Με αφορμή ένα περιστατικό . . . «Οἱ  δὲ  ἐννέα ποῦ;»*

 

Του Αθανάσιου Μουστάκη**

Αφορμή μας έδωσε η συζήτηση για την απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας στους οικονομικούς μετανάστες. Παραμένει όμως πάντοτε επίκαιρο ιδιαίτερα μετά το περιστατικό κατά το οποίο δύο νεαροί Πακιστανοί έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να σώσουν δύο Έλληνες που είχαν "κολλήσει" σε σιδηροδρομικές γραμμές.

«Οὐχὶ οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν; Οἱ δὲ ἐννέα ποῦ;

Οὐχ εὑρέθησαν ὑποστρέψαντες δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ

εἰ μὴ ὁ ἀλλογενὴς οὗτος;»

(Κατά Λουκάν 17:17-18)

Τις τελευταίες ημέρες έχει ανακινηθεί στην πατρίδα μας το θέμα των παρανόμως ή μη διαβιούντων μεταναστών. Μετά την εκδήλωση της προθέσεως εκ μέρους της κυβέρνησης να δοθεί εν συνόλῳ -ή όχι- σε αυτούς η ελληνική ιθαγένεια άνοιξε για μία ακόμη φορά η συζήτηση σχετικά με το τι πρέπει να πράξουμε απέναντι σε αυτό το θέμα. Μάλιστα, κατά καιρούς ακούγονται δηλώσεις, πολιτικών και πνευματικών ηγετών, καθώς και ποιμένων της Εκκλησίας, οι οποίοι καταθέτουν την άποψή τους εκφράζοντας την αγωνία τους για το τι μέλλει γενέσθαι. Επιπροσθέτως το τελευταίο δεκαήμερο γίναμε γνώστες δύο προσπαθειών συλλογής υπογραφών η μία για διενέργεια δημοψηφίσματος η άλλη για να πούμε ναι ή όχι στην απόδοση ιθαγένειας στους μετανάστες που κατοικούν στην πατρίδα μας.

Η κατάσταση αυτή μας έβαλε σε σκέψεις και μας οδήγησε στο να αναζητήσουμε τι στάση θα κρατούσε ο Χριστός που παραμένει το αξεπέραστο πρότυπο κάθε ανθρώπου που σέβεται την ελευθερία του, όχι τη λίγη, την περιορισμένη, που μας αφήνει ο εγωκεντρικός τρόπος ζωής, αλλά την απροσμέτρητη που μας δώρισε ο Κύριος με τη δημιουργία μας.

Από μία πρόχειρη, μάλλον δειγματοληπτική, έρευνα στην Καινή Διαθήκη αποκομίσαμε τα εξής περιστατικά:

1) Ματθαίου 8:5-10 (και Λουκά 7:2-10). Πρόκειται για το περιστατικό της θεραπείας του δούλου του εκατοντάρχου, ο οποίος δείχνει τέτοια πίστη που ο Κύριος αναφωνεί «οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ τοσαύτην πίστιν εὗρον».

2) Ματθαίου 15:21-28 (και Μάρκου 7:24-30). Η θεραπεία του παιδιού της Συροφοινίκισσας, Ελληνίδας, «τῷ γένει».

3) Λουκά 17:12-19. Το περιστατικό της θεραπείας των δέκα λεπρών, αλλά της μετ' ευγνωμοσύνης επιστροφής του ενός, του μόνου που δεν ήταν Ιουδαίος.

4) Ιωάννου 4:4-42. Ο διάλογος του Κυρίου με τη Σαμαρείτιδα, την αγία Φωτεινή την ισαπόστολο, η οποία ήταν το πρόσωπο που ο Κύριος επέλεξε για να αποκαλύψει το γεγονός ότι ήταν ο Μεσσίας.

5) Λουκά 10:30-37. Η παραβολή του καλού Σαμαρείτη, όπου ο εθνικά εχθρός είναι ο εκφραστής της αγάπης.

6) Ματθαίου 3:9. Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, στηλιτεύοντας τον εγωισμό των φαρισαίων για την εθνολογική και θρησκευτική τους καθαρότητα, λέει ότι ο Θεός και από τις πέτρες «δύναται . . . ἐγεῖραι τέκνα τῷ Ἀβραάμ».

 

 Ποιο είναι το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των βιβλικών περιστατικών; Μα το γεγονός ότι δείχνουν τη στάση του Χριστού, και όχι μόνο, απέναντι στον ξένο, τον πάροικο, τον κοινωνικά απόβλητο. Η στάση του είναι ξεκάθαρη: αγάπη, σεβασμός, προσφορά βοήθειας, θαυμασμός και προβολή της πίστεώς τους. Εμείς σήμερα ίσως δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το μέγεθος της επανάστασης της αγάπης που έκανε με αυτές τις επιλογές του ο Κύριος, διότι δεν μπορούμε να αντιληφθούμε σε όλη του την έκταση το φαινόμενο, αφενός της αίσθησης των Ισραηλιτών για τη μοναδικότητά τους και της προνομιακής θέσης του λαού τους στην ιστορία, και μάλιστα, στο λεπτό και ευαίσθητο θέμα της σωτηρίας, και αφετέρου της τελείας περιφρόνησης και απαξίωσης προς καθένα που δεν ήταν μέλος του Ισραήλ. Φυσικά εμείς δεν σκεπτόμαστε ούτε ζούμε όπως οι Ισραηλίτες του 1ου μ.Χ. αι., αλλά από την άλλη δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τη δυναμική αντιμετώπιση του Κυρίου, μα και των Αποστόλων, στο θέμα των ξένων, των μη Ισραηλιτών. Ένα θέμα δυσχερές, δύσκολο και ακανθώδες, το οποίο οδήγησε σε διαφωνία τους κορυφαίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο (Γαλ. 2:11-14), αλλά τελικά ξεπεράστηκε κατά τον καλύτερο τρόπο: με την πλήρη, ισότιμη και απροϋπόθετη αποδοχή των εθνικών στην Εκκλησία. Η μόνη προϋπόθεση που ετέθη ήταν η πλήρης διακοπή των σχέσεων τους με τα είδωλα.

Αυτή λοιπόν πρέπει να είναι και η δική μας σχέση, τουλάχιστον ως μεμονωμένες προσωπικότητες, προς όσους δεν ανήκουν στο λαό μας: αγάπη, σεβασμός, κατανόηση, προσπάθεια να μεταδώσουμε με ευγένεια την πίστη μας, αλλά και την ελληνική παιδεία.

Στο σημείο αυτό κάποιος εύλογα θα μπορούσε να πει τα εξής: Εντάξει, ως μέλη της Εκκλησίας πρέπει να τα κάνουμε αυτά, αλλά το κράτος μας πρέπει να ακολουθήσει την ίδια πρακτική; Μήπως αυτό μας ζημιώσει ως λαό; Μήπως μας βλάψει ως έθνος; Μήπως η πολιτεία μας πρέπει να ακολουθήσει παραδείγματα άλλων εθνών, τα οποία φέρθηκαν με σκληρότητα στους προσεγγίζοντες τα σύνορά τους μετανάστες;

Οπωσδήποτε, λόγῳ θέσεως, η ευθύνη του κράτους μας είναι διαφορετική. Έπρεπε από την πρώτη στιγμή να είχε βάλει κανόνες και όρια, ώστε να εισέλθουν στη χώρα μας όσοι είχαν σκοπό να εργασθούν και με αυτόν τον τρόπο να ζήσουν τις οικογένειές τους και, γιατί όχι, να πλουτίσουν. Έπρεπε από την πρώτη στιγμή να υπάρχει αυστηρός έλεγχος στους ημεδαπούς εργοδότες, ώστε να εξασφαλιστεί περίθαλψη, ασφάλιση, δικαιοσύνη στις συνθήκες εργασίες και ανάλογη, προς τα προσόντα και τις ικανότητες, αμοιβή. Πρέπει σήμερα, έστω, να ελέγξει η πολιτεία ποιοι μπαίνουν στην πατρίδα μας και με ποιο σκοπό. Πρέπει να φροντίσει να τους προσφέρει σωστή ελληνική παιδεία και να τους κάνει κοινωνούς του ελληνικού πολιτισμού. Πρέπει να τους προσφέρει ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης για να αποφευχθούν φαινόμενα εκμετάλλευσης από ασυνείδητους, π.χ. ιδιοκτήτες ακατάλληλων οικημάτων τα οποία προσφέρονται σε αλλοδαπούς ως κατοικίες. Πρέπει τα κριτήρια για την απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας να προστατεύσουν και αυτούς και εμάς από τα κακοποιά στοιχεία που «παρεισῆλθον κατασκοπῆσαι τὴν ἐλευθερίαν ἡμῶν», όπως σημειώνει ο απ. Παύλος.

Δεν πρέπει εν ονόματι της πολυπολιτισμικότητας να απεμπολήσουμε την παράδοσή μας, την πίστη μας και την αγάπη προς την αλήθεια που κουβαλάμε μέσα μας ως λαός από την αυγή της ιστορίας. Δεν πρέπει να χάσουμε τη συνείδηση του ποιοι είμαστε, τι προσφέραμε στο παρελθόν στον κόσμο και τι μπορούμε να προσφέρουμε σήμερα. Δεν πρέπει όμως και να αποκτήσουμε φοβία απέναντι στον άλλο, ο οποίος σε τελική ανάλυση είναι η σωτηρία μας, δεν πρέπει να νιώσουμε μίσος, το οποίο αν και υπαρκτό σε κάποιες περιπτώσεις δεν τολμούμε να το ομολογήσουμε ούτε στον εαυτό μας.

Υποχρέωση και του κράτους και ημών προσωπικά είναι να προσφέρουμε κάτι και από τη δική μας, τότε σημαντική εξάλλου, παιδεία σε όσους ζουν κοντά μας. Να τους βοηθήσουμε να μάθουν την ελληνική ιστορία και να την βάλουν δίπλα στη ιστορία της πατρίδας τους, να τους κάνουμε υπερήφανους που βρέθηκαν εδώ και όχι κάπου αλλού. Να τους δείξουμε την πίστη μας όχι με λόγια, αλλά με έργα, καθώς προκαλεί αλγεινή εντύπωση να λέμε κάποτε ότι τους αγαπάμε, ενώ από την άλλη να θέλουμε να τους απομακρύνουμε.

Υποχρέωση και του κράτους και ημών προσωπικά είναι να προσφέρουμε παιδεία στα παιδιά μας, στα Ελληνόπουλα. Να τα ωθήσουμε να αγαπήσουν την ιστορία μας, να ζήσουν μυστηριακή ζωή, να αγαπήσουν την πατρίδα μας και να νιώσουν περήφανα γι' αυτή. Να τους θυμίσουμε αυτό που μας έλεγαν οι γονείς μας «καμία δουλειά δεν είναι ντροπή». Να τους δείξουμε ότι η ελευθερία από κάθε εξάρτηση και η αγάπη είναι η βάση για ένα επιτυχημένο πέρασμα από τούτη τη ζωή.

Ο άνθρωπος με πίστη, αγάπη και ελπίδα δεν έχει να φοβηθεί τίποτα.

Φρονούμε ότι, μέσα από το αγαπητικό πρίσμα της Εκκλησίας, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της μετανάστευσης. Αγάπη, όμως, δεν σημαίνει ενδοτικότητα ούτε παράδοση άνευ όρων. Το κράτος πρέπει να θέσει τους κανόνες του. Εμείς πρώτοι πρέπει να τους σεβαστούμε και έπειτα να απαιτήσουμε το σεβασμό τους και από τους άλλους.

Θα μου πείτε είναι δυνατό να γίνουν αυτά ή μήπως όσα αναφέρουμε είναι μία ουτοπία; Αν πίστευα ότι ήταν ουτοπία δεν θα τα έγραφα. Αν δεν εμπιστευόμουν την ανακαινιστική δύναμη της Εκκλησίας δεν θα τα έλεγα. Αν δεν γνώριζα τον καταλυτικό ρόλο που η ελληνική παιδεία έπαιξε στον εκπολιτισμό λαών και λαών στο παρελθόν (π.χ. Μέγας Αλέξανδρος, Βυζάντιο) δεν θα έκανα την παραμικρή αναφορά.

Επιτρέψτε μου όμως να έχω έναν φόβο μήπως ο κανένας από εμάς που δεν θέλει τους ξένους γίνει αιτία να επαληθευτεί το βιβλικό: «λίθον ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλὴν γωνίας», το οποίο ο Κύριος συμπλήρωσε λέγοντας «ἀρθήσεται ἀφ' ὑμῶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ καὶ δοθήσεται ἔθνει ποιοῦντι τοὺς καρποὺς αὐτῆς» (Ματθαίου 21:42-43).

* Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2010 στην εφημερίδα "Το Βήμα της Κω" με τίτλο «Οἱ  δὲ  ἐννέα ποῦ;».

** http://amoustakis.wordpress.com/for_me/ και http://www.facebook.com/athanasios.moustakis