ΥΦΕΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ:

 

Η μορφή της δυτικής ύφεσης, ο κίνδυνος αποπληθωρισμού στις Η.Π.Α., τα προβλήματα της Ευρώπης, η κινεζική υπερβολή, η ιδιαιτερότητα της Ρωσίας και ο φορολογικός πληθωρισμός της Ελλάδας.

 

Του Βασίλη Βιλάρδου *

 

Πολύ περισσότερο, όταν ενισχύονται από τα αποτελέσματα δευτέρου τριμήνου των επιχειρήσεων, τα οποία είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία εξαιρετικά, καθώς επίσης από τα θετικά (αν και «χλιαρά») «στρες κοπώσεως» των ευρωπαϊκών τραπεζών – σε συνδυασμό με την πιο ελαστική εφαρμογή των κανόνων της «Βασιλείας ΙΙΙ», η οποία «επιχειρείται» για τις τράπεζες.

Εν τούτοις, χωρίς να θέλει να είναι κανείς «προφήτης κακών εξελίξεων», είναι κατά την άποψη μας υποχρεωμένος να αναρωτηθεί, εάν η κατάσταση είναι «διατηρήσιμη». Πριν από αυτό, είναι ίσως σκόπιμο να επαναλάβουμε ένα μέρος μίας προηγούμενης ανάλυσης μας, όπου εξετάσαμε τις διάφορες μορφές ύφεσης, καταλήγοντας στην πιθανότητα να οδηγηθούμε μελλοντικά σε μία «Ύφεση L». Γράφαμε λοιπόν τότε (18.05.09), μεταξύ άλλων τα παρακάτω:                

"Τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα που έχουμε στη διάθεση μας, φαίνεται ότι τείνουμε σε μία ύφεση τύπου L. Η ερμηνεία της ύφεσης με το γράμμα L γίνεται επειδή «προσφέρεται» για την ακριβή περιγραφή της, αφού η τάση της είναι έντονη προς τα κάτω, ενώ η επόμενη κίνηση της φαίνεται να είναι οριζόντια, από το κατώτερο σημείο της.

Η οριζόντια κίνηση συμπεραίνεται κυρίως επειδή δεν υπάρχουν κάποιες νεωτεριστικές συνθήκες (νέοι μέθοδοι παραγωγής, σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις κλπ), οι οποίες θα μπορούσαν να αυξήσουν «γεωμετρικά» την παραγωγικότητα (να αυξάνεται δηλαδή περισσότερο από όσο αυξάνονται τα έξοδα ή τα χρέη), να δημιουργήσουν καινούργιες θέσεις εργασίας, καθώς επίσης να αναθερμάνουν, ουσιαστικά και όχι τεχνητά, την παγκόσμια οικονομία. Ο Πίνακας Ι που ακολουθεί, περιγράφει τις διάφορες μορφές ύφεσης:

 

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Μορφές ύφεσης

 

L = Ύφεση που χαρακτηρίζεται από κατακόρυφη πτώση της οικονομίας και εξισορρόπηση στο κατώτερο σημείο, χωρίς εμφανείς προοπτικές ανάπτυξης

V  = Ύφεση που χαρακτηρίζεται «συνεχής πλαγιοκαθοδική», με αντίστοιχη ανάπτυξη

U  =  Ομαλή ύφεση με αντίστοιχη ανάπτυξη, η οποία ακολουθεί τους κανόνες των οικονομικών κύκλων   

W  =  Ύφεση, ελαφριά ανάπτυξη – ξανά μεγάλη ύφεση και πάλι ανάπτυξη

Η πιθανότητα να διανύουμε πραγματικά μία ύφεση τύπου L αυξάνεται, όσο περισσότερο διαρκεί η απότομη κάθοδος, καθώς επίσης όσο διατηρείται η ταυτόχρονη μείωση των τεσσάρων βασικών οικονομικών δεικτών (Ανεργία, Βιομηχανική παραγωγή, Καταναλωτικές δαπάνες, ΑΕΠ).

Φυσικά η θέση αυτή είναι η πλέον απαισιόδοξη, αφού «Ύφεση L» είχαμε το 1930 στις Η.Π.Α. και το 1990 στην Ιαπωνία. Στην πραγματικότητα, η ύφεση που χαρακτηρίζεται με το γράμμα L, είναι μία ύφεση U, στην οποία όμως δεν μπορούμε να δούμε το δεύτερο σκέλος (αργά ή γρήγορα, όλες οι υφέσεις καταλήγουν σε ανάπτυξη). 

Επειδή τώρα η ύφεση που διανύουμε είχε σαν αφορμή (οι αιτίες είναι βαθύτερες, όπως θα αναλύσουμε παρακάτω) την κρίση στο χρηματοπιστωτικό τομέα και τα κράτη προσπάθησαν να την καταστείλουν με τη βοήθεια του δανεισμού των τραπεζών εκ μέρους του Δημοσίου, τα αποτελέσματα θα είναι πολύ επώδυνα.   

Μόνο η χρηματοδότηση του τραπεζικού κλάδου υπολογίζεται να κοστίσει στις Η.Π.Α. 1,9 τρις $ ή το 13% του ΑΕΠ (μάλλον αισιόδοξο ποσοστό), ενώ το έλλειμμα θα φτάσει εντός του 2009 στο 10% του ΑΕΠ – οπότε απαιτείται δημόσιος δανεισμός ύψους 2,5 τρις $ (σύμφωνα με την Goldman Sachs).

Λόγω των «μέτρων» αυτών, το αμερικανικό δημόσιο χρέος προβλέπεται να φτάσει μακροπρόθεσμα στο 140% του ΑΕΠ, με όλα όσα κάτι τέτοιο συνεπάγεται. Σε αντίθεση δε με την Ιαπωνία, η οποία οδηγήθηκε σε δημόσιο χρέος ύψους 170% του ΑΕΠ από την ύφεση του 1990, οι Η.Π.Α. δεν έχουν τη δυνατότητα αντίστοιχου εσωτερικού δανεισμού, αφού οι αποταμιεύσεις των αμερικανικών νοικοκυριών είναι εξαιρετικά χαμηλές. Οι αποταμιεύσεις των Ιαπώνων ήταν παραδοσιακά υψηλές, οπότε το κράτος τους χρηματοδότησε το δημόσιο χρέος εσωτερικά – μέσω δηλαδή της έκδοσης ομολόγων που αγοράσθηκαν από τους πολίτες του.  

Περαιτέρω, και στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα αυξηθεί το χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ, πολύ περισσότερο αφού όχι μόνο θα μειωθεί το ίδιο το ΑΕΠ από την ύφεση, αλλά και η φορολογική βάση (έσοδα) των κρατών. Σύμφωνα με την Deutsche Bank, στα επόμενα χρόνια το μέσο δημόσιο χρέος υπολογίζεται να ανέλθει στο 160% του ΑΕΠ της ΕΕ.

Με βάση τώρα τις στατιστικές της ΕΚΤ, είναι ήδη «ορατή» και η υπερχρέωση κάποιων ιδιωτικών ευρωπαϊκών τραπεζών, γεγονός που σίγουρα θα δυσκολέψει τη χρηματοδότηση των επενδύσεων στις χώρες που δραστηριοποιούνται. Στο τέλος του 2008, οι καθαρές υποχρεώσεις του τραπεζικού κλάδου της Ιρλανδίας ήταν κατά 71% υψηλότερες από τις απαιτήσεις του. Για την Ελλάδα το αντίστοιχο μέγεθος ήταν 45%, για την Πορτογαλία 56% και για την Ισπανία 34% (πηγή: MM).

Συμπερασματικά λοιπόν και με βασικό κριτήριο την επιλεχθείσα «λύση», την υπερχρέωση δηλαδή του δημόσιου τομέα για να καταπολεμηθεί ο αποπληθωρισμός, είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθούν εκείνες οι συνθήκες που θα βοηθήσουν άμεσα την ομαλή έξοδο μας από την υφιστάμενη ύφεση. Εάν δεν επιτύχουμε ουσιαστική ανάπτυξη μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας, έτσι ώστε το ΑΕΠ να «μεγεθύνεται» με μεγαλύτερο ρυθμό από τα χρέη και τις δαπάνες (τα επιτόκια δανεισμού χαμηλότερα από το ρυθμό ανάπτυξης), τότε δύσκολα θα ξεφύγουμε από τον καθοδικό σπειροειδή κύκλο που έχουμε εγκλωβιστεί.   

Υπενθυμίζουμε εδώ ότι, ο αποπληθωρισμός χαρακτηρίζεται από τη μείωση των τιμών των προϊόντων, ενώ ο πληθωρισμός από την αύξηση τους. Ο αποπληθωρισμός έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της «αξίας» όλων των περιουσιακών στοιχείων, με εξαίρεση τα χρήματα (μετρητά), η αγοραστική δύναμη των οποίων αυξάνεται συνεχώς. Με τις τιμές όλων των προϊόντων να ευρίσκονται σε διαρκή πτώση, οι επενδύσεις στην πραγματική οικονομία γίνονται ασύμφορες, οι παραγωγικές μονάδες χρεοκοπούν, η ζήτηση μειώνεται συνεχώς (αυξάνεται δυσανάλογα η αποταμίευση), εμφανίζονται στρατιές ανέργων κ.ο.κ. "

Αυτά γράφαμε τότε, καταλήγοντας μερικούς μήνες αργότερα στις εξής παρακάτω κύριες απειλές του συστήματος:  

(α)  Η διαπιστωμένη υπερχρέωση των κρατών, των επιχειρήσεων και των ιδιωτών, στον ανεπτυγμένο «δυτικό» κόσμο. Ο κίνδυνος αυτός αιωρείται σαν «δαμόκλειος σπάθη» επάνω από τις «πολιτικές» Οικονομίες όλων των προηγμένων χωρών, ενώ θα παραμείνει για αρκετό χρονικό διάστημα αμετακίνητος.

(β)  Η πιθανότητα δημιουργίας νέων κερδοσκοπικών «υπερβολών» (φούσκες), κάτι που μάλλον διαφαίνεται στις τιμές των εμπορευμάτων (πετρέλαιο, χρυσός) και στα ασιατικά κυρίως χρηματιστήρια

(γ)  Η πιθανή αστάθεια των τιμών (ιδιαίτερα στα ακίνητα για τη χώρα μας, αφού μία ενδεχόμενη υποχώρηση τους θα έχει ανυπολόγιστες συνέπειες), όπου δεν έχει ακόμη γίνει φανερό, εάν θα ακολουθήσει πληθωρισμός ή αποπληθωρισμός .

(δ)  Η εξέλιξη της ανεργίας η οποία, εάν αυξηθεί περεταίρω (επίσης ειδικά στη χώρα μας, η οποία διακρίνεται για την εποχιακή ανεργία λόγω τουρισμού – πολλοί εργαζόμενοι στις τουριστικές επιχειρήσεις είναι το μισό χρόνο στα ταμεία ανεργίας) θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα (απεργίες, ευρύτερες κοινωνικές αναταραχές κλπ), για πολλές «δυτικές» Οικονομίες

(ε)  Η «πιστωτική παγίδα», η οποία μπορεί πολύ εύκολα να εξουδετερώσει όλες τις προσπάθειες αναθέρμανσης της οικονομίας, αφού επιδρά ανασταλτικά τόσο στις επενδύσεις, όσο και στην κατανάλωση.

(στ) Η χρονική στιγμή (timing), την οποία θα επιλέξουν οι κεντρικές τράπεζες, από κοινού (το «ευτυχέστερο» σενάριο) ή χωριστά (το δυσμενέστερο), για να αποσύρουν τα «μέτρα στήριξης» – όπως επίσης για να αυξήσουν τα βασικά επιτόκια. 

Συνεχίζοντας, επιθυμώντας τώρα να διαπιστώσουμε, εάν η σημερινή ευφορία στις αγορές είναι «διατηρήσιμη», κρίνουμε σκόπιμο να επικεντρωθούμε κυρίως στις Η.Π.Α. και λιγότερο στον υπόλοιπο κόσμο, αφού έχουμε την άποψη ότι ο πλανήτης δεν έχει σε καμία περίπτωση «απεξαρτηθεί» από τις εξελίξεις (οικονομικές κλπ), οι οποίες λαμβάνουν χώρα στην υπερδύναμη – όπως επίσης όχι από το χρηματοπιστωτικό κλάδο, την «αράχνη των αγορών».

 

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΠΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ Η.Π.Α.

 

Σύμφωνα με τους διοικητές των δώδεκα τοπικών κεντρικών τραπεζών των Η.Π.Α., κατά τη διάρκεια της καθιερωμένης καλοκαιρινής συνάντησης τους στην έδρα της Fed, ο κίνδυνος αποπληθωρισμού της αμερικανικής οικονομίας, της πτώσης των τιμών δηλαδή, είναι μεγαλύτερος από ποτέ. «Είμαστε πάρα πολύ κοντά σε μία διαρκή κρίση, ανάλογη με αυτήν της Ιαπωνίας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπεύθυνος του St. Louis (πηγή: Zeit).  

Όπως φαίνεται, τις απόψεις του συμμερίζονται πολλοί επαγγελματίες επενδυτές, οι οποίοι «ασφαλίζουν» ήδη τα χαρτοφυλάκια τους, απέναντι στον κίνδυνο της πτώσης των τιμών. Έτσι λοιπόν, σημαντικοί χρηματοπιστωτικοί όμιλοι αγοράζουν μεγάλες ποσότητες ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου – προφανώς επειδή η αξία τους αυξάνεται, στην περίπτωση που η υπερδύναμη οδηγηθεί στον αποπληθωρισμό.     

Για τους υπόλοιπους τομείς της Οικονομίας, η κατάσταση σε μία τέτοια περίπτωση δεν θα είναι καθόλου ευχάριστη – επειδή όταν υποχωρεί σημαντικά, πόσο μάλλον «άτακτα» το επίπεδο των τιμών, αυξάνεται αυτόματα το βάρος των χρεών των επιχειρήσεων. Εισπράττουν δηλαδή όλο και λιγότερα δολάρια για τα προϊόντα τους, ενώ η αξία των δανειακών τους υποχρεώσεων παραμένει αμετάβλητη. Πολλές εταιρείες λοιπόν αναγκάζονται να περιορίσουν τις επενδύσεις τους, κάτι που επιδεινώνει ακόμη περισσότερο τις «αποπληθωριστικές πιέσεις». Όπως είναι γνωστό, ο αποπληθωρισμός στην Ιαπωνία, την περίοδο του 1990, την οδήγησε σε μία δεκαετία οικονομικής ύφεσης, από την οποία ουσιαστικά δεν έχει ακόμη συνέλθει (ούτε οι εταιρείες, ούτε και το χρηματιστήριο της).     

Φυσικά, οι προβληματισμοί των Η.Π.Α. δεν αφήνουν καθόλου αδιάφορους τους Ευρωπαίους – ιδιαίτερα βέβαια τους Γερμανούς, οι οποίοι θεωρούν ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο συνιστά το μεγαλύτερο κίνδυνο για τη δική τους ανάπτυξη. Από την άλλη πλευρά, οι Αμερικανοί ενοχοποιούν τους Ευρωπαίους για την ασθενή ανάπτυξη της Οικονομίας τους επειδή, ο φόβος των επενδυτών απέναντι στη χρεοκοπία μίας χώρας της Ευρωζώνης, είχε σαν αποτέλεσμα τη «διαφυγή» τους στο δολάριο – γεγονός που προκάλεσε τη ραγδαία ανατίμηση του, με δυσμενή επακόλουθα για τις αμερικανικές εξαγωγές. Έτσι, το πρώτο εξάμηνο η οικονομία των Η.Π.Α. αυξανόταν με ρυθμό που δεν υπερέβαινε το 0,5% από τρίμηνο σε τρίμηνο – ενώ το δεύτερο εξάμηνο υπολογίζεται να επιβραδυνθεί, λόγω της ολοκλήρωσης των προγραμμάτων ενίσχυσης της κυβέρνησης.    

Ο ετήσιος πληθωρισμός είναι μόλις 1,1%, ενώ η κατανάλωση είναι πολύ αδύναμη, αφενός μεν επειδή οι Αμερικανοί δεν έχουν αρκετά χρήματα για αγορές, αφετέρου λόγω του ότι αποταμιεύουν, αντιμέτωποι με τις υπερβολές του παρελθόντος και το φόβο του μέλλοντος. Εάν η κατανάλωση μειωθεί ακόμη περισσότερο, οι τιμές των προϊόντων θα ακολουθήσουν και ο πληθωρισμός θα περιορισθεί σύντομα στο 0,0% – μία τουλάχιστον δυσοίωνη προοπτική για την αμερικανική οικονομία, η οποία θεωρείται από αρκετό καιρό τώρα (μετά την κρίση των μετοχών του διαδικτύου), «εντάσεως ανεργίας», με μία εξαιρετικά «ανισόρροπη» κατανομή εισοδημάτων.

Η ανεργία όμως, η οποία επίσημα υπολογίζεται στο 9,5% (τεράστιο ποσοστό για τη συγκεκριμένη χώρα), ενώ ανεπίσημα πλησιάζει το 20%, έχει ακόμη ένα δυσμενές επακόλουθο: Για πολλές επιχειρήσεις οι μισθοί αποτελούν το σημαντικότερο παράγοντα κόστους. Όταν λοιπόν οι μισθοί αυξάνονται, «στηρίζουν» ουσιαστικά τις τιμές των προϊόντων ενώ, όταν μειώνονται (ένα από τα αποτελέσματα της ανεργίας), οι τιμές των εμπορευμάτων ακολουθούν, με την Οικονομία να εισέρχεται σε έναν καθοδικό σπειροειδή κύκλο, χωρίς ουσιαστικές δυνατότητες αντιστροφής της τάσης.

Περαιτέρω, τα μέσα που έχει σήμερα στη διάθεση της η Fed για τη διαχείριση της κρίσης, είναι σχεδόν αμελητέα – αφού τα βασικά επιτόκια αγγίζουν πλέον το 0%. Επομένως, απαιτούνται «μη συμβατικές» ενέργειες, όπως για παράδειγμα η εκτύπωση νέων χρημάτων, για να συνεχίσουν οι αγορές ομολόγων του δημοσίου. Εν τούτοις, η αποτελεσματικότητα μίας τέτοιας «θεραπείας» είναι αμφιλεγόμενη, επειδή η επί πλέον ποσότητα χρήματος θα μπορούσε να σταματήσει την πτώση των τιμών μόνο υπό την προϋπόθεση ότι θα οδηγούταν στην κατανάλωση, στις επενδύσεις ή στις δημόσιες δαπάνες. Εν μέσω όμως μία τόσο μεγάλης κρίσης, όπως αυτή που βιώνουμε, ο κίνδυνος να παραμείνουν τα χρήματα «ανέπαφα» στους τραπεζικούς λογαριασμούς είναι πολύ μεγάλος. Κάτι ανάλογο είχε κάνει άλλωστε και η τράπεζα της Ιαπωνίας τη δεκαετία του 1990, χωρίς κανένα θετικό αποτέλεσμα.  

Αυτό που απομένει λοιπόν είναι η «δημοσιονομική» πολιτική. Σύμφωνα όμως με την υπεύθυνη υπηρεσία του Κογκρέσου, η μείωση της ζήτησης τα τελευταία δύο χρόνια της κρίσης, ήταν της τάξης των 2.100 δις $, ενώ τα κυβερνητικά προγράμματα αναθέρμανσης της Οικονομίας ήταν μόλις τα μισά. Έτσι, αρκετοί οικονομολόγοι (J.Stieglitz: Η αμερικανική οικονομία βιώνει μία αναιμική ανάκαμψη και χρειάζεται επιπλέον στήριξη – η κυβέρνηση πήρε ένα μεγάλο ρίσκο, το οποίο δεν φαίνεται μέχρι στιγμής να αποδίδει), συμβουλεύουν την αμερικανική κυβέρνηση να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες, αποδεχόμενη ένα ετήσιο έλλειμμα τουλάχιστον της τάξης του 10% για τα επόμενα χρόνια – κάτι όμως που δεν βρίσκει σύμφωνους τους αμερικανούς Πολίτες, οι οποίοι νοιώθουν ανασφάλεια, προβλέποντας την εκτόξευση του δημοσίου χρέους της χώρας τους. Εύλογα αναρωτιέται λοιπόν κανείς εάν είναι πράγματι πιθανόν να έχει χρεοκοπήσει το αμερικανικό μοντέλο – χωρίς βέβαια να είναι εύκολη η απάντηση.    

 

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ  

 

Προφανώς η Ευρώπη δεν μπορεί να αυτονομηθεί από τις εξελίξεις στις Η.Π.Α., καθώς επίσης από αυτές στις άλλες σημαντικές περιοχές του πλανήτη – ποτέ δεν τα κατάφερε. Οι καλοί ευρωπαϊκοί «αριθμοί», τους οποίους σήμερα βλέπουμε, είναι ανάλογοι με τους αμερικανικούς των προηγουμένων μηνών, οι οποίοι οδήγησαν μεταξύ άλλων στην ανατίμηση του δολαρίου. Πιθανολογούμε λοιπόν ότι, οι δυσοίωνες σημερινές αμερικανικές εξελίξεις, θα «απασχολήσουν» την Ευρώπη αντίστοιχα περί τα τέλη του έτους.

Εκτός αυτού, υπάρχει αναμφίβολα και ένα καθαρά ευρωπαϊκό πρόβλημα, επί πλέον του προηγουμένου. Η κρίση χρέους, η «κρίση των κρίσεων» δηλαδή, την οποία έχουμε βιώσει στο κοντινό παρελθόν με διάφορες εξάρσεις και η οποία, παρά το ότι δεν εμφανίζεται στους τίτλους των ειδήσεων, δεν έχει σε καμία περίπτωση επιλυθεί. Οι αγορές παραμένουν εκτός ελέγχου, η απόβαση στην Ευρώπη δεν έχει αντιμετωπισθεί και η παγκόσμια ασυμμετρία, μέρος της οποίας είναι η εσωτερική ευρωπαϊκή, δεν προδιαθέτουν σε καμία περίπτωση θετικά. Ο Πίνακας ΙΙ που ακολουθεί, είναι αρκετά χαρακτηριστικός, αναδεικνύοντας την υπερχρέωση τόσο της «δύσης», όσο και της Ευρώπης – τουλάχιστον συγκριτικά με τις τελευταίες έξι ανερχόμενες Οικονομίες:

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: Εξωτερικό χρέος επιλεγμένων κρατών

Χώρα	Ημερομηνία	Χρέος σε δις $	Χρέος προς ΑΕΠ
Πλανήτης	31.12.2009	56.900	98%
Η.Π.Α.	30.06.2009	13.450	94%
Μ. Βρετανία	30.06.2009	9.088	416%
Γερμανία	30.06.2009	5.208	155%
Γαλλία	30.06.2009	5.021	188%
Ολλανδία	31.12.2009	3.733	470%
Ισπανία	30.06.2009	2.410	165%
Ιταλία	31.12.2008	2.328	101%
Ιρλανδία	30.09.2009	2.287	1.004%
Ιαπωνία	30.06.2009	2.132	205%
Βέλγιο	31.12.2008	1.354	267%
Ελβετία	30.06.2009	1.339	271%
Ελλάδα	30.06.2009	553	167%
Πορτογαλία	30.06.2009	507	223%
Ρωσία	31.12.2009	369	30%
Κίνα	31.12.2009	347	7%
Ν. Κορέα	31.12.2009	334	40%
Ινδία	31.12.2009	224	18%
Βραζιλία	31.12.2009	216	14%
Ν. Αφρική	30.06.2009	74	26%

Πηγή: CIA Factbook

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος  

* Οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου, με εξαίρεση την Πορτογαλία, δεν έχουν μεγάλο εξωτερικό χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ – το κοινό πρόβλημα τους είναι αποκλειστικά και μόνο το δημόσιο χρέος, γεγονός που αποδεικνύει την έλλειψη εμπιστοσύνης των Πολιτών τους στα κράτη τους.

 

Ολοκληρώνοντας, τα μέτρα εξοικονόμησης των κυβερνήσεων δεν φαίνεται ακόμη να επηρεάζουν τη διάθεση των καταναλωτών, ενώ οι τράπεζες παραμένουν εξαιρετικά προσεκτικές, αποφεύγοντας την πιστωτική τους επέκταση. Επίσης, η εμπιστοσύνη μεταξύ τους δεν έχει ανακτηθεί, γεγονός που διαπιστώνεται από το τριμηνιαίο Euribor, με το οποίο τα ευρωπαϊκά ινστιτούτα δανείζουν με τρίμηνη διάρκεια. Το ύψος του, στο 0,899%, είναι το μεγαλύτερο από τον Αύγουστο του 2009. Επομένως, η ανάκαμψη των χρηματοπιστωτικών αγορών μάλλον δεν θα έχει διάρκεια – χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ύφεση.

 

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΚΡΗΞΗΣ ΤΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΥΠΕΡΒΟΛΗΣ

 

Είναι πολλοί οι αναλυτές, οι οποίοι έχουν διαπιστώσει μία μεγάλη «υπερβολή» (φούσκα) στην Οικονομία της Κίνας – ειδικά εστιασμένη στις τιμές των ακινήτων, οι οποίες αυξάνονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Οι πιθανότητες «έκρηξης» φαίνεται να απασχολούν επίσης την κυβέρνηση της χώρας, αφού ανακοίνωσε πρόσφατα την υποβολή των τραπεζών σε ένα «τεστ κοπώσεως» – ένα από τα βασικότερα σενάρια του οποίου θα αποτελεί η πτώση των τιμών των ακινήτων έως και -60%.

Το ύψος αυτό είναι τουλάχιστον εντυπωσιακό, αφού προδιαθέτει την αγορά για ανάλογο ρίσκο, το οποίο δεν θα άφηνε «ανέπαφο» το ρυθμό ανάπτυξης της Κίνας. Εάν όμως περιορισθεί σημαντικά η ανάπτυξη της χώρας, το αντίκτυπο σε όλο τον υπόλοιπο πλανήτη, μη εξαιρουμένων των τιμών των εμπορευμάτων (ενέργεια, βασικά μέταλλα κλπ), δεν θα ήταν σε καμία περίπτωση αμελητέο. Ας μην ξεχνάμε ότι ο δείκτης του χρηματιστηρίου της Σαγκάης απασχολεί πλέον ολόκληρη την «επενδυτική κοινότητα», επηρεάζοντας τις κινήσεις όλων των «συντελεστών» της.

 

Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

 

Σε αντίθεση με όλες τις χώρες της BRIC η Ρωσία, παρά το ότι εμφανίζει πλέον ρυθμούς ανάπτυξης που υπερβαίνουν το 5%, χωρίς να επιβοηθούνται σημαντικά από τις τιμές του πετρελαίου, έχει το «φθηνότερο» χρηματιστήριο. Το ίδιο υποτιμημένο φαίνεται να είναι πλέον και το νόμισμα της – τουλάχιστον απέναντι στο δολάριο. Αποτελεί επομένως μία περιοχή του πλανήτη, η οποία δεν απειλείται σημαντικά από κινδύνους, ανάλογους με αυτούς που προαναφέραμε για τον υπόλοιπο κόσμο.

Μεταξύ άλλων λοιπόν, η «γεωπολιτική» της σπουδαιότητα ενισχύεται από την Οικονομία της, με θετικές προοπτικές για το μέλλον της – εάν δεχθούμε βέβαια ότι, τόσο οι αντιθέσεις των «γειτόνων» της, όσο και οι απίστευτα εκτεταμένες πυρκαγιές που πλήττουν τη χώρα, προϊόν μίας πρωτόγνωρης ξηρασίας, δεν είναι «κατευθυνόμενες», όπως υποθέτουν ορισμένοι ερευνητές (σύστημα κλιματικού επηρεασμού «HAARP»), με στόχο την αποσταθεροποίηση της κυβέρνησης της (Putin).          

«Η Ρωσία στεγνώνει: Είναι στο παιχνίδι, είναι η αιτία των πυρκαγιών δηλαδή, ένα αμερικανικό "κλιματικό" πολεμικό όπλο;» διερωτάτο ο δημοσιογράφος A.Areschew σ' ένα άρθρο του που δημοσιεύθηκε στις 31.07.2010 στο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων RIA Novosti. «Η θεωρία της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ως μια φυσική διαδικασία, πρέπει πρώτα να αποδειχθεί», συνέχιζε ο γνωστός δημοσιογράφος, «αλλά οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες στη Ρωσία, αποκλείεται να έχουν μόνο φυσικά, επιστημονικά αποδείξιμα αίτια».

 

Ο ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

 

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η Ελλάδα είναι αντιμέτωπη με το τέρας πραγματικά του στασιμοπληθωρισμού, ενώ τα ΔΝΤ-μέτρα «εξυγίανσης» της Οικονομίας της είναι πολύ πιθανόν να την καταστήσουν «ετερόφωτο προτεκτοράτο» της Γερμανίας ή των Η.Π.Α. Ευρισκόμενη από πολύ ενωρίς στο μάτι του κυκλώνα, δεν φαίνεται να έχει τη δυνατότητα να ξεφύγει από το «μοιραίο» – τουλάχιστον όχι για εκείνο το χρονικό διάστημα, όπου δεν δραστηριοποιούνται οι Έλληνες Πολίτες. Πόσο μάλλον όταν «εγκατασταθεί μόνιμα» ο φορολογικός πληθωρισμός (5,5% τον Ιούλιο), ο οποίος θα αποδυναμώσει εντελώς τόσο τις Ελληνικές επιχειρήσεις, όσο και τα νοικοκυριά.      

Το μέλλον της Ελλάδας λοιπόν, μέσα από τα απίστευτα «μέτρα» που έχουν ληφθεί, είναι «εν πολλοίς» προδιαγεγραμμένο: όπως φαίνεται από τον σημερινό τρόπο που επιλέχθηκε ερήμην των Πολιτών της χώρας, η Ελλάδα καταδικάζεται, χωρίς κανένα αντικειμενικό λόγο, στην «ελεγχόμενη πτώχευση» – δια της μεθόδου της αυτοκτονίας. Πριν ακόμη οδηγηθεί στη χρεοκοπία (όπως έχουνε τονίσει χωρίς κανένα λόγο, αφού τόσο το δημόσιο χρέος, όσο και τα ελλείμματα της είναι ακόμη διαχειρίσιμα μεγέθη – ενώ έχει το χαμηλότερο σχεδόν συνολικό χρέος ολόκληρης της αναπτυγμένης δύσης, όπως φαίνεται από το Πίνακα ΙΙΙ), φαίνεται ότι θα προηγηθεί η «απόσυρση» της από την παγκόσμια οικονομία.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙΙ: Συνολικό χρέος 2008 επιλεγμένων κρατών, σε σχέση (%) με το ΑΕΠ

Χώρα	Συν.Χρέος	Τράπεζες	Επιχειρήσεις	Νοικοκυριά	Δημόσιο
Βρετανία	469	202	114	101	52
Ιαπωνία	459	108	96	67	188
Ισπανία	342	75	136	85	47
Ν. Κορέα	331	108	115	80	37
Ελβετία	313	84	75	118	37
Γαλλία	308	81	110	44	73
Ιταλία	298	77	81	40	101
Η.Π.Α.	290	56	78	96	60
Γερμανία	274	76	66	62	69
Καναδάς	245	47	54	84	60
Ελλάδα*	230
Κίνα	159	18	96	12	32
Βραζιλία	142	33	30	13	66
Ινδία	129	11	42	10	66
Ρωσία	71	16	40	10	5
Ιρλανδία*	700
Ισλανδία*	1.189

Πηγή: McKinsey Global Institute   

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

* Δεν έχουμε στη διάθεση μας αναλυτικά στοιχεία, υπάρχει όμως το σύνολο.

Σημείωση 1: Τα μεγέθη έχουν σε κάποιο βαθμό διαφοροποιηθεί το 2009, όπως έχουμε αναφέρει σε πίνακες προηγουμένων άρθρων μας

Σημείωση 2: Το ιδιωτικό χρέος είναι το σύνολο του χρέους των τραπεζών, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, εκτός του δημοσίου.  

 

Η επιχειρούμενη «απόσυρση» της Ελλάδας από τις διεθνείς αγορές, φαίνεται εν πρώτοις ότι έχει τους εξής στόχους:  

(α)  να αποφευχθούν οι συνέπειες «τύπου» Lehman Brothers – τις οποίες εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε, «συνεπικουρούμενοι» από την ανύπαρκτη ηγεσία της Ευρωζώνης, καθώς επίσης από τις οικονομικές συγκυρίες

(β)  να μην εισπράξουν τα τεράστια ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) οι κερδοσκόποι – ποσά που αδυνατεί να εξοφλήσει το «σύστημα», 

(γ)  να πραγματοποιηθεί η μεταφορά περιουσιακών στοιχείων από τους ιδιώτες, στο δημόσιο – αφού ο ιδιωτικός τομέας της χώρας μας είναι παγκοσμίως ο περισσότερο υγιής. 

(δ)  να ανοίξει πλήρως η αγορά της (κλειστά επαγγέλματα, ενέργεια κλπ), έτσι ώστε να αλωθεί από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις (τράπεζες κλπ) – αφού προηγουμένως τοποθετηθούν οι διάφορες κοινωνικές ομάδες εχθρικά απέναντι (ΔΕΗ, ιδιοκτήτες φορτηγών, Δημόσιοι υπάλληλοι κλπ), με στόχο να αμβλυνθούν οι πάσης φύσεως αντιδράσεις των Πολιτών της, καθώς επίσης,

(ε)  σε τελική ανάλυση, να λειτουργήσουν «πειραματικά» τόσο το ΔΝΤ, όσο και η Γερμανία, έτσι ώστε να ερευνηθούν οι τρόποι «αποικιοποίησης» μίας χώρας, καθώς επίσης οι δυνατότητες μίας ελεγχόμενης κρατικής πτώχευσης.

Εάν τυχόν επιτύχει το όλο εγχείρημα, γεγονός που προϋποθέτει τη συνεργασία της «τρόικας» (εννοούμε βέβαια της ενδοκυβερνητικής – όχι δηλαδή της απατηλής εικόνας που προβάλλεται προς τα έξω), τότε πιθανολογούμε ότι θα ανοίξει ο δρόμος της οικονομικής κατάκτησης πολλών άλλων αδύναμων δυτικών χωρών, από τις περισσότερο ισχυρές – με στόχο τη «δαρβίνεια» επιβίωση τους, εν όψει μίας άκρως ανταγωνιστικής παγκοσμιοποίησης.

Εν τούτοις, όλες οι καταστάσεις είναι ανατρέψιμες, ενώ δεν είναι λίγες εκείνες οι κυβερνήσεις που τελικά διορθώνουν τα λάθη τους και υπηρετούν «συνετά» τους Πολίτες της χώρας τους, όταν συνειδητοποιούν το μέγεθος των ευθυνών τους. Ακόμη λοιπόν και εάν κατ' αρχήν «συνθηκολογούν» με τις άπληστες αγορές ή με κάποιες ισχυρές, επεκτατικές δυνάμεις, στο τέλος αντιστέκονται – τοποθετούμενες αποφασιστικά υπέρ της εθνικής κυριαρχίας και του κοινού συμφέροντος των Πολιτών τους.              

 

Σημείωση: Οι λέξεις με διαφορετικό χρώμα είναι και σύνδεσμοι (link), οι οποίοι παραπέμπουν σε προηγούμενα σχετικά άρθρα μας. 

 

Update 09.08.2010: Σύμφωνα με σημερινή είδηση των Financial Times, η Fed πρόκειται να «διορθώσει» αρνητικά (προς τα κάτω) τις προοπτικές ανάπτυξης της αμερικανικής Οικονομίας. Ταυτόχρονα, θα λάβει νέα μέτρα «αναθέρμανσης», έτσι ώστε να περιορισθούν οι φόβοι ύφεσης W (double deep) των επενδυτών. Στην Ελλάδα, η ύφεση δευτέρου τριμήνου ήταν -3,5% (με το επιτόκιο του ΔΝΤ στο 5% είναι αδύνατη η έξοδος από την κρίση) και η ανεργία ξεπέρασε το 12% (επίσημη).   

 

Βασίλης Βιλιάρδος (copyright), Αθήνα, 08. Αυγούστου 2010, viliardos@kbanalysis.com      

                                            

* Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, σύμβουλος επιχειρήσεων, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.

 

ΠΗΓΗ: http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2162.aspx