Μάσκα δεν έχω να γυρνώ στο μοναστήρι ετούτο

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Παρότι αποφεύγω ν΄ ασχολούμαι από οδύνη με την θλιβερή θεολογική και πνευματική κατάσταση στην Ελλάδα (και όχι μόνο), νομίζω πως ήρθε η στιγμή να σχολιάσω και πάλι το γνωστό πρόβλημα των αποτειχίσεων, του οποίου κατεξοχήν έκφραση είναι η τέλεση ιερών ακολουθιών χωρίς την μνημόνευση του τοπικού επισκόπου. Εξάλλου σημαντικό επίκεντρο αυτών των εν Ελλάδι ενεργειών των λεγομένων ζηλωτών χριστιανών είναι η πατρίδα μου, η οποία υπάγεται εκκλησιαστικά στην Μητρόπολη Φλωρίνης Πρεσπών και Εορδαίας. Εκεί λοιπόν ελάχιστοι ιερωμένοι, επικαλούμενοι αστόχως τον 15^ο Κανόνα της Πρωτοδευτέρας Τοπικής Συνόδου, κήρυξαν τον τοπικό μητροπολίτη Θεόκλητο αιρετικό και σταμάτησαν να τον μνημονεύουν. Η ιστορία αυτή συνεχίζεται εδώ και κάποια χρόνια στην Ι. Μ. Αγίας Παρασκευής Μηλοχωρίου Εορδαίας. Πρόσφατα συνέβη επεισόδιο  μεταξύ του ιερομονάχου π. Ιγνατίου Καλαϊτζόπουλου και μιας πιστής η οποία φορούσε μάσκα, για την οποία αναφέρεται πως επιτίμησε και ζήτησε την αποχώρησή της κάνοντας λόγο για καρναβάλια στην Εκκλησία. Φίλοι και αντικείμενοι του εν λόγω αρχιμανδρίτου, έχουν επιδοθεί σε πολλά σχόλια και ύβρεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ένα ερώτημα το οποίο τέθηκε με αφορμή αυτό το περιστατικό, είναι το εάν ιερέας έχει την αρμοδιότητα να οδηγεί εκτός των τελουμένων έναν πιστό. Εδώ πρέπει να πούμε τα εξής: Ο Χριστιανισμός είναι μυστηριακή λατρεία πράγμα που σημαίνει πως ο καθ ύλην αρμόδιος ιερέας μπορεί για λόγους, καθορισμένους όμως και όχι ό,τι του «κόψει», να απαγορέψει την είσοδο κάποιου. Πρακτικά αυτό σημαίνει να συντρέχουν κανονικοί λόγοι.

Μια δεύτερη συζήτηση έγινε για το τι ακριβώς ειπώθηκε πραγματικά. Στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν ήμουν παρών και δεν γνωρίζω τί ειπώθηκε και τί όχι, για να λάβω θέση. Όμως ο εν λόγω κληρικός είναι «σεσημασμένος» για πολλά ανάλογα περιστατικά στο παρελθόν. Λ.χ. πριν λίγα χρόνια, κατά την Θεία Λειτουργία του Πάσχα και όταν ήρθε η ώρα της Θείας Κοινωνίας, δεν μετέλαβε όσους δεν εξομολογούνταν στη μονή. Μάλιστα σε μία γυναίκα βαθειά πιστή και εκκλησιαστική, η οποία εξομολογούνταν όντως στη μονή (και συνεπώς δεν μπορούσε να αρνηθεί να την μεταλάβει γι΄ αυτό τον λόγο), την κοίταξε σαν τον καραβανά στην στρατιωτική επιθεώρηση της Παρασκευής που ψάχνει να κόψει εξόδους και της είπε «δεν φοράς μαντήλα» και δεν την κοινώνησε. Το περιστατικό βέβαια είχε και συνέχεια, αφού ζητήθηκαν από τηλεοπτικό κανάλι δηλώσεις από τον εν λόγω ιερομόναχο. Εκεί πραγματικά μου προκάλεσε θλίψη το ότι τον ρωτάγανε για την μάσκα μέσα στην Εκκλησία και το γνωστό περιστατικό και άρχισε «ψεκασμένο» πρόλογο περί  Ρότσιλντ και Ροκφέλερ, αλλά και λέγοντας πως πληρώνουν τους συγγενείς των νεκρών για να δηλώνουν αποδοχή του θανάτου από covid-19. Θεολογία επιπέδου μακελειού.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως «ακατοίκητοι ζηλωτές, εθνικάρες και προοδευτικοί», έχουν βρει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την αγιά χαρά τους. Η καραντίνα το ανέδειξε με τον ποιο έντονο τρόπο. Ούτε υπάρχει αμφιβολία πως στην επιδημία θα «πατήσουν» επιτήδειοι για να επιχειρήσουν να εφαρμόσουν μια σειρά από πράγματα. Αυτό γίνεται στην πολιτική, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται. Όμως το ένα δεν ακυρώνει το άλλο, ο ιός είναι εδώ, στο βαθμό που είναι. Δυστυχώς διαρκώς επιζητούμε ν΄ αποδεχόμαστε, αυτό το οποίο μας είναι ευάρεστο στ΄ αυτιά, την εικόνα και την συμπεριφορά μας.

Για μεγάλο τμήμα των λεγόμενων «ζηλωτών», το γεγονός ότι δεν αποτελούν πλέον οι κληρικοί της μονής ιερείς της Εκκλησίας και της Μητροπόλεως όντας αποτειχισμένοι, είναι μια μικρή λεπτομέρεια και γενικά είναι απλώς Τρίτη, Τετάρτη ή Πέμπτη. Οι περισσότεροι έχουν παντελή άγνοια του κανονικού δικαίου και του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί. Αυτό δεν θα ήταν κακό, αν δεν εκδήλωναν όπου βρεθούν και όπου σταθούν κανονική άποψη με την κριτική τους να πηγαίνει ροδάνι. Στην πραγματικότητα, όποιος πηγαίνει σε ιερές ακολουθίες μονής ή ναού, οι οποίες είναι αντικανονικές ελέω αποτειχισμένων λειτουργών, εμπίπτει ο ίδιος στις διατάξεις των νόμων του ορθόδοξου κανονικού δικαίου και ας θεωρούν εαυτούς υπερ-ορθοδόξους. Έχουν αναρωτηθεί όλοι αυτοί οι «ζηλωτές» τι επιτίμιο έχει η συμπροσευχή, δηλαδή η συμμετοχή σε ιερή ακολουθία και μυστήριο η οποία τελείται από αντικανονικούς ιερείς; Και δεν νοείται στο κανονικό δίκαιο η οποιαδήποτε εκκλησιαστική δραστηριότητα άνευ της αδείας του τοπικού επισκόπου, πολύ περισσότερο της τέλεσης Θείας Ευχαριστίας. Ό,τι και να επικαλεστείς για την Μεγάλη Σύνοδο της Κρήτης δεν αλλάζει την εξής πραγματικότητα: Μια τοπική Σύνοδος η οποία δεν έχει επικυρωθεί από Οικουμενική Σύνοδο (όπως ο 15^ος Κανόνας της Πρωτοδευτέρας Συνόδου τον οποίο έχουν κάνει «σημαία»), δεν μπορεί να αλλάξει το κανονικό πρωτόκολλο το οποίοι προβλέπεται για την διακοπή του εκκλησιαστικού μνημοσύνου αρχιερέων και έχει αποφασισθεί από μια Οικουμενική Σύνοδο. Ένας πρεσβύτερος δεν μπορεί να τελεί Θεία Λειτουργία αυτόνομα του επισκόπου του (ψιλά βέβαια γράμματα για τους φωνασκούντες). Επίσης άνευ οριστικής καταδίκης δηλαδή και σχετικής απόφασης σε εφέσιμο βαθμό, ουδείς αρχιερέας παύει να είναι κανονικός αρχιερέας. Αντίστοιχα ακόμα και αν κάποιος αρχιερέας, ακόμα και ο «άγιος του αιώνα» να καταδικαστεί έστω άδικα αλλά τελεσίδικα, δεν επιτρέπεται έως την ενδεχόμενη αποκατάστασή του η εκκλησιαστική μνημόνευσή του. Αρχή της έννοιας του δικαίου είναι να μην επιτρέπει την υποκειμενική και κατά το δοκούν πράξη του υποκείμενου στο νόμο πολίτη (αυτό μας έλειπε), παρότι προφανώς υπάρχει και η δικαστική πλάνη. Το δικαστήριο χαρακτηρίζει επίσημα, όχι η αφεντομουτσουνάρα μας. Συνεπώς σε επίσημα γεγονότα, όπως ένα εκκλησιαστικό μνημόσυνο, επικαλούμαστε μόνο επίσημες (εκκλησιαστικές) πράξεις.

Παρότι και εμένα με ενοχλεί ως ορθόδοξο η απουσία πίστης απέναντι στο ύψιστο μυστήριο της Θείας Κοινωνίας και κατά συνέπεια η χρήση μάσκας εντός του ναού, δεν μπορώ ν΄ επικαλεστώ την προσωπική μου ενόχληση και να επιτιμήσω αυτόν ο οποίος έκρινε πως πρέπει να την φέρει. Αν η Εκκλησία ορίσει την χρήση μάσκας ως κατακριτέα, μόνο τότε μπορώ και εγώ να το επικαλεστώ δημόσια και να το επικρίνω. Και παρότι προσωπικά δεν νιώθω κανένα φόβο να κωλύσω νόσημα μέσα στην Εκκλησία, αυτό αποτελεί δική μου πεποίθηση και όχι καθολικό αξίωμα. Και ένας που ήταν πιο μεγάλος μοναχός από τον ιερομόναχο της αγίας Παρασκευής, ο Μέγας Παχώμιος της Αιγύπτου, απαγόρευε την είσοδο ασθενούς στο ναό και την τράπεζα της μονής. Συνεπώς ας μην κάνουμε εύκολα τους κλειδούχους του επιγείου παραδείσου σε πιστούς και ας «ξεκαβαλάμε» που και που από την υψιπετή καθέδρα μας.

ΠΗΓΗ: 27.07.2020, https://e-ptolemeos.gr/maska-den-echo-na-gyrno-sto-monastiri-et/.

*  Ο Κωνσταντίνος Κόττης είναι πτυχιούχος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ιεροψάλτης, Μεταπτυχιακός φοιτητής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, konstantinosoa@yahoo.gr.

Από την αρχαία και βιβλική θεώρηση της ναυτικής προστασίας, στην εικονογραφία του Αγίου Νικολάου

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Ο Οδυσσέας Ελύτης είχε πει πως μια «αποσύνθεση» της Ελλάδος θα απέδιδε μια ελιά, ένα αμπέλι και ένα καράβι και κατά συνέπεια με αυτά τα υλικά αναγεννάς την Ελλάδα. Ωστόσο λιγότερο γνωστό είναι, πως ο κότινος, η αγριελιά, πέρα από σύμβολο του αρχαίου Ελληνισμού, γνωστό και στον απ. Παύλο, συγκεφαλαίωνε ως έπαθλο των Ολυμπιακών Αγώνων, την ένωση των Ελλήνων στο πλαίσιο της οίκησης και των μαντείων, καθώς και της πνευματικής σχέσης της μητρόπολης πόλης με την αποικία. Ο κότινος υπήρξε βασικό υλικό της ναυπηγικής, απαραίτητης στον ελληνικό αποικισμό, ο οποίος γνώρισε πολλές φάσεις στην ελληνική ιστορία.

Απηχώντας την άρρηκτη σχέση Αρκάδων, Μακεδόνων και Ποντίων μέσα από τον χορό Σέρρα

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Πολλά έχουν ειπωθεί για τον περίφημο ποντιακό χορό ή για την ακρίβεια τον αρχαίο χορό, τον οποίο διέσωσαν οι κάτοικοι του Πόντου. Η άγνοια της ελληνικής μας παιδείας, συνέπεια των κατακτήσεων που έχουμε υποστεί, κάνει, σήμερα, δύσκολη την ερμηνευτική προσέγγιση. Ως χορός είναι κυρίως γνωστός ως «Σέρρα» ή παλαιότερα ως «Λαζικός» ή «Τρομακτικός». Τον χαρακτηρίζει η σύνδεσή του με την Τραπεζούντα (παρότι χορεύονταν σε εκτεταμένα τμήματα του Πόντου), ο πολεμικός τους χαρακτήρας και σχέση του με την ζωή. Στην πορεία τον συνέδεσαν, μάλλον, ορθά, με τον Πυρρίχιο. Ποια, όμως, είναι η ταυτότητα αυτού του χορού. Ας τα πάρουμε ένα-ένα λοιπόν τα στοιχεία του. Το παραδοσιακό του όνομα είναι «Σέρρα».

Συνέχεια →

Η Είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα ή «Βαϊοφόρος»

Εικόνα 1 Βαϊοφόρος, Χειρόγραφο Ευαγγέλιο Rossano (Purpureus Rossanensis), f. 2, 6^ος αιώνας μ.Χ.

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

1.1. Εισαγωγικά:

Η θριαμβευτική είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, είναι γνωστότερη ως «Εορτή των Βαΐων» ή «Βαϊοφόρος». Συνέβη κατά την τότε Κυριακή προ του Πάσχα, 29^η Μαρτίου του 33 μ.Χ. Ο Ιωάννης, ο οποίος κάνει λόγο για 5 ημέρες πριν το Πάσχα, προφανώς μετράει από την παραμονή, είτε ως ημέρα και αυτή των Αζύμων, είτε γιατί οι Απόστολοι κατά την παραμονή εόρτασαν το Καινό Πάσχα μετέχοντας στον Μυστικό Δείπνο, τον υπό του παρόντος Χριστού προσφερόμενο[1]. Εκείνη την χρονιά το Πάσχα συνέπεσε σε ημέρα  Σαββάτου (5 Απριλίου). Στους Ιουδαίους δεν τελείται σε σταθερή ημέρα, αλλά ημερομηνία[2]. Για το έτος υπάρχει βεβαιότητα παρά τα διάφορα θεολογούμενα: το πάθος του Χριστού εξαρτάται από τη γέννηση του και αυτή από τον θάνατο του Ηρώδη, ο οποίος συνέβη μετά από έκλειψη σελήνης[3]. Τότε έκλειψη, ολική και ορατή στην Ιεριχώ, είχαμε στις 9/10 Ιανουαρίου του 1 π.Χ.[4]

Συνέχεια →

Ο Γρηγόριος Παλαμάς και η ησυχαστική έριδα

Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, τοιχογραφία Αγίων Αναργύρων Ι. Μ. Μ. Βατοπαιδίου. Ο Άγιος εκοιμήθη το 1359 και αγιοκατατάχθηκε το 1368, ενώ η τοιχογραφία χρονολογείται είτε προ του θανάτου του κτίτορα Ιωάννου Ούγκλεση (σκοτώνεται το 1371 στην μάχη του Έβρου) ή κατ΄ άλλους στα τέλη του 14ου αιώνα. Θεωρείται η παλαιότερη απεικόνιση του Αγίου.

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Η ησυχαστική έριδα, αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα θέματα της Βυζαντινής Ιστορίας, συνδεδεμένο, ασφαλώς, με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης (1296-1359). Εφαλτήριο για την δημιουργία του ζητήματος, υπήρξε ο Βαρλαάμ, μοναχός του καθολικού τάγματος του Αγίου Βασιλείου. Το 1326 κατέφθασε στην ενετοκρατούμενη, τότε, Αιτωλία, όπου και ενεδύθη, για πρώτη φορά, ανατολικό ράσο. Την περίοδο 1326–30 εγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονίκη, συγγράφοντας, μάλιστα, αντιπαπικά συγγράμματα. Αμφότερες οι πράξεις του αντιμετωπίσθηκαν με καχυποψία, αν όχι ως στρατευμένες και προσχηματικές. Κατηγορήθηκε μεταξύ άλλων για την πρώτη πράξη από τον Νικηφόρο Γρηγορά, ενώ για την δεύτερη από τον Ιωάννη Καντακουζηνό.

Συνέχεια →

Από την εκ του Παραδείσου εκδίωξη και την αποτροπή, στην κλήση στο είναι και τα Έσχατα

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Η Κυριακή της Τυρινής, τόσο ως εορτολογική ανάμνηση «της από του Παραδείσου τρυφής εξορίας των Πρωτοπλάστων», όσο και ως επιλογή των βιβλικών αναγνωσμάτων, μας παρέχουν παραπομπές στην θεία εποπτεία και σε μυστηριακές πτυχές, ως προς την ερμηνευτική προσέγγιση. Ανατρέχοντας στην αρχαία μυστηριακή, η θεματολογία του κεντρικού δρωμένου,  συχνά αποτελούσε έναν ιερό Γάμο στην μορφή της «αρπαγής». Έτσι οι παρευρισκόμενοι μυημένοι, συμμετείχαν για να συγχρωτιστούν με τους θεούς οι οποίοι μυθολογούνταν ως παρόντες στον εκάστοτε ιερό γάμο. Η θεοπτία αυτή, αν αφορούσε τα καβείρια μυστήρια, αποτελούσα μια δόξα του μύστη προς το πάνθεο το οποίο παρευρέθηκε στο γάμο του Κάδμου και της Αρμονίας (Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Γ΄, 4, 2).

Συνέχεια →

Από την Εύρεση έως την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού

Του  Κωνσταντίνου Κόττη*

Η σχέση του Μεγάλου Κωνσταντίνου με τον Τίμιο Σταυρό, εκκινεί αρκετά χρόνια πριν την εύρεση του. Το 311 πεθαίνει με φρικτό τρόπο ο δυσσεβής διώκτης  Γαλέριος. Λίγο πριν είχε αναστείλει τον ρωμαϊκό διωγμό κατά τον Χριστιανών και ειδικά των στρατιωτικών και των κατεχόντων δημόσια αξιώματα. Το ίδιο, όμως, έτος,  ο Μαξέντιος γκρέμισε τα αγάλματα του Κωνσταντίνου.

Ο Κωνσταντίνος εκστράτευσε εναντίον του Μαξιμίνου, ο οποίος διέθετε περί τους 190.000 άνδρες, ενώ αυτός μία δύναμη η οποία κυμαίνονταν από 25.000 έως 100.000 ανδρών. Παραμονές της τελικής σύγκρουσης με τον Μαξέντιο στη γέφυρα Milvia του ποταμού Τίβερη, βιώνει ένα όραμα, το περίφημο κατά Λακτάντιο «In hoc vinces» ή «(Εν) τούτω νίκα» κατά τον Ευσέβιο Καισαρείας. Αυτό, πάντως, το οποίο αναφέρει ο Λακτάντιος πως βίωσε ο Κωνσταντίνος, ήταν το  χριστόγραμμα ΧΡ. Και η σταύρωση εκείνη την εποχή, γινόταν κατά κανόνα σε σταυρούς σχήματος Χ, ενώ ο τύπος της σταύρωσης του Χριστού και ειδικά το κάρφωμα με το οποίο πραγματοποιήθηκε, επιβεβαιώθηκε ανασκαφικά στην Παλαιστίνη, μόλις την δεκαετία του 1960.

Συνέχεια →

Ίνδικτος: η αρχή του Εκκλησιαστικού Έτους

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Η 1^η Σεπτεμβρίου αποτελεί την αρχή του εκκλησιαστικού έτους ή όπως λέγεται «Αρχή της Ινδίκτου». Σήμερα, βέβαια, το γεγονός έχει περιπέσει, κατά κανόνα, σε μια απλή ανάμνηση στα όρια της λήθης. Δεν συνηθίζεται να δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ημέρα αυτή. Αντίθετα η εκκοσμίκευση, αλλά και ο ευσεβισμός παλαιοτέρων ετών, έχει καθιερώσει σε πολλούς ναούς την τέλεση αγιασμών για το νέο έτος, όχι κατά την 1^η Σεπτεμβρίου, αλλά κατά το κοσμικό ημερολόγιο, δηλαδή περί την 1^η Ιανουαρίου.

Η οριστική επιλογή του Σεπτεμβρίου ως πρώτου μήνα, ενώ κατά το ρωμαϊκό έτος ήταν ο έβδομος μήνας, έχει να κάνει με την εισαγωγή της ινδικτιώνος. Ως «ινδικτιών» (ρωμαϊστί «indictio» = ορισμός ή διάγγελμα), θεωρούνταν, αρχικά, μια περίοδος 5 ετών, αρχής γενομένης από το 297/298 μ.Χ. Στη συνέχεια, όμως, η περίοδος αυτή αφορούσε 15 έτη και εφαρμόσθηκε τον Σεπτέμβριο του 312 μ.Χ. Η indictio επείχε θέση διαγγέλματος, με το οποίο ορίζονταν η κατ΄ έτος καταβολή φόρου για την συντήρηση του ρωμαϊκού στρατού. Η εκκλησιαστική ινδικτιών, ακολουθώντας την βυζαντινή, εκκινούσε από την 1^η Σεπτεμβρίου. Αργότερα στη Δύση, η 1^η Σεπτεμβρίου ως αρχή του έτους, αντικαταστάθηκε στις παπικές περιοχές (περί τον 12^ο αιώνα), από την 25^η Δεκεμβρίου. Ουσιαστικά έτσι προέκυψε η 1^η Ιανουαρίου, ως πρώτος μήνας του έτους.

Συνέχεια →

Μπαλάντα για το Νίκο Κούνδουρο

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Η αλήθεια είναι πως για το σημερινό άρθρο, παραφράζοντας τον Ελύτη, γι΄αλλού είχα ξεκινήσει να γράφω και αλλού η ζωή με πήγε. Πολύ περισσότερο, που η αλλαγή πλεύσης αφορά το πέρασμα της ψυχής, ενός αγαπημένου προσώπου και πυλώνα της νεοελληνικής τέχνης και σκέψης, όπως ο Νίκος Κούνδουρος.

Αυτός ο άνθρωπος, όπως και ο φίλος του Μάνος Χατζιδάκις, είχαν ένα κοινό στοιχείο: κόμισαν στην τέχνη, άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους, αλλά παράλληλα εξέπεμπαν ένα υγιή ελληνισμό. Όταν εξέφεραν λόγο, ήθελες να γίνεις κοινωνός τους. Είχαν γοητεία, είχαν κάτι να πουν και δεν χρησιμοποιούσαν φιοριτούρες. Ήθελες να τους ακούς. Συμφωνούσες ή όχι μαζί τους.

Συνέχεια →

Το αυτόνομο και το αυτοκέφαλο εκκλησιαστικό καθεστώς και η εν Κολυμβαρίω Μεγάλη Σύνοδος του 2016

Του Κωνσταντίνου Κόττη*

Ερασιτεχνικώς, Ενθέως και ουχί Ιδιωτικώς

Ανατρέχοντας στην αρχαιότητα, ο όρος «αυτόνομος», υποδήλωνε, συνήθως, μια πόλη, συχνά περιφερειακή ή απομονωμένη (βλ. Παλατινή Ανθολογία, VII, «Επιγράμματα επιτύμβια», 8, Αντιπάτρου Σιδωνίου). Πάρα την ύπαρξη δύναμης επικυρίαρχης στην περιοχή αυτής, πολιτεύονταν, κατόπιν παραχώρησης, με δικούς της νόμους (Ηρόδοτος, Ιστορίαι, Α΄, Κλειώ, 96, 1).  Σε αρχιερατικό επίπεδο, μια ανάλογη αρχή θα πρέπει να ανιχνευθεί, στην σχέση υποτέλειας των Ιουδαίων προς τους Ρωμαίους. Οι Ρωμαίοι είχαν παραχωρήσει καθεστώς εθναρχίας, στον υπ΄αυτών εξαρτώμενο Ιουδαίο αρχιερέα. Το καθεστώς ενείχε, ασφαλώς, περιορισμούς (Κατά Ιωάννη 18:31), αλλά και δικαιώματα διαχείρισης εσωτερικών διαφορών, ακόμα και στη διασπορά / tefutzah (Φλάβιος  Ἰώσηπος, Ιουδαϊκή  Αρχαιολογία, ΙΔ΄, 2. 194-195). Γι΄αυτό η Σύνοδος του 1872, χαρακτήρισε τον εθνοφυλετισμό «ιουδαΐζοντα» (Mansi, 45, 483D).

Συνέχεια →