Το μέλι θησαυρός για τον οργανισμό και η νοθεία του

Από τον ΕΦΕΤ

Το μέλι από την αρχαιότητα θεωρείται ένα ξεχωριστό τρόφιμο με ιδιαίτερα οφέλη για την υγεία. Όσον αφορά στο ελληνικό μέλι, η ποικιλία φυτών της Ελλάδας, με μια βιοποικιλότητα που περιλαμβάνει 6.500 είδη φυτών εκ των οποίων τα 1.400 είναι ενδημικά και δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο, το καθιστά μοναδικό.

Η βοτανική ποικιλία, σε συνδυασμό με το ξηροθερμικό κλίμα, δίνει μέλι πυκνό, πλούσιο σε άρωμα και γεύση. Το ελληνικό μέλι συλλέγεται κατά 90% σε άγρια οικοσυστήματα και όχι σε καλλιεργούμενα φυτά, σε μια χώρα που δεν καλλιεργούνται γενετικά τροποποιημένα φυτά. Μάλιστα, πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αποδεικνύει τις ιδιαίτερες βιολογικές δράσεις του ελληνικού μελιού σε σχέση με το μέλι MANUKAτης Νέας Ζηλανδίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι δύο είδη ελληνικού μελιού έχουν αναγνωριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης : το μέλι ελάτης βανίλια Μαινάλου και το πευκοθυμαρόμελο Κρήτης.

Για τους παραπάνω λόγους, η νοθεία του μελιού δεν συνιστά απλή οικονομική απάτη, καθώς το νοθευμένο προϊόν που εμφανίζεται σαν μέλι στερείται των ευεργετικών ιδιοτήτων του πραγματικού μελιού. Υπάρχουν διαφόρων ειδών νοθείες του μελιού. Μια πολύ απλή νοθεία είναι να πουλιέται ένα είδος σαν κάτι άλλο, π.χ. ένα ανθόμελο για θυμαρίσιο ή ένα εισαγόμενο για ελληνικό. Επίσης, υπάρχουν νοθείες με εξωγενή σάκχαρα (π.χ. ισογλυκόζη, γλυκόζη και άλλες γλυκαντικές ύλες, με παράλληλη προσθήκη χρωστικών και αρωματικών ουσιών).

Τι πρέπει να προσέχει ο καταναλωτής όταν αγοράζει μέλι:

 Συστήνεται να αποφεύγεται η αγορά μελιού χωρίς επισήμανση και η αγορά από πλανόδιους πωλητές, οι οποίοι συστήνονται ως μελισσοκόμοι αλλά δεν διαθέτουν άδεια πλανόδιου εμπορίου ούτε μελισσοκομικό βιβλιάριο.

• Το μέλι διατίθεται συσκευασμένο σε βάζα και όχι χύμα και φέρει ετικέτα με τη γεωγραφική προέλευση, τη βοτανική προέλευση, το βάρος, την ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας, τον αριθμό παρτίδας, τα στοιχεία του παραγωγού ή του τυποποιητή ή του διακινητή και τον κωδικό αριθμό καταχώρησης του συσκευαστηρίου, εφόσον δεν διατίθεται από τον ίδιο τον παραγωγό.
• Η διαδικασία της κρυστάλλωσης είναι μία φυσική διαδικασία που παρατηρείται κυρίως σε ανθόμελα. Το μέλι δεν χάνει τις ευεργετικές ιδιότητές του εφόσον κρυσταλλώσει. Συντηρείται καλά κλειστό, σε μέρος σκιερό, δροσερό, χωρίς έντονες οσμές και υγρασία.

Δεν συνιστάται η κατανάλωση μελιού σε παιδιά μικρότερα του ενός έτους και σε άτομα που εμφανίζουν τροφική αλλεργία στο μέλι. Οι διαβητικοί μπορούν να τρώνε μέλι μόνο μετά από συνεννόηση με το γιατρό τους.

Ο ΕΦΕΤ, μέσα από τακτικούς και έκτακτους ελέγχους καθώς και με τη σύνταξη και υλοποίηση των εθνικών προγραμμάτων ελέγχου και δειγματοληψιών, σε συνεργασία με τις συναρμόδιες αρχές, εργάζεται συνεχώς για την προστασία του καταναλωτή, την αποτροπή της νοθείας και της παραπλάνησης αλλά και την προστασία αυτού το πολύτιμου εθνικού διατροφικού θησαυρού.

Μεγάλο πρόβλημα στην ΕΕ

Το μέλι έχει καταταγεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως το έκτο κατά σειρά είδος διατροφής που είναι ευάλωτο σε νοθεία. Αυτό ήταν ένα από τα πιο ανησυχητικά δεδομένα που ακούστηκαν από εκπρόσωπο της Ένωσης Μελισσοκόμων Σλοβενίας στο πρόσφατο Οικονομικό Φόρουμ της Κρύνικα στη νότια Πολωνία. Το μέλι νοθεύεται κυρίως με την προσθήκη ζάχαρης, μελάσας, σιροπιού πατάτας ή σιροπιού ζάχαρης. «Όλα αυτά είναι φθηνότερα από το πραγματικό μέλι και ο απλός καταναλωτής δεν είναι σε θέση να καταλάβει τη διαφορά» αναφέρει ο Σλοβένος μελισσοκόμος Αντρέι Καντόφ Μπόροφσακ. Μια άλλη μέθοδος νοθείας είναι η ανάμειξη διαφορετικών ειδών μελιού, που συνοδεύεται από ψευδείς πληροφορίες προέλευσης στις ετικέτες του προϊόντος.

«Από τα χιλιάδες δείγματα μελιού που υποβλήθηκαν σε ελέγχους σχεδόν το 14% αποδείχθηκε ότι ήταν νοθευμένο», ανέφερε ο Μπόροφσακ, αναφερόμενος σε κοινή ευρωπαϊκή έρευνα που διενεργήθηκε κατόπιν σχετικής έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για νοθευμένα τρόφιμα. Ερευνητές έθεσαν υπό έλεγχο συνολικά 2264 δείγματα μελιού από διάφορα κράτη-μέλη της ΕΕ (μαζί με την Ελβετία και τη Νορβηγία) καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι μόνο 20% του μελιού προερχόταν από την ΕΕ ή ήταν καθαρό.

Το πρόβλημα των φυτοφαρμάκων

Η νοθεία όμως δεν είναι το μόνο πρόβλημα γύρω από το μέλι. «Η μόλυνση του μελιού από φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στη γεωργία έχει γίνει πια μάστιγα» λέει χαρακτηριστικά ο Μπόροφσακ. Σύμφωνα με μελέτη το 75% των δειγμάτων μελιού περιείχε ίχνη τουλάχιστον ενός φυτοφαρμάκου από την ομάδα των νεονικοτινοειδών. «Ευτυχώς ακόμη δεν παρατηρείται υπέρβαση των επιτρεπτών ορίων», εκτιμά ο Σλοβένος παραγωγός, ωστόσο είναι γεγονός ότι οι μέλισσες είναι ολοένα περισσότερο εκτεθειμένες στη χρήση χημικών ουσιών. Τα παρασιτοκτόνα διεισδύουν στην κηρήθρα, ενώ οι νεονικοτινοειδείς ουσίες συμβάλλουν στην εξαφάνιση των μελισσών.

Οι μέλισσες όμως έχουν ιδιαίτερη σημασία για το οικοσύστημα αφού βοηθούν στην ανάπτυξη των φυτών κατά 30% με 50%, δεδομένου ότι συμβάλλουν στη γονιμοποίησή τους μέσω της εναπόθεσης γύρης. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Πέτερ Κότσμους, πρόεδρο της Ένωσης Μελισσοκόμων Σλοβενίας, οι μέλισσες είναι τα πιο υποτιμημένα έμβια όντα. Όπως λέει χαρακτηριστικά: «Η εξαφάνιση των μελισσών ενδέχεται να προκαλέσει απώλειες στην αγροτική παραγωγή, αλλά και λιμούς, ακόμη και ανθρωπιστικές καταστροφές που δεν έχουμε γνωρίσει ως τώρα» αναφέρει ο ίδιος.

Παγκόσμιο πρόβλημα

Σημαντικό πρόβλημα με την παραγωγή μελιού αντιμετωπίζει η Αυστραλία, που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες αγορές μελιού στον κόσμο. Τα τελευταία δέκα χρόνια η μελισσοκομία και παραγωγή μελιού μειώθηκε όμως κατά 25% λόγω των εισαγωγών φθηνού μελιού, που πωλείται στο ένα τρίτο της τιμής των τοπικών προϊόντων. Σύμφωνα με τις αυστραλιανές αρχές υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με το νοθευμένο μέλι που κυκλοφορεί πλέον στην αγορά. Το γερμανικό εργαστήριο QSI διενήργησε δειγματοληπτικό έλεγχο σε μέλι από την Αυστραλία και συμπέρανε ότι 12 στα 28 βαζάκια αγορασμένα από αυστραλιακά σουπερμάρκετ ήταν νοθευμένα.

Και η Ευρώπη όμως αντιμετωπίζει πρόβλημα. Παράγει μάλιστα λιγότερο μέλι από όσο καταναλώνει κι έτσι αναγκάζεται να καταφεύγει στην εισαγωγή μελιού από την Κίνα. Οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς κινεζικού μελιού είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία και το Βέλγιο, αναφέρει ο Κότσμους. Η Κίνα έχει γίνει η μεγαλύτερη παραγωγός μελιού στον κόσμο. Για παράδειγμα το 2014 παρήγαγε 473.000 τόνους, ενώ η Ευρώπη την ίδια χρονιά περίπου 161.000. Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας από το 2000 ως το 2014 οι εξαγωγές μελιού από την Κίνα αυξήθηκαν κατά 88%. Κατά την ίδια περίοδο όμως ο αριθμός των κυψελών στην Κίνα αυξήθηκε μόλις κατά 21%, ενώ οι πληθυσμοί μελισσών μειώνονται λόγω της μαζικής αστικοποίησης και της χρήσης φυτοφαρμάκων. Τέλος, το φθηνό κινεζικό μέλι  που εισάγεται κατά κόρον στην Ευρώπη εξάγεται ενίοτε στη συνέχεια από τις χώρες αυτές ως τοπικό προϊόν.

ΠΗΓΗ: 08.02.2019, ΕΦΕΤ, DW. Το είδα: Παρασκευή, Φεβρουαρίου 08, 2019, https://eforipediada.blogspot.com/2019/02/melinotheia.html?fbclid=IwAR0vhyL57Xtb5UwMScf0c80bJBlQ9jyiLvF0hoOy1iy9L5j3b19exaOl_Go