Εκσυγχρονισμός και συντηρητισμός στο λύκειο

Του Κώστα Θεριανού*

Ένα μέρος του τίτλου του παρόντος άρθρου είναι δανεισμένο από το βιβλίο του Αμερικανού παιδαγωγού Mάικλ Aπλ. Ο Aπλ στο βιβλίο του «Εκσυγχρονισμός και συντηρητισμός στην εκπαίδευση» (μτφρ.: Μαρία Δεληγιάννη, Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2001) ανέλυε συστηματικά τη μεταρρύθμιση στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης. Αυτή ήταν η στροφή προς ένα αμάλγαμα τεχνικών και φαινομενικά ουδέτερων γνώσεων (έμφαση στις νέες τεχνολογίες) σε συνδυασμό με τη στροφή στη «γεγονοτολογική» παραδοσιακή εκδοχή της Ιστορίας και την περιθωριοποίηση των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών από το σχολικό πρόγραμμα.

Για την βιντεοσκόπηση των μαθημάτων και τα όρια της ερμηνείας

Του Κώστα Θεριανού*

«…ένα στιγμιότυπο μαθήματος μπορεί εύκολα να παρεξηγηθεί τόσο ως προς την μεταδοτικότητα του (έτσι όπως θα την ορίσει ο ακροατής εκτός σχολικού πλαισίου) όσο και ως προς την συναισθηματική επικοινωνία (αστεϊσμοί, κίνηση κτλ.)…»

Η προφορική πρόταση για αναμετάδοση του μαθήματος για τους /τις μαθητές/ -τριες που απουσιάζουν από τη σχολική τάξη έχει προκαλέσει αντιδράσεις από τα σωματεία των εκπαιδευτικών.

Πέρα, από τις νομικές ενστάσεις, υπάρχουν ζητήματα ουσίας που αυτά ακριβώς επιδιώκει να καλύψει η νομοθεσία.

Ρωτάνε πολλοί, καλοπροαίρετα ή κακοπροαίρετα: «γιατί δεν θέλετε να αναμεταδοθεί το μάθημα σας; Έχετε να κρύψετε κάτι;».

Δεν έχουμε να κρύψουμε απολύτως τίποτα. Όμως, η άρνηση της αναμετάδοσης ενός μαθήματος δεν σχετίζεται με το αν κάποιος/ -α θέλει ή δεν θέλει να κρύψει κάτι. Έχει να κάνει με μια σειρά κοινωνικούς και ψυχικούς παράγοντες που δεν μπορεί να κατανοήσει όποιος/ -α δεν έχει εμπλακεί στη διδασκαλία ενός πραγματικού μαθήματος.

Ας πάρουμε ως γενικό ερμηνευτικό εργαλείο ένα παλιό κείμενο του Ουμπέρτο Έκο, το οποίο μπορεί να γίνει μεθοδολογικός οδηγός για να ξεδιπλώσουμε τα επιχειρήματα μας. Πρόκειται για το κείμενο Τα όρια της ερμηνείας που εκδόθηκε σε ελληνική μετάφραση το 1993 από τις εκδόσεις Γνώση.

Σύμφωνα με τον Έκο ένα κείμενο έχει τρεις επικοινωνιακές διαστάσεις:

α. τι θέλει να πει ο συγγραφέας

β. τι θέλει να πει το ίδιο το κείμενο

γ. τι καταλαβαίνει ο αναγνώστης

Ακριβώς οι ίδιες διαστάσεις μπορούν να μεταφερθούν στη ζωντανή αναμετάδοση ενός μαθήματος:

α. Ο εκπαιδευτικός έχει εξοικειωθεί με μια συγκεκριμένη τάξη, μια ομάδα παιδιών, και επικοινωνεί μαζί τους με έναν συγκεκριμένο και μεταξύ τους παγιωμένο γλωσσικό κώδικα που περιλαμβάνει από εξηγήσεις του μαθήματος μέχρι αστεϊσμούς, με συγκεκριμένους τρόπους, που σπάνε τη μονοτονία του μαθήματος και βελτιώνουν την παιδαγωγική ατμόσφαιρα της τάξης.

β. Το ίδιο το «κείμενο» και στην παρούσα ανάλυση το ίδιο το μάθημα εμπεριέχει μηνύματα γνωστικά και συναισθηματικά που νοηματοδοτούνται από την συγκεκριμένη ομάδα παιδιών με έναν συγκεκριμένο τρόπο.

γ. Η αναμετάδοση ενός μαθήματος και η δυνατότητα να το παρακολουθήσουν άνθρωποι έξω από αυτό το κοινωνικά εγκαθιδρυμένο επικοινωνιακό και αξιακό πλαίσιο, προκαλεί προβλήματα καθώς ένα στιγμιότυπο μαθήματος μπορεί εύκολα να παρεξηγηθεί τόσο ως προς την μεταδοτικότητα του (έτσι όπως θα την ορίσει ο ακροατής εκτός σχολικού πλαισίου) όσο και ως προς την συναισθηματική επικοινωνία (αστεϊσμοί, κίνηση κτλ.). Μπορεί, λοιπόν, πολύ εύκολα ο εκπαιδευτικός να τύχει σχολίων όπως: «δεν καταλάβαμε τίποτα από όσα έλεγε», «πώς τα εξηγεί έτσι;», «κάνει με τα παιδιά αστεία και δεν κάνει μάθημα κτλ.».

Τέλος, η ύπαρξη και μόνο της κάμερας μέσα στην τάξη δημιουργεί στον εκπαιδευτικό την πίεση συγκεκριμένων ενδυματολογικών επιλογών και το «ψυχολογικό μάγκωμα» που δεν συνάδει με την ελευθερία λόγου της διδασκαλίας. Θα βρίσκεται σε μια διαρκή διαδικασία αυτολογοκρισίας και αυτοελέγχου από το πως είναι χτενισμένα τα μαλλιά του μέχρι τι ρούχα φοράει.

Ανάλογα προβλήματα δημιουργεί και στα παιδιά που θα πάρουν το λόγο να ρωτήσουν ή να απαντήσουν: η προφορά τους, ο τρόπος που μιλούν, αυτό που ρωτούν ή απαντούν μπορεί δυνητικά να γίνει αντικείμενο δημόσιου σχολιασμού που βγαίνει έξω από το παιδαγωγικά προστατευμένο περιβάλλον της σχολικής τάξης.

Δεν έχουμε, λοιπόν, να κρύψουμε κάτι μέσα από την άρνηση της αναμετάδοσης του μαθήματος.

Να προστατεύσουμε έχουμε: τον εαυτό μας, τους μαθητές μας, την διδασκαλία μας.

ΠΗΓΗ: 07.05.2020, https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/321259_gia-tin-binteoskopisi-ton-mathimaton-kai-ta-oria-tis-ermineias .

* Ο Κώστας Θεριανός είναι Δρ Κοινωνιολογίας, ειδικός εκπαιδευτικός αναλυτής και συγγραφέας.

Ο μύθος της ελεύθερης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

Του Κώστα Θεριανού

Ελεύθερη πρόσβαση σημαίνει ότι κάποιος/ -α μπορεί να εισέρθει σε κάποιο χώρο, χωρίς εισιτήριο και χωρίς καμία προϋπόθεση ή εμπόδιο. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σημαίνει ότι ο/η απόφοιτος/ -η (;) κάποιου τύπου λυκείου μπορεί να εγγραφεί χωρίς καμία εξέταση, έστω διαγνωστική, για τις βασικές του γνώσεις σε οποιαδήποτε σχολή επιθυμεί. Το ερωτηματικό στην λέξη απόφοιτος/ -η έχει την έννοια του γιατί ένας/ μια ενήλικος/ -η ακόμη και αν δεν έχει ολοκληρώσει την λυκειακή βαθμίδα, να μην μπορεί να γραφτεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με βάση την όποια επαγγελματική ή κοινωνική εμπειρία έχει αποκτήσει και η οποία σε αρκετές σχολές μπορεί να αποδειχθεί πολλαπλά πιο χρήσιμη από την ακαδημαϊκή σχολική γνώση.

Συνέχεια →

Για τη μετάβαση από τον «ομολογιακό αντικαπιταλισμό -διεθνισμό» στην πολιτική

Των Κώστα Θεριανού, Παύλου Τουμανίδη, Γιώργου Χερουβή, Βαγγέλη Καραγρηγορίου*

Είναι τα βλέφαρά μου διάφανες αυλαίες.

Όταν τ’ ανοίγω βλέπω εμπρός μου ό,τι κι αν τύχει.

Όταν τα κλείνω βλέπω εμπρός μου ό,τι ποθώ.

Ανδρέας Εμπειρικός, Πουλιά του Προύθου

Οι δηλώσεις της Ιωάννας Γαϊτάνη, βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για το όνομα της FYROM που βρίσκονται σε διάσταση με την επίσημη θέση του κόμματος, δημιουργούν την ανάγκη για διατύπωση διαπιστώσεων και προβληματισμών. Η πρώτη διαπίστωση αφορά το χαρακτήρα όχι μόνο του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, αλλά κάθε οργανωμένου κόμματος. Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν πολλές και διαφορετικές απόψεις για πολλά ζητήματα, όπως υπάρχει επίσης και η πάλη των γραμμών.

Συνέχεια →

Σκέψεις για το PISA 

Του Κώστα Θεριανού*

Έχουν γραφτεί πολλά κείμενα για το PISA από το 2000 που άρχισε να εφαρμόζεται. Τα επικριτικά κείμενα εστιάζουν στο ότι το PISA τείνει να γίνει ένας διεθνής «επιθεωρητής» που θα προσπαθεί να φορμάρει τα σχολεία σε ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο αναλυτικών προγραμμάτων, τα οποία θα διδάσκονται και θα αξιολογούνται με συγκεκριμένους τρόπους.

Συνέχεια →

Για τα δίδακτρα και τα έτη σπουδών στα πανεπιστήμια

Του Κώστα Θεριανού

Με αφορμή το κείμενο του Χρήστου Κάτσικα http://www.epikaira.gr/content/files/katsikas90.doc) και την ανακοίνωση – απάντηση του Υπουργείου Παιδείας (https://www.minedu.gov.gr/grafeio-typou/anakoinoseis-typoy/07-07-11-anaforika-me-to-arthro-lta-panepistimia-flegontair-sto-periodiko-lepikairar.html)  θα ήθελα να κάνω ορισμένες επισημάνσεις:

Συνέχεια →

Νέο Λύκειο: ένα κρίσιμο ερώτημα

του Κώστα Θεριανού

Οι πραγματικοί υπεράριθμοι

Του Κώστα Θεριανού*

Παραμονές της απεργίας της 24/2 αλλά και του νομοσχεδίου που ετοιμάζει το ΥΠΕΠΘ για την «ορθολογική» διαχείριση του εκπαιδευτικού προσωπικού βγήκαν πάλι στη δημοσιότητα τα περί «υπεράριθμων» εκπαιδευτικών.