Το Λεχούρι Καλαβρύτων

Του Νίκου Κυριαζή

 

Το Λεχούρι είναι μικρό αμφιθεατρικό χωριό της επαρχίας Καλαβρύτων κτισμένο στις πλαγιές του Ερυμάνθου και σε ύψος 1000 μέτρων. Είναι πρώην κοινότητα, από το 1997 δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Αροανίας στο Νομό Αχαΐας και με το νέο σχέδιο «Καλλικράτη» διαμέρισμα του Δήμου Καλαβρύτων.

Για την ονομασία του υπάρχουν δυο εκδοχές (σύμφωνα με το ιστορικό Γ. Πορετσάνο). Η πρώτη ότι προέρχεται από την ομηρική λέξη «ουρέα» που σημαίνει κορφοβούνια και η δεύτερη από την κρητική λέξη «λέσκες» που σημαίνει κορυφογραμμές. («Ερύμανθος και Χελμός» Αθήνα 1973, σελ. 118) Πρώτη φορά αναφέρεται στην απογραφή «Γριμάνι» που έγινε το 1700 από τους Ενετούς κατά την διάρκεια της παραμονής τους στην Πελοπόννησο.

Κατά τους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους πολλοί άρχοντες είχαν επιλέξει την περιοχή για τόπο που θα μπορούσαν να ξεκουράζονται, λόγω της υψηλής ασφάλειας που παρέχει η μορφολογίας της περιοχής, αλλά και για να φτιάξουν τους αμπελώνες τους (από εκεί και η ονομασία περιοχής του Λεχουρίου, Βιλιβίνα που στα λατινικά σημαίνει τόπος κρασιού) το γεγονός αυτό μαρτυρεί και το γεγονός ότι στην ευρύτερη περιοχή έχουν βρεθεί Ρωμαϊκές επαύλεις και νεκροταφεία.

Αργότερα και στα χρόνια της τουρκοκρατίας Μανιάτες – εξού και ο οικισμός Μάνη στα βόρεια του χωριού – Κρήτες και Αρκάδες συνέταξαν αυτό που σήμερα λέμε Λεχούρι.

Στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της Ελλάδος, το χωριό – όπως και όλη η περιοχή των Καλαβρύτων – δίνει έντονα το στίγμα του. Στον ιερό απελευθερωτικό αγώνα του 1821, αποτελούσε το κέντρο οργάνωσης των πολεμικών επιχειρήσεων για διάφορες μάχες, με αρχηγό τον Οπλαρχηγό Καπετάν Γιώργη (Παπαδόπουλο) Λεχουρίτη και τους αγωνιστές Γ. Γαλάνη, Αγγελή Πορετσάνο, Αυγουστή Λαδά, Β. Πέπα, Δήμο Λάγιο, Χρύσανθο Κουρόγιαννο, Σπηλιώτη Φασουλάρα, Γ. Σωτήρη, Αν. Οικονόμου, Κ. Λέγουρα, Β. Πατητήρα, Ν. Καραχούσο, Απόστολο Περσάνη, Δήμ. Ρέμπο, Ηλία Τσεκλένη, Δ. Πορετσάνο, κ.αλ.

Ο Καπετάν Γιώργης Λεχουρίτης, γιος του Αναγνώστη, ανέπτυξε έντονη δράση κατά τους αγώνες της Πατρίδας μας ενάντια στους Τούρκους κατακτητές και έφτασε στον βαθμό του χιλιάρχου. Ο Γιώργης Λεχουρίτης σπούδασε στην περίφημη Σχολή του Σοπωτού. Στην συνέχεια πήγε στα Επτάνησα και κατατάχθηκε στον Αγγλικό Στρατό, όπου πολύ γρήγορα εξελίχθηκε φτάνοντας στον βαθμό του Λοχαγού. Αργότερα, το 1829, παντρεύτηκε την ανιψιά του Θ. Κολοκοτρώνη, Βενέτα, αφού είχε κερδίσει την εκτίμηση τού μεγάλου οπλαρχηγού λόγω της φήμης του κατά τους αγώνες του Έθνους και της μόρφωσής του, (τον περίφημο γάμο περιγράφει ο γραμματέας του Θ. Κολοκοτρώνη, ο Φιλαίος Θεόδωρος Ρηγόπουλος, βλ. Επετηρίδα των Καλαβρύτων, 1978, σελ.121). Από τον γάμο του απέκτησε ένα γιο, τον Γιάννο, ο οποίος αναδείχθηκε δήμαρχος στην Κάτω Αχαΐα.

Ο Καπετάν Γιώργης Λεχουρίτης μαζί με τους εκλεκτούς Λεχουρίτες μαχητές, έλαβε μέρος πρωτοστατώντας σε πολλές σπουδαίες μάχες στο πλευρό των Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Πετιμεζά, Ζαΐμη και άλλων. Έλαβε δε μέρος στις μάχες του Φαλήρου, (όπου σκοτώθηκε ο Καραϊσκάκης), των Δερβενακίων, του Λεβιδίου, της Ακράτας, του Λάλα, καθώς και στην απελευθέρωση των Καλαβρύτων (20-21 Μαρτίου 1821).

Κατά την μάχη για την απελευθέρωση των Καλαβρύτων, συνελήφθη αιχμάλωτος ο Τούρκος Διοικητής της πόλης Ιμπραήμ Αρναούτογλου, ο οποίος οδηγήθηκε μαζί με την κόρη του Αϊσέ – ερωμένη του Π. Φωτήλα – και παρέμεινε έγκλειστος για ασφάλεια στον Πύργο του Γ. Λεχουρίτη, στο δυσπρόσιτο Λεχούρι.

Φερόμενος ως χιλίαρχος μετά την απελευθέρωση, ο Γ. Λεχουρίτης εντάχθηκε στον τακτικό στρατό και αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του συνταγματάρχη. Πέθανε στο Λεχούρι από την φοβερή επιδημία (χολέρας) το 1854, απομονωμένος.

 

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΛΕΧΟΥΡΙΤΗ

 «Ντουφέκια ήταν στους τοίχους του δαφνοστεφανωμένα και στις αυλές, στις σάλες του σκιές του Εικοσιένα. Σακούλια μπαρουτόβολα γκρεμόνταν σε καρφιά και λάφυρα απ` τον Δράμαλη, πιστόλες και σπαθιά».

(προσωπικές αναμνήσεις του Χρήστου και του Γιώργη Πορετσάνου)

Ο ιστορικός Πύργος του Λεχουρίτη κτίστηκε, αρχικώς ο μισός, το 1740 έως το 1760, όταν διορίστηκε ο Αναγνώστης Λεχουρίτης άρχοντας των τριάντα δύο χωριών της Ερυμάνθειας περιοχής. Και ο άλλος μισός το 1785 έως το 1790, όταν πάλι διορίστηκε άρχοντας ο εγγονός του Αναγνώστης, αγωνιστής του 1821 μαζί με τους τέσσερις γιους του.

Ο Πύργος είχε υπόγεια κρυφή διάβαση προς το τότε παράρτημά του – σημερινό σπίτι του Ν. Σακελλαρόπουλου (η διάβαση διακρίνεται και σήμερα). Ο Πύργος γνώρισε μεγάλες δόξες, φιλοξένησε στις σάλες του μεγάλες μορφές του Εικοσιένα, καθώς και τον Τούρκο διοικητή των Καλαβρύτων ως αιχμάλωτο. Το μεγάλο αυτό εθνικό μνημείο επισκέφθηκαν το 1840 προς τα μέσα της Άνοιξης ο Όθωνας και η Αμαλία, πρώτοι Βασιλείς της Ελλάδος, για να τιμήσουν και να γνωρίσουν από κοντά τον καπετάν Γιώργη Λεχουρίτη.

Ο Πύργος έμεινε σφαλισμένος μετά την επιδημία του 1854 για πολλά χρόνια, έως ότου πουλήθηκε από τον γιο του καπετάν Γιώργη Λεχουρίτη Γιάννο, δήμαρχο για πολλά χρόνια στην Κ. Αχαΐα, στον πατέρα του αειμνήστου Γ. Πορετσάνου, το έτος 1905.

Το Λεχούρι οφείλει πολλά στον Γ. Πορετσάνο, διότι διέσωσε και κατέγραψε πολλά ιστορικά στοιχεία για το χωριό του Λεχούρι αλλα και για την ευρύτερη περιοχή.

Ο Πύργος ανακαινίστηκε εξ ολοκλήρου το 1990, σε τμήμα δε αυτού λειτουργεί σήμερα Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο, ενώ κάθε χρόνο στον κήπο του δίδονται διαλέξεις από σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους και διοργανώνονται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ

Στα νεότερη ιστορία πολλοί Λεχουρίτες συμμετείχαν σε όλους τους πολέμους του έθνους με πολλές θυσίες και θύματα. Στην γερμανική κατοχή οι περισσότεροι των Λεχουριτών συμμετείχαν σε αντιστασιακές ομάδες, ενώ από καθαρή τύχη οι Γερμανοί δεν το έκαψαν. Οι Γερμανικές δυνάμεις, μηχανοκίνητες και πεζοπόρες, που ξεκινούν από την Πάτρα, στις 05/12/1943 με κατεύθυνση τα Καλάβρυτα, είχαν επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Γιούλιους Βόλφιγκερ (G. Wolfinger) και ακολούθησαν το δρόμο Πάτρα – Χαλανδρίτσα – Καλάβρυτα, απόσταση 77 χιλιομέτρων. Στο ξεκίνημά τους λεηλάτησαν και πυρπόλησαν τη Μονή Ομπλού, σε μικρή απόσταση νότια της Πάτρας.

– Στις 06/12, μετά από ένα ατύχημα του Wolfinger, διοικητής ορίστηκε ο Εμπερσμπέργκερ (Ebersberger), διοικητής του συντάγματος Αιγίου. Τα πεζοπόρα τμήματα χτένισαν στο πέρασμά τους όλα τα χωριά και σκόρπισαν τη φωτιά και το θάνατο. Στην Κάτω Βλασία σκότωσαν 3 άνδρες και 1 γυναίκα και στον Κάλανο 3 βοσκούς από τα Καλάβρυτα και έναν ακόμη πολίτη. Μετά χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: η μία πήγε προς Λεχούρι – Τριπόταμα – Δίβρη και επέστρεψε από Μορόχοβα – Λειβάρτζι και η άλλη συνέχισε προς Καλάβρυτα. Εκείνη την ημέρα – του Αγίου Νικολάου – οι Λεχουρίτες ήταν στην λειτουργία προς τιμήν του Αγίου στην Εκκλησία της Αγίας Κυριακής. Στα υψώματα κατά την διάρκεια της νύχτας είχαν τους συνδέσμους για να ειδοποιηθούν σε περίπτωση εισβολής των Γερμανών. Στο πέρασμα από την Βλασσία προς Λεχούρι φύλαξη είχε ο «κολέγας» κατά κόσμο Χρήστος Κυριαζής. Ο «κολέγας» όμως δεν ανέβηκε ποτέ πιστεύοντας ότι την συγκεκριμένη ημέρα δεν θα γινόταν τίποτα και επιστρέφοντας στο χωριό είπε το αλησμόνητο «ουδεμίαν κίνησις«. Μετά από λίγο οι γερμανοί μπήκαν στο χωριό και βρίσκουν όλους τους Λεχουρίτες στην εκκλησία. Έτσι συνέχισαν προς τα Καλάβρυτα χωρίς να πειράξουν κανέναν από το χωριό.

Στις 13/12 οι ίδιες Γερμανικές δυνάμεις κατέστρεψαν τα Καλάβρυτα και έκαναν ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία του πολέμου με τους εκατοντάδες αμάχους θύματα και την ολοσχερή καταστροφή των Καλαβρύτων.

ΤΟ ΛΕΧΟΥΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

 

Το κύριο χαρακτηριστικό των Λεχουριτών είναι η δημιουργία, η «έξω καρδιά», το πείσμα, η αποτελεσματικότητα, η έντονη προσωπικότητα και η «εκ του μηδενός» δημιουργία. Με αυτά τα χαρακτηριστικά κατάφεραν να διακριθούν σε πολλές κοινωνικές δραστηριότητες, επιχειρήσεις, επιστήμες, τέχνες πολιτική, χωρίς να αλλοιωθεί η αγάπη για τον τόπο και την παράδοσή του . Έτσι όλα τα σπίτι συντηρούνται, ανακαινίζονται, ομορφαίνουν και γεμίζουν σε κάθε ευκαιρία. Σημαντικό ρόλο στην σημερινή εικόνα και ζωντάνια του χωριού έπαιξαν και οι δραστήριοι σύλλογοι της Πάτρας και της Αθήνας. Αυτή η αναλλοίωτη στο χρόνο ομορφιά του χωριού αποτελεί για κάθε Λεχουρίτη το ησυχαστήριο, το ορμητήριο και ο τόπος που μπορεί να κινείται ελεύθερα χωρίς δήθεν και πρέπει, απολαμβάνοντας την ομορφιά του τοπίου, τον καθαρό αέρα και τη δροσιά από τα κατάφυτα βουνά και τις κρυσταλλοπηγές που το περιβάλουν.

Σημείο αναφοράς για το Λεχούρι είναι ο Αϊ Γιώργης, μικρο-μονάστηρο του 16ου αιώνα χτισμένο στα 1500 μέτρα, δεσπόζει πάνω από το χωριό και αποτελεί το σήμα κατατεθέν του. Στην όμορφη πλατεία του χωριού δεσπόζει η προτομή του Καπετάν Γιώργη Λεχουρίτη, το μνημείο ηρώων, ενώ στις παραπλήσιες ταβέρνες και τα καφενεία ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί παραδοσιακές νοστιμιές, τσίπουρο της περιοχής και την ζεστή φιλοξενία…

ΠΗΓΗ: Posted by Νίκος ΚυριαζήςFeature, ΕΙΔΗΣΕΙΣ, ΙΣΤΟΡΙΑ 30.12.10,  http://lehouri.blogspot.com/2010/06/blog-post_07.html