H Παντάνασσα της Κέρτεζης και η εξωτερική αποκάλυψη των πέτρινων τοίχων της
Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*
Μια σημαντική απόφαση πήρε το Εκκλ. Συμβούλιο της Κέρτεζης. Άρχισε τις εργασίες με ειδικό συνεργείο αποκάλυψης των πέτρινων τοίχων του κεντρικού μας ναού. Μας ξάφνιασε, διότι δεν είχε συζητηθεί ευρύτερα το καλοκαίρι. Παρόλα αυτά η απόφαση και το αποτέλεσμα αγκαλιάστηκε από την συντριπτική πλειοψηφία των κερτεζιτών! Ο κεντρικός μας Ναός παίρνει μιά νέα και πολύ πιο καλαίσθητη, αλλά και θεολογικά ορθή, εξωτερική εμφάνιση.
1. Λίγα ιστορικά στοιχεία
Τον 19ο αι. φέρεται ότι κτίστηκε ο σημερινός κεντρικός Ι. Ναός της Γέννησης της Θεοτόκου (Παντάνασσα). Λειτούργησε σίγουρα στις σημερινές διαστάσεις του τουλάχιστον από το τέλος του 19ου αι.. Δεσπόζει επί της κεντρικής πλατείας με καμπαναριό (1899) και ρολόι (1965), όπου τον συμπληρώνει ο υπεραιωνόβιος πλάτανος. Η αρχιτεκτονική του είναι τρίκλιτος – τρίκογχος Βασιλική με γυναικωνίτη και με τρεις Αγίες Τράπεζες και φυσικά τις τρεις ανατολικές κόγχες.
Το καμπαναριό του με τις τρεις καμπάνες του κτίστηκε μετά το Ναό (με δωρεά). Πολύ πιθανά είχε ήδη κτιστεί η δυτική προέκταση του ναού, αφού αυτό βρίσκεται πολύ πίσω από την αποκαλυμμένη αυτές τις μέρες παλαιά νότια πόρτα εισόδου. Ο βασικός κορμός του καμπαναριού έγινε με πελεκητή πέτρα. Μετά προστέθηκε το γνωστό ρολόι του επίσης με δωρεά, όπως και η νέα μεταλλική σκεπή του τρούλου του καμπαναριού το 2008.
Το αρμολόι του εξωτερικού του τοίχου το φετινό Φθινόπωρο στέφεται από επιτυχία. Σοφατίστηκε κατά κάποιες πληροφορίες το 1962. Τότε δεν υπήρχε η σύγχρονη προσθήκη αρμολογήματος. Το σοφάτισμα είχε χαρακτήρα ασφάλειας των τοίχων, που είχαν κτιστεί πολύ πριν το 1870 με αργιλώδη λάσπη της περιοχής κι άχυρο.
7. Επτά παρατηρήσεις
Η σημαντική πέτρινη πλέον αποκάλυψη και το όμορφο αρμολόγημα μας δίνουν πλέον την ευκαιρία να σημειώσουμε:
α) Οι αρμολογημένες πέτρες υπενθυμίζουν τον τρόπο συνεύρεσης και λειτουργίας των πιστών σε σώμα, διακρίνοντας την ετερότητα του καθενός.
β) Δίνουν μια νέα αισθητική στο χώρο της πλατείας, που θεωρώ ότι θα οδηγήσει και σ’ άλλες αλλαγές σιγά-σιγά. Ήδη το πανέμορφο πέτρινο καμπαναριό, το αρμολόι στο διπλανό καφεστιατόριο και το ημιτελές κτίριο του Μιχ. Ανδριόπουλου δημιουργούν ένα αρμονικό σύνολο.
γ) Ο ανατολικός τοίχος πανέμορφης αισθητικής δίνει θεολογικά, τοπικά και ιστορικά μηνύματα. Η κεντρική κόγχη από πωρόλιθο που αποκαλύφθηκε μετά από πολλά χρόνια φανερώνει την ιδιαιτερότητα της πολιούχου Παντάνασσας (Παναγίας). Τα μικροπροβλήματα στα σχέδια θα καλυφθούν με τεχνητές προσθήκες. Οι δύο άλλες κόγχες, μικρότερες με ίδια με τους τοίχους πελεκητή πέτρα, δείχνουν την θεολογική σημασία των δύο άλλων αφιερωμένων αγίων (Ιωάννου Προδρόμου και Πρωτόκλητου Ανδρέα), που φαίνονται και στις αντίστοιχες μεγάλες τεμπλώες εικόνες.
δ) Η αποκάλυψη στα νοτιοδυτικά του νότιου τοίχου μιας μπαζωμένης πόρτας δίνει πολλαπλά μηνύματα. 1) Ότι ο ναός προεκτάθηκε πριν ανεγερθεί το καμπαναριό. 2) Σεβασμό, αφού μέχρι το σοφάτισμα του 1962 αφού παρέμεναν οι πελεκητές πέτρες δεξιά κι αριστερά της. 3) Επιλέχθηκε και μεταφέρθηκε (αισθητικά σωστά) το μεγαλύτερο μέρος τους αριστερά της νέας κεντρικής πόρτας, εις βάρος όμως της ιστορίας του ναού. Ευτυχώς παρέμεινε ένα μέρος τους, που φανερώνει τα δεξιά όριά της και διασώζεται μέρος της ιστορίας του ναού.
ε) Ορθά αισθητικά αποφασίστηκε και προετοιμάζεται η επένδυση με εξωτερική πέτρα και των δύο βοηθητικών κτισμάτων του ναού (20ου αι.).
στ) Η εκκλησιαστική επιτροπή πληροφορηθήκαμε ότι δεν χρειάστηκε επί πλέον χρήματα για το έργο. Φανερώνεται έμμεσα η χρηστή διαχείριση των χρημάτων, που μαζί με την αφιλοχρήματη προσφορά πολλών ψαλτών και την ικανοποιητική προσφορά των κερτεζιτών, έδωσαν λύση.
ζ) Τέλος, να σημειώσουμε ελάχιστα στοιχεία για τις 3 από τις 8 τεμπλώες μεγάλες εικόνες, που αναφέρονται στις τρεις αγίες Τράπεζες και κόγχες.
1) Η κεντρική Αγία Τράπεζα (πίσω από την πωρόλιθη κόγχη) έχει αφιερωθεί στη Γέννηση της Θεοτόκου (Γενέθλια 8 Σεπτέμβρη). Ο παλαιός πολιούχος ναός έχει αφιερωθεί στην Κοίμησή της. Θεολογικά θεωρώ ορθό η αντίστοιχη εικόνα της να προβάλλεται λειτουργικά.
2) Η μειοψηφική άποψη των πιστών (υπέρ της αφιέρωσης στον Αη Γιάννη τον Πρόδρομο), έγινε αποδεκτή με 2η αγία Τράπεζα (δεξιά κόγχη) αφιερωμένη στον Αποκεφαλισμό (29 Αυγούστου). Έτσι δεξιά του τέμπλου αγιογραφήθηκε με μία κεντρική και 12 μικρές εικόνες όλη η ζωή του.
3) Ομοίως η άλλη μειοψηφική άποψη για τον Πρωτόκλητο Ανδρέα (30 Νοέμβρη) έγινε αποδεκτή με την βόρεια Αγία Τράπεζα και κόγχη και τη δική του αντίστοιχη τεμπλώα εικόνα.
* Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρτεζη. Διδάσκει ως φυσικός σε σχολεία της Αχαΐας. Είναι πτ. θεολογίας και συγγραφέας. Ασχολείται με τα κοινά. Αρθρογραφεί συχνά.
Κέρτεζη, 26.10.2018
