Χριστιανισμός vs Νεοφιλελευθερισμός

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Το κείμενο που ακολουθεί είναι από το Προλογικό του πρόσφατου τεύχους του κριτικού θεολογικού περιοδικού «Σύναξη» (αρ. 131, Σεπτ. 2014), το οποίο είναι αφιερωμένο στην αντίθεση Χριστιανισμού και Νεοφιλελευθερισμού.

Το τεύχος αυτό αποτελεί συνέχεια τεύχους που εκδόθηκε στις αρχές της κρίσης (Ιούνιο του 2010), με θέμα «Η οικονομία σε κρίση» (αρ. 114). Μετά, λοιπόν, το Προλογικό του πρόσφατου τεύχους παρατίθεται το Προλογικό του 2014, με ακέραια ισχύ σήμερα.

«Το τεύχος εστιάζει σε ένα ιδεολογικό, οικονομικό και πολιτικό ρεύμα, το οποίο σήμερα κυριαρχεί σχεδόν σε όλο τον πλανήτη και, βεβαίως, βιώνεται με οδυνηρή ένταση και στη χώρα μας. Η προσέγγισή μας είναι θεολογική, υπό την έννοια ότι προσπαθούμε να καταλάβουμε την πραγματικότητα και να την κρίνουμε από τη σκοπιά των ανθρώπων που θέλουν να είναι αφοσιωμένοι σ’ έναν Θεό ελευθερωτή, που βγάζει τον λαό του από τη δουλεία της Αιγύπτου, κι όχι να προσκυνήσουν τον Χρυσό Μόσχο, που υψώνεται κατά του Θεού και αντί του Θεού (Έξ. 32: 4· και μακάρι αυτό το «θέλουν» να αποδειχτεί φιλότιμο κι αληθινό) […]

Συνέχεια →

Ο ΥΜΝΟΣ ΜΙΑΣ ΧΩΡΙΑΤΙΣΣΑΣ

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου

Δεκαπενταύγουστος…

Ώρα, φίλοι, να στήσουμε αυτί στον ύμνο που ξεστόμισε μια χωριάτισσα, εργάτρια (μπορεί και καθαρίστρια). Μια δοξολογία των οραμάτων απελευθέρωσης από κάθε σκλαβιά, παιάνας για έναν ελευθερωτή Θεό που δεν είναι ουδέτερος, αλλά παλεύει με το μέρος των κατατρεγμένων.

Από το ευαγγέλιο του Λουκά το απόσπασμα που ακολουθεί, από τον ύμνο που ανέπεμψε η Παναγία ανταποκρινόμενη στο μαντάτο ότι θα γεννήσει τον Χριστό (1: 46-53):

Συνέχεια →

Αντίσταση, λαϊκή εξέγερση, επανάσταση: ερωτήματα για την κανονική παράδοση

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου

Α.Θ.Σ.Β – Διεθνές Συνέδριο 2014 – Αθανάσιος Ν. Παπαθανασίου

Συνέχεια →

Μαζί με τον Εργάτη Χριστό

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Πρωτομαγιά. Εργατική πρωτομαγιά της αλληλεγγύης, κι όχι των ατομικών τροχιών, τις οποίες λυσσούν να επιβάλουν στην κοινωνία οι βρικόλακες του νεοφιλελευθερισμού. Πρωτομαγιά λοιπόν, και στο παρά πέντε της εκλογικής ευθύνης μας ας μου επιτραπεί ένα μνημόσυνο (πολιτικό και θεολογικό αξεχώριστα), για τον άνθρωπο που κάποτε προσπάθησε να καθιερώσει στον εκκλησιαστικό χώρο τη γιορτή του Εργάτη Χριστού.

Μια γιορτή που, για να μπορέσει να υπάρξει, χρειάζεται μια Εκκλησία αποφασιστικά αφιερωμένη στον φτωχό Χριστό, κι όχι στον Μαμωνά και τους πολιτικούς υπαλλήλους του.

Ο άνθρωπος που εισηγήθηκε τη γιορτή του εργάτη Χριστού ήταν ο πάπα-Γιώργης Πυρουνάκης (1910-1988), ο επονομαζόμενος «παπάς του λαού». Σύμφωνα με το πρωτόκολλο  θα έπρεπε να πω ότι τα λόγια μου που ακολουθούν τα αφιερώνω στη μνήμη του. Όμως όχι! Τα αφιερώνω στα οράματά μας, τα σημερινά και τα επίκαιρα, όπως ο ίδιος ο πάπα-Γιώργης θα το ‘θελε!

Συνέχεια →

ΕΘΕΛΟΔΟΥΛΙΑ;

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Εθελοδουλία είναι το να γίνεις δούλος με τη θέλησή σου! Υπάρχει βολικότερο πράγμα; Ξεφορτώνεσαι ένα βαρύ φορτίο – την ελευθερία σου – και ησυχάζεις! Τέρμα πια το βάσανο του στοχασμού, τέρμα τα διλήμματα και, φυσικά, τέρμα η ευθύνη για τις αποφάσεις που θα πάρεις. Για όλα θα αποφασίζει πια ο αφέντης, θα σου ανακοινώσει την απόφασή του, και συ απλώς θα την εκτελείς.

Συνέχεια →

Ο πάσχων Θεός, ο σύντροφος Θεός

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Ο Ελιέζερ Βίζελ επέζησε. Επέζησε της φρίκης στο Άουσβιτς και στο Μπούχενβαλτ, όπου βρέθηκε κρατούμενος σε ηλικία δεκαπέντε με δεκάξι ετών. Χρόνια αργότερα, μετά από πολύπλοκες διαδρομές, μίλησε συγκλονιστικά μέσα από το βιβλίο του υπό τον χαρακτηριστικό τίτλο «Νύχτα». Στέκομαι σε ένα σημείο του:

Μια μέρα τα Ες-Ες απαγχόνισαν τρεις εβραίους, δυο άντρες κι ένα αγόρι, μπροστά σ’ όλους τους φυλακισμένους. Ιδίως η μοίρα του αγοριού πάγωσε τους παραταγμένους θεατές.

«Πού είναι ο φιλεύσπλαχνος Θεός; Πού είναι;», ρώτησε κάποιος πίσω μου […]. Μετά από λίγο ήρθε η ώρα να παρελάσουμε μπροστά από τα θύματα. Οι δυο άντρες είχαν πεθάνει. Οι γλώσσες τους κρέμονταν έξω, πρησμένες και μαβιές. Όμως η τρίτη κρεμάλα ακόμη κουνιόταν: το παιδί […] ακόμα ανέπνεε. Κι αυτό συνεχίστηκε για πάνω από μισή ώρα, με το παιδί σε ρόγχο μεταξύ ζωής και θανάτου, να σπαρταράει μπροστά στα μάτια μας […]. Ακόμη ζούσε όταν πέρασα από μπρος του.  Η γλώσσα του ήταν ακόμη κόκκινη και τα μάτια του δεν είχαν σβήσει ακόμη. Από πίσω μου άκουσα τον ίδιο άντρα να ρωτά: «Για τ’ όνομα του Θεού, πού είναι ο Θεός;»[1].

Συνέχεια →

Αναφορά σε χάλκευση κατηγορίας επί θεοπασχητική κακοδοξία

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Στις 24-4- 2014 εκδόθηκε «εκ του Γραφείου επί των Αιρέσεων και Παραθρησκειών» της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς ανακοίνωση με την οποία «ο υπεύθυνος Αρχ. π. Παύλος Δημητρακόπουλος και ο Γραμματέας κ. Λάμπρος Σκόντζος, Θεολόγος» ισχυρίζονται ότι διαπίστωσαν «σαφείς αντορθόδοξες απόψεις» στο κείμενό μου με τίτλο «Ο πάσχων Θεός, ο σύντροφος Θεός» [δημοσιευμένο στο περιοδικό Σύναξη 129 (2014), σσ. 17-27]. Ισχυρίζονται, δηλαδή, ότι αποδίδω «στην απαθή και αναλοίωτη και άτρεπτη Θεία φύση του ενανθρωπήσαντος Λόγου,  πάθος και κατά συνέπεια τροπή και αλλοίωση».

Γιατί, άραγε, αυτή η κατηγορία; Ολόκληρο το κείμενό μου λέει ρητά το αντίθετο αυτό που οι κατήγοροί μου ισχυρίζονται. Χάριν όσων δεν έχουν υπόψη τους το κείμενό μου, αλλά το μόνο που συνάντησαν περί αυτού στο διαδίκτυο είναι η εν λόγω ανακοίνωση, παραθέτω χαρακτηριστικά σημεία του:

Συνέχεια →

Γολγοθάς: η ρήξη με το μηδέν

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

 Γολγοθάς σημαίνει ανηφόρα προς το μηδέν. Σημαίνει ότι μαζεύεις όλη σου τη δύναμη για να σηκώσεις το ένα σου γόνατο, κατόπιν το άλλο γόνατο, ξανά το πρώτο, και πάει λέγοντας, αλλά προς τι; Μαρτυρικός δρόμος, προς μαρτυρικό εκμηδενισμό.

Συνέχεια →

Κοινωνική Δικαιοσύνη και Ορθόδοξη Θεολογία. Μια Προκήρυξη

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου

«Ακούστε με τώρα κι εσείς οι πλούσιοι. Κλάψτε με γοερές κραυγές για τα βάσανά σας, που όπου να ‘ναι έρχονται. Ο πλούτος σας σάπισε, και τα ρούχα σας τα ‘φαγε ο σκόρος. το χρυσάφι σας και το ασήμι κατασκούριασαν, και η σκουριά τους θα είναι μαρτυρική κατάθεση εναντίον σας και θα καταφάει τις σάρκες σας σαν τη φωτιά. Κι ενώ πλησιάζει η κρίση εσείς μαζεύετε θησαυρούς. Να, ο μισθός των εργατών που θέρισαν τα χωράφια σας κι εσείς τους τον στερήσατε κραυγάζει. Και οι κραυγές των θεριστών έφτασαν ως τα αυτιά του παντοδύναμου Κυρίου. Ζήσατε πάνω στη γη με απολαύσεις και σπατάλες. Παχύνατε σαν τα ζώα, που τα πάνε για σφάξιμο. Καταδικάσατε και φονεύσατε τον αθώο. δεν σας πρόβαλε αντίσταση».

Συνέχεια →

Προοπτικές της Πατερικής σκέψης για μια θεολογία της απελευθέρωσης

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

 Είναι περιττό να προσημειώσω ότι έχουμε να κάνουμε με ένα θέμα πελώριο, το οποίο είναι αδύνατο να αντιμετωπιστεί σε όλες του τις διαστάσεις από μια εισήγηση. Αυτό, λοιπόν, που θα επιχειρήσω εδώ, είναι να εντοπίσω μερικούς άξονες της Πατερικής σκέψης (σχεδόν αποκλειστικά ελληνόφωνων Πατέρων, καθόσον με αυτούς έχω προσωπικά ασχοληθεί μέχρι τώρα), άξονες οι οποίοι δύνανται, κατά τη γνώμη μου, να τροφοδοτήσουν σήμερα έναν σημαντικό θεολογικό στοχασμό για την κοινωνική δικαιοσύνη και τη σχετική χριστιανική μαρτυρία.

Συνέχεια →