«Ὁ σημερινὸς κεντρικὸς ἱ. Ναὸς τῆς Γέννησης τῆς Θεοτόκου στὴν Κέρτεζη Καλαβρύτων λειτούργησε σίγουρα στὶς σημερινὲς διαστάσεις του τουλάχιστον ἀπὸ τὸ τέλος τοῦ 19ου αἰ. Δεσπόζει ἐπὶ τῆς κεντρικῆς πλατείας μὲ καμπαναριό (1899) καὶ ρολόι (1965). Ἡ ἀρχιτεκτονική του εἶναι τρίκλιτος – τρίκογχος Βασιλικὴ μὲ γυναικωνίτη καὶ τρεῖς Ἁγίες Τράπεζες (μὲ τρεῖς ἐξωτερικὲς κόγχες).
Με το θήτα η γλώσσα σχίζεται στα πάνω δόντια.
Δε λέω θλίψη, να μη γεμίσει το στόμα με αίμα
και λέω θάλασσα. Κι ως να το πω, μαίνεται και φουρτουνιάζει.
Όλα ξεκίνησαν με δέος. Τους κοιτούσα που έκριναν και αποφάσιζαν. Κάθονταν μπροστά στα τερματικά και με μία μόνο κίνηση του χεριού τους εξαφάνιζαν επιχειρήσεις, κεφάλαια, ακόμη και κράτη. Πανίσχυροι. Παρατηρούσα με πόση ευκολία αποφάσιζαν και με τι διάθεση έκαναν πράξη το λόγο τους. «Αγοράζω και πουλώ», φώναζαν και ύστερα ακολουθούσε ένας χαμός, μια βουή και στο τέλος καμπανάκι. Έπειτα κάτι είχε πάλι χαθεί. Κατόπιν έκλειναν τα τερματικά, άφηναν την αίθουσα και πήγαιναν για χαλάρωση. Τους άνοιγα την πόρτα, έμπαιναν μέσα στη λιμουζίνα και με χαμόγελο μου έδιναν εντολές. Συνήθως ακριβά εστιατόρια. Τι κλάση! Άρχοντες.
Εισήγηση στην στρογγυλή τράπεζα «Πλούσιοι και φτωχοί στην Καινή Διαθήκη, τον πρώιμο μοναχισμό και το Βυζάντιο» (Θεολογική Σχολή ΑΠΘ, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Τομέας Ιστορίας, Δόγματος και Διαχριστιανικών Σχέσεων), Πέμπτη 21 Μαρτίου 2019.
Το 1935 ο Μπέρτολντ Μπρεχτ μας χάρισε το ποίημα «Ερωτήσεις ενός εργάτη που διαβάζει». Με το ποίημα αυτό, ως γνωστό, ο Μπρεχτ διατύπωσε υπό τύπον ερωτήσεων την εξής απλή διαμαρτυρία: Πίσω από πολλά έργα υψηλού πολιτισμού (πίσω από την επτάπυλη Θήβα, από το Σινικό τείχος, από τις αψίδες της Ρώμης, από τα παλάτια του Βυζαντίου) υπάρχει κάτι πραγματικό, αλλά αθέατο: Ο κόπος και ο πόνος των φτωχών, οι οποίοι έστησαν αυτά τα έργα, κι όμως, όχι απλώς μένουν ανώνυμοι, αλλά ούτε καν υπάρχουν στον οπτικό ορίζοντα του ανθρώπου που θαυμάζει αυτά τα επιτεύγματα.
Κι αν άραγε ο Μπρεχτ συναντούσε τον άγιο Ισίδωρο Πηλουσιώτη, στα τέλη του 4ου αιώνα;
Όταν φονταμενταλιστές ισλαμιστές
χτυπήσανε τους Δίδυμους,
σπουδαίοι άντρες
είπανε πως
είμαστε
όλοι Αμερικανοί.
Θα επιχειρήσω να πω δυο λόγια για το καινούριο βιβλίο του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη, έχοντας ωστόσο να αναμετρηθώ κατά τη διάρκεια της παρουσίασής μου, με το υπόρρητο ερώτημα δικό μου, αλλά ίσως και πολλών:
Μέσα στον πληθωρισμό των γραφόμενων βιβλίων και τον πλουραλισμό των νέων εκδόσεων, τι καινούριο άραγε έρχεται να κομίσει το βιβλίο του Χατζημωυσιάδη, ώστε ν’ αποκτήσει νόημα η αποψινή παρουσίαση;
Δίχως καθόλου να είμαι βέβαιος πως θα μπορέσω να απαντήσω στο παραπάνω ερώτημα, δε θα διστάσω ωστόσο να αναμετρηθώ μαζί του.
Α) Εισαγωγικά
Τις περιόδους της σχετικά μεγάλης φτώχειας στα ορεινά χωριά της Χώρας, όπως και την δεκαετία του 1940 (περίοδος Κατοχής και εμφυλίου πολέμου), οι τροφές των ανθρώπων είχαν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Στην Κέρτεζη λόγω και του ορεινού όγκου, αλλά και της γόνιμης κοιλάδας-κάμπου, οι τροφές ήταν σχετικά πλουσιότερες από άλλα χωριά, παρά τις σχετικές κατασχέσεις… Η καλλιέργεια φασολιών γίνεται ανέκαθεν από τα 700 έως τα 1000 μέτρα υψόμετρο, ανάλογα με τον τόπο του χωραφιού.
Ανάμεσα στα βασικά φαγητά ήταν και η «Φασολάδα», που είναι ακόμα το σήμα κατατεθέν με τα πολύ βραστερά «κερτεζίτικα φασόλια», λόγω του χαλικώδους εδάφους, της ύπαρξης αναγκαίων νερών, του ήλιου και του βουνίσιου αέρα. Γι αυτό και οι κερτεζίτες στην περιοχή ονομάζονται ανέκαθεν και ως «φασουλάδες». Οι τρόποι μαγειρέματος ήταν κυρίως τρεις.
Οι εκδόσεις «ΑΡΜΟΣ» και ο «Σύλλογος των εν Αθήναις κερτεζιτών» έχουν την τιμή και τη χαρά να σας παρουσιάσουν το πρώτο βιβλίο του εκπαιδευτικού Παναγιώτη Μπούρδαλα, με τίτλο:
Περιβαλλοντική και λαογραφική μελέτη για το Μεγαλοχώρι των Καλαβρύτων, Α΄ τόμος, εκδόσεις ΑΡΜΟΣ 2018.
Τι σχέση άραγε έχουν μεταξύ τους; Προφανή: όσοι «μισούν» το Οικουμενικό Πατριαρχείο για πολλούς και διάφορους λόγους, βρίσκουν μέσα από το Ουκρανικό πρόβλημα μια αγαστή ευκαιρία να τοξεύσουν κατά της Μητρός εν Κων/πόλει Εκκλησίας. Δεν είναι τυχαίο που οι γνωστοί και σεσημασμένοι «αντιοικουμενιστάδες» κληρικοί και λαϊκοί βάλλουν κατά του Πατριάρχη με αφορμή και πρόφαση το Ουκρανικό ζήτημα. Μάλιστα, ένιοι εξ αυτών κάθονται και συντάσσουν εκτενείς μελέτες, στηρίζοντας την επιχειρηματολογία τους σε ιερούς Κανόνες και στο χρονίζον «έθος» της εκκλησιαστικής παράνομης «προσάρτησης» των Ουκρανών υπό της Μοσχοβίτικης Εκκλησίας τους τελευταίους αιώνες. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά, προφανή και πρόδηλα, όπως θα ήθελαν οι αντιπατριαρχικοί συντάκτες των κειμένων αυτών να τα παρουσιάσουν.
Όποιος έχει θέσει τον εαυτό του πέρα από
κάθε επιθυμία, ποια έλλειψη μπορεί να έχει;
Σενέκας
Ο όρος λιτή αφθονία (ολιγαρκής αφθονία) αναφέρεται στα γραπτά του Επίκουρου και του Σενέκα, εμπεριέχεται στην στρατηγική του Ζεν, στις μελέτες του ανθρωπολόγου Μάρσαλ Σάλινς που αποδεικνύουν ότι οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες της παλαιολιθικής εποχής ζούσαν σε μια πρωταρχική κοινωνία της λιτής αφθονίας, στις αναφορές του Ιβάν Ίλιτς για την «χαρούμενη μέθη της επιλεγμένης λιτής ζωής», στα γραπτά του Σερζ Λατούς για την αποανάπτυξη. Η λιτή αφθονία είναι μια επανανοηματοδότηση της ζωής που μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει σε μια έξοδο από το φαντασιακό της απεριόριστης ανάπτυξης και προόδου, που είναι καταστροφικό για ένα πλανήτη με πεπερασμένους πόρους, θα εντάξει την οικονομική δραστηριότητα μέσα στην κοινωνία, γκρεμίζοντας την σημερινή πρωτοκαθεδρία του Homo economicus, και βραχυπρόθεσμα θα αντιταχθεί στις σημερινές νεοφιλελεύθερες και κεϋνσιανές πολιτικές λιτότητας.
