Συνολική πρόταση ονοματοδοσίας δρόμων και πλατειών του οικισμού της Κέρτεζης
Άμισθη μελέτη του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*
Συνέχεια από το μέρος Γ’: https://www.tomtb.com/?p=14973
Δ΄ Οδοί και πάροδοι της βόρειας Κέρτεζης IV (περί την Αγία Βαρβάρα)
Ονομάζουμε βόρεια Κέρτεζη μεθοδολογικά όλη την περιοχή βόρεια του κεντρικού δρόμου, αρχικά με την ονομασία «οδός Αναγνώστη Στριφτόμπολα», στη συνέχεια «οδός 22ας Μαρτίου 1821» και ένα μέρος της «οδού ιεροδιδασκάλου Δοσιθέου Τσιβίλη». Αυτή φθάνει μέχρι τον Πάνω δρόμο, που έχουμε ονομάσει «οδός Αη Τρύφωνα».
Περιλαμβάνει επομένως μικρότερες οδούς και αρκετές παρόδους που τεμαχίζουν όλη αυτή τη μεγάλη περιοχή ανατολικά έχοντας ως όριο του Σαρδούνη το λαγκάδι και την «οδό Αη Σαράντα» και δυτικά μέχρι του «Παναγούρου το λαγκάδι» ή αλλιώς «Λαγκάδι του Αη Μόδεστου». Ακριβώς δυτικά η οδός που ανέρχεται θα ονομαστεί «οδός Πύργου Δημάρχου Οικονομογιώργη».
Θα ξεκινήσουμε από τα ανατολικά προς τα δυτικά, κλείνοντας νοητά κάθε ένα τετράγωνο, μεταξύ της οδού Αγίωβ Σαράντα και Γεωργίου Αν. Στριφτόμπολα, δηλαδή με κέντρο την Αγία Βαρβάρα.
Σημείωση: Οι δρόμοι έχουν χαραχθεί με χρώματα τα οποία σημειώνονται κάθε φορά κάτω από την προτεινόμενη ονομασία, ώστε να βρίσκονται εύκολα στο χάρτη). Ο χάρτης είναι επεξεργασμένος από τον google map (24.01.2023).
1) Οδός Αη Σαράντα
(Θαλασσί χρώμα)
Μετά πέτρινο γεφύρι (1933 – 1936), στο τρίγωνο νέου Δημοτικού σχολείου, Κοιμητηρίου και «πλατείας Στριφτόμπολα», συναντάμε κάθετα στον κεντρικό δρόμο ένα μεγάλο δρόμο.
Ο δρόμος ανέρχεται από το σχολείο παράλληλα στου Σαρδούνη το λαγκάδι. Αυτός κυρίως ανέρχεται προς βορράν, και βρίσκεται στη δυτική όχθη του σκεπασμένου για 50 μέτρα του χειμάρρου με την ονομασία «Σαρδούνη το λαγκάδι».
Βεβαίως πριν από μια εικοσαετία στα ανατολικά του Κοιμητηρίου έχει διαμορφωθεί και συνέχεια του δρόμου (ημιτελής όμως) μέχρι να συναντήσει τον αρχαίο δρόμο που ονομάσαμε «οδός αρχαίας Κύναιθας». Θα ήταν πάντως σε επόμενη φάση να βρεθεί τρόπος να συνεχίσει νότια, μέχρι να συναντήσει και τον κάτω δρόμο («οδός Βουραϊκού»).
Ο δρόμος αυτός, λοιπόν, ανεβαίνοντας βόρεια, αποτελεί βασική αρτηρία, τόσο για την περιοχή, όσο και για όλο τον Πάνω δρόμο. Συναντά αρχικά την «πλατεία Αη Σαράντα» και συνεχίζει.
Στα τριάντα μέτρα συναντά ένα αρχαίο δρόμο που διαχωρίζει την περιοχή Αη Σαράντα και Αη Θανάση με διαπλατυσμένο δρόμο, αφού κάμποσα σπίτια έχουν κτιστεί εκεί. Στη συνέχεια φτάνει, πολύ καλά προσβάσιμος, και ασφαλτοστρωμένος στην αφετηρία του Πάνω δρόμου.
Για τα ζώα παλαιά ο δρόμος αυτός συνέχιζε βόρεια (συνέχεια της περιοχής Αη Σαράντα) μέχρι να συναντήσει τον αρχαίο δρόμο, που περνά το διάσελο του Αη Θόδωρου.
Όμως μετά το σημείο αυτό περνάμε εκτός σχεδίου πόλης. Προτείνω επομένως την ονομασία «οδός Αη Σαράντα».
Αρχική πρόταση: φ/β, 11.10.2021.
2) Οδός Άη Τρύφωνα
(Καστανί χρώμα)
Θα σηματοδοτήσουμε και θα ονομάσουμε τον αρχαίο δρόμο που λέγαμε άτυπα Πάνω Δρόμο. Ξεκινά από του Σαρδούνη το λαγκάδι και τέμνεται στη γειτονιά Φιλιππέϊκα με το δρόμο που ονομάσαμε «Οδός Άη Σαράντα». Θα φτάσουμε μέχρι τα Μπαλαλέϊκα σπίτια. Βόρεια τους τους τους διαδρομής βρίσκεται το ιστορικό νεραύλακο, που από τη δεκαετία του 1960 έγινε τσιμεντάυλακο. Με το αυλάκι αυτό ποτίζονταν όλοι οι κήποι τους βόρειας Κέρτεζης με νερό Νερομάνας τα Σαββατοκύριακα. Το τέλος ανατολικά των κήπων ήταν η δυτική όχθη του χείμαρρου «Σαρδούνη το λαγκάδι».
Με την εισαγωγή των ΙΧ και αγροτικών, ο δρόμος διαπλατύνθηκε σκεπάζοντας σχεδόν το ιστορικό αυλάκι σε πολλά σημεία, ενώ οι κήποι κράτησαν το δικαίωμα για άρδευση μέσω του δικτύου ύδρευσης.
Μετά τα Φιλιππέϊκα ο δρόμος εξυπηρετεί για τα σπίτια στα Τρυφωνέϊκα. Στα Τρυφωνέϊκα κατέρχεται, αρχικά απότομα, βασικός δρόμος που συναντά τον κεντρικό δρόμο στο κτήριο του Στριφτόμπολα.
Στη συνέχεια συναντάμε βόρεια τον νέο ναΐσκο του Άη Τρύφωνα (εορτή 1 Φεβρουαρίου), που βρίσκεται νοητά στο ύψος του κτηρίου Στριφτόμπολα. Κτίστηκε περί το 1970 με πρωτοβουλία κυρίως των γειτόνων. Ακριβώς από κάτω, δηλαδή νότια, βρίσκεται το αναπαλαιωμένο πέτρινο εικονοστάσι και οι πουρνάρες. Μέχρι την παιδική μου ηλικία σε μια από αυτές κρεμόταν σήμαντρο το οποίο κάποιος το… φυλάει. Γι’ αυτό ο πρώτος ιστοριοδίφης τους Κέρτεζης Γεώργιος Β. Σχοινάς/«Καραμέλος» πριν τριάντα χρόνια σε άρθρο ζήτησε να επιστραφεί στην ενορία, αλλά που… Κατά τη γνώμη του, την οποία ασπάζομαι, στην πουρνάρες θα υπήρχε πολύ παλαιότερος ναός, γι’ αυτό κτίστηκε και το πιο παλαιό εικονοστάσι τους Κέρτεζης αργότερα.
Μέχρι τα «Μπαλαλέϊκα» τέμνεται με αρκετούς τους πλάγιους δρόμους, πάντα τους τα νότια πλην τους, δύο ακόμα είναι προσβάσιμοι και με αυτοκίνητο. Ο μοναδικός δρόμος που ξεκινά βόρεια είναι ο αρχαίος δρόμος (τους από τους επτά) που διαπερνά το διάσελο του Αη Θόδωρου και συναντά σε κάποιο σημείο τη συνέχεια του δρόμου που ονομάσαμε «οδός Αη Σαράντα». Προτείνω λοιπόν για όλον αυτόν τον παλιό πάνω δρόμο την ονομασία «οδός Αη Τρύφωνα».
Αναλυτική πρόταση: φ/β, 25.10.2021.
3) Οδός Δημάρχου Γεωργίου Αν. Στριφτόμπολα
(Κρέμ χρώμα)
Θα προσεγγίσουμε έναν πολύ μεγάλο κάθετο δρόμο στον κεντρικό, που διέρχεται από το διατηρητέο κτίριο Στριφτόμπολα στο κέντρο της αγοράς. Κατευθύνεται και προς βορρράν και προς νότο.
Προς τα βόρεια φτάνει με μια τελική πλαγιά άνοδο στον επάνω δρόμο, για τον οποίο ήδη προτείναμε την ονομασία «Οδός Αγίου Τρύφωνα». Τον συναντά μεταξύ των Τρυφωνέϊκων σπιτιών και του «Μουργελή»/«Κοτσολή». Στη διαδρομή αρχικά έχει τον μικρό χείμαρρο του Αη Τρύφωνα ανατολικά και κατόπιν δυτικά. Στη συνέχεια έχει για 50 μέτρα μεγάλη κλίση.
Από την οικία Στριφτόμπολα ο δρόμος αυτός κατεβαίνει και νότια. Επειδή στα 60 μέτρα γίνεται στο πλάτωμα διασταύρωση εμείς πάμε προς ΝΝΔ και κατεβαίνουμε μέχρι το πλάτωμα των διδύμων νερόμυλων, όπου συναντάμε τον κάτω δρόμο, τους δίδυμους νερόμυλους και το ξενοδοχείο «Το αρχοντικό της Κέρτεζης». Κατεβαίνοντας ο μικρός χείμαρρος του Αη Τρύφωνα βρίσκεται σκεπασμένος δυτικά, πλήν του τέλους που είναι στο κέντρο του δρόμου. Ο δρόμος αυτός είναι ο μοναδικός που συνδέει πλήρως και για μικρά αυτοκίνητα τον Πάνω δρόμο, τον κεντρικό και τον κάτω δρόμο.
Προτείνω όλη αυτή η κάθετη οδός να ονομαστεί «Οδός Γεωργίου Αν. Στριφτόμπολα». Οι λόγοι είναι πολλοί:
1. Περνά από το ιστορικό διατηρητέο κτίριο που κληρονόμησε και χάρισε το 1876 για σχολείο στην Κέρτεζη.
2. Ως έφηβος 14 ετών βρέθηκε μαζί με τον Οπλαρχηγό και δάσκαλο πατέρα του στις πρώτες μάχες και ειδικά στο Λεβίδι, όπου και τραυματίστηκε.
3. Σε αυτόν οφείλουμε είτε έμμεσα είτε άμεσα τις περισσότερες πληροφορίες για τον ήρωα πατέρα του Δημήτριο Αναγνώστη.
4. Διετέλεσε δήμαρχος Κέρτεζης και στις δύο περιόδους του Δήμου Καλλιφωνίας με έδρα στην Κέρτεζη. Στην 1η περίοδο ξεκίνησε και έκανε την ανακαίνιση του Κεφαλόβρυσου ως πλατείας.
5. Στην επιμονή του για τα δίκαια των ορφανών αδελφών του και της χήρας μητέρας του, αλλά και στις αδικίες για τον πατέρα του πήγαινε στην Αθήνα με φουστανέλα και ονομάστηκε «βλαχοδήμαρχος», όρος που έμεινε και καθιερώθηκε από τους αστούς.
Σημείωση: το γεγονός αυτό δεν αναιρεί απόλυτα την παλαιότερη απόφαση για την ονομασία της παλαιάς πλατείας Κεφαλόβρυσου ως «πλατεία Γεωργίου Αν. Στριφτόμπολα».
Αναλυτική πρόταση: φ/β, 27.10.2021.
4) Οδός Γεωργίου Σπηλιόπουλου
(Πράσινο χρώμα)
Στα δυτικά αυτός «πλατείας Αναγνώστη Στριφτόμπολα» ανέρχεται δρόμος που περνά από την πρώην οικία του Γεωργίου Σπηλιόπουλου. Αυτός ήταν απόφοιτος του Σχολαρχείου Κέρτεζης (ημιγυμνασίου) και διετέλεσε δραστήριο μέλος του συλλόγου νέων στον μεσοπόλεμο και κατόπιν Γραμματέας αυτός Κοινότητας. Διατηρούσε και παντοπωλείο σε δύο θέσεις. Πρώτα στο ισόγειο αυτός πρώην οικίας Παπαναγιώτου και αργότερα σε ισόγειο κτίσμα του Σπανού, έναντι του κτηρίου Στριφτόμπολα, που έχει κατεδαφιστεί. Στη θέση του είναι τώρα το Κρεοπωλείο.
Είχε βαπτίσει δεκάδες παιδιά και έκανε σημαντικές δωρεές. Προτείνουμε ο δρόμος αυτός που διέρχεται -δυστυχώς χωμάτινος και απεριποίητος κατόπιν- και από την υπό κατάρρευση οικία του Κλουκινιώτη/«Βαλάντη». Καταλήγει με βορειοανατολική κατεύθυνση για 40 μέτρα μέχρι την πλατεία «Αη Σαράντα». Προτείνω να ονομαστεί «οδός Γεωργίου Σπηλιόπουλου».
Αναλυτική πρόταση: φ/β, 12.10.2021.
5) Πάροδος Γεωργίου Καψιώτη
(Ρόζ χρώμα – ανατολικά)
Στο μέσον και δυτικά της «οδού Αη Σαράντα» μεταξύ του κεντρικού δρόμου «οδός Αναγνώστη Στριφτόμπολα» και «πλατείας Αη Σαράντα» υπάρχει ιδιωτική πάροδος της την οικία του κληρονόμου πλέον Πάνου Καψιώτη. Της αναφέρουμε και στο ιστορικό της βιβλίο περί το 1821 ο νεαρός αγωνιστής Γεώργιος καψιώτης από το χωρίο Κάψα της Αρκαδίας μετέφερε τον τραυματισμένο νεαρό Γεώργιο Αναγν. Στριφτόμπολα μαζί με το Οικονομογιώργη μετά τη μάχη του Λεβιδίου στην Κέρτεζη.
Του προτάθηκε και δέχτηκε να μείνει μόνιμος κάτοικος και του χαρίστηκε η περιοχή πάνω από την «πλατεία Στριφτόμπολα και μια μικρή σχετικά περιοχή της «Πετρούλες» κοντά και βόρεια στο «Κιόσι». Έτσι έγινε ο προπάτορας του σογιού των Καψιωτέων της Κέρτεζης.
Προτείνω επομένως και τιμής ένεκεν την ονομασία «Πάροδος Γεωργίου Καψιώτη».
Αναλυτική πρόταση: φ/β, 18.10.2021.
6) Οδός Ευαγγελιστρίας
(Κόκκινοι χρώμα)
Ο δρόμος αυτός ξεκινά από τα ανατολικά του ναού του Αγίου Δημητρίου με αφετηρία την «οδό Αναγνώστη Στριφτόμπολα». Περνά δυτικά της Αγίας Βαρβάρας (τουλάχιστον του 19ου αι.) και δυτικά επίσης της (παλαιοημερολογίτικης) Ευαγγελίστριας (της δεκαετίας του 1930). Συνεχίζει ακόμα για 30 μέτρα μεταξύ κληρονόμων Τζένου και Γεωργίου Α. Διαμαντόπουλου και καταλήγει στην πρώην οικία και οικόπεδο των κληρονόμων Γιαννίκου και τώρα ιδιοκτησία Φιλιππόπουλου.
Στη συνέχει τέμνει κάθετα δρόμο 200 μέτρων που ενώνει την οδό αυτή με την πλατεία «Αη Σαράντα». Έχει ήδη δοθεί η ονομασία «Οδός Ευαγγελιστρίας». Την ονομασία αυτή θεωρώ εύστοχη και προτείνω να παραμείνει.
Αναλυτική πρόταση: φ/β, 8.10.2021.
7) Οδός Καπετάνιου Παναγιώτη Καρατζά
(Μώβ χρώμα)
Η πρώτη παράλληλη οδός βόρεια του κεντρικού δρόμου μεταξύ Άη Δημήτρη και Κοιμητηρίου ενώνει την «Οδό Ευαγγελίστριας» με την «πλατεία Αη Σαράντα». Διέρχεται βόρεια τους Ευαγγελίστριας, των κληρονόμων Καραντζά και των κληρονόμων Μπούρδαλα και νότια από τους οικίες των Διαμαντοπουλέων, Κανελλόπουλου και Αβραμόπουλου.
Ο Παναγιώτης Καρατζάς, ήταν ο μοναδικός κι’ τους από τους 14, Κερτεζίτης καπετάνιος του τεράστιου ασκεριού του δασκάλου, Οπλαρχηγού και ήρωα Αναγνώστη Δημητρίου Στριφτόμπολα. Γι’ αυτό επιλέγουμε την ονομασία «Οδός Παναγιώτη Καρατζά».
Αναλυτική πρόταση: φ/β, 16.10.2021.
8) Πάροδος διπλωμάτη Παναγιώτη Μπούρδαλα
(Γαλάζιο χρώμα)
Στο μέσον περίπου και νότια από την «οδό Παναγιώτη Καραντζά» κατέρχεται πάροδος προς τις οικίες των όλων Μπουρδαλέων.
Ο γέροντας Παναγιώτης Μπούρδαλας ήταν επιτυχημένος ερασιτέχνης διπλωμάτης, εκλεγμένος επικεφαλής τριάδας αντιπροσώπων από Γενική Συνέλευση στο Κεφαλόβρυσο της Κέρτεζης τον Ιούνιο του 1827 για τη μη πραγματική παράδοση στον Ιμπραήμ, αλλά και ταυτόχρονα της αποφυγής της λεηλάτησης του χωριού.
Βεβαίως η ασταθής ισορροπία φυσικά κράτησε λίγο καιρό. Όμως αυτό που πέτυχε ο Π. Μπούρδαλας, βάζοντας «το κεφάλι του στον τορβά» ήταν να ξεγελάσει τον Ιμβραήμ, να κρατήσουν τα όπλα οι κερτεζίτες, δήθεν παραδομένοι κι έτσι να του δοθεί η δεύτερη ευκαιρία να γλυτώσουν τη λεηλασία.
Έτσι και παρά τις κακές Καρυτινές γλώσσες πρόλαβαν. Το διώξιμο του Ιμβραήμ από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις στην περιοχή Σάλμενα της Βυσωκάς έσωσε την Πελοπόννησο από τα υπόλοιπα, αλλά και την Κέρτεζη που ήθελε να κάψει ο Ιμβραήμ, αλλά δεν πρόλαβε.
Τα στοιχεία αυτά βρέθηκαν σε αρχείο του ιστοριοδίφη Γεωργίου Σχοινά και περιλαμβάνονται στο μεγάλο παράρτημα της επανέκδοσης του ιστορικού μου βιβλίου για το 1821.
Ο συγκεκριμένος Παναγιώτης Μπούρδαλας είναι μέχρι στιγμής ο πιο παλιός του σογιού των Μπουρδαλέων που είναι γνωστός. Για όλους αυτούς τους λόγους προτείνω την ονομασία «Πάροδος Παναγιώτη Μπούρδαλα».
Αρχική πρόταση: φ/β, 18.10.2021.
9) Πάροδος Γεωργίου Π. Κωνσταντόπουλου
(Κιτρινοπράσινο χρώμα)
Επί της «οδού Ευαγγελιστρίας», στο ενδιάμεσο μεταξύ της κεντρικής «οδού Αναγνώστη Στριφτόμπολα» και ναού της Ευαγγελίστριας, και στα ανατολικά, εισέρχεται μικρή πάροδος.
Όμως είναι σημαντικά ιστορική. Οδηγεί στο σπίτι που ζωντάνεψε τον 20ο αι. από τον Παναγιώτη Κωνσταντόπουλο και τη 2η σύζυγό του Παναγιώτα.
Τη γυναίκα αυτή πρόλαβα για λίγα χρόνια ως χήρα. Η Κυρά Παναγιώτα από το γένος Σπανού έχασε νωρίς τον άνδρα της, αλλά πρόλαβε να γεννήσει τρία αγόρια (Χαραλαμπάκης, Γιωργής, Χρήστος) και να μεγαλώσει ως δικό της το ορφανό του άνδρα της (Μιχάλης) . Έχασε το 1ο της παιδί σε μικρή ηλικία. Της έμειναν τα τρία. Τα μεγάλωσε μόνη της.
Στο μυθιστόρημα, βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, η αγαπητή μου συνάδελφος Γιούλα Κωνσταντοπούλου περιγράφει με επίκεντρο τον πατέρα της Γεώργιο Π. Κωνσταντόπουλο όλα αυτά, μα ιδιαίτερα την περίοδο κατοχής από τους Γερμανούς. Στέκεται ιδιαίτερα στο Γιώργη.
Αυτός «αναλαμβάνει» και την εξιστόρηση. Σημαντικά κομμάτια του βιβλίου είναι η εμπειρία του λίγο πριν και την ημέρα του ολοκαυτώματος στα Καλάβρυτα και κυρίως η αντιστασιακή του δράση και η βάρβαρη σύλληψή του στην Αθήνα. Αφήνω για την ανάγνωση ένα συγκλονιστικό γεγονός που μπαίνει στη διήγηση σε δύο φάσεις. Το βιβλίο σου κόβει την ανάσα και το προτείνω.
Ο Γεώργιος μετά την απελευθέρωση έμεινε στον Πειραιά, νυμφεύτηκε και είχε δύο κόρες. Είναι αξιοθαύμαστη η δράση του και για το χωριό μας για πολλά χρόνια από το «Σύλλογο των εν Αθήναις Κερτεζιτών».
Ο Γεώργιος Πολυδ. Αγγελόπουλος στο βιβλίο του «Η ΚΈΡΤΕΖΗ από την καλή και την ανάποδη», 1969, μας προσφέρει και νεανική του φωτογραφία.
Προτείνω η πάροδος να ονομαστεί «Πάροδος Γεωργίου Π. Κωνσταντόπουλου».
Αναλυτική πρόταση: φ/β, 27.11.2021.
10) Οδός Αλεξάνδρου Δ. Τζένου
(Καφέ ανοικτό χρώμα)
Ακριβώς στο ναό της Ευαγγελίστριας και νότια της οικίας των κληρονόμων Δημητρίου Τζένου του ταχυδρόμου, φεύγει ανηφορικά προς τα ΒΔ σε μορφή «ς», ένας δρόμος για να συναντήσει τον επάνω δρόμο, δηλαδή την «οδό Αη Τρύφωνα».
Προτείνω να ονομαστεί «Οδός Αλεξάνδρου Δ. Τζένου». Ο εν λόγω, γιος του παραπάνω ταχυδρόμου, δεν υπήρξε μόνο ο 1ος αρεοπαγίτης της Κέρτεζης. Υπήρξε κι’ ένας σπουδαίος συγγραφέας με ειδίκευση στις ρίζες της ελληνικής και ευρύτερης ινδοευρωπαϊκής γλώσσας. Όμως υπήρξε και ένας θαρραλέος οραματιστής, που εκφράστηκε όντας Πρωτοδίκης με μια σειρά άρθρων στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία το 1980.
Βασική του ιδέα για το περιεχόμενο της «αλλαγής» του τότε ΠΑΣΟΚ ήταν η κερτεζίτικης εφαρμογής αλληλεγγύη με το όνομα «ξέλαση» (από το «εξέλαση» / ρήμα εξελαύνω). Με την ξέλαση και κυρίως σε αργίες ομαδικά, από τα κάτω και δωρεάν στηρίζονταν συντοπίτες σε τρύγο, θέρο, καταστροφές. κλπ.
Για τις δημοσιεύσεις του αυτές βρήκε εχθρούς τόσο εντός του ΠΑΣΟΚ, όσο και στο δικαστικό σώμα. Όλη τη δεκαετία του 1980 διώχθηκε, ενώ η ανέλιξή του έγινε με το σταγονόμετρο. Αυτά όλα τα περιγράφει αναλυτικά στο μόνο μη γλωσσολογικό βιβλίο που εξέδωσε βεβαίως ως συνταξιούχος. Εκεί περιγράφονται οι λεπτομέρειες.
Αν και τάφηκε στο χωριό της γυναίκας του, εμείς οφείλουμε να μην τον ξεχάσουμε εμπράκτως.
Αναλυτική πρόταση: φ/β, 19.10.2021.
11) Οδός Δημάρχου Παναγιώτη Σαρδούνη
(Κίτρινο χρώμα)
Από τον κεντρικό δρόμο με την ονομασία «οδός Αναγνώστη Στριφτόμπολα», δυτικά και παράλληλα της «οδού Ευαγγελιστρίας», ανέρχεται φιδοειδώς δρόμος και φτάνει στην «οδό Άη Τρύφωνα» μεταξύ της «οδού Αλεξάνδρου Δ. Τζένου» και «οδού Γεωργίου Αν. Στριφτ΄/ομπολα». Ο δρόμος αυτός έχει σχήμα λοιπόν σχήμα «ς» ξεκινώντας 50 μέτρα δυτικά του Άη Δημήτρη. Προτείνουμε την ονομασία «Οδός Παναγιώτη Σαρδούνη».
Ο λόγος δεν είναι απλά επειδή περνάμε μπροστά από τη δυτική αυλόπορτα της οικίας του, η οποία εδώ και χρόνια ανήκε στους κληρονόμους Χαρίλαου Κούρτη/«Κατσενάκη».
Στα τέλη του 19ου αι. ως δήμαρχος του Δήμου Καλλιφωνίας με έδρα την Κέρτεζη, άφησε θετικά ίχνη. Αναφέρω ότι περί το 1996 χάραξε και άνοιξε τον νέο δρόμο ως αυτοκινητόδρομο από την Κέρτεζη ως τους Κραστικούς.
Ένα έργο τεραστίων διαστάσεων που ώθησε την Κέρτεζη να παίζει τον εμπορικό της ρόλο προς Καλάβρυτα και ταυτόχρονα να δέχεται επισκέπτες. Το έργο αυτό βέβαια μετά από 125 χρόνια πολύ πιθανώς να διευρυνθεί…
Επίσης να αναφέρω το άνοιγμα του λαγκαδιού που κατεβαίνει από τον Άη Θόδωρο, οπότε σταμάτησαν οι πλημμύρες στην εκεί περιοχή και το Κοιμητήριο.
Οι απόγονοί του και συγγενείς του κατέφυγαν στην Πάτρα, όμως εκεί έχουν αφήσει σημαντικά ίχνη. Γιός του ή ανηψιός του είναι και ο πρώτος χρονικά στην Ελλάδα μεγάλος Καραγκιοζοπαίχτης με το καλλιτεχνικό όνομα «Μίμαρος», ενώ απόγονοι είναι οι γνωστοί με το επώνυμο Σαμούρης και Σαμούρη…
Αναλυτική πρόταση: φ/β, 20.10.2021.
12) Πάροδος αγωνιστή Τζόβολου
(Ρόζ χρώμα – δυτικά)
Βρισκόμαστε ανατολικά της «Οδού Γεωργίου Αν. Στριφτόμπολα», 100 μέτρα βόρεια από το διατηρητέο κτήριο Στριφτόμπολα. Από την πάροδο αυτή διευκολύνονται δύο παλιές οικογένειες και τρία σημερινά σπίτια.
Δυσκολεύτηκα πολύ να βρω μια πρόταση κοινά αποδεκτή. Έτσι κατέληξα σε ένα παρατσούκλι πίσω από το οποίο κρύβεται το επώνυμο ενός αγωνιστή του 1821. Το επώνυμο αυτό αναφέρεται και στο νέο μου σχετικό βιβλίο. Πρόκειται για τον αγωνιστή Τζόβολο.
Φαίνεται ότι έγινε και εδώ το εξής κερτεζίτικο κοινωνικό φαινόμενο: όταν υπανδρεύεται μοναχοκόρη χωρίς αγόρια τότε αναζητείται εσώγαμπρος, ο οποίος παίρνει κληρονομικά και όλη την περιουσία.
Ταυτόχρονα παίρνει και το επώνυμο του πεθερού του ως παρατσούκλι. Φαίνεται ότι και εδώ κάποιος πρόγονος των εδώ Παρασκευόπουλων ήλθε σώγαμπρος. Προτείνω λοιπόν την ονομασία «Πάροδος αγωνιστή Τζόβολου».
Αναλυτική πρόταση: φ/β, 07.12.2021.
13) Οδός Άη Θόδωρου
(Γαλάζιο χρώμα)
Βρισκόμαστε 100 μέτρα βορειοανατολικά του ναϋδρίου του Αγίου Τρύφωνα, επί της «οδού Άη Τρύφωνα» και ακριβώς στη στροφή που κατέρχεται ο ομώνυμος μικροχείμαρρος. Σειρά έχει σήμερα μια αρχαία οδός, μια από τις επτά, που ανέρχεται στις ρίζες του βουνού «Παξιμαδάς», ανατολικά του λόφου του Λαρή.
Τις τελευταίες δεκαετίες στην αφετηρία της έχουν κτιστεί λίγα σπίτια. Το σημείο αυτό είναι η νοητή τομή της οδού αυτής με την «οδό Γεωργίου Αν. Στριφτόμπολα», αν συνέχιζε χωρίς την βορειοανατολική του κατεύθυνση στο τέλος.
Ο αρχαίος αυτός δρόμος για υποστατικά ζώα έχει κατεύθυνση ανοδική και βορειοανατολική με κάποια υποχρεωτικά «οκτάρια» μέχρι να βγει στο διάσελο του Άη Θόδωρου. Φθάνει αρχικά στο ύψος του χειμάρρου του Σαρδούνη, όπου συναντά τον βόρειο δρόμο που ονομάσαμε «Οδός Άη Σαράντα», ο οποίος οδεύει παράλληλα με το χείμαρρο.
Βεβαίως ο αρχαίος δρόμος αφήνει τον Παξιμαδά στο διάσελο και είτε κατευθύνεται προς Κούτελη, είτε προς τα Λαπατοχώρια με πρώτο το Ασάνι (Κρυονέρι), κλπ. Προτείνω την ονομασία, μετά και από συζήτηση μια Κυριακή, σε «οδό Άη Θόδωρου», διότι αποτελεί είσοδο από τα βόρεια σε δύο οικίες στα 100 πρώτα μέτρα του, αλλά και διότι έχει ιστορική σημασία.
Αρχική πρόταση: φ/β, 03.12.2021.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…..
* Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρτεζη. Είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός ως φυσικός, πτ. θεολογίας, συγγραφέας και ειδικός ερευνητής της Κέρτεζης.
