Μιά ορθόδοξη μαρτυρία στήν Γαλλία – Μέρος Ι
Συνέντευξη μέ έναν Γάλλο ορθόδοξο Ιερέα [π. Πέτρο Deschamps]
Είμαστε στήν ευχάριστη θέση νά δημοσιεύσουμε τήν συνέντευξη πού μάς παραχώρησε ο π. Πέτρος Deschamps, πού είναι εφημέριος τής Ορθόδοξης Ενορίας τής Αγίας Σκέπης καί τού Αγίου Γεωργίου Besancon Γαλλίας, τής Μητροπόλεως Δυτικής καί Νότιας Ευρώπης πού ανήκει στό Πατριαρχείο Ρουμανίας, καί μεταφραστού τών βιβλίων τού Σεβ. Μητροπολίτου μας κ. Ιεροθέου στά γαλλικά.
Συναντήσαμε γιά πρώτη φορά τόν π. Πέτρο Deschamps καί τήν Πρεσβυτέρα του Μαρία πρίν οκτώ χρόνια, όταν είχαν έρθει στήν Ναύπακτο γιά νά γνωρίσουν από κοντά τόν Σεβ. Μητροπολίτη μας κ. Ιερόθεο, τά βιβλία τού οποίου διάβαζαν γιατί τούς ελκύει η πατερική θεολογία πού εκφράζουν, καί επιθυμούσαν νά μεταφράσουν στά γαλλικά μερικά από αυτά, όπως τήν «Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία», πράγμα πού έγινε. Σήμερα κυκλοφορούν στά γαλλικά τέσσερα βιβλία τού Σεβασμιωτάτου.
Από τήν αρχή μάς έκανε εντύπωση η αγάπη τους γιά τήν ορθόδοξη παράδοση, η απλότητά τους, παρά τά προσόντα τους (ο π. Πέτρος εργαζόταν ως πυρηνικός φυσικός-μηχανικός στό Κέντρο Ατομικής Ενέργειας τής Γαλλίας καί παράλληλα ως καθηγητής πατρολογίας στό γαλλικό ινστιτούτο θεολογίας, καί η Πρεσβυτέρα του ως καθηγήτρια γαλλικών καί γερμανικών στό Λύκειο) τό πρόσχαρο τού χαρακτήρα τους μέ τό λεπτό γαλλικό χιούμορ, η μεταξύ τους αγάπη κλπ.
Τρείς φορές επισκέφθηκαν τήν Ναύπακτο καί συζητούσαν πολλές ώρες μέ τόν Σεβασμιώτατο γιά θέματα πού αναπτύσσονται στά βιβλία του, γιά μεταφραστικές λεπτομέρειες κ.ά.
Κατά τήν φετινή τους επίσκεψη σκεφθήκαμε νά ζητήσουμε από τόν π. Πέτρο νά καταγράψη τίς γνώσεις καί τίς εμπειρίες του από τήν εκκλησιαστική ζωή στήν Γαλλία, γιατί τίς θεωρούμε ενδιαφέρουσες καί αξιόλογες γιά νά δημοσιευθούν στήν Εφημερίδα μας καί νά ωφεληθούν οι αναγνώστες μας.
Εντύπωση μάς έκανε τό εκκλησιαστικό φρόνημα τού π. Πέτρου, ο οποίος δέν απάντησε αμέσως στήν πρότασή μας, αλλά ζήτησε χρόνο – άν καί διανοούμενος Ευρωπαίος – γιά νά λάβη πρώτα τήν ευλογία τού Επισκόπου του, ως ένας απλός υποτακτικός!
Τό πρωτότυπο κείμενο τής συνέντευξης είναι γραμμένο στά γαλλικά καί ευχαριστούμε τήν κ. Μαρία Θεοδωράτου-Μπέκου γιά τήν μετάφραση καί τήν κ. Βασιλική Μελικίδου γιά τήν φιλολογική επιμέλεια.
*
Αιδεσιμολογιώτατε π. Πέτρε, ευλογείτε.
Θά θέλαμε νά μοιραστούμε μέ τούς αναγνώστες τής Εφημερίδος μας τίς γνώσεις σας γιά τήν Ορθοδοξία, τήν Εκκλησία καί τήν Κοινωνία στήν Ευρώπη, πού θά μάς βοηθήσουν στήν διεύρυνση τής αντίληψης πού έχουμε γιά τόν σύγχρονο κόσμο.
Ερωτήσεις γνωριμίας
1. Γάλλος καί Ορθόδοξος είναι σπάνιος συνδυασμός. Εσείς πώς τά καταφέρατε;
Κατ' αρχάς, πρέπει νά σάς ευχαριστήσω εγκαρδίως, π. Καλλίνικε, γιά τό ενδιαφέρον σας σχετικά μέ τήν Ορθοδοξία στήν Γαλλία. Αυτό μέ συγκινεί πολύ. Γεννήθηκα καί μεγάλωσα σέ ένα άθεο οικογενειακό καί κοινωνικό περιβάλλον, παρόλο πού βαπτίστηκα κρυφά Καθολικός από τήν γιαγιά μου. Στό Autun, όπου έκανα τήν στρατιωτική μου θητεία, είχα τήν πρώτη μου συνάντηση μέ τόν Χριστό, μέσα στόν καθολικό ναό, τού οποίου τήν ομορφιά θαύμαζα, κοντά στά λείψανα τού αγίου Λαζάρου.
Όταν ήλθα στό Παρίσι, συνάντησα τά μέλη τής αδελφότητας τού αγίου Φωτίου, η οποία ιδρύθηκε πρίν τόν δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο από Ρώσους μετανάστες, μέ στόχο νά ανακαλυφθούν εκ νέου οι ρίζες τής Ορθοδοξίας στήν Γαλλία, πρίν τό μεγάλο Σχίσμα τού 1054. Πρέπει νά φαντασθήτε αυτό πού αντιπροσώπευε μιά τέτοια αδελφότητα τήν εποχή εκείνη. Μέσα σέ μία Γαλλία, όπου αντιμέτωποι ήταν οι Καθολικοί, τών οποίων η Εκκλησία συχνά αποκαλείται η μεγαλύτερη αδελφή τής Ρώμης, οι Προτεστάντες, δυνατοί κατόπιν ενός επώδυνου ιστορικού αγώνα, καί οι άθεοι, όλο καί πιό πολυάριθμοι. Τί επανάσταση! Επρόκειτο γιά μιά επιβεβαίωση ότι η Γαλλία ήταν ορθόδοξη καί μπορούσε νά ξαναγίνη! Πόσες εντάσεις, διαιρέσεις, συμπεριλαμβανομένων αυτών πού σημειώνονταν στό περιβάλλον τών Ρώσων μεταναστών, αλλά καί πόσοι γενναίοι καί εμπνευσμένοι αγώνες, ώστε Γάλλοι, όπως εγώ, αρχίσαμε νά μελετάμε τήν ορθόδοξη θεολογία, τούς τοπικούς αγίους καί νά ανοίγουμε τήν πόρτα της θείας Λειτουργίας. Επίσης, όποιες κι άν ήταν οι περιπέτειες, είμαι ευγνώμων σέ αυτούς τούς ανθρώπους, καί μεταξύ αυτών, στόν Ευγράφιο Kovalesky, στόν Σεβ. Επίσκοπο Ιωάννη, τού Αγίου Διονυσίου από τήν Αρχιεπισκοπή τού Αγ. Ιωάννη Μαξίμοβιτς τής Σαγκάης καί τού San Francisco (αναγνωρίσθηκε άγιος, τό 1994) γιά τήν Ορθόδοξη Εκκλησία τής Γαλλίας πού έπρεπε νά ξαναγεννηθή από τίς στάχτες της.
Αλλά 10 αιώνες περιπλανήσεων καί αιρέσεων δέν εξαλείφονται μέ τ' άγγιγμα ενός μαγικού ραβδιού! Επίσης, τίς εσωτερικές μου εμπειρίες μέ τήν Ορθοδοξία τίς έζησα στό Zagorsk, δίπλα στόν τάφο τού αγίου Σεργίου, στήν Ρουμανία, κοντά στόν Πατριάρχη Ιουστινιανό καί στήν Κύπρο, όπου μία φορά με υποδέχτηκε ο άγιος Λάζαρος, στόν καθεδρικό του ναό στήν Λάρνακα.
2. Σάς γνωρίσαμε στήν Ναύπακτο, όταν επισκεφθήκατε τόν Σεβ. Μητροπολίτη μας κ. Ιερόθεο, λόγω τής ενασχόλησής σας μέ τήν μετάφραση τών βιβλίων του. Θέλετε νά μάς πήτε κάτι γι' αυτό;
Πρίν από πολλά χρόνια δίδασκα Πατρολογία στό Γαλλικό Ινστιτούτο Θεολογίας, στόν άγιο Διονύσιο στό Παρίσι, ιδιαίτερα τά έργα τού αγίου Ειρηναίου τής Λυών, τού αγίου Γρηγορίου τού Παλαμά καί τού αγίου Μαξίμου τού Ομολογητού. Τόσο γιά τήν ιερωσύνη μου όσο καί γιά τήν προσωπική μου ζωή, είχα τήν πεποίθηση ότι η στενή προσωπική ένωση μέ τόν Θεό περνούσε μέσα από τήν θεραπεία τής ψυχής καί κυρίως τού οφθαλμού τής καρδιάς, τού νού, καί ήλπιζα πάντα νά βρώ μιά συγκεκριμένη καί ακριβή διδασκαλία πάνω σέ αυτό τό θέμα. Στήν Κύπρο, στήν βιβλιοθήκη τής Λάρνακας, τό πρώτο βιβλίο πάνω στό οποίο «έπεσα» ήταν η Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία τού Μητροπολίτη Ιεροθέου καί είπα :"Ορίστε, αυτό είναι πού έψαχνα!"
Δυό χρόνια αργότερα, έπρεπε νά μείνω αρκετούς μήνες στό πλάϊ τής άρρωστης συζύγου μου. Έτσι σκέφτηκα: "Θά μεταφράσω αυτό τό βιβλίο". Αυτή η μακρά καί δύσκολη εργασία μέ οδήγησε τόν Απρίλιο τού 2004, γιά πρώτη φορά, στήν Ναύπακτο, όπου η επαφή μέ τόν Μητροπολίτη Ιερόθεο ήταν άμεση «σάν νά αποτελούσαμε μέλη τής ίδιας οικογένειας", σύμφωνα μέ τήν φράση τού ίδιου τού Μητροπολίτου, πού μέ συγκίνησε πολύ.
3. Έχετε τήν βοήθεια τής Πρεσβυτέρας σας;
Γιά τήν μετάφραση τής Ορθόδοξης Ψυχοθεραπείας ψάχναμε μερικές φορές μαζί τόν καλύτερο όρο, τήν πιό πιστή μετάφραση, καθώς η Μαρία είχε σπουδάσει στό Ινστιτούτο τού αγίου Διονυσίου καί δυό χρονιές στό Ινστιτούτο τού αγίου Σεργίου στό Παρίσι. Παλιά καθηγήτρια τών Γαλλικών, στήν συνέχεια ξαναδιάβασε καί διόρθωσε πολλές φορές τά χειρόγραφα. Καί τέλος, μέ συνόδεψε μέ ευχαρίστηση στήν Ναύπακτο, καθώς, έτσι, έχει τή δυνατότητα νά προσλάβη άμεση καθοδήγηση, μέ απόλυτα παιδαγωγικό καί συγκεκριμένο τρόπο από τόν Μητροπολίτη Ιερόθεο, ο οποίος είναι γι' αυτήν, επίσης, ένας ιερέας πολύ «προσεκτικός», μέ τήν ευρύτερη έννοια τού όρου.
Θεολογία
4. Ποιά πιστεύετε ότι είναι τά πιό σημαντικά σημεία τής ορθοδόξου θεολογίας πού τήν διαφοροποιούν από τήν δυτική θεολογία καί είναι απαραίτητα στόν σύγχρονο κόσμο;
Στήν ορθόδοξη Εκκλησία τά δόγματα αποκαλύφτηκαν από τήν Αγία Τριάδα στήν καρδιά τών αγίων Πατέρων οι οποίοι θεώθηκαν. Διαφυλάχθηκαν από τίς Οικουμενικές Συνόδους καί επίσης από τόν λαό, τόν θεματοφύλακα τής πίστεως. Στήν Δύση, από τήν εποχή τού Σχίσματος, αυτά έγιναν εργασία τής διάνοιας καί τής λογικής. Έτσι, η όραση τού Θεού, πού ταυτόχρονα αποκαλύπτεται καί κρύπτεται μέσα στό Άκτιστο Φώς, αντικαταστάθηκε στήν Δύση από τίς κτιστές ενέργειες τής λογικής καί τής ευφυΐας. Αποκομμένη από οποιαδήποτε προσωπική εμπειρία, η πίστη διδάσκεται από τούς ιερωμένους. Η θεανθρώπινη συνέργεια, κατ' εικόνα τού Θεανθρώπου Χριστού, ιδρυτή τής Εκκλησίας, εξαφανίζεται από τήν ζωή τής Εκκλησίας. Παραδείγματος χάρη, στήν Δύση ο ιερέας δέν λειτουργεί πίσω από τό τέμπλο, αλλά μπροστά από αυτό, μπροστά στούς πιστούς καί διά μέσου τών λόγων τού ιερέα τά τίμια δώρα «μετουσιώνονται». Τό Άγιο Πνεύμα δέν είναι καθόλου θεϊκή υπόσταση. Η εορτή Του τήν επόμενη μέρα τής Πεντηκοστής είναι άγνωστη στήν Δύση.
Η θεολογία περί τής Θεοτόκου αλλοιώθηκε εξίσου από δόγματα γνωστά ως «άμωμη σύλληψη» (1854) καί ως «Ανάληψη» (1950). Αυτό τό δόγμα τής Ανάληψης τής Θεοτόκου, χωρίς νά έχη προηγηθή η Κοίμηση, ήταν εξάλλου τό μόνο πού διατυπώθηκε ex cathedra από τόν Πάπα Πίο τόν 11ο, από τήν εποχή τού δόγματος τού αλαθήτου τού Πάπα, τό 1870. Συγκεκριμένα, αυτό απομακρύνει τήν Θεοτόκο από τήν ανθρώπινη φύση μας, παρόλο πού γεννήθηκε από προγόνους οι οποίοι αγωνίζονταν επί πολλούς αιώνες γιά τήν αγιότητα, καί μάς στερεί από τό πρότυπο τού «δικού μας γένους» ένα εξαίρετο πρότυπο άσκησης καί υπακοής, αλλά και οικείας σχέσης μέ τόν Θεό.
Πρέπει νά υπογραμμισθή επίσης ότι η άγνοια τών ακτίστων ενεργειών διατηρήθηκε οικειοθελώς. Ενώ στήν Ανατολή δίνεται έμφαση στήν άποψη ότι οι άκτιστες ενέργειες «συνοδεύουν» τόν άνθρωπο στόν αγώνα του γιά κάθαρση, στήν άσκησή του, στήν προσευχή του καί στά ιερά Μυστήρια, προκειμένου νά μήν οδηγήται πρός ένα είδος ηθικής επίδοσης καί τελειότητας, αλλά πρός τήν θέωση.
Δυστυχώς, μερικές φορές από αντίδραση, η δυτική θεολογία, αφ' ότου παραμόρφωσε τήν αυθεντική μετάνοια σέ ηθική ενοχή καί μάλιστα μέσω τής παρελθούσης Ιεράς Εξέτασης, απογυμνώνει όλο καί περισσότερο τήν έννοια τού ασκητικού αγώνα και τής μετάνοιας. Αυτή η στάση ενθαρρύνθηκε όχι μόνον από τόν άθεο κόσμο, αλλά επίσης από τούς «ψυχοθεραπευτές», κάποιοι από τούς οποίους ωστόσο ανακούφισαν πολυάριθμες ψυχές μέ απωθημένα καί κατάθλιψη.
Έτσι, ο ασκητικός αγώνας καί η μετάνοια αποκλείσθηκαν από τά προτεσταντικά περιβάλλοντα. Νομίζω ότι ιδιαίτερα οι νεαροί Ευαγγελικοί, τούς οποίους γνωρίζω καλά καί οι οποίοι αγωνίζονται νά παραμείνουν σέ μιά συνεχή κατάσταση αγαλλίασης, καθώς είναι «σεσωσμένοι» καί μόνο χάρη στό γεγονός ότι ανήκουν στήν Εκκλησία τους. Αλλά η συγχώρεση, η συγχώρεση τού Θεού, η μυστηριακή καί η μυστική τής καρδιάς, η μεταμόρφωση τών παθών καί ο αγώνας εναντίον τών εμπαθών παραστάσεων, τών λογισμών (ιδιαίτερα αυτού τού λογισμού τού εγωϊσμού ότι κάποιος είναι καλύτερος γιατί είναι Χριστιανός) δέν γονιμοποιούν τήν ζωή τής Εκκλησίας. Ακόμα καί η γεύση τής εμπειρίας τής Χάριτος αντικαταστάθηκε από μιά εξωτερική ανθρωπιστική συμπεριφορά, αλλού πολύ αξιέπαινη. Η ασκητική ζωή τής καρδιάς η οποία παραδίδεται στήν Χάρη τού Αγίου Πνεύματος, αντικαταστάθηκε από τήν εξωτερική ηθική πού έχει παγιωθή κάτω από τό βάρος τού νόμου.
5. Σέ τί μπορούν νά βοηθήσουν τά βιβλία τού Σεβασμιωτάτου;
Ακριβώς γιά τούς λόγους πού ανέφερα παραπάνω είναι πολύτιμα τά βιβλία τού Μητροπολίτου Ιεροθέου, γιατί θέτουν σέ νέα πλαίσια όλη τήν θεραπεία τού πνεύματος μέσα σέ μία ασκητική δυναμική, μυστηριακή καί Πατερική. Έτσι, η ένωση, η κοινωνία μέ τόν Θεό, γίνεται μιά δυνατή κατάκτηση. Στήν Γαλλία, ακόμα καί στούς Χριστιανούς, η θεραπεία είναι συνδεδεμένη μέ έναν ψυχολόγο. Κάποιοι, τό είπα ήδη, είναι βοηθητικοί, ιδιαίτερα γιά τά προβλήματα πού συνδέονται μέ τήν παιδική ηλικία, αλλά έχουν αποκοπή από τήν Παράδοση τής Εκκλησίας καί τήν συνέργεια τού Θεού. Έτσι, ακόμα κι άν προξενήσουν ανακούφιση σέ ορισμένα τραύματα τής ψυχής, η θεραπεία στοχεύει πιό πολύ στήν διόγκωση τού εγώ, παρά στήν κάθαρση τού νού καί τήν ένωση μέ τόν Θεό.
6. Ποιά είναι η γνώμη σας γιά τό μέλλον τής Ορθοδόξου Θεολογίας στήν Ευρώπη;
Περνάει μέσω τής ύπαρξης τών Μοναστηριών, πού ζούν σύμφωνα μέ τό πνεύμα τής ησυχαστικής παραδόσεως. Βασίζεται επίσης στήν ύπαρξη τών Ινστιτούτων τής Θεολογίας, πού είναι αφιερωμένα στήν μόρφωση τών Κληρικών καί τών λαϊκών οι οποίοι εργάζονται μέσα στήν Εκκλησία. Μέσα σέ αυτό τό πνεύμα ιδρύθηκε από τόν Μητροπολίτη μας τό κέντρο τών σπουδών καί τών ερευνών "Δημήτριος Staniloae", πού λειτουργεί σέ συνεργασία μέ τό Ινστιτούτο τού Αγίου Σεργίου.
Αλλά σ' αυτό τό μέλλον διαφαίνονται επίσης δύο κίνδυνοι: ο ένας είναι τής σχολαστικής σκέψης. Αυτό σημαίνει ότι η θεολογία γίνεται αποκλειστικά μιά διανοητική μελέτη, ανεξάρτητη από τήν πράξη, τήν προσωπική εμπειρία τής προσευχής, τής άσκησης καί τής μυστηριακής ζωής. Και ο άλλος κίνδυνος είναι τού σνομπισμού, μιάς μαφίας τών λεγομένων «πνευματικών σαλονιών», πού ως καρκινικά κύτταρα, κατατρώγουν τήν θεολογική αναζήτηση, όπως αυτό τών φιλοσόφων τού 18ου αιώνα στά διάσημα παρισινά σαλόνια.
7. Ποιό είναι τό μεγαλύτερο εμπόδιο γιά έναν Ευρωπαίο γιά νά γίνη Ορθόδοξος;
Ο ορθολογισμός πού προκαλεί τό διαζύγιο ανάμεσα στήν επιστημονική εμπειρία, η οποία είναι θεμελιωμένη πάνω στήν λογική, καί στήν εμπειρία τού Αγίου Πνεύματος, πού είναι ριζωμένη μέσα στόν νού, μέσα στήν βαθεία καρδία καί άρα στήν γοητεία τής επιστήμης χωρίς Θεό. Είναι επίσης η ασταμάτητη βουή, εσωτερική καί εξωτερική, καί η απώλεια τής γεύσης τής σιωπής πού επιτρέπει στόν Θεό νά μιλήση καί νά αγγίξη τήν ψυχή, τήν εκπαίδευση στήν εξωτερική μονάχα καί απατηλή ελευθερία, πού δέν είναι τίποτε άλλο παρά μιά απελπισμένη αυτονομία καί μετατρέπει τόν άνθρωπο σέ σκλάβο τού κόσμου. Εν συντομία, αυτό πού ο μητροπολίτης Ιερόθεος ονομάζει «απώλεια τής καρδιάς» είναι ο πιό μεγάλος κίνδυνος γιά τήν δυτική κοινωνία.
8. Ποιά θεολογικά βιβλία – εκτός από τήν Αγία Γραφή – θά βάζατε στόν ταξιδιωτικό σας σάκκο γιά ένα μακρινό ταξίδι;
Χωρίς καμμιά αμφιβολία: "Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία", γιατί είναι ο «συνοδοιπόρος τού πνεύματος» καί οι «οδηγίες χρήσης» γιά τήν θεραπεία τού ανθρώπου. Αλλά επίσης, «Οι Τριάδες υπέρ τών ιερώς ησυχαζοντων» τού Αγίου Γρηγορίου τού Παλαμά, οι "Εκατοντάδες περί Αγάπης» τού Αγίου Μαξίμου τού Ομολογητού καί τέλος «Εναντίον τών αιρέσεων» τού Αγίου Ειρηναίου.
ΠΗΓΗ: http://www.parembasis.gr/2012/12_06_02.htm
