Το σχολείο εργασίας και η σχολική βιβλιοθήκη:
πρόταση ενδεικτικού διδακτικού σεναρίου
Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη *
Κάθε σχέδιο ενδεικτικής διδασκαλίας θα πρέπει να είναι διαποτισμένο από μια μεγάλη αυτενέργεια του μαθητή που επιτέλους μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα. Η αυτενέργεια έγινε βασικό στοιχείο της αγωγής ύστερα από τα πορίσματα της ψυχαναλύσεως και της μελέτης των ενστίκτων με τα οποία ιδιαίτερα ασχολήθηκε μεταξύ των άλλων και ο W. Mc Dougall. Τόση σημασία αποδόθηκε στην αυτενέργεια ώστε το νέο σχολείο ονομάστηκε και σχολείο αυτενέργειας.
Ο Wichterich αναφέρει πως χωρίς την ικανότητα για δημιουργική σκέψη και πράξη δεν είναι δυνατόν να οικοδομηθεί η παιδαγωγική ατμόσφαιρα. Και βέβαια οι σκέψεις και οι πράξεις για να είναι δημιουργικές πρέπει να έχουν το στοιχείο της προσωπικής εκφράσεως, να είναι δηλαδή αποτέλεσμα αυτενέργειας. Η αυτενέργεια των μαθητών είναι προϊόν αλλά και οργανικό στοιχείο της παιδαγωγικής ατμόσφαιρας του σχολείου. Χωρίς αυτήν ατονεί όλο το μορφωτικό κλίμα του σχολείου. Τελικά η αυτενέργεια αποδεικνύεται η πεμπτουσία του σχολείου εργασίας, αφού σημαίνει τη δραστηριοποίηση του ατόμου από εσωτερική, προσωπική του ανάγκη, χωρίς εξωτερικούς περιορισμούς και αφού στρέφεται στην επιτυχία σκοπών που έχει επιλέξει το δραστηριοποιούμενο άτομο.
Αρχή της χρήσεως των πηγών γνώσεως
Είναι η αρχή κατά την οποία τίποτα δεν πρέπει να μαθαίνει το παιδί χωρίς να καταφεύγει το ίδιο στις πηγές γνώσεως και χωρίς το ίδιο να γνωρίζει να κάνει ορθή χρήση των πηγών αυτών. Η αρχή αυτή εντάσσεται στη γενικότερη αρχή της αυτενέργειας και ανταποκρίνεται στην πασίγνωστη ρήση του Δημόκριτου: «Πολυνοίην, ου πολυμαθίην ασκέειν. Πολλοί πολυμαθέες νουν ουκ έχουσι». Η θλιβερή εκείνη εποχή που ο δάσκαλος κατόρθωνε να εφοδιαστεί με την«άπασα ύλη» και, αντί να δείξει στα παιδιά τον τρόπο της χρήσης των βιβλίων, κρατούσε ζηλότυπα για τον εαυτό του την τέχνη να διαβάζει και να χρησιμοποιεί τα συγκεντρωμένα εκείνα βιβλία που και ο ίδιος τα έβλεπε σαν κάτι το εξαιρετικό, έχει πια περάσει ή τουλάχιστον θέλουμε να πιστεύουμε πως είναι έτσι. Το άτοπο αυτό δεν το δέχεται το Νέο Σχολείο, το κατ’ εξοχήν σχολείο εργασίας: αυτό θέλει να μάθει στο παιδί ν’ αντλεί γνώσεις απ’ ευθείας απ’ την πηγή κι όχι από δεύτερο χέρι. Οι ειδικοί λόγοι που συνηγορούν στη χρήση των πηγών γνώσεως είναι ψυχολογικοί, παιδαγωγικοί και βιολογικοί.
Για να διαπιστωθεί, εμπειρικά και πρακτικά των λόγων μου το αληθές, παραθέτω το ακόλουθο διδακτικό σενάριο:
citer.cti.gr/scenarios/holocaust/holocaust_sources_worksheet.doc
Maria Papaleontiou, History teache
Θέμα: Το Ολοκαύτωμα κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: μια μαύρη σελίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας
Κατάλογος πηγών για διερεύνηση του θέματος, επιπρόσθετων προς το CITER:
http://www.el.wikipedia.org/wiki/Ολοκαύτωμα (Βικιπαίδεια, ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια– αναζήτηση λήμματος Ολοκαύτωμα)
http://www.matia.gr/library (ηλεκτρονική βιβλιοθήκη) > e-book της Αμαλίας Ηλιάδη > Αδόλφος Χίτλερ: ο ηγέτης και η εποχή του > Κεφάλαιο 16ο, Φυλετική και εξοντωτική πολιτική του Χίτλερ)
http://www.yadvashem.org/ (ιστοσελίδα του Yad Vashem, Φορέα Μνήμης Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος) > The Auschwitz Album
http://www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/index.htm (ψηφιακός φάκελος από την ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου με τίτλο Ο φασισμός και ο ναζισμός στην Ευρώπη) > Β΄ ενότητα, σύνδεσμοι: Από τον αντισημιτισμό και την αντιεβραϊκή πολιτική στη μαζική εξόντωση και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, Εγκλήματα των Γερμανών και των συνεργατών τους στις χώρες που κατέκτησαν, Εξόντωση των τσιγγάνων και άλλων πληθυσμιακών ομάδων
www.ert-archives.gr/ (Οπτικοακουστικό Αρχείο της ΕΡΤ) > βίντεο 2 με τίτλο Μαρτυρίες – Διωγμός Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα και «Πανόραμα του Αιώνα: επεισόδιο 28» > κεφ. 8-10 «Γ’ Ράιχ και αντισημιτισμός»
http://www.greekhelsinki.gr/greek/articles/dimou-7-5-00.html (Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι): ομιλία του Νίκου Δήμου με τίτλο Το ολοκαύτωμα που δεν λέγεται…
http://www.eduportal.gr (Ελληνική Πύλη Παιδείας, Δημήτρη Κουτάντου: Εκπαιδευτική προσέγγιση του Ολοκαυτώματος)
Εργασία σε ομάδες με βάση τις πιο πάνω πηγές
δραστηριότητα 1: όλες οι ομάδες
α) Πληκτρολογήστε http://www.yadvashem.org/ για να συνδεθείτε με την ιστοσελίδα του Κέντρου Έρευνας και Εκπαίδευσης για το Ολοκαύτωμα Yad Vashem.
β) Στη συνέχεια επιλέξτε το σύνδεσμο The Auschwitz Album.
(=το άλμπουμ του Άουσβιτς).
γ) Να παρατηρήσετε με προσοχή τις εικόνες από το στρατόπεδο συγκεντρώσεως του Άουσβιτς1.
Τι σας προκαλεί εντύπωση;
Ποια συναισθήματα σας κυριεύουν αντικρίζοντας τις φωτογραφίες αυτές;
Ποια ερωτήματα θα μπορούσαν να βασανίζουν τον καθένα από μας σήμερα που αντικρίζει τις φωτογραφίες αυτές2;
δ) Να πληκτρολογήσετε http://www.el.wikipedia.org/wiki/Ολοκαύτωμα για να συνδεθείτε με την ιστοσελίδα της Βικιπαίδεια.
ε) Να μελετήσετε την πρώτη παράγραφο της αρχικής σελίδας, για να απαντήσετε στο πρώτο ερώτημα.
στ) Να επιλέξετε από τον πίνακα περιεχομένων της αρχικής σελίδας το 1. Ετυμολογία και χρήση του όρου και το 3. Θύματα, για να απαντήσετε στο δεύτερο και τρίτο ερώτημα.
1. Ποιο γεγονός περιγράφεται με τον όρο Ολοκαύτωμα, σύμφωνα με την Βικιπαίδεια3;
2. Από πού προέρχεται η λέξη ολοκαύτωμα και πώς χρησιμοποιείται σήμερα;
3. Από ποιες πληθυσμιακές ομάδες προέρχονταν τα θύματα του Ολοκαυτώματος4;
δραστηριότητα 2:
Κοινή οδηγία προς όλες τις ομάδες
Να παρουσιάσετε συνοπτικά τις τέσσερις φάσεις που οδήγησαν σταδιακά στο Ολοκαύτωμα, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του Raul Hilberg. Θα σας βοηθήσουν οι λέξεις-κλειδιά που σημειώνονται σε κάθε φάση μέσα στην παρένθεση.
Πηγές διερεύνησης:
http://www.el.wikipedia.org/wiki/Ολοκαύτωμα (Βικιπαίδεια, ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια – αναζήτηση λήμματος Ολοκαύτωμα)
http://www.matia.gr/library (ηλεκτρονική βιβλιοθήκη) > e-book της Αμαλίας Ηλιάδη > Αδόλφος Χίτλερ: ο ηγέτης και η εποχή του > Κεφάλαιο 16ο, Φυλετική και εξοντωτική πολιτική του Χίτλερ)
http://www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/index.htm (ψηφιακός φάκελος από την ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου με τίτλο Ο φασισμός και ο ναζισμός στην Ευρώπη) > Β΄ ενότητα, σύνδεσμοι: Από τον αντισημιτισμό και την αντιεβραϊκή πολιτική στη μαζική εξόντωση και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, Εγκλήματα των Γερμανών και των συνεργατών τους στις χώρες που κατέκτησαν, Εξόντωση των τσιγγάνων και άλλων πληθυσμιακών ομάδων
Α΄ Ομάδα:
Α΄ φάση: Ταυτοποίηση και προσδιορισμός (Νόμοι Νυρεμβέργης)
Β΄ Ομάδα:
Β΄ φάση: Οικονομικές διακρίσεις και αποκλεισμός (Πρόγραμμα Αριοποίησης)
Γ΄ Ομάδα:
Γ΄ φάση: Συγκέντρωση (γκέτο, στρατόπεδα συγκέντρωσης, στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας)
Δ΄ Ομάδα:
Δ΄ φάση: Εξόντωση (Τάγματα εξόντωσης, Πρόγραμμα Ευθανασίας Τ-4, κινητοί θάλαμοι αερίων, στρατόπεδα θανάτου).
δραστηριότητα 3:
Α΄ Ομάδα
Πηγές διερεύνησης:
http://www.el.wikipedia.org/wiki/Ολοκαύτωμα (Βικιπαίδεια, ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια– αναζήτηση λήμματος Ολοκαύτωμα)
1. Τι υποστήριζαν οι συγγραφείς του βιβλίου «Άδεια Καταστροφής της Ζωής που Δεν Αξίζει να Ζει», το οποίο αναζωπύρωσε το γερμανικό κίνημα της Ευγονικής;
2. Πώς συνδέονται οι απόψεις τους με την αντιμετώπιση εκ μέρους των Ναζί των θυμάτων του Ολοκαυτώματος ως υπανθρώπων (Untermenschen), καθώς και με το χιτλερικό Πρόγραμμα Ευθανασίας Τ-4;
Β΄ Ομάδα
Πηγές διερεύνησης:
http://www.matia.gr/library (ηλεκτρονική βιβλιοθήκη) > e-book της Αμαλίας Ηλιάδη > Αδόλφος Χίτλερ: ο ηγέτης και η εποχή του > Κεφάλαιο 16ο, Φυλετική και εξοντωτική πολιτική του Χίτλερ)
1. Σε ποιες θεωρίες βασίστηκε η πολιτική του Χίτλερ, σύμφωνα με τη συγγραφέα;
2. Πώς συσχετίζονται οι αντιλήψεις του Χίτλερ με τη θεωρία του κοινωνικού δαρβινισμού;
Γ΄Ομάδα
Πηγές διερεύνησης:
http://www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/index.htm (ψηφιακός φάκελος από την ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου με τίτλο Ο φασισμός και ο ναζισμός στην Ευρώπη) > Α΄ ενότητα, σύνδεσμος: Η διανοητική και ιδεολογική προετοιμασία του ναζισμού
1. Να ανιχνεύσετε μέσα από τα αποσπάσματα του βιβλίου του Jeffrey Herf «Αντιδραστικός Μοντερνισμός» τις απόψεις των συντηρητικών επαναστατών σχετικά με τον αντισημιτισμό, την ιδέα της κοινότητας και της ανωτερότητας του γερμανικού λαού.
2. Να συσχετίσετε τις πιο πάνω απόψεις με τη ναζιστική ιδεολογία που είχε ως ακραία συνέπεια το Ολοκαύτωμα.
Δ΄ Ομάδα
Πηγές διερεύνησης:
http://www.eduportal.gr (Ελληνική Πύλη Παιδείας, Δημήτρη Κουτάντου: Εκπαιδευτική προσέγγιση του Ολοκαυτώματος)
1. Να περιγράψετε τις εικόνες και να τις σχολιάσετε σε σχέση με το πώς παρουσίαζε η ναζιστική προπαγάνδα τους Εβραίους.
2. Να καταγράψετε και να σχολιάσετε τους τρόπους με τους οποίους καλλιεργούσαν οι Ναζί σε μικρά παιδιά και σε νέους αρνητικά στερεότυπα για τους Εβραίους.
* Η Αμαλία Κ. Ηλιάδη είναι Φιλόλογος – Ιστορικός ΜΑ Βυζαντινής Ιστορίας / Υπεύθυνης Σχολικής Βιβλιοθήκης 2ου Ε.Π.Α.Λ. Τρικάλων, ailiadi@sch.gr,
http://users.sch.gr/ailiadi , http://blogs.sch.gr/ailiadi, http://www.matia.gr
