ΕΙΝΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΝΗΘΙΚΗ;

Του Χάρη Ναξάκη*

Γιατί να μην μπορεί ένας φυλακισμένος να αγοράζει την αναβάθμιση του κελιού του, ένας γιατρός να πουλάει έναντι μιας ετήσιας αμοιβής την διαθεσιμότητα του τηλεφώνου του, δηλαδή να αγοράζουμε χωρίς να περιμένουμε στην ουρά την προνομιακή μας πρόσβαση σε έναν γιατρό, να μην διαθέτουμε το πρόσωπό μας ως διαφημιστικό χώρο και να μην πληρώνονται από το σχολείο τα παιδιά που παίρνουν καλούς βαθμούς; Γιατί να μην αγοράσω την δυνατότητα να καθυστερώ να πάρω τα παιδιά μου από τον παιδικό σταθμό έναντι ενός προστίμου που θα επιβάλλεται από τη διεύθυνσή του ή να μην πουλάμε την υπηκοότητα σε εύπορους μετανάστες; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που ο πολιτικός φιλόσοφος Μ. Σαντέλ θέτει στο βιβλίο του “Τί δεν μπορεί να αγοράσει το χρήμα”, εκδόσεις Πόλις, 2016. Είναι όλα για πούλημα, υπάρχουν ηθικά όρια στην αγορά ή η οικονομική επιστήμη είναι από τις ιδρυτικές της αρχές ανήθικη; Το τελευταίο ερώτημα είναι το πιο κρίσιμο και το οποίο ο Μ. Σαντέλ το αφήνει μάλλον αναπάντητο, διότι αρκείται σε μια παράθεση παραδειγμάτων αγοραιοποίησης κοινωνικών σχέσεων και πρακτικών και σε μια έκκληση για μια ηθική οικονομία.

   Η οικονομική επιστήμη και ιδιαίτερα η νεοκλασσική φιλελεύθερη εκδοχή της στηρίζεται σε τρεις αρχές: