«ΣΑΝ ΠΡΟΚΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΡΦΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ»*

(Μια κριτική ματιά στο βιβλίο του Παναγιώτη Μπούρδαλα «Αποστάξεις σε καιρούς δυστοπίας»)

Του Νίκου Προσκεφαλά**

Ο Παναγιώτης Μπούρδαλας είναι ένας ανήσυχος άνθρωπος. Προβληματίζεται, δημοσιεύει, γράφει, κοινωνεί κι επικοινωνεί με τους ανθρώπους, συλλογίζεται αδιάκοπα, διαλέγεται, δεν δογματίζει, δεν απορρίπτει, συνομιλεί με ρεύματα, ιδέες και τάσεις.

Στο τρίτο του αυτό βιβλίο, καταθέτει τις αγωνίες του με διαφορετικό εκφραστικό τρόπο, διαφορετικό από αυτούς που ως τώρα μας είχε συνηθίσει, αυτόν του ποιητικού λόγου έχοντας προφανώς αποκομίσει την αίσθηση πως η πολυσημία , ή ο υπαινικτικός και κρυπτικός λόγος της ποίησης συχνά μπορεί καλύτερα να εκφράσει αυτό που δονεί το προσωπικό και υπαρξιακό του σύμπαν.

Το ποτάμι

Του Νίκου Προσκεφαλά*

Μια ολόκληρη ζωή την έζησαν δίπλα στο ποτάμι. Από τότε που πρωτοέφτασαν, ψάχνοντας πού να ακουμπήσουν τους σάκους και την πραμάτεια τους, ως τώρα που τα χρόνια πέρασαν και το κοιτάζουν αδιάφορα να φιδοσέρνεται δίπλα τους. Φτιάξαν σκηνές στην αρχή, θα ξαναφύγουμε έλεγαν. Μα ήταν πανέμορφο το ποτάμι μέσα στην ροή του την αδιάκοπη, μέσα στα λουλούδια και στα δέντρα που ξετύλιγε μπροστά τους, μέσα στις υποσχέσεις του για θάλασσα κι ούτε κουβέντα μεταξύ τους για άλλο τόπο. Γίνανε σπίτια σιγά σιγά οι σκηνές τους, ημέρεψε κι ο τόπος με την προκοπή και το μεράκι τους. Σκάψαν χωράφια, σπείρανε, κάρπισαν εκείνα, θερίσανε, γέννησαν παιδιά… Όλα στο ποτάμι τα χρωστούσαν. Ήταν το σύνορό τους, ο μικρός θεός τους. Κι εκείνο τους χαμογελούσε, κυλούσε ήσυχα ανάμεσα τους, τους έπαιρνε τις έγνοιες, τους νανούριζε τα βράδια γλυκά, διάλεγε ακόμα και τα όνειρα που θα ’βλεπαν, απολάμβανε την προστασία που απλόχερα τους πρόσφερε.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Αποστάξεις σε καιρούς δυστοπίας

Του Νίκου Προσκεφαλά*

Ζούμε, δίχως αμφιβολία, σε καιρούς δυστοπίας. Η καταναλωτική ευωχία που μας υποσχέθηκε με τυμπανοκρουσίες ο θαυμαστός νέος κόσμος της αγοράς και του χρήματος, από τη μεταπολίτευση τουλάχιστον και μετά, εξαφανίζεται σταδιακά από μπροστά μας, καθώς υπήρξε μάλλον το δόλωμα για μια νέα μορφή υποδούλωσης της ανθρώπινης ύπαρξης, ο παραμορφωτικός καθρέφτης στου οποίου πάνω τα συντρίμμια απομείναμε μόνοι, γυμνοί και ρακένδυτοι, να αναζητάμε διακαώς το χαμένο νόημα και να φλερτάρουμε με το μηδέν. Σπουδάζουμε πια τη δυστυχία, στο οικονομικό, στο κοινωνικό, στο υπαρξιακό, στο γεωπολιτικό επίπεδο, στην ίδια μας τελικά την αυτοσυνειδησία ως όντα σκεπτόμενα και σχετιζόμενα.

Στα όρια της ασθένειας και του θανάτου, του έρωτα και της ελπίδας. Μια διαρκής ακροβασία

Του Νίκου Προσκεφαλά*

Κριτική ματιά στο βιβλίο «Έξοδα νοσηλείας», του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη εκδόσεις «Ενύπνιον» 2020

“Έξοδα νοσηλείας” ο τίτλος και μοιάζει δύσκολο να μη φανταστεί κανείς ξεκινώντας την ανάγνωση του μυθιστορήματος του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη πως η αφόρμηση για το αρχικό ατόφιο υλικό της λογοτεχνικής γραφής υπήρξε πιθανότατα η σκληρή πραγματικότητα των ημερών, το βαρύ πέπλο της ασθένειας, που όλοι πρόσφατα βιώσαμε και ακόμα απειλητικά μας γυροφέρνει. Όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Είναι απ’ τις φορές -και δεν είναι λίγες- που η λογοτεχνία προηγείται των γεγονότων και των συνθηκών της εποχής της, ή από μια άλλη οπτική απ’ τις φορές που η πραγματικότητα ξεπερνά κάθε λογοτεχνική μυθοπλαστική φιλοδοξία. Γιατί η διαδικασία γραφής του, εξ όσων γνωρίζω, αν τη λογαριάσουμε εκτός των άλλων και ως μια σπουδή στην ασθένεια και στο συνολικό φάσμα των  επιπτώσεών της, έχει προηγηθεί αρκετά των γεγονότων που ως τώρα ζήσαμε. Αυτό  βέβαια δε σημαίνει πως το μάρμαρο που γίνηκε άγαλμα, εν προκειμένω το λογοτεχνικό  κείμενο, δεν εξορύχθηκε από τα βάθη της καθημερινής πραγματικότητας, της οποίας η αρρώστια, ο πόνος, ή η απώλεια, αλλά και η παντός είδους νοσηρότητα αποτελούν μάλλον συστατικό στοιχείο και στοιχειό της, που συχνότατα τη σημαδεύει και την καθορίζει.

Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ή άγνοια της παιδικής ψυχής;

Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ή άγνοια της παιδικής ψυχής;

Του Νίκου Προσκεφαλά*

«Ανάθεμα τα γράμματα, Χριστέ, και όπου τα θέλει,

    ανάθεμα και τον καιρόν και εκείνην την ημέραν,

    καθ’ ην με παρεδώκασιν εις το διδασκαλείον»

       (Πτωχοπροδρομικό, 12ος αιώνας μ.Χ)

«Περισσότερα εφόδια, νέες δεξιότητες, αποτελεσματικότερα εργαλεία και διαδικασίες». Λόγια και όροι της Υπουργού Παιδείας, δανεισμένοι απευθείας από το μάνατζμεντ και την επιχειρηματικότητα έρχονται με ένα δήθεν μεταρρυθμιστικό μανδύα να ενταφιάσουν οριστικά το ημιθανές σχολικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Το νέο νομοσχέδιο που τέθηκε με γοργές και συνοπτικές διαδικασίες σε διαβούλευση εν μέσω καραντίνας, προτείνει δίχως αιδώ ένα σκληρό, εξετασιοκεντρικό, απεχθές κι οπισθοδρομικό εκπαιδευτικό σύστημα, ενάντια σε κάθε παιδαγωγική λογική ή στοιχειώδη γνώση της παιδικής ψυχής. Σύμφωνα μ’ αυτό, οι αίθουσες διδασκαλίας και μάθησης φιλοδοξούν να μετατραπούν σε  «εργαστήρια δεξιοτήτων», ενώ τα αγγλικά απ’ το νηπιαγωγείο η ενίσχυση της πληροφορικής, η επέκταση του άρρωστου και παρωχημένου θεσμού των πανελλαδικών εξετάσεων από την Α’ Λυκείου, (μέσα από την τράπεζα θεμάτων – θυμάτων) και πολλά ακόμη, μαρτυρούν τον βάναυσα τεχνοκρατικό, επιχειρηματικό, αποσπασματικό και μονόπλευρο χαρακτήρα του σχολείου, που οραματίζεται το υπουργείο και που θα αφυδατώσει οριστικά από κάθε χυμό τον ολόπλευρο χαρακτήρα της παιδείας, θα εξαφανίσει τα όποια ανθρωπιστικά της υπολείμματα και χωρίς αμφιβολία, πίσω από το ανταγωνιστικό και γνωσιοκεντρικό χαρακτήρα του, θα αντικρίζουμε καθημερινά άλλοτε τη θλίψη κι άλλοτε την οργή των μαθητών μας.

Κι αν ο Καντ υποστήριζε κάποτε πως το σχολείο οφείλει να εκπαιδεύει τους μαθητές «σύμφωνα με την ιδέα της ανθρωπότητας και τον τελικό προορισμό της», αδιαφορώντας για την γύρω κοινωνική παρακμή, ή εντροπία, το νέο νομοσχέδιο προετοιμάζει ακριβώς το αντίθετο. Γιατί όλα τα καρκινικά συμπτώματα της συνολικής κοινωνικής αποσύνθεσης μεταφέρονται πια στον ευαίσθητο κοινωνικό χώρο του σχολείου. Και τούτο συνιστά τη μέγιστη, την έσχατη βεβήλωση και βαρβαρότητα. Η ολόπλευρη καλλιέργεια, το ήθος, όπως και κάθε μορφή ολοκληρωμένης κοινωνικής καλλιέργειας εξαφανίζονται, την ίδια στιγμή που η σχέση δασκάλου μαθητή ως μυστική ερωτική αλληλεπίδραση, όπως μας την όρισε κάποτε ο Καστοριάδης, βαίνει προς οριστική κατάργηση. Ο ανήθικος και τοξικός για την παιδική ψυχή ανταγωνισμός, ο κοινωνικός δαρβινισμός, ο ελιτισμός με τον επίφαση της αριστείας, η αποσπασματική  κι αποστειρωμένη γνώση, ό,τι δηλαδή παρατηρούμε συνολικά γύρω μας ως νοσηρό κοινωνικό σύμπτωμα, έρχονται τώρα να αλώσουν και το σχολικό χώρο και να εξαφανίσουν τελικά τον όποιο οραματικό χαρακτήρα οφείλει να κομίζει και να πραγματώνει συνολικά και καταγωγικά η παιδεία. Στις τάξεις – εκκολαπτήρια των νέων τεχνοκρατών κάθε κουβέντα για ήθος, αλληλεγγύη  ή έμπρακτο κοινωνισμό θα μοιάζει πια γραφικό παραμύθι.  Η ισότιμη σχέση και η υγιής συνεργατικότητα, το μέγιστο δηλαδή και ύψιστο μάθημα αγωγής και παιδείας θα αποσυρθεί για να δώσει τη θέση του στις «δεξιότητες», πάει να πει στην εξ απαλών ονύχων μύηση στην απρόσωπη κι ατομικιστική δυνατότητα αναρρίχησης επί πτωμάτων και την ολοκληρωτική υποταγή στους νόμους και τις ανάγκες της αγοράς με οποιοδήποτε κόστος και με μοναδικό στόχο το προσωπικό όφελος.

Το γνωσιοκεντρικό, τεχνοκρατικό, άφιλο σχολείο, αν υλοποιηθεί, θα αποτελέσει τη νέα δυστοπία. Και είναι ευθύνη μας να μην επιτρέψουμε στο αποκρουστικό του πρόσωπο να τρομάξει τις συνειδήσεις των παιδιών μας. Η πόρτα της παιδείας οφείλει όχι να φυλακίζει, αλλά να οδηγεί στο δρόμο της ελευθερίας, να μορφώνει συνολικά, να λυτρώνει υπαρξιακά, να μετουσιώνει βιωματικά, να εξανθρωπίζει κοινωνικά.

* Ο Νίκος Προσκεφαλάς είναι φιλόλογος.

ΠΗΓΗ: Δευ, 27/04/2020, https://www.patramou.gr/eidisi/my-view/22644/ekpaideytiki-metarrythmisi-i-agnoia-tis-paidikis-psyhis

Εκπτώσεις

Του Νίκου Προσκεφαλά*

Φτηνά ρούχα κι αισθήματα
Δεν θα ξαναγοράσω.
Ας πουλιούνται σε αφθονία
και σε τιμές φιλικές,
εκπτώσεων.
Ξεβάφουν και τα δυο στο πρώτο πλύσιμο.
Άλλοτε πάλι απότομα στενεύουν.
Σφίγγουν το θώρακα.
Σου κόβουν την ανάσα.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΟΥΡΔΑΛΑ «ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ  ΑΝΘΡΩΠΟΥ»: Παρουσίαση στο βιβλιοπωλείο «Πρωτοπορία» Πάτρα 03.10.2019

Του Νίκου Προσκεφαλά*

«Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου» ο τίτλος, «55 σημαδούρες κοινωνικής και υπαρκτικής θεανθρωπολογίας» ο υπότιτλος, προδιαθέτουν τον αναγνώστη εξ αρχής για ό,τι πρόκειται να συναντήσει στις σελίδες του βιβλίου. Γίνεται λοιπόν εξ αρχής απόλυτα σαφές πως, παρόλο που το βιβλίο αποτελεί ένα συμπίλημα άρθρων, παρεμβάσεων και συνολικότερα δημοσιεύσεων του συγγραφέα με κοινωνικό, πολιτικό, ή πολιτιστικό περιεχόμενο, η αφετηριακή του βάση αλλά και ο βασικός συνεκτικός άξονας όλων τούτων των άρθρων είναι ξεκάθαρα θεολογικός με την ευρύτητα των σημειολογικών και οντολογικών σημάνσεων  που η γνήσια θεολογία εξ ορισμού διαθέτει.

Τα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου στην Πάτρα

Οι εκδόσεις «Αρμός» και το βιβλιοπωλείο «Πρωτοπορία» παρουσιάζουν το νέο βιβλίο του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα «Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου» – «55 σημαδούρες υπαρκτικής και κοινωνικής θε-ανθρωπολογίας».

Η παρουσίαση θα γίνει την Πέμπτη 03 Οκτώβρη 2019 και ώρα 08.30μμ  στον ισόγειο χώρο της Πρωτοπορίας στην Πάτρα, Γεροκωστοπούλου 31.
Συνέχεια →

Δυϊκός αριθμός

Του Νίκου Προσκεφαλά*

Μα πόση ανοησία να αφήσω πάλι εκτός ύλης

το δυϊκό αριθμό.

Να μην τον προτείνω ούτε σαν σπουδή προαιρετική.

Συνέχεια →