Σωματική και πνευματική λέπρα
Του Απόστολου Παπαδημητρίου
Πολύς ο λόγος για τη Σπιναλόγκα, το νησί των λεπρών, με αφορμή την από τηλεοράσεως προβολή κινηματογραφικής σειράς βασισμένης σε βιβλίο που πρόσφατα κυκλοφόρησε. Η προβολή, η οποία, λέγεται, γνωρίζει μεγάλη τηλεθέαση, προκάλεσε και συζητήσεις σε τηλεοπτικές εκπομπές.
Εκείνο που διαπίστωσα είναι η διάθεση από πλείστους συμμετέχοντες να καταδικάσουν την προ 60 και πλέον ετών κοινωνία ως σκληρή και ανάλγητη απέναντι στον ανθρώπινο πόνο προβάλλοντας παράλληλα τη Σπιναλόγκα ως επίγεια κόλαση.
Σε εκπομπή που έτυχε να παρακολουθήσω κάποιος συμμετέχων αναφέρθηκε σε περιστατικό από τη ζωή των εκτοπισμένων λίαν αξιοσημείωτο: Για τις λατρευτικές ανάγκες των πιστών αποστέλλονταν στο νησί κατά καιρούς ιερείς. Αυτοί επαύξαναν τον πόνο των εγκλείστων, καθώς οι λεπροί διαπίστωναν ότι κατά την κατάλυση δεν κοινωνούσαν το περιεχόμενο του ιερού ποτηρίου αλλά το απέρριπταν! Πώς έγινε αυτό αντιληπτό δεν συζητήθηκε. Πιθανόν κάποιος βοηθός των ιερέων στο ιερό του ναού να το είχε παρατηρήσει και γνωστοποιήσει. Κατά κάποια χρονική περίοδο στο νησί κατέφθασε ιερομόναχος της μονής Τοπλού Σητείας. Αυτός αιρόμενος στο ιερατικό ύψος και με πλήρη αίσθηση του χρέους κατά την τέλεση του φρικτού μυστηρίου της πίστεως της Εκκλησίας τελώντας την κατάλυση μετελάμβανε κάθε φορά το υπόλοιπο του ιερού ποτηρίου. Τα κατατεθέντα πέρασαν εντελώς απαρατήρητα και ασχολίαστα και η συζήτηση παρατάθηκε επί μακρόν ακόμη με ανούσιες ως επί το πλείστον φλυαρίες.
Ο ιερέας κατά τη χειροτονία του δίνει φρικτούς όρκους ενώπιον του Θεού ότι θα τελεί τα φρικτά μυστήρια της Εκκλησίας με πλήρη την επίγνωση της σημασίας αυτών και με τη σοβαρότητα που επιβάλλει η θέση ως λειτουργού του Υψίστου. Αν η έλλειψη πίστης δεν επέτρεπε στους ιερείς που αποστέλλονταν να κοινωνούν από το ποτήριο που είχαν κοινωνήσει προηγουμένως οι λεπροί, θα έπρεπε εκείνοι να αρνηθούν να μεταβούν στο νησί. Η απόρριψη του σώματος και αίματος του Χριστού δεν συνιστούσε απλώς σκανδαλισμό των λεπρών και δεν επέφερε πρόσθετο πόνο σ’ αυτούς αλλά αποτελούσε καίρια προσβολή στο πρόσωπο του Θεανθρώπου σωτήρα μας! Δεν ειπώθηκε πόσοι ήσαν εκείνοι οι επίορκοι ιερείς. Όμως κάποιος στάθηκε εδραίος κατά την ώρα του πειρασμού και μία και δύο και πλείστες φορές. Ήταν ο ιερομόναχος της μονής Τοπλού! Αυτός ήταν αρκετός για να δειχθεί περίτρανα ότι το πείραμα είχε πετύχει. Η πίστη προς τον Θεό εκδηλωνόταν ταυτόχρονα ως αγάπη προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο! Όταν οι ανώριμοι πνευματικά ορθολογιστές επικρίνουν τον κύριό μας Ιησού Χριστό για μεσσιανισμό διαπράττουν σοβαρό ολίσθημα εκ της κακής ερμηνείας του λόγου Του. Ο Χριστός ζήτησε από τον καθένα μας να άρει τον σταυρό του γνωρίζοντας πολύ καλά ότι λίγοι θα το αποδεχθούμε αυτό. Γι’ αυτό και μας ενθάρρυνε με τον λόγο: “Μη φοβού το μικρόν ποίμνιον”! Λίγοι είναι διαχρονικά εκείνοι που φέρουν τον σταυρό τους ώς τον Γολγοθά.
Στίς αρχές της δεκαετίας του 1980 έγινε γνωστή η ασθένεια η γνωστή ως σύνδρομο της επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας, γνωστής ευρύτερα με τα εκ της αγγλικής αρχικά AIDS. Τότε κάποιοι “ορθολογιστές” πρότειναν να απαγορευθεί η μετάλληψη από κοινό ποτήριο με κοινό κουταλάκι προς αποφυγήν διάδοσης της νόσου. Η Εκκλησία φάνηκε για μία ακόμη φορά “ανορθολογική” και ο βίος μας συνεχίστηκε με αυξανόμενα διαρκώς τα θύματα της νόσου όχι βέβαια εξ αιτίας της μετοχής στο κοινό ποτήριο της ζωής αλλά εκ της επιλογής του θανάτου ως τρόπου “ζωής”, καθώς ο Απόστολος Παύλος γράφει: “Τα οψώνια της αμαρτίας θάνατος”! Πρόσφατα με τον τρόμο που κατέλαβε την υφήλιο εξ αιτίας του επικινδύνου ιού της γρίπης κάποιοι ιερωμένοι χριστιανικών ομολογιών έσπευσαν αρχικά να κοινωνούν τους πιστούς φορώντας ειδικές μάσκες προφύλαξης και αργότερα έπαυσαν να τους καλούν να προσέλθουν “μετά φόβου και πίστεως”. Ο “ορθολογισμός” της εκκοσμικευμένης “Εκκλησίας” είχε επί τέλους θριαμβεύσει!
Τί άραγε επιδιώκεται μέσα από εκπομπές του είδους που προαναφέραμε; Αν πράγματι είναι η επίδειξη συμπάθειας προς τους ζήσαντες ή ζώντες σε επίγεια “κόλαση”, όπως θεωρούμε οι πολλοί ένα απομωνωτήριο λεπρών, ένα στρατόπεδο προσφύγων ή μια παραγκούπολη στα προάστια των μεγαλουπόλεων των οικονομικά υπαναπτύκτων χωρών, τότε καλό είναι να αναθεωρήσουμε τις τραγικά εσφαλμένες ως εκ του “ορθολογισμού” απόψεις μας. Η κόλαση δεν είναι τόπος αλλά τρόπος του μη ζην. Το καταθέτει αυτό κραυγαλέα ο θεωρούμενος μέγιστος των δυτικών φιλοσόφων του 20ου αιώνα ο Ζαν Πωλ Σαρτρ γράφοντας: “Ο άλλος είναι η κόλασή μου”! Και δεν έζησε αυτός ο φιλόσοφος ούτε σε απομονωτήριο ούτε σε στρατόπεδο αλλά στην αποκαλούμενη “πόλη του φωτός”! Έφθασε μάλιστα να αποποιηθεί το βραβείο Nobel λογοτεχνίας, το οποίο συνοδευόταν από σεβαστό χρηματικό ποσόν ακριβώς επειδή οι πεινασμένοι, οι άρρωστοι και ρακένδυτοι απανταχού της γης αποτελούσαν μέρη της κόλασης που βίωνε στο υπαρξιακό του κενό!
Κάποιοι άλλοι συνάνθρωποί του με σαφή την αίσθηση ότι ο άλλος ή πλησίον κατά τη γλώσσα του Ευαγγελίου είναι εικόνα Θεού και γι’ αυτό αδελφός πήραν το δρόμο για να γίνουν οι πλησίον προς τους εμπεσόντας εις τους ληστάς, δαίμονας και δαιμονιζομένους επί της γης! Ακολούθησαν το παράδειγμα του αγίου Ζωτικού, ο οποίος εμαρτύρησε συρόμενος από εξαγριωμένα άλογα κατά τους χρόνους του Κωνσταντίου, γυιού του Μεγάλου Κωνσταντίνου, επειδή το ποσόν που είχε λάβει για την προμήθεια πολυτίμων λίθων δαπάνησε στη διάσωση, εγκατάσταση σε καταυλισμούς και διατροφή των λεπρών της Κωνσταντινούπολης και άλλων πόλεων (Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του την 31η Δεκεμβρίου). Άλμπερτ Σβάιτσερ, Ραούλ Φολλερώ, μητέρα Τερέζα, γερόντισα Γαβριηλία, πατήρ Αναστάσιος (νυν αρχιεπίσκοπος Αλβανίας) και πλήθος ιεραποστόλων ορθοδόξων, ρωμαιοκαθολικών και προτεσταντών εγκατέλειψαν τη “βεβαιότητα” εκ της κοινωνικής αναγνώρισης και καταξίωσης και πορεύθηκαν εκεί που μόνο η ακλόνητη πίστη στο Θεό μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να αντέξει! Και άντεξαν, όπως και ο ιερομόναχος της μονής Τοπλού. Αυτοί όλοι μαρτυρούν ότι το πείραμα πετυχαίνει, όταν εμείς θέλουμε να πετύχει. Ότι όλα εξαρτώνται από μας, από τη δική μας θέληση να υπηρετήσουμε το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου με πλήρη την αίσθηση όμως του λόγου του Χριστού: “Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν”!
Αν η κοινωνία προ 60 ετών μας φαίνεται σκληρή και εμείς αντιγράφοντας τη συμπεριφορά των υποκριτών φαρισαίων της εποχής του Χριστού επαναλαμβάνουμε το “εάν ζούσαμε στην εποχή των προγόνων μας δεν θα επιτρέπαμε να συμβούν αυτά” (δεν θα σκοτώναμε δηλαδή τους προφήτες του Θεού) εξαπατούμε τους εαυτούς μας, γιατί μπροστά μας ανοίγεται πεδίο αγώνων λαμπρό. Λεπροί απομονωμένοι υπάρχουν σε πλείστες κοινότητες της Αφρικής, όπως και πρόσφυγες σε άθλιους καταυλισμούς, στους οποίους τους έφεραν οι διαρκείς συγκρούσεις για τα συμφέροντα των επί γης δαιμονισμένων. Ανυπολόγιστα τα θύματα του AIDS. Και εμείς κάνουμε πως αγνοούμε όλα αυτά επειδή έπαψαν να συμβαίνουν στη χώρα μας, το λαό της οποίας εξώθησαν δικοί μας και ξένοι στην υιοθεσία ξένων αξιών και πολιτιστικών προτύπων, τα οποία αγνοούν τον πλησίον ως υψίστη αξία. Και ενώ ζούμε, στο μέτρο που έχουμε βυθιστεί στο υπαρξιακό κενό, την κόλαση που περιγράφει ο Σαρτρ, θέλουμε να το “παίζουμε” και ανθρωπιστές ενώ δεν δίνουμε “δεκάρα” για τον άλλο και δεν μας εκφράζει διόλου το “μακάριον εστί διδόναι μάλλον ή λαμβάνειν”! Πώς όμως να μας εκφράσει, αφού αυτό προϋποθέτει την υπέρβαση της λογικής δια της πίστεως; Ένας νεότερος άγιος της ρωσικής Εκκλησίας, γνωστός και σε μας, ο Σεραφείμ του Σάρωφ, χαιρετούσε τον καθένα που τον επισκεπτόταν στο ερημητήριό του με το “Χριστός ανέστη χαρά μου”.
Πώς θα μετατραπεί ο “άλλος” από κόλασή μας σε χαρά μας; Ασφαλώς με την πίστη στο ιστορικό γεγονός της αναστάσεως του Χριστού. Εμείς όμως δεν θέλουμε να φθάσουμε τόσο μακριά. Ομοιάζουμε με τους κυνηγούς του μύθου του Αισώπου: Τα ίχνη αναζητούσαν όχι τον ίδιο τον λεόντα!
“ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ”, 06-12-2010
