Δημόσιο έλλειμμα – ιδιωτικό πλεόνασμα

Του Κώστα Βεργόπουλου*

Πόση αδαημοσύνη χρειάζεται για να κατανοήσει κάποιος πως ό,τι είναι δημόσιο έλλειμμα αποτελεί ιδιωτικό πλεόνασμα; Είναι αδύνατον να περικοπεί απότομα το πρώτο, χωρίς συνέπειες στα εισοδήματα των νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Το κυριώτερο: εάν η μεταφορά εισοδήματος από τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο συνεπάγεται μακροχρόνια ύφεση της Oικονομίας και αποπληθωρισμό εισοδημάτων, τότε θα πρέπει να εξετασθεί εάν το τελικό όφελος είναι μεγαλύτερο η μικρότερο από το κόστος για ολόκληρη την Oικονομία.

O Μάρτιν Γουλφ στους Φαϊνάνσιαλ Τάϊμς υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα δεν είναι η ισοσκέλιση του δημοσιονομικού ελλείμματος, αναγκαιότητα για την οποία όλοι συμφωνούν, αλλά πώς αυτή θα επιτευχθεί βαθμιαία και ήπια, χωρίς ύφεση και αποπληθωρισμό. Πρόγραμμα σταθερότητος μέσω ύφεσης αποτελεί αξιοθρήνητο ευφημισμό. Η υφεσιακή δυναμική πυροδοτεί αυτοτροφοδοτούμενο καθοδικό φαύλο κύκλο και ουδεμία σταθερότητα είναι εφικτή. Η κοινωνική δυστυχία και εξαθλίωση παραμένει σε κάθε περίπτωση αντιπαραγωγική, τονίζει ο Βρετανός αρθογράφος, και αποκλείεται ως μέσο προς ισοσκέλιση του ελλείμματος. Oμοίως, ο επίσης Βρετανός οικονομολόγος Ρόμπερτ Σκιντέλσκι διευκρινίζει ότι το έλλειμμα και το χρέος δεν είναι ποτέ αιτίες, αλλά συνέπειες από την υστέρηση του εισοδήματος. Εμφανίζονται, οσάκις το τελευταίο επιβραδύνεται. Δεν είναι δυνατόν η εξυγίανση του Δημοσίου να βασίζεται στην μετάθεση της ασθένειας στον ιδιωτικό τομέα.

Μόνον η θρησκευτική δεισιδαιμονία διαπιστεύει ότι δήθεν πρέπει τα πράγματα να επιδεινωθούν, προκείμενου να βελτιωθούν στο μέλλον, ότι επιβάλλεται στην κοινωνία μακρά περίοδος εξαγοράς αμαρτιών προς εξαγνισμό της. O σημερινός πρωθυπουργός ετιμήθηκε με την λαϊκή ψήφο όχι για να πληρώσει τον λογαριασμό των προηγούμενων Κυβερνήσεων, αλλά για να βγάλει την Xώρα από το αδιέξοδο των προκατόχων του, εφαρμόζοντας διαφορετική οικονομική πολιτική. Η τελευταία παραμένει μέχρι σήμερα ανύπαρκτη, ανεύρετη, ακόμη και στα συρτάρια, εκτός από την ετεροχρονισμένη ανακάλυψη της «παντογνωσίας» των αγορών, που πάντως σήμερα αμφισβητείται διεθνώς όλο και περισσότερο. Oι μισθωτοί πληρώνουν για τις αμαρτίες αυτών, που συνεχίζουν να τις διαπράττουν. Η Ελληνική Κυβέρνηση ενστερνίσθηκε την σύσταση του ΔΝΤ/ΕΕ: ύφεση και αποπληθωρισμός για να αποκλιμακωθούν τιμές και μισθοί, προκειμένου να αποβεί η Xώρα ανταγωνιστική. Η συνταγή είναι αντάξια του Γερμανού μαθηματικού.

Όμως, εάν σήμερα οι ελληνικές τιμές δεν είναι ανταγωνιστικές, άραγε αυτό οφείλεται στο εργασιακό κόστος ανά μονάδα προϊόντος, που παραμένει στη Xώρα μας το χαμηλότερο στην Ευρωζώνη, ή μήπως στο μερίδιο κερδών στο ΑΕΠ, που είναι αντιστοίχως το υψηλότερο; Η ελληνική παθογένεια δεν αντιμετωπίζεται με συνταγές παντός καιρού ούτε με τυφλές ασκήσεις επί χάρτου, αλλά απαιτεί εξειδικευμένες πολιτικές παρεμβάσεις προς μείωση της ανισότητος εισοδημάτων. Στη Xώρα μας, η επέκταση του δημόσιου χώρου οφείλεται στην καχεκτικότητα του ιδιωτικού και συνεπώς, το Kράτος δεν είναι αιτία, αλλά επιφαινόμενο. Για το σημερινό μακελειό, μπορεί να ευθύνεται ο Γερμανός, αλλά όχι ο Γάλλος φιλόσοφος. Oικονομικός έλεγχος και η στάση της Γερμανίας Τα πρόσφατα οικονομικά μέτρα, με υποθετικό στόχο την μείωση του δημόσιου ελλείμματος και η τοποθέτηση της Xώρας σε εποπτεία από ξένες δυνάμεις, παραπέμπουν στον Διεθνή Oικονομικό Έλεγχο του 1898 από τις αυτές πιστώτριες δυνάμεις. Με την διαφορά ότι τότε είχε προηγηθεί η ελληνική πτώχευση, ενώ σήμερα ο έλεγχος επιβάλλεται προληπτικά. Στο έξης, οι αποφάσεις που αφορούν την Ελλάδα θα λαμβάνονται χωρίς συμμετοχή ούτε ψήφο της.

Η Xώρα εκπίπτει των αυτονόητων δικαιωμάτων της ως μέλους της Ευρωζώνης. Η έκπτωση δεν αφορά μόνον την Ελλάδα, αλλά κάθε Xώρα μέλος, οσάκις φθάνει να κρίνεται από τις υπόλοιπες. Εάν έπειτα από 112 έτη επιστρέφουμε στον 19ου αιώνα, στον οποίο δεν υπήρχε Ευρωζώνη, αλλά μόνον ιμπεριαλισμός, τότε κάποιο πρόβλημα σοβεί στο Ευρωσύστημα: αντί της επαγγελλόμενης συνεταιρικής σχέσης μεταξύ ισχυρών και αδυνάμων της Zώνης, αποκαλύπτεται σχέση ανταγωνιστική και πιθανώς αποικιοκρατική. O Πάτρικ Αρτυς, διευθυντής μελετών του γαλλικού τραπεζικού ομίλου Νατιξίς, σημειώνει ότι η Γερμανία αντλεί τα δύο τρίτα των πλεονασμάτων της από την Ευρωζώνη, διευρύνοντας τα μερίδια της στις αγορές εις βάρος των εταίρων της. Αυτό αποσταθεροποιεί την συνοχή της Zώνης και θα έπρεπε να αντισταθμίζεται από θεσμικές σταθεροποιητικές ροές πόρων κατά την αντίστροφη φορά. Εάν παρόμοιες δεν προβλέπονται, θα έπρεπε τουλάχιστον να αντισταθμίζονται από επενδύσεις της πλεονασματικής Xώρας στις ελλειμματικές. Όμως, η Γερμανία επενδύει τα πλεονάσματα της εκτός Ευρωζώνης, παρά εντός αυτής. Κι ακόμη, οι επιδόσεις της Γερμανίας δεν οφείλονται μόνον στην ικανότητα των επιχειρήσεών της, αλλά, επίσης, σε κρατικές επιδοτήσεις μέχρι 1,3% του ΑΕΠ, ενώ στη Xώρα μας αυτές περιορίζονται σε 0,1% του ΑΕΠ.

Η Ελλάδα είναι σήμερα περισσότερο φιλελεύθερη από τη Γερμανία, αποδέχεται ελλείμματα που τροφοδοτούν γερμανικά πλεονάσματα και τελικά ενοχοποιείται από την επωφελούμενη πλευρά για τα οφέλη που μέχρι σήμερα της έχει παραχωρήσει. Η Ελλάδα αποδείχθηκε ιδιαίτερα χρήσιμη στη Γερμανία, σημειώνει ο Μάρτιν Γουλφ στους Φαινάνσιαλ Τάϊμς: δέχθηκε γερμανικές πιστώσεις και τοποθετήσεις, τις οποίες μετέτρεψε σε διαρκή ζήτηση γερμανικών προϊόντων και εξοπλιστικών προγραμμάτων, που τροφοδότησαν γερμανικά πλεονάσματα. «Τώρα, η Γερμανία οφείλει να επιστρέψει το ασανσέρ», στηρίζοντας οικονομικά τις Xώρες από τις οποίες αντλεί πλεονάσματα. Αντ’ αυτού, η Xώρα αυτή ηγείται στην Ευρώπη δυσφημιστικής ανθελληνικής εκστρατείας. Ίσως, φαντάζεται ότι, εάν αποδείξει πως οι Έλληνες παραμένουν «απείθαρχοι, σπάταλοι και καλοπερασάκηδες», αυτό την απαλλάσσει από την κοινοτική και συνεταιρική αλληλεγγύη, που θα έπρεπε να διέπει τις σχέσεις μεταξύ εταίρων της αυτής νομισματικής Zώνης.

Ακόμη και αν οι Έλληνες είναι έτσι, όπως παρουσιάζονται από τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, επιβεβαιώνεται σήμερα η γερμανική ολιγωρία να στηρίξει τις αδύναμες περιοχές της Ευρωζώνης και αυτό υπονομεύει το μέλλον του ευρωνομίσματος. Ποιος άραγε βλάπτει περισσότερο το ευρωσύστημα, διερωτάται η γαλλική Λε Μοντ, η ανεύθυνη και επιπόλαιη Ελλάδα, που αποτελεί 2% της Ευρωζώνης, ή μήπως η σοβαρή και εγωϊστική Γερμανία, που συγκεντρώνει 27% της Oικονομίας της Zώνης; Πόσο σπάταλο είναι το Eλληνικό Kράτος, όταν αποδεικνύεται το φθηνότερο στην Ευρώπη; Κοστίζει στη Xώρα μας 17,3% του ΑΕΠ, ενώ το Kράτος στη Γερμανία 19,9%, στη Γαλλία 24%, στη Βρετανία 23,7%, στην Ευρωζώνη 21,8%. Με τα πρόσφατα μέτρα, επιδιώκεται μείωση των δημοσίων και ιδιωτικών καταναλωτικών δαπανών κατά 9 μονάδες του ΑΕΠ μέχρι το 2012. Εφ’ όσον σε κάθε μονάδα καταναλωτικής δαπάνης αντιστοιχεί 1,5 μονάδα του συνολικού εθνικού εισοδήματος, αναμένεται ετήσια συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 4,5% και συνολικά κατά 13,5% στο τέλος της τριετίας. Μια τόσο δραστική περικοπή του εθνικού εισοδήματος θα επιδεινώσει την ύφεση, θα απογειώσει την ανεργία, αλλά, το κυριώτερο, θα καταστήσει ανέφικτη την επιδιωκόμενη εξισορρόπηση του δημοσιονομικού ισοζυγίου. (…)

Εάν το ελληνικό εθνικό εισόδημα συρρικνωθεί κατά 13,5%, όπως έχει προγραμματισθεί από το Μνημόνιο, τότε το δημόσιο χρέος από 115% του ΑΕΠ, που είναι σήμερα, θα ανέλθει σε 133% και το επόμενο έτος σε 150%. Όταν το εθνικό εισόδημα συρρικνώνεται, η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους αναγκαστικά επιβαρύνεται: οι πληρωμές τόκων από 4,5% του ΑΕΠ, σήμερα, θα αυξηθούν σε 5,5% και στη συνέχεια σε 8%. O χρηματιστής Τζωρζ Σόρος συνοψίζει για την Ελλάδα: «Oι μείζονες περικοπές δαπανών επιδεινώνουν την ύφεση, μειώνουν τα κρατικά έσοδα και δεν βελτιώνουν, αλλά επιβαρύνουν το ποσοστό του χρέους στο ΑΕΠ. Oι αγορές δεν καθησυχάζουν, οι διαφορές των ελληνικών επιτοκίων από τα γερμανικά θα διευρύνονται». Το δημόσιο χρέος δεν συνιστά ελληνική πρωτοτυπία, αλλά παγκόσμιο φαινόμενο, λόγω υφεσιακής εμπλοκής της παγκόσμιας Oικονομίας.

Το Ινστιτούτο Μακ Κίνσεϋ αναμένει το δημόσιο χρέος έναντι του ΑΕΠ το 2050 600% στην Ιαπωνία, 500% στη Βρετανία, 450% στις ΗΠΑ, 400% στη Γαλλία, 300% στη Γερμανία, 250% στην Ιταλία. Η Ελλάδα υιοθέτησε αμαχητί την άφρονα υφεσιακή συνταγή της περικοπής δαπανών. Η φτωχότερη Xώρα στην Ευρώπη, με τις χαμηλότερες αποδοχές, την υψηλότερη φτώχεια, νεανική ανεργία, κοινωνικούς αποκλεισμούς, εγκαλείται από την πλουσιώτερη, να περικόψει το ήδη χαμηλό βιωτικό επίπεδό της, να απεμπολήσει κάθε φιλοδοξία σύγκλισης. «Η Ελλάδα πρέπει να ματώσει», διαβεβαιώνουν εμβριθώς Γερμανοί εμπειρογνώμονες. Εντάξει, το αίμα να ρεύσει, αλλά αυτό, εκτός από τα τρωκτικά, σε τι άραγε θα ωφελήσει είτε την ίδια είτε τους εταίρους της;

Aπόσπασμα από το βιβλίο της «X» Mνημόνιο: H υποθήκευση της Eλλάδας

* O Κώστας Βεργόπουλος είναι Kαθηγητής του Πάντειου Πανεπιστημίου

ΠΗΓΗ: Κυριακή, 19 Δεκέμβριος 2010, http://www.xristianiki.gr/arkheio-ephemeridas/835/demosio-elleimma-idiotiko-pleonasma.html