Ο χριστουγεννιάτικος Παπαδιαμάντης

Το λιμάνι της Σκιάθου. Ταχυδρομική κάρτα – επιχρωματισμένη φωτογραφία του Στέφανου Στουρνάρα, εποχής 1910-1920.

Του Θανάση Μπαντέ*

Τα χριστουγεννιάτικα διηγήματα του Παπαδιαμάντη είναι τόσα πολλά σε αριθμό, που θα μπορούσε κανείς να τα ταξινομήσει σε μια ξεχωριστή κατηγορία. Εξάλλου, κυκλοφορούν αρκετές συλλογές που εστιάζουν σ’ αυτά και που έχουν τίτλους όπως  «χριστουγεννιάτικα διηγήματα» ή «χριστουγεννιάτικες ιστορίες» αναδεικνύοντας ακριβώς αυτό το λογοτεχνικό κομμάτι. Όμως, το αδιαμφισβήτητο της χριστουγεννιάτικης θεματολογίας δε σηματοδοτεί ένα αυτόνομο τμήμα στο έργο του Παπαδιαμάντη, αφού τα Χριστούγεννα δεν αποτελούν αφορμή προς αναζήτηση νέων εκφραστικών ή ιδεολογικών διαδρομών. Με άλλα λόγια, τα Χριστούγεννα στον Παπαδιαμάντη δε λειτουργούν ούτε προς τόνωση της θρησκευτικής κατάνυξης ούτε ως πεδίο κατήχησης ή παραγωγής διδαγμάτων ούτε ως ευκαιρία για πάσης φύσεως συγκινησιακή κατανάλωση.

Διαβάζοντας το «Όνειρο στο κύμα»

Του Δημήτρη Μοράρου*

Κι ας είναι στην καθαρεύουσα. Κανένα πρόβλημα. Μόλις αρχίσεις το διάβασμα, ξεχνιούνται αμέσως οι δυσκολίες και παραδίδεσαι αμαχητί στη μαγεία του συγγραφέα.

Ο ήρωας του διηγήματος, ένας νεαρός βοσκός που βόσκει κάθε μέρα τις κατσίκες του, αισθάνεται, περιδιαβαίνοντας στη φύση πως “οι λόγγοι, αι φάραγγες, αι κοιλάδες, όλος ο αιγιαλός και τα βουνά” είναι δικά του! Ακόμα και τα χωράφια των γεωργών. Ναι, ο νεαρός βοσκός δε δίσταζε να παίρνει και κάτι απ’ τα χωράφια όποτε ήταν νηστικός. Σαν τους “πεινασμένους μαθητές του Σωτήρος”. Και από την “άμπελο της άτυχης χήρας” το ίδιο. Τα σταφύλια της ήταν και δικά του. Μόνοι του αντίζηλοι οι αγροφύλακες όχι γιατί επιτελούσαν με ζήλο το καθήκον τους αλλά γιατί εννοούσαν οι ίδιοι “να εκλέγουν τας καλλιτέρας οπώρας”. Όμως το θέμα του διηγήματος είναι άλλο.

Συνέχεια →

Ο Δήμος Αβδελιώδης και η νεοελληνική πολιτισμική πρόταση

 Του Νικήτα Χιωτίνη*

Με την ευκαιρία του έργου του «Το μοιρολόγι της φώκιας – το Καμίνι» του Αλ. Παπαδιαμάντη,

στο θέατρο  της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Πειραιώς 256

Ακόμα μια φορά ο Δήμος Αβδελιώδης εμμένει να προτάσσει, με θεατρικές αναπαραστάσεις τους, έργα  που θεμελίωσαν τη  σήμερα μάλλον ξεχασμένη νεοελληνική πολιτισμική πρόταση. Μεταφέρει στο θέατρο δύο από τα σπουδαιότερα λογοτεχνικά έργα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «το μοιρολόγι τη φώκιας-το Καμίνι», με τρόπο που αναδεικνύει κατά τον καλλίτερο τρόπο το περιεχόμενο των έργων αυτών και την συμπληρωματικότητά τους. Τούτο γιατί αναδεικνύει και τη σημαντική της γλώσσας στην οποίαν τα έργα αυτά εγράφησαν. Αναδεικνύει και ευρύτερα τη σημαντική της ελληνικής γλώσσας, που ολοκληρώνεται με την εκφορά της: δεν «εκφράζει τα όρια του κόσμου μας» -όπως έχει ειπωθεί- αλλά τα επεκτείνει προσδίδοντας  ευρύτερη διάσταση στα γεγονότα και τις εικόνες της καθημερινότητάς μας.

Συνέχεια →

Το παγκόσμιο σώου των Xmas!

Από τα Χριστούγεννα του Παπαδιαμάντη στα ρεβεγιόν της Παγκοσμιοποίησης

Του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη

Ο μεγάλος συγγραφέας της Βικτωριανής Αγγλίας, Κάρολος Ντίκενς, στην «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του (τον Δεκέμβριο του 1843), έδινε το νόημα της γιορτής των Χριστουγέννων όπως ήταν ζωντανό ακόμα στον δυτικό πολιτισμό.

Συνέχεια →

Ο Παπαδιαμάντης και το σχολείο μας (μέρος Α΄)

Του Λάκη Προγκίδη*

Το καλοκαίρι του 2011, καθώς διάβαζα μερικά από τα πάμπολλα αφιερώματα, περιοδικών και εφημερίδων, που κυκλοφόρησαν με την ευκαιρία των εκατό χρόνων από τον θάνατο του Παπαδιαμάντη, σταμάτησα συχνά μπροστά στους ενδοιασμούς κάποιων αρθρογράφων σχετικά με την ικανότητα των σημερινών παιδιών να προσλάβουν το έργο του.

Συνέχεια →

Πολυσήμαντος κυματισμός*

Του Γιάννη Στρούμπα

«Ύπνος διά βίου, πρόβα του θανάτου.» Ο αιώνιος ύπνος, ο θάνατος, επικύρωση της πιο μαύρης και βαθιάς νύχτας, δεν προοιωνίζεται καμία συνέχεια. Εκτός κι αν ο επικείμενος θάνατος αποτελεί έξοδο «στο μέγα ξύπνημα»· εκτός κι αν ο θάνατος προκαλέσει την αποτίμηση μιας αξιολογότατης δημιουργίας, η οποία θα χαρίσει στον αποθανόντα, χάρη στην ποιότητά της, το ρίζωμα στη μνήμη και την παντοτινή ανάμνηση. Ακριβώς η λειτουργία αυτή ενεργοποιείται στην περίπτωση του κορυφαίου Έλληνα διηγηματογράφου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, με την αποχώρησή του από τα εγκόσμια. Τον δίκαιο έπαινο στον άξιο λογοτέχνη αναλαμβάνει να τον αποδώσει ο ποιητής Δημήτρης Κοσμόπουλος στη συλλογή του «Κρυπτόλεξο». Ο Κοσμόπουλος επικεντρώνεται στην τελευταία νύχτα του Παπαδιαμάντη, το βράδυ της 2ας προς την 3η Ιανουαρίου του 1911, γεγονός που ερμηνεύει την «παραδοξότητα» να συνιστά το εναρκτήριο ποίημα της συλλογής («Προοίμιο Ι») όχι έναν χαιρετισμό, παρά έναν αποχαιρετισμό.

Συνέχεια →

Στο Χριστό στο Κάστρο

+Του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου 186… ο παπα-Φραγκούλης ο Σακελλάριος παίρνει μια παράτολμη απόφαση: Να πάει στο Κάστρο για να λειτουργήσει το ναό της Γέννησης. Αφορμή δυο υλοτόμοι, ο Γιάννης ο Νυφιώτης και ο Αργύρης της Μυλωνούς, που είχαν αποκλειστεί εκεί πάνω εξαιτίας της πρωτοφανούς κακοκαιρίας που έπληττε τη νήσο κι αιτία το τάμα που είχε κάνει η παπαδιά τον προηγούμενο χρόνο, όταν ο ὑστερόγονος γιος της, ο Σπύρος, είχε αρρωστήσει βαριά. Αρωγός του παπά ο μπαρμπα-Στεφανής ο Μπέρκας, ο οποίος, καθώς ο δρόμος ήταν κλειστός λόγω της σφοδρής χιονόπτωσης, ανέλαβε να μεταφέρει με τη βάρκα του τον παπά και όσους θα τον συνόδευαν.

Τελικά στη βάρκα επιβιβάστηκαν εκτός του παπά, η παπαδιά με τον Σπύρο και την δεκαεξαετή Βάσω, ο κυρ-Αλεξανδρής ο ψάλτης, η θεια το Μαλαμώ, ο Βασίλης της Μυλωνούς, αδελφός του αποκλεισμένου Αργύρη, τρεις πανηγυρισταί και τέσσαρες προσκυνήτριαι, το σύνολο, μαζί με τον πορθμέα και τον δεκαεπτάχρονο γιο του που ήταν και ο ναύτης του, 16 άτομα.

Συνέχεια →

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ-ΚΕΙΜΕΝΑ

Αφιέρωμα του Πολιτικού Καφενείου στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη – 1.700 Σελίδες!

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο και Άγιος των γραμμάτων μας χαρακτηριζόμενος, γεννήθηκε στη Σκιάθο στις 4 Μαρτίου του 1851 και «έφυγε» στις στις 3 Ιανουαρίου του 1911. Το Πολιτικό Καφενείο παρουσιάζει ένα μεγάλο Αφιέρωμα στο μεγάλο αυτό άνθρωπο των Γραμμάτων, με άρθρα του από εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία, που καταφέραμε να συγκεντρώσουμε.

«Όταν ήμεθα παιδία, μη έχοντες τι να κάμωμεν, διότι το χωρίον μας δεν είχεν άφθονα τα μέσα της ψυχαγωγίας, συνωδεύομεν πολλάκις τας μητέρας και τας θείας μας εις εκδρομάς ανά τους αγρούς και τους ελαιώνας, ή διημερεύομεν εις γραφικούς όρμους παρά τους αμμώδεις και ασπίλους αιγιαλούς, απλώς και μόνον διά να παρενοχλώμεν και χασομερούμεν με τας αταξίας μας τας φιλεργούς γυναίκας, τας ασχολουμένας εις το λεύκασμα των οθονών.

Εάν γειτόνισσά τις είχε τάξιμο ν’ ανάψει τα κανδήλια του δείνος αγροτικού αγίου, χάριν του ξενιτεύοντος και θαλασσοπορούντος συζύγου της, εάν αγαθός ιερεύς μετέβαινε να λειτουργήσει εις εξωκκλήσιον, διεφεύγομεν την επίβλεψιν των γονέων μας και ετρέχομεν εθελονταί κατόπιν των ευλαβών προσκυνητριών, αίτινες εξεπλήττοντο αι ίδιαι ανακαλύπτουσαι ημάς συνοδοιπόρους, χωρίς άλλο εφόδιον ειμή ολίγον άρτον, ον είχομεν κλέψει από το ερμάριον της πατρώας οικίας». 1.700 Σελίδες!

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης – Κείμενα – Διαβάστε τα  

ΠΗΓΗ: 16-12-2011, http://www.politikokafeneio.com/neo/modules.php?name=News&file=article&sid=582

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης απέναντι στον Απόστολο Μακράκη  

Του Μάριου Μπέγζου

 

Εφέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από τήν γέννηση τού Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (4.3.1851) καί 90 έτη από τήν κοίμησή του (1911). Οι επέτειοι χρησιμεύουν στήν ανάμνηση όχι μόνο τού παρελθόντος αλλά καί τού μέλλοντος όλων μας, αφού τά ερωτήματα παραμένουν, μολονότι οι απαντήσεις αλλάζουν. Ο Σκιαθίτης διηγηματογράφος ενσαρκώνει μιά στάση ζωής πού συνεχίζει νά είναι επίκαιρη καί ζωτική.

Συνέχεια →