ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι: Η απλή αναλογική, το δημαρχιακό κατεστημένο και οι ξεχασμένες Δημοτικές Κοινότητες

Του Κώστα Διον. Κορδάτου* 

Και το όνομα αυτού, Κλεισθένης. Ο οποίος μπορεί στην αρχαία Αθήνα να διαδέχθηκε τον τύραννο Πεισίστρατο και να έκανε το πολίτευμα πιο δημοκρατικό, στη σύγχρονη Ελλάδα όμως διαδέχθηκε τον Καλλικράτη ο οποίος είχε διαδεχθεί τον… Καποδίστρια.

Πίσω από την «φασαρία» της ΚΕΔΕ των κκ Πατούλη-Κοιμήση και των Περιφερειαρχών για το νομοσχέδιο Κλεισθένης-1 της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ βρίσκεται  η προσπάθεια κυρίως της ΝΔ και του Κινήματος Αλλαγής και γενικά του παλιού κόσμου της αυτοδιοίκησης, να «στήσουν» μια αντιδραστική αντιπολίτευση σε μία και μόνη διάταξη με την οποία διαφωνούν ενώ επί της ουσίας του νόμου για τοους ΟΤΑ συμφωνούν! Γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους το διαχρονικό αίτημα του κινήματος για «απλή και ανόθευτη αναλογική παντού». Έτσι είναι αυτά η εξουσία είναι γλυκιά.

Παρά τον θόρυβο για τα επιμέρους, και αυτοί στηρίζουν ουσιαστικά την εκσυγχρονισμένη εκδοχή του Καλλικράτη, φορτωμένη με την «προίκα» των μνημονιακών περικοπών που έχει επιβάλει μείωση των Κεντρικών Αυτοτελών πόρων κατά  62%. Σπρώχνοντας στη συρρίκνωση προσωπικού, την ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών, την προσφυγή σε χορηγούς και συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα και τις ΜΚΟ μέσα σε συνθήκες όξυνσης της ανθρωπιστικής κρίσης. Η επόμενη περίοδος για τους δήμους θα είναι μια σκληρή δοκιμασία επιβίωσης αυτοτελώς, αφού οι τοκογλύφοι δανειστές θα περιορίζουν πόρους και προγράμματα για υποδομές και «ανάπτυξη», με το αρκετά μεγάλο οικονομικό πλεόνασμα που απαιτούν για να εισπράττουν τις δόσεις.

Τι αλλαγές φέρνει όμως ο νέος νόμος στους ΟΤΑ;

Πόσο αλλάζει ο εκλογικός χάρτης των Δήμων; Πώς διαμορφώνεται το θεσμικό πλαίσιο και η λειτουργία των ΟΤΑ με βάση το πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι»;

Οι αλλαγές που εισαγάγει ο νόμος «Κλεισθένης 1» εκτός των άλλων βασικά είναι: α) Το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής, β) η επαναφορά των Κοινοτήτων, γ) η δυνατότητα  στους Δήμους να δημιουργούν νέες εταιρίες για να αποχτήσουν πρόσβαση σε επενδυτικά κεφάλαια ώστε  να εμπλακούν στην παραγωγή και διανομή ενέργειας, στις μεταφορές η ακόμη και στην αποκομιδή σκουπιδιών, στην αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας κ.λ.π., δ) εξωραΐζει τον κώδικα που ισχύει, χωρίς να αλλάζει τα αρνητικά του νόμου-σχεδίου «Καλλικράτης», βάζοντας ποιο ασφυκτικά πλαίσια κεντρικού ελέγχου, περιστολής των δαπανών σε εφαρμογή των προαπαιτούμενων των μνημονίων.

Απλή αναλογική και επαναφορά των κοινοτήτων

Πρόκειται για το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής στην αυτοδιοίκηση α΄και β΄βαθμού για την εκλογή των συμβούλων από την πρώτη ψηφοφορία σε αντίθεση με το πλειοψηφικό που ίσχυε μέχρι σήμερα και απέκλειε κάθε άλλη άποψη εκτός αυτών των κομματικών παρατάξεων.

Με τον νέο νόμο επανέρχεται ο θεσμός της Κοινότητας, βέβαια στα πλαίσια λειτουργίας του ενιαίου διευρυμένου Δήμου. Με δικό της προϋπολογισμό (αναλογικά) σύμφωνα με τον πληθυσμό και τις πραγματικές ανάγκες κάθε κοινότητας. Η εκλογή του κοινοτικού συμβουλίου γίνεται ανεξάρτητα από την εκλογή του ψηφοδελτίου του δημάρχου, δηλαδή θα υπάρχει ξεχωριστή κάλπη για τους υποψήφιους συνδυασμούς της κοινότητας. Ο υποψήφιος δήμαρχος δεν μπορεί πλέον να έχει στο ψηφοδέλτιο του και υποψηφίους για Τοπικά Συμβούλια (όπως γίνονταν έως τώρα), διότι αυτά καταργήθηκαν και επανήρθαν οι ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ, και αποκτούν έως ένα βαθμό αυτόνομη νομική μορφή.

Ο Πρόεδρος Κοινότητας βγαίνει από έμμεση εκλογή μεταξύ των κοινοτικών συμβούλων που θα εκλεγούν στις 26 Μαίου π.χ. στο Καινούργιο μεταξύ του 7/μελές κοινοτικού Συμβουλίου σύμφωνα με το αρ. 80: “Πρόεδρος του συμβουλίου της κοινότητας άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων εκλέγεται, από το σύνολο των μελών του οικείου συμβουλίου και για το σύνολο της δημοτικής περιόδου, ο επικεφαλής ενός από τους δύο πρώτους κατά σειρά εκλογής συνδυασμού”

Και οι δύο αλλαγές θα επηρεάσουν ριζικά τη συμπεριφορά υποψηφίων και ψηφοφόρων.

Ας δούμε πρώτα το ζήτημα της εκλογής των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων, καθώς και των περιφερειακών (ισχύει και για την περιφέρεια η απλή αναλογική), γιατί οι αλλαγές είναι καθοριστικές τόσο για το πλήθος των υποψηφίων όσο και για το εκλογικό αποτέλεσμα.

Με τον «Καποδίστρια» που θέλουν οι νοσταλγοί του παρελθόντος, υπήρχε λοιπόν μια τεράστια στρέβλωση, όπου η πλειοψηφούσα παράταξη, δηλαδή ο νικητής, αντιστοιχούσε στη μειοψηφία των ψηφοφόρων! Με τον «Κλεισθένη», ο υποψήφιος Δήμαρχος «απαλλάσσεται» από την εξεύρεση υποψηφίων σε κάθε χωριό-κοινότητα, αφού η διαδικασία εκλογής των οργάνων των κοινοτήτων πλέον είναι εντελώς ανεξάρτητη, εκτός βέβαια εκείνων των ψηφοδελτίων που θα παραμείνουν αμιγώς κομματικά. Το ψηφοδέλτιο του υποψηφίου Δημάρχου θα αφορά μόνο τους υποψήφιους Δημοτικούς Συμβούλους, άρα ένα άρτιο ψηφοδέλτιο στο Δήμο Αγρινίου πλέον απαιτεί όχι κάτω από 45 άτομα με προσαύξηση στο 30%, αντί των 320 που χρειάζονταν μέχρι πριν το νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα. Η συγκεκριμένη ρύθμιση έχει σημαντικές συνέπειες για τη συμπεριφορά των «παικτών».

Στις αυτοδιοικητικές εκλογές στις 26 Μαίου 2019 ο δημότης-ψηφοφόρος της κοινότητας μπορεί να ψηφίσει Δήμαρχο και τον Πρόεδρο Κοινότητας της προσωπικής του επιλογής για το χωριό του.

Μέχρι χθες ο ψηφοφόρος της κοινότητας ήταν «όμηρος» του κομματικού ψηφοδελτίου και για το λόγο αυτό στα ΤΣ δεν υπήρχαν σε πολλές περιπτώσεις οι καλύτερες επιλογές! Τώρα σπάνε τα πυραμοειδή σχήματα των «φυλάρχων», που επηρεάζαν ένα πλήθος Προέδρων χωριών: ο πρόεδρος δεν  θα «κουβαλάει» στον Δήμαρχο ψήφους, πρέπει ο ίδιος ο υποψήφιος Δήμαρχος να πείσει τον ψηφοφόρο.

Δεν αλλάζει όμως μόνο η συμπεριφορά του ψηφοφόρου της κοινότητας, αλλά και του τοπικού υποψήφιου έναντι των υποψηφίων Δημάρχων. Μέχρι χθες ο τοπικός υποψήφιος «αναγκαστικά» δούλευε για τον κομματικό υποψήφιο Δήμαρχο σα να ήταν για τον εαυτό του. Πλέον η πειθώ (για να μην πούμε πίεση) του τοπικού υποψηφίου αφορά μόνο την εκλογή του ίδιου. Στο κάτω κάτω, δεν έχει λόγο να πιέσει τον συγχωριανό του διακινδυνεύοντας να τον χάσει ως ψηφοφόρο για χάρη του ενός ή του άλλου υποψηφίου Δημάρχου.

Πέρα από τις αλλαγές συμπεριφοράς υποψηφίων και ψηφοφόρων, θα έχουμε περισσότερους υποψηφίους Δημάρχους και ίσως Προέδρους Κοινοτήτων, αφού η κατάρτιση ψηφοδελτίου με λιγότερους υποψήφιους είναι εύκολη υπόθεση, αρκεί να μην εκφυλιστεί ο θεσμός και η διαδικασία. Ελάχιστοι εκτός κομμάτων μπορούσαν χθες να καταρτίσουν ψηφοδέλτιο με τον Καλλικράτη, ενώ με τον Κλεισθένη 1 είναι πιο εύκολο. Πρέπει να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι ότι σήμερα η αυτοδιοίκηση είναι πολύ δυσκολότερη απ’ ότι στο παρελθόν. Θέλει ειδικές γνώσεις, συνεργασίες, χρόνο και κόπο και προπαντός να το πιστεύεις και να το έχεις και όχι «αγγαρεία» για το ευτελές επιμίσθιο!

Η απλή αναλογική, όπως είπαμε αλλάζει εντελώς τη συμπεριφορά των υποψηφίων και περισσότερο των ψηφοφόρων. Η απλή αναλογική σημαίνει ότι το επόμενο Δημοτικό και κοινοτικό Συμβούλιο δεν θα είναι απόλυτα πλειοψηφικό για τον Δήμαρχο και τον Πρόεδρο Κοινότητας στην περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν πάρει 50% στον πρώτο γύρο. Κατά συνέπεια ο Δήμαρχος, προκειμένου να έχει πλειοψηφία στο Συμβούλιο, θα πρέπει να αξιοποιεί και Συμβούλους της αντιπολίτευσης σε θέσεις ευθύνης. Θα υπάρξουν πλέον προγραμματικές συγκλίσεις και αξιοποίηση όλων των αυτοδιοικητικών δυνάμεων.

Με δεδομένο ότι δεν υπάρχει καν πλαφόν εισόδου στο Δημοτικό Συμβούλιο θα προκύψουν ακόμα περισσότερες υποψηφιότητες δημάρχων απελευθερώνοντας έτσι νέες δυνάμεις για να ασχοληθούν με τα αυτοδιοικητικά.

Συμπερασματικά ο νέος νόμος είναι σαφώς πιο δημοκρατικός, αφού αποδεσμεύει τον ψηφοφόρο από την υποχρέωση μαζί με την επιλογή του δημάρχου να προκύπτει Πρόεδρος κοινότητος επιλογής άλλων κέντρων και όχι δική του. Τώρα η εκλογική διαδικασία γίνεται σαφώς πιο τοπική, αφού δεν μετράνε τόσο οι κομματικές σχέσεις μεταξύ υποψήφιουΔημάρχου για τον διευρυμένο δήμο με τον υποψήφιο Πρόεδρο Κοινότητας.

Η απλή αναλογική είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε συναινέσεις σε επίπεδο δημοτικού και κοινοτικού συμβουλίου. Δίνεται η δυνατότητα στον εκλογέα-δημότη να επιλέξει τον ικανότερο Πρόεδρο κοινότητας και ακόμα και από διαφορετικές αφετηρίες. Σε κάθε περίπτωση όμως, αλλάζει εντελώς ο τρόπος με τον οποίο θα εκλεγούν τα Δημοτικά και κοινοτικά συμβούλια.

Η γνώση, η αποφασιστικότητα-αποτελεσματικότητα, η εμπειρία καθώς και η θέληση για αντιμνημονιακή δράση απέναντι στις πολιτικές που διέλυσαν τις κοινωνίες, αυτών που θέλουν να διοικήσουν τα επόμενα 4 χρόνια τον Δήμο Αγρινίου  καθώς και τις Κοινότητες, όπως του Καιουργίου, Παναιτωλίου, Λεπενούς κ.λ.π., μπορούν να είναι από τα βασικά κριτήρια επιλογής τους από τους δημότες. Τους κομματικούς και τοπικούς μηχανισμούς, παρέες κ.λ.π. τους βιώσαμε, έφεραν το τόπο πολύ πίσω, έναν τόπο χωρίς ελπίδα, μια νεολαία που «χτυπιέται» από παντού, καιρός είναι όλα αυτά με την θέλησή μας να αλλάξουν πραγματικά.

Νέο ξεκίνημα ή μια από τα ίδια;

Ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση για την κατάρτιση δημοτικών παρατάξεων και κυρίως για διαβουλεύσεις, όσων θελήσουν να ασχοληθούν με τα «κοινά».

Στην όλη υπόθεση στην εκλογή νέας Δημοτικής και Κοινοτικής αρχής, σε σύγκριση με τα όσα έχουν γίνει αυτά τα χρόνια, θα πρέπει επιτέλους, να δοθεί η δέουσα βαρύτητα στην κατάρτιση ενός ρεαλιστικού σχεδίου για την οικονομική ανάταξη της περιοχής μας, με γνώμονα την ανάδειξη και εκμετάλλευση «Πανδημοτικά» όλων των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της ΒΑ περιοχής της Τριχωνίδας και αυτό το σχέδιο θα πρέπει να εγκρίνουν οι πολίτες με την ψήφο τους, μακριά από όποιους «κοινωνικούς» – «φιλικούς» και κυρίως «κομματικούς» συναισθηματισμούς…

Οι πολίτες έχουν φτάσει στο «Αμήν», ζούνε την ακραία φτώχεια από τα χαράτσια των δήθεν κοινωφελών οργανισμών και τους φόρους που πληρώνουν (όσοι μπορούν), γι’ αυτό δεν αρκούν μόνο οι ευχές και οι προσευχές, αλλά χρειάζεται ένα «παλλαϊκό μέτωπο»  αποτροπής τους με επίκεντρο την κοινότητα και τον δήμο σε συνεργασία με όλους τους φορείς, που θέλουν και μπορούν να αποδράσουμε από τη «νέα κατοχή» με τα διαρκή μνημόνια που ψηφίζουν στη βουλή. Στη νέα περίοδο αυτός πρέπει να είναι ο ρόλος της αυτοδιοίκησης και όχι τοποτηρητής των δανειστών και των συμφερόντων (μικρών και μεγάλων), που λυμαίνονται για χρόνια το δημόσιο πλούτο με την στήριξη των κυβερνήσεων ενώ οι δημότες μετατράπηκαν από νοικοκυραίοι σε επαίτες και τρέχουν στα κοινωνικά συσσίτια και στα επιδόματα φτώχειας!!!

Τα μεγάλα όμως προβλήματα της περιοχής μας στα χρόνια των μνημονίων βάζουν θηλιά στους κατοίκους, όπως η ανεργίας, οι εργασιακές σχέσεις, ο πολιτιστικός μαρασμός, η ερήμωση της υπαίθρου, η αδυναμία (λόγω κόστους και έλλειψη υποδομών) καλλιέργειας αγροτικών προϊόντων στην περιοχή μας, επίσης το τσάκισμα των μεσαίων και μικρών επαγγελματιών, ο αφανισμός των μικρομεσαίων αγροτών, η έλλειψη ουσιαστικά κοινωνικής μέριμνας, υγείας πρόνοιας, παιδείας κ.λ.π. Ποιοι θα εμπνεύσουν και θα δώσουν τις πρέπουσες λύσεις, όταν αξίες και οράματα έχουν καταρρεύσει;

Έχουμε βάσιμες υποψίες ότι ο επόμενος Δήμαρχος Αγρινίου καθώς και οι παραλίμνιες Κοινότητες θα πρέπει να υπερασπιστούν το νερό της Τριχωνίδας από τα ιδιωτικά συμφέροντα που «καιροφυλακτούν», όπως και του Αχελώου (θα παρουσιάσουμε το σχέδιο, που εξυφαίνεται για την εμπορευματοποίηση του νερού ως ενέργεια στη κίνηση κ.λ.π.).

Η Τριχωνίδα (το πέλαγος) δεν μπορεί να περιμένει άλλο. Είτε που θα πρέπει να παρέμβουμε να ξεδιψάσει η χέρσα γη μ’ ένα άλλο μοντέλο ήπιας αξιοποίησης των υδάτινων πόρων, με προστασία του υδροφόρου ορίζοντα, για την μετάβαση σε μια άλλη παραγωγική και οικονομική ανασυγκρότηση, είτε θα μετατραπεί σε οικόπεδο των πολυεθνικών εταιρειών.

Αν χαθεί και τούτη η ευκαιρία και δεν αντιδράσει σύσσωμη η κοινωνία και η νέα γενιά, τότε νομίζουμε ότι τα χωριά μας δεν έχουν καμία ελπίδα σωτηρίας. Σε λίγα χρόνια θα σβήσουν από το χάρτη, ενώ τα αστικά κέντρα θα υπερδιογκώνονται με όλα τα αρνητικά που θα έχει μια τέτοια εξέλιξη.

Πρέπει να σταθούμε στα πόδια μας και να αλλάξει η ζωή και ο προσανατολισμός όλων μας. Το ζητούμενο στην τραγικότητα που ζούμε είναι ασφαλώς η ενότητα και η αλληλεγγύη. Αυτή η ενότητα, η αλληλεγγύη, η κοινή προσπάθεια είναι το πρώτο μας βήμα για δημιουργική αφύπνιση και ουσιαστική αναγέννηση με τις επιλογές που θα γίνουν από τους δημότες.

Δεν πρέπει η λογική να ακυρωθεί από την τραγικότητα που ζει σήμερα  η τοπική μας κοινωνία. Ποιος και γιατί πλέον να θέλει να ζήσει αυτή τη ζωή και σε αυτόν τον τόπο, όταν κανένας δεν ενδιαφέρεται για να αλλάξουν τα πράγματα;

«Είναι μια ευκαιρία να μιλήσουμε στα ίσια για τα χωριά μας και τον δήμο που θέλουμε»! «Οι καιροί ου μενετοί»

Αγρίνιο, Καλοκαίρι 2018

* Ο Κώστας Διον. Κορδάτος είναι Καθηγητής – Μηχανολόγος – Υπ. Τομέα ΕΠΑ.Λ Καινουργίου, Αντιπρόεδρος Β’ ΕΛΜΕ Αιτωλ/νίας, Πρόεδρος ΠΕΤΕΕΜ  (Πτυχιούχων ΣΕΛΕΤΕ).