Ο "Παράδεισος" των νεκρωμένων ψυχών
Του Απόστολου Παπαδημητρίου
Θα έπρεπε αυτό το κράτος να αποτελέσει πρότυπο που θα επιχειρούσαν να μιμηθούν όλες οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς το όνειρο για μια Ευρώπη ενωμένη και ειρηνική φαινόταν να συγκινεί τους καταπονημένους ευρωπαϊκούς λαούς. Πέραν αυτού η Σουηδία πρωτοστατούσε (και εξακολουθεί να πρωτοστατεί), μαζί με τις λοιπές σκανδιναβικές χώρες στη χορήγηση κρατικής ανθρωπιστικής βοήθειας προς τις φτωχές χώρες. Χωρίς να αισθάνονται οι κυβερνώντες την χώρα έστω και μικρές τύψεις για την εκμετάλλευση των φτωχών χωρών, ανταποκρίνονται πλήρως στις κατά καιρούς δεσμεύσεις τους για το ετήσιο ύψος της προσφερόμενης βοήθειας χωρίς να θέτουν όρους και μάλιστα άθλιους, όπως οι ΗΠΑ και κάποιες άλλες χώρες: Αγορά, με τη βοήθεια, προϊόντων που παράγουν οι χώρες που προσφέρουν τη βοήθεια! Τη Σουηδία δόξασε ο γ. Γραμματέας του ΟΗΕ Νταγκ Χάμμερσκελντ, ο οποίος φονεύτηκε το 1961 σε πολύ ύποπτο αεροπορικό δυστύχημα επάνω από το Κογκό. Ο υπέροχος εκείνος άνθρωπος είχε καταστεί ανεπιθύμητος στους ισχυρούς κατά το τέλος της αποικιοκρατίας. Έκτοτε οι γ.γ. του ΟΗΕ είναι his master's voice. Τη χώρα εκθέτουν κατά καιρούς τα μέλη των επιτροπών απονομής του βραβείου Nobel ειρήνης με το να επιλέγουν πολεμοχαρή ανθρωπάρια.
Εκείνο που με έθλιβε σχετικά με τη Σουηδία ήταν το ότι το λαμπρό επίτευγμα του λαού της συνοδευόταν από τη διάλυση του οικογενειακού και, κατ' επέκταση, του κοινωνικού της ιστού. Το πρόβλημα της κατάχρησης οινοπνευματωδών ποτών εκδηλώθηκε ενωρίς συνοδευόμενο από την ελευθεριότητα περί τις γενετήσιες σχέσεις. Ήδη κατά τη δεκαετία του 1970 οι ξανθές καλλονές του Βορρά είχαν αναδείξει πολλούς άγαμους αλλά και έγγαμους σε τουριστικούς προορισμούς της χώρας μας σε "καμάκια", όπως αυτοαποκαλούνταν, με το να προσφέρονται αυτές με το υλικό αζημίωτο βέβαια, καθώς οι ερωτύλοι του Νότου κάλυπταν πλήθος δαπανών των άκρως συντηρητικών περί τις δαπάνες, σε σημείο παρεξηγήσεως από μας τους χουβαρντάδες, Σουηδών. Έγινε όμως ευρέως γνωστή περί τα μέσα της δεκαετίας του 1980 η νόσος της επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας, γνωστής με τα αρχικά εκ της αγγλικής ως AIDS, και αυτές οι σχέσεις περιορίστηκαν σημαντικά.
Η Σουηδία εισήλθε στην ΕΕ με σημαντική καθυστέρηση (1995 έναντι 1981 της χώρας μας). Ήταν η επιθυμία να διατηρήσει την ουδετερότητα, την οποία είχε διακηρύξει ήδη κατά τις αρχές του 19ου αιώνα; Βέβαια δεν την είχε πλήρως εφαρμόσει, καθώς ενέχεται για προμήθεια σιδηρομεταλλευμάτων προς τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Πάντως η χώρα κατάφερε να αποφύγει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ και διατήρησε την απόστασή της από τους αντιπάλους σχηματισμούς κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Την ένταξη της Σουηδίας στην ΕΕ εμείς οι Έλληνες τη γευθήκαμε μέσω των σουηδικών πολυκαταστημάτων ΙΚΕΑ. Οι ιδιοκτήτες αυτών διαπίστωσαν ότι η ελληνική αγορά θα μπορούσε να απορροφήσει τα προϊόντα τους σε υψηλότερες τιμές έναντι των αγορών των υπολοίπων χωρών της ΕΕ, καθώς οι Έλληνες είναι χουβαρντάδες! Μόλις προ μηνών όμως είχαμε την ικανοποίηση λόγω αναγνωρίσεως της ποντιακής γενοκτονίας από το σουηδικό κοινοβούλιο σε αντίθεση προς την επίσημη άποψη της ΕΕ ότι για τις γενοκτονίες αποφαίνονται οι ιστορικοί και όχι τα κοινοβούλια!
Κατά πρόσφατο ταξίδι μου στη χώρα αυτή του Βορρά είχα την ευκαιρία να αποκτήσω προσωπική εμπειρία αυτών, για τα οποία ως τώρα είχα ακούσει ή είχα διαβάσει. Η Σουηδία παραμένει ακόμη κράτος κοινωνικής πρόνοιας, αν και όχι του αυτού επιπέδου με εκείνο του 1970. Κάποιοι, μάλιστα μεταξύ αυτών δικοί μας μετανάστες εκεί, σπεύδουν να αποδώσουν την κατιούσα πορεία του κράτους προνοίας στην χωρίς φειδώ προσφορά παροχών στους μετανάστες κατά το παρελθόν. Χωρίς να παραβλέπω τις επιπτώσεις αυτών των παροχών στην οικονομία της χώρας, θεωρώ ότι πρωτεύουσα θέση κατέχει η υιοθέτηση από τις κυβερνήσεις της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής περί αποδόμησης του κράτους προνοίας κατά τα αμερικανικά πρότυπα. Στους τομείς πάντως των μεταφορών και της νοσηλείας οι παρεχόμενες υπηρεσίες είναι υψηλού επιπέδου. Οι πόλεις της είναι ανθρώπινες, η κυκλοφορία ανετότατη, τα νοσοκομεία πολύ πιο οργανωμένα και καθαρά. Από όλες τις άκρες της γης και ιδιαίτερα από την Άπω Ανατολή σπεύδουν ακόμη εκεί προς αναζήτηση εργασίας. Αν και έντονη η παρουσία των "ξένων" δεν φαίνεται να προκαλεί ιδιαίτερη όχληση στους γηγενείς. Οφείλεται αυτό στην από δεκαετιών χαλάρωση του κοινωνικού ιστού και στην έλλειψη εθνικού οράματος; Οφείλεται στο πολύ χαμηλό ακόμη επίπεδο ανεργίας; Ο χρόνος θα δείξει. Πάντως τολμώ να γράψω ότι οι Σουηδοί δεν διακατέχονται από το σύνδρομο της ανωτερότητας όπως άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί. Αν τους πλήξει κάποτε και αυτούς οικονομική κρίση, ευελπιστώ πως δεν αποκριθούν με μέσα και μεθόδους που καταρρακώνουν τον άνθρωπο.
Οι Σουηδοί είναι εξαιρετικά απλοί στην καθημερινή τους ζωή. Η διαμόρφωση του εδάφους ευνοεί στο έπακρο τη χρήση ποδηλάτου και αυτοί το αξιοποιούν στο έπακρο, καθώς παντού έχουν σχηματιστεί ποδηλατόδρομοι, ακόμη και στις μεγαλουπόλεις. Και κάποιες ελληνικές πόλεις προσφέρονται για χρήση ποδηλάτου, αλλά εδώ έχουν παραχωρηθεί όλα τα δικαιώματα στα τετράτροχα! Για τον εξοπλισμό των κατοικιών τους δεν προσφέρεται η πληθώρα των εναλλακτικών λύσεων της ελληνικής αγοράς. Οι Σουηδοί αρκούνται στα λίγα και απλά χωρίς να δαπανούν χρόνο και χρήμα για την αναζήτηση του πρωτοτύπου και ακριβού. Το ίδιο συμβαίνει σε γενικές γραμμές με τη γυναικεία μόδα. Θα έλεγες πως οι κόρες του Βορρά δεν δίνουν δεκάρα γι' αυτό που λατρεύουν, στην κυριολεξία, οι κόρες του Νότου και στο βωμό του οποίου δαπανούν σημαντικό κονδύλιο του οικογενειακού προϋπολογισμού! Κυκλοφορούν σχεδόν αμίλητοι (πού οι δικές μας φωνασκίες!), είναι αρκετά ευγενείς και ενωρίς, ακόμη και τώρα το καλοκαίρι με την ατέλειωτη ημέρα, αποσύρονται στις οικίες τους.
Οι Σουηδοί παρ' όλα αυτά δεν πείθουν ότι είναι ευτυχισμένοι. Η προσφορά μπύρας στους δημόσιους χώρους με χαμηλό βαθμό περιεκτικότητας σε οινόπνευμα μαρτυρεί την αγωνία της χώρας μπροστά στον εντεινόμενο αλκοολισμό, τον οποίο αδυνατεί να δαμάσει! Οι Σουηδοί προμηθεύονται οινοπνευματώδη ποσά σε μεγάλες ποσότητες, τα οποία καταναλώνουν συνήθως κατ' οίκον. Αρκετές φορές όμως συνεχίζουν τη "διασκέδαση" και εκτός οικίας, οπότε τα σημάδια εκ των συνεπειών, ιδιαίτερα κατά το σαββατοκύριακο, είναι έκδηλα σε ορισμένους χώρους. Οι Σουηδοί εντείνουν την ελευθεριότητα που τους διέκρινε στη γενετήσια σφαίρα, σε σημείο τέτοιο, ώστε να έχουν εν πολλοίς διαλύσει τον θεσμό της οικογένειας. Πάμπολλες οι απλές συμβιώσεις για μακρύ ή βραχύ χρονικό διάστημα, λίγοι οι γάμοι, λίγα τα παιδιά μέσα σε οικογένεια. Και στο βάθος παραμονεύει η κατάθλιψη απειλητική.
Έφυγα από τη χώρα με μια ακαθόριστη θλίψη. Τα όσα είδα και πληροφορήθηκα με έκαναν να συμπαθήσω τον λαό ακόμη περισσότερο απ' ότι πριν. Γυρνώντας στην Ελλάδα σκέφθηκα. Σε τί άραγε διαφέρουμε από τους Σουηδούς; Εξωθήσαμε στα ξενύχτια, την άσωτη ζωή και τη σπατάλη τους νέους μας. Κι αν δεν φθάσαμε ακόμη στη δική τους πτώση, δεν θα φθάσουμε και δεν θα τους ξεπεράσουμε σύντομα με τη φόρα που πήραμε; Εμείς έχουμε φοβερότερες προϋποθέσεις: Ανεργία εντεινόμενη, αναξιοκρατία στο έπακρο, ακόρεστες υλικές επιθυμίες και ένα κράτος που έχει παραδοθεί άνευ όρων στους δανειστές του! Τί απόμεινε λοιπόν στο "κουτί της Πανδώρας", απ' το οποίο ξεχύθηκαν μύρια όσα κακά; Απόμεινε η ελπίδα! Και ελπίδα για την χώρα μας είναι η οικογένεια, που, αν και τραυματισμένη, ανθίσταται ακόμη στη γενική παρακμή. Και η οικογένεια δεν είναι κρατικός θεσμός, είναι θεόσδοτος. Γι' αυτό και εμείς ζυμωμένοι με την ορθόδοξη παράδοση τον σεβαστήκαμε πολύ περισσότερο από τους δυτικούς. Αν τότε που καμαρώναμε για τα "καμάκια" μας, δείχναμε στις Σουηδές την οικογένειά μας αυτές σήμερα θα ήταν πολύ καλύτερες.
"ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ", 26-07-2010
