίας-Τριπόλεως. Τα τελευταία χρόνια πανηγυρίζει και με την συμμετοχή του «Συλλόγου των εν Αθήναις Κερτεζιτών» στις 23 Αυγούστου, «Απόδοση της Κοίμησης της Θεοτόκου». Χτίστηκε την δεκαετία του 1960 (1965) και πρωτολειτούργησε την Παρασκευή του Πάσχα, της Ζωοδόχου Πηγής, το 1967. Το ναΰδριο έχει αρχιτεκτονική σταυροειδούς μετά τρούλου. Κτίστηκε στη βάση πεσμένου πύργου του ελληνιστικού οχυρού της Κέρτεζης[3].
Οι εργασίες ξεκίνησαν από τον εν ΗΠΑ Κερτεζίτη (+) Γεώργιο Σπανό το 1957. Τα υλικά ανέβαιναν με ζώα από το νότιο μέρος, δηλ. στη Ράχη Ρουμάνη. Η πρώτη Θεία Λειτουργία έγινε της Ζωοδόχου Πηγής, δηλ. την Παρασκευή του Πάσχα, το 1967. Λειτούργησε μάλλον άλλη μία φορά και η επόμενη ήταν το …2010 στις 23 Αυγούστου, στην Απόδοση της Κοίμησης της Παναγιάς μας.
Το ιερό αυτό βουνό ουδόλως ενδιέφερε το πέρασμα των ΓΜΥΤ…
IV. Τ’ Αλώνια της Κέρτεζης και το ταφικό εύρημα
Οι ΓΜΥΤ των 400.000 Volt περνούν στους απέναντι πρόποδες του Καρβουνιάρη και πάνω από στάβλο, ακριβώς δίπλα στα δυτικά Αλώνια. Τα (Κάτω) Αλώνια είχαν διαμοιραστεί σε δεκάδες παλιές οικογένειες και διέθεταν δίπλα στο αλώνι και «χαμοκέλα». Το δάπεδό τους ήταν χωμάτινο και λειτουργούσαν ως αποθήκες σανού για τα ζώα που έβγαινε από τα αλωνίσματα (άχυρο, πούσια, φασολιές) αλλά έμπαινε και χορτάρι, τριφύλλι, κορφάδες, κλπ από τον κάμπο.
Τα Αλώνια βεβαίως σταμάτησαν να λειτουργούν με το ξακουστό αλώνισμα δημητριακών τον μήνα Αλωνάρη (Ιούλιο), όταν κατέφτασαν οι αλωνιστικές μηχανές πριν πενήντα χρόνια. Το σταμάτημα όμως για το ξεφλούδισμα, άπλωμα και στούμπισμα του αραποσιτιού έγινε κάμποσα χρόνια αργότερα. Κάποια χρόνια ακόμη αργότερα σταμάτησε το άπλωμα και στούμπισμα με δικριάνια των περίφημων φασολιών της Κέρτεζης, λόγω αλλαγής τρόπου ξεσποριάσματος.
Η περιοχή των Αλωνιών όμως πήρε κάποια νέα χαρακτηριστικά. Αν εξαιρέσουμε κάποιες παρατημένες «χαμοκέλες», οι υπόλοιπες διατηρήθηκαν ως μνημεία, ενώ άλλες χρησιμοποιήθηκαν βοηθητικά στους ανεγερμένους στάβλους για πρόβατα και κότες. Παλιότερα εκεί δημιουργήθηκαν οι στάβλοι βοοειδών, αφού έφυγαν από τον οικισμό του χωριού.
Οι ΓΜΥΤ περνούν λοιπόν πάνω και δίπλα από στάβλους. Ταυτόχρονα περνούν δίπλα από ένα πανέμορφο εξοχικό που μεταμόρφωσε το παλιό και ιστορικό στέκι – καφενείο του καλοκαιριού. Κυρίως όμως περνούν δίπλα και από την πανέμορφη πέτρινη βρύση, όπου σχεδόν οι περισσότεροι επισκέπτες σταματούν να πιούν ή να πάρουν το κρύο και γάργαρο νερό που έρχεται από το καστανόδασος και πηγάζει στην περιοχή «Κόντη Βρύση».
Βεβαίως συνεχίζουν και περνούν ψηλά και από τον οικισμό της Κέρτεζης, την οποία οχλούν μόνο οπτικά προς το παρόν. Για το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο θα ασχοληθούμε όταν περάσει το ηλεκτρικό ρεύμα. Τότε θα δούμε και την πιθανότητα άλλων προβλημάτων, όπως οι φωτιές ή η συμπεριφορά τους ως «μουσικές» χορδές σε χορδόφωνα μουσικά όργανα… Να θυμίσουμε ότι η Κέρτεζη βρίσκεται στο εσωτερικού κοιλώματος εν είδει μουσικού «σκάφους»…
Θα ήταν όμως παράλειψή μου να μην αναφέρω και μια σημαντική ανακάλυψη που έγινε πριν πενήντα χρόνια στην περιοχή αυτή. Βεβαίως δεν έχει αναδειχθεί, αλλά αποτελεί με τον υπόλοιπο πολλαπλό ιστορικό χώρο ένα ακόμα κομμάτι του. Και που ξέρουμε; Μπορεί εκεί να βρισκόταν παλιός οικισμός, δορυφόρος της αρχαίας Κύναιθας, ή και πιθανά η ίδια ακόμη η Κύναιθα. Κάποια μελλοντική ανασκαφή ή με σύγχρονες μεθόδους ραντάρ δείξουν περισσότερα από εκεί μέχρι την περιοχή «Καλαθάκι».
“Σημαντική είναι και η ανεύρεση Μυκηναϊκού τάφου στη θέση Αλώνια της Κέρτεζης το 1969. Τούτο προκύπτει από την εργασίαν του Αθανάσιου Παπαδόπουλου Ph. D. MYCENAEAN ACHAEA (London university 1979).
Για το εύρημα αυτό κάνει λόγο στην παρακάτω επιστολήν του (17-6-1997) και ο Γεώργιος Πίκουλας. (Σ. Σ. μεταφρασμένη) «50 Κέρτεζη εικόνα 20 – Κ. 6 Δημητσάνα 858 Ε/553Ν, LHIIIC – Εργασίες επί μίας οδού της Κέρτεζης (καλοκαίρι 1969) αποκαλύφθηκε τάφος (τύμβος, μνήμα) από τον οποίον προήλθε μία μικρής κλίμακας στάμνα (δοχείο) (P. M. 1130) που χρονολογείται την LH Τρίτη π. Χ. αιώνα περίοδο.
Η θέση κείται 8 περίπου χιλιόμετρα Νοτιοανατολικά του Αγίου Βλασίου επί της ανατολικής πλευράς του όρους Ερύμανθος.”[4]
ΩΡΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, ΒΟΥΡΑΪΚΕΣ ΝΥΞΕΙΣ, Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΜΠΟΥΡΔΑΛΑΣ, φ. 39, ολοσέλιδο, κάτω μέρος, σελ. 10
V. Επίλογος και αντισταθμιστικά μέτρα
Δυστυχώς σε αυτή τη φάση ίσως δεν μπορεί να αλλάξει η διαδρομή των ΓΜΤΥ στην περιοχή του Οχυρού, της Παναγιάς και των δυτικών Αλωνιών της Κέρτεζης. Η νέα όμως δημοτική αρχή, τουλάχιστον σε επίπεδο διακηρυκτικό -και η οποία έχει βρεθεί δίπλα στις μοναχές των Αγίων Θεοδώρων για των αγώνα τους να «κρυφτούν» οπτικά οι δύο πυλώνες μαζί με τις ΓΜΥΤ-, θεωρεί ότι οφείλει η ιδιωτική ΑΔΜΗΕ να ανταποδώσει αντισταθμιστικά μέτρα[5]. Στο πλαίσιο αυτό προτείνω μερικά:
α) Να χαρτογραφηθεί με δικά της έξοδα το Οχυρό της Κέρτεζης και το πέρασμα των εκεί τριών Πυλώνων με τις ΓΜΥΤ. Επίσης να κτισθεί πέτρινος μαντρότοιχος που αισθητικά και πρακτικά θα διαφυλάξει τον ιστορικό χώρο από μεγαλύτερη φθορά.
β) Να γίνουν ειδικές μετρήσεις των πεδίων στην περιοχή της Παναγιάς και να συγκριθούν με όλες τις παγκόσμιες πρακτικές με βάση την «αρχή της προφύλαξης». Να ενημερωθούν οι κάτοικοι για τις πιθανές βιολογικές επιπτώσεις σε βάθος χρόνου.
γ) Να δοθεί δωρεάν ηλεκτρικό ρέμα σε όλους τους στάβλους της περιοχής, στους Ι. Ναούς. στο εξοχικό και όσες αποθήκες έχουν ανακαινισθεί. Επί πλέον να γίνει δημόσιος δωρεάν φωτισμός στον κεντρικό δρόμο και τους κάθετους.
δ) Να ενωθούν οι δύο δρόμοι που άνοιξε η ΑΔΜΗΕ στα νοτιοδυτικά του Καρβουνιάρη, ώστε αφενός να αποτελεί αντιπυρική ζώνη και αφετέρου να μπορούν να περνούν πυροσβεστικά οχήματα σε περίπτωση πυρκαγιάς.
ε) Οποιοδήποτε άλλο αντισταθμιστικό μέτρο που θα βγει μετά και το πέρασμα του ηλεκτρικού ρεύματος που θα αποφασιστεί.
* Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρτεζη. Είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός ως φυσικός, πτ. θεολογίας, αρθρογράφος και συγγραφέας.
Πάτρα, 15.03.2021
Παραπομπές
[1] Ώρα Καλαβρύτων, φυλ. 38, Φεβρουάριος 2021, σελ. 10, Βουραϊκές νύξεις, Παναγ. Α. Μπούρδαλας
[2] Εφημερίδα «Πελοπόννησος», 09.03.2021, «Καλάβρυτα: Η ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ στην αντεπίθεση για τους πυλώνες». Ο σχετικός σύνδεσμος: http://www.pelop.gr/?page=article&DocID=619427&srv=106.
[3] Γιάννης Α. Πίκουλας: “…Η θέση ονομάζεται Παναγιά, από το ομώνυμο εξωκκλήσι, που χτίστηκε το 1965. Η ευσέβεια των κτητόρων είχε ως συνήθως τα αποτελέσματά της, αφού η θεμελίωση της Παναγιάς εξάλειψε μέρος του οχυρού.” Βλέπε, Ανδρέας Χρυσ. Βορύλλας, ΚΕΡΤΕΖΗ ΕΥΡΗΜΑΤΑ-ΜΝΗΜΕΙΑ… ό. π., σελ. 8.
[4] Ανδρέας Χρυσ. Βορύλλας, ΚΕΡΤΕΖΗ ΕΥΡΗΜΑΤΑ-ΜΝΗΜΕΙΑ… ό. π., σελ. 14-17.
[5] Εφημερίδα Πελοπόννησος, 15.12.2020, http://www.pelop.gr/?page=article&DocID=607046: “…ΑΙΤΗΜΑΤΑ. Ωστόσο, ο Δήμος Καλαβρύτων θα ζητήσει να μετακινηθούν οι πυλώνες, λόγω «καταπάτησης δημοτικών εκτάσεων, αλλοίωση του περιβάλλοντος και υποβάθμιση περιουσιακών του στοιχείων» κι αν αυτό δεν μπορέσει τελικά να γίνει, τότε πέραν αυτού θα ζητήσει σοβαρά αντισταθμιστικά οφέλη, οικονομικής φύσεως ή και υπό τη μορφή χρηματοδότησης (από τον ΑΔΜΗΕ) κάποιου μεγάλου αναπτυξιακού έργου στην περιοχή.
ΚΕΡΤΕΖΗ. Στην συνεδρίαση του ΔΣ – κατά τις ίδιες πληροφορίες της «Π»- ενστάσεις και οικονομικά αιτήματα θα θέσει και η Κοινότητα Κέρτεζης, αφού από τα όριά της περάστηκαν 2 -3 πυλώνες, πολύ κοντά σε στάβλους κι αυτό μέσα σε 15 ημέρες, σε απόσταση 15μ., με ρύπανση και οπτικό πεδίο. Βέβαιο θεωρείται ότι η Κέρτεζη θα ζητήσει να μετακινηθούν οι πυλώνες, ειδάλλως θα απαιτήσει αντάλλαγμα για χαμηλότερη χρέωση του ρεύματος ή κάποιο σταθερό έσοδο στο χωριό από τα τιμολόγια της ΔΕΗ. Ο εργολάβος πάντως έχει φτιάξει εκεί, ανταποδοτικά, δρόμο που οδηγεί σε ιστορικό εκκλησάκι»…’’.
