Μετανάστευση και μετανάστες από θε-ανθρωπολογική σκοπιά
Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*
Ι. Μια σύντομη θε-ανθρωπολογική τοποθέτηση
Κατά την Παλαιά Διαθήκη, οι πνευματικοί απόγονοι του Άβελ και οι σαρκικοί του Κάϊν διασκορπισμένοι στο χώρο της όλης γης και διαμοιρασμένοι στο χρόνο της ιστορίας, παλεύουν για την τελική επικράτηση. Η γη, ακόμη και κατά την παλαιά διαθήκη, ανήκει στο δημιουργό του «σύμπαντος κόσμου», ο οποίος έχει και την «ψιλή κυριότητα», ενώ οι άνθρωποι αποτελούν τους διαχειριστές και έχουν την «επικαρπία». «Του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής». Ο δημιουργός έχει λοιπόν και την «ψιλή κυριότητα» στο πλήρωμά της, δηλαδή στη φύση, στη βιοποικιλότητα και φυσικά στην ανθρωπότητα. Όλη την ανθρωπότητα, και όχι μόνο κάποιους εκλεκτούς. «Ανατέλλει τον ήλιο επί δικαίους και αδίκους». Η ανθρωπότητα, λοιπόν, ουσιαστικά αποτελείται από δύο έθνη: Τους πνευματικούς απογόνους του δικαίου Άβελ και τους σαρκικούς του άδικου φονιά Κάϊν.
Με την εκλογή του Άβραμ από τα βάθη της Μεσοποταμίας, την νέα ονομασία του συμβολικά σε Αβραάμ, και την μετατροπή του σε νέο γεννήτορα του έθνους των δικαίων, η αντίληψη περί των δύο «εθνών» ξεφεύγει από το φυλετικό και πάει στο ουσιαστικό. Γι’ αυτό ο Θεός δεν ενδιαφέρεται μόνο για τους απογόνους του νόμιμου τέκνου του Ισαάκ, αλλά και για τους «εθνικούς» απογόνους του Ισμαήλ. Εξάλλου η αποστολή του προφήτη Ιωνά -άνθρωπος σύμβολο του Ιησού-, που η ιστορία του διαβάζεται στον εσπερινό προ του Πάσχα, γίνεται προς τους εθνικούς, στους Θαρσείς της σημερινής Ισπανίας, μεταναστεύοντας, διακινδυνεύοντας, κηρύττοντας και φέρνοντας ανέλπιστα αποτέλεσμα.
Εν τέλει, ενώ ο Αδάμ και η Εύα δεν ήταν τοπικοί μετανάστες από τον «Παράδεισο», αλλά πνευματικοί, ο Αβραάμ ήταν με βάση τις εντολές στα βάθη της συνείδησής του, ο πρώτος γήϊνος μετανάστης προς τη «Γη της επαγγελίας». Τα συναποτελούντα πρόσωπα κάθε ενός από τα δύο «έθνη» συχνά δεν είναι όπως φαίνονται, αλλά όπως αισθάνονται, όπως βούλονται, όπως δρουν, όπως σχετίζονται, όπως ζουν και εν τέλει όπως πεθαίνουν. Και φυσικά δεν είναι αυτά όπως τα δείχνουν οι δυνατοί και οι συστημικοί, αφού αυτοί συνήθως ανήκουν στο «έθνος» του Κάϊν.
