Κι όμως, έχουμε τους λιγότερους δημόσιους υπαλλήλους!
Του Διονύση Ελευθεράτου
Τα στοιχεία του Δ. Ρέππα, οι διεθνείς έρευνες και όσα δεν (θέλουν να) ξέρουν οι .. λάτρεις στερεοτύπων! Πόσο «υπερτροφικός» και «πνιγμένος» από … στρατιές πλεονάζοντος προσωπικού είναι τελικά ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα; Ας επανεξετάσουμε τα πράγματα, υπό το φως (και) των στοιχείων που ανακοίνωσε προσφάτως ο Δημήτρης Ρέππας.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τον υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης, σήμερα απασχολούνται στο Δημόσιο 712.000 υπάλληλοι, εκ των οποίων οι μόνιμοι είναι 636.000. Ο συνολικός αριθμός τους έχει μειωθεί κατά 50.000 την τελευταία διετία.
Η περίφημη απογραφή του 2010, εκείνη που υποτίθεται ότι θα φανέρωνε τουλάχιστον ένα εκατομμύριο δημοσίους υπαλλήλους (ή οποιοδήποτε μεγαλύτερο νούμερο «τραβούσε» η … ψυχή και η διάθεση αυτοσχεδιασμού καθενός), δεν κατάφερε να καταγράψει περισσότερα από 768.009 άτομα- συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών και των σωμάτων ασφαλείας.
Γιατί λέμε «δεν κατάφερε»; Διότι, απλούστατα, ήταν τόσο έκδηλη η πρόθεση της κυβέρνησης του ΓΑΠ να «φουσκωθεί» ο συνολικός αριθμός, ώστε απογράφηκαν ως δημόσιοι υπάλληλοι κάμποσοι … φαρμακοποιοί, μηχανικοί, αγρότες, μαγαζάτορες και εν γένει επαγγελματίες που διέθεταν την ιδιότητα του δημοτικού συμβούλου!
Αυτό συνέβη επειδή η απογραφή «έπιανε» όσους είχαν λάβει κρατικό χρήμα, έστω κι αν πρόκειται για τα 30 ή 60 ευρώ που δίνονται ως έξοδα παράστασης στους συνέδρους των δημοτικών συμβουλίων. Κάπως έτσι, με την απογραφή έγινε και … παραγραφή της επαγγελματικής ιδιότητας μερικών χιλιάδων ανθρώπων. Απογράφηκαν ακόμη και ιδιώτες γιατροί που ήταν συμβεβλημένοι με κάποιο δημόσιο ταμείο.
Ήταν «κεραυνός εν αιθρία» τα ευρήματα της απογραφής του 2010; Κάθε άλλο. Επί της ουσίας επιβεβαίωσαν τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών για το τελευταίο τρίμηνο του 2009. Τα πράγματα, λοιπόν, ήταν σε αδρές γραμμές γνωστά.
Συνεχίζοντας για λίγο το «μακροβούτι» στο χρόνο, θα «αλιεύσουμε» ορισμένες αξιοπρόσεκτες δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών- ειδικά ως προς τους συμβασιούχους. Λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές του 2009, στις 8 Σεπτεμβρίου, ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος δήλωνε στη «Real News» με κατηγορηματικότητα «Ο αριθμός των συμβασιούχων συνεχώς μειώνεται». Μερικούς μήνες αργότερα, ο διάδοχός του Γιάννης Ραγκούσης διαβεβαίωνε: «Οι θέσεις συμβασιούχων είναι μειωμένες κατά 35%» («Το Βήμα», 21 Μαρτίου 2010).
Ο,τι κι αν έλεγαν οι υπουργοί, ο κόσμος βομβαρδιζόταν με τερατώδεις «εκτιμήσεις». Ο αριθμός των συμβασιούχων στα χείλη καθενός γινόταν … λάστιχο, ενώ ακόμη και οι ωρομίσθιοι συνυπολογίζονταν ως «κανονικοί» απασχολούμενοι στο Δημόσιο.
Στη συνέχεια, διάφοροι «παντογνώστες» (στελεχών του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας συμπεριλαμβανομένων), μόνο που δεν … στοιχημάτιζαν για το εάν η απογραφή θα αποκάλυπτε την ύπαρξη ενός ή 1,5 εκατομμυρίου δημοσίων υπαλλήλων. Μόλις ανακοινώθηκαν τα πορίσματά της, άκρα του τάφου σιωπή! Όχι για πολύ όμως. Οι εξωφρενικοί αριθμοί άρχισαν πάλι να ακούγονται στις τηλεοράσεις, αλλά και στη Βουλή – με αβάσταχτη ελαφρότητα. Πιθανότατα το ίδιο θα συνεχιστεί, μόλις ξεχαστούν και οι πρόσφατες ανακοινώσεις του κ. Ρέππα.
Εν πάση περιπτώσει, οι «φρέσκες» στατιστικές καταδεικνύουν σημαντική μείωση του αριθμού των υπαλλήλων, ενώ επίκεινται απολύσει. Θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί, ενστερνιζόμενος τη «λογική» της τρόικα – κι όχι μόνον αυτής: «Επιτέλους, φθάνουμε, πλησιάζουμε στα επίπεδα της υπόλοιπης Ευρώπης;». Το ερώτημα το καθιστά λογικό η … περιρρέουσα φιλολογία και άτοπο η πραγματικότητα!
Πολύ πριν γνωστοποιηθεί αυτό το πρόσφατο «μείον 50 χιλιάδες», στις μελέτες που εκπονούσαν διεθνείς φορείς η Ελλάδα φιγουράριζε από …τη μέση και κάτω των σχετικών καταλόγων. Εκείνων με τα ποσοστά απασχολούμενων στο Δημόσιο, επί του συνόλου των εργαζομένων της αντίστοιχης χώρας. Τα αποτελέσματα των ερευνών δεν συμπίπτουν απολύτως (διαφέρουν άλλωστε και οι μεθοδολογικές – αναλυτικές προσεγγίσεις), αλλά συγκλίνουν.
Δείγμα πρώτο: Μελέτη που διενεργήθηκε ως τμήμα της Εκθεσης Ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκ μέρους ερευνητών του Αυστριακού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών και των Πανεπιστημίων Στρασβούργου και Μαγδεμβούργου.
Στην έρευνα αυτή εξετάζονται – και μάλιστα σε βάθος χρόνου τριών δεκαετιών – 17 ευρωπαϊκά κράτη. Η Ελλάδα κατατάσσεται 14η , με ποσοστό υπαλλήλων 11,4%, ελάχιστα πάνω από την Ιρλανδία (11%), την Ολλανδία (10,7%) και τη Γερμανία (10,2%). Πολύ περισσότερους δημόσιους υπάλληλους διαθέτει αναλογικά η Γαλλία (21,2%), αλλά και Αγγλία (17,8%). Πρώτη είναι η Σουηδία (30%) και δεύτερη η Δανία (29%), δηλαδή – αν αυτό έχει κάποια σημασία- η χώρα την οποία θεωρεί ως πρότυπο ο προηγούμενος πρωθυπουργός μας…
Στην ίδια έρευνα πιστοποιείται ότι οι δημόσιες δαπάνες στην Ελλάδα, ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, ήταν μικρότερες από τις αντίστοιχες των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών.
Δείγμα δεύτερο: Στοιχεία από τη βάση δεδομένων του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας Laborsta. Σύμφωνα με αυτά, το ελληνικό ποσοστό των εργαζόμενων στο δημόσιο τομέα επί του συνόλου της απασχόλησης ανέρχεται σε 16% – μεγαλύτερο παρουσιάζουν οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Το αντίστοιχο γαλλικό είναι 26%, το βελγικό 22,5%, το βρετανικό 18.9%. Οι Σκανδιναβοί σταθερά γύρω στο 30%. Βάσει του συγκεκριμένου δείγματος, εάν η σύγκριση περιοριστεί στη δημόσια διοίκηση και εξαιρεθούν από αυτήν οι ένστολοι, τότε το ελληνικό ποσοστό θα υστερεί έναντι του γερμανικού.
Δείγμα τρίτο – εγχώριο: Η μελέτη των εταιρειών Icap Group και Hay Group, η οποία παραδόθηκε την άνοιξη του 2011 στα υπουργεία Οικονομικών και Εσωτερικών που την είχαν παραγγείλει. Στη μελέτη τονιζόταν: «Το μέγεθος της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα στην Ελλάδα συμβαδίζει με το αντίστοιχο μέγεθος των ανεπτυγμένων οικονομικά χωρών, ειδικά της ΕΕ».
Το πόρισμα των δυο εταιρειών επεκτεινόταν και στο μισθολογικό, αφενός επισημαίνοντας ανισότητες ανάμεσα σε διάφορους τομείς του Δημοσίου, αφετέρου κάνοντας σύγκριση με τα της Ευρώπης: «Η μέση αμοιβή των απασχολούμενων στον Ελληνικό Δημόσιο τομέα είναι χαμηλότερη σε σχέση με τα μέσα ευρωπαϊκά μεγέθη»
Συγκεκριμένα, οι Icap Group και Hay Group γνωστοποίησαν πως στο ελληνικό δημόσιο το 50% του προσωπικού είχε απολαβές μέχρι 1.639 ευρώ μεικτά, καθώς και ότι περιοριζόταν στο 10% το τμήμα των υπαλλήλων που αμείβονταν με περισσότερα από 2.418 ευρώ μεικτά. Όσοι λάμβαναν πάνω από 5.856 ευρώ καταμετρήθηκαν στο 0,4%.
Όλα αυτά, επαναλαμβάνουμε, πριν από ένα χρόνο – αργότερα έγιναν κι άλλες μισθολογικές περικοπές. Στο 2012 το ελληνικό κράτος θα έχει πληρώσει σε μισθούς δημοσίων υπαλλήλων το 5,76% του ΑΕΠ και σε τόκους το 7.39% του ΑΕΠ. Το 2015 τα αντίστοιχα ποσοστά προβλέπονται 4,83% και 9,28%.
Ας επανέλθουμε όμως στο βασικό μας θέμα- τους μύθους για τα ποσοτικά μεγέθη της απασχόλησης στο δημόσιο. Επισημαίνουμε ότι οι προαναφερθείσες έρευνες – συγκρίσεις με τα της Ευρώπης δεν έχουν «προλάβει» ολόκληρα τα κύματα φυγής από τη δημόσια διοίκηση, όσα δηλαδή έχουν παρατηρηθεί έως τώρα.
Τα συμπεράσματα προκύπτουν αβίαστα. Ήδη έχουμε λιγότερους δημόσιους υπαλλήλους από την υπόλοιπη Ευρώπη- κι ας αφήνει άφωνους πολλούς … λάτρεις στερεοτύπων η εν λόγω διαπίστωση!
«Μα εδώ τίθεται και θέμα ποιότητας, όχι μόνο ποσότητας», θα παρατηρήσει δικαιολογημένα κάποιος. Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα: Τρόικα και κυβερνώντες αντιμετωπίζουν το Δημόσιο όπως θα μιλούσαν για … τυρί ή σαλάμι σε κάποιο μίνι μάρκετ ο πωλητής κι ο πελάτης. «Δυο εξακόσια βγήκε – να το αφήσω;»…
Οι παθογένειες της δημόσιας διοίκησης είναι πολλές, αλλά δεν αφορούν κανένα δυσανάλογα μεγάλο συνολικό αριθμό υπαλλήλων (παρακαλώ, η έμφαση στο «συνολικό»). Τα περί του αντιθέτου τυρβάζοντα κλισέ είναι απλουστευτικά, παραμορφωτικά και εν τέλει λαϊκίστικα.
Βολικά, πάντως. Πολλαπλώς βολικά για τις πολιτικές ελίτ και τα κόμματα που έχουν ασκήσει έως τώρα εξουσία. Γιατί …βολεύονται;
Πρώτον, διότι έτσι δεν χρειάζεται να απολογούνται για τα – περισσότερα ή λιγότερα, κατά τομέα, περίπτωση ή εποχή- φαινόμενα ελλιπούς οργάνωσης, αναποτελεσματικότητας, κακών ιεραρχήσεων αναγκών, ακόμη και ανεπάρκειας τεχνολογικού εξοπλισμού.
Γιατί να δίνουν εξηγήσεις για το πώς και με ποιο προσανατολισμό κινήθηκαν οι κυβερνήσεις τους; Τα ρίχνουν όλα στους υπαλλήλους οι οποίοι, ακόμη κι αν δεν αφορίζονται συλλήβδην ως τεμπέληδες, αργόμισθοι και διεφθαρμένοι, σίγουρα είναι «υπεράριθμοι». Έτσι τα κόμματα εξουσίας ξεμπερδεύουν με μία εύκολη αυτοκριτική, επειδή διόρισαν. Έφταιγε η … καλή τους η καρδιά, άντε και λίγη ψηφοθηρία. Ψεκάσαμε, σκουπίσαμε, τελειώσαμε…
Παντού «υπεράριθμοι»… Ακόμη κι εκεί (πχ ΕΑΒ) που όταν φεύγει κόσμος οι διοικήσεις κάνουν συμβάσεις λίγων μηνών σε συνταξιούχους, μπας και βγει δουλειά!…
Δεύτερον: Ζούμε στην εποχή της απόλυτης διαστροφής των εννοιών. Αφορίζεται ο «κρατισμός» για να καθαγιάζεται η κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα, της οποίας οι μεγαλύτεροι … αστέρες εκτός των άλλων έχουν κάνει τη φοροδιαφυγή αγαπημένο χόμπι.
Σηκώνονται όπλα εναντίον του πελατειακού κράτους και τα σκάγια πετυχαίνουν τα υπολείμματα του κοινωνικού κράτους. Με αυτά που ακούμε ως κριτική για το παρελθόν, σε λίγο θα πιστέψουμε ότι πριν από μερικά χρόνια είχαμε κοινωνική προστασία Γερμανίας του Μπραντ ή Σουηδίας του Πάλμε, διαθέτοντας εθνικό πλούτο … Ζιμπάμπουε. Κι όμως στην περίοδο 1998 -2007 που περικλείει την «ισχυρή Ελλάδα» των εξωφρενικά δαπανηρών Ολυμπιακών Αγώνων και του υψηλού ΑΕΠ, είχαμε για κοινωνική μέριμνα κατά κεφαλήν – και κατά μέσο όρο- 3.530 ευρώ, έναντι 6.252 της ευρωζώνης.
Σε λίγο θα θεωρείται … τεκμήριο «σπατάλης» ακόμη και η στοιχειώδης λειτουργία – εάν και όπου θα επιτυγχάνεται – σχολείων, νοσοκομείων, βρεφονηπιακών σταθμών, μέσων μαζικής μεταφοράς. Κάπου «πρέπει» να εκτονωθεί η οργή του κόσμου. Πάνω σε κάτι που θα συμβολίζει το πλήρως καταρρακωμένο δημόσιο, το ανήμπορο να διεκπεραιώσει κοινωφελείς λειτουργίες. Οι απασχολούμενοι στο Δημόσιο είναι η «λογικότερη» και «καλύτερη» λύση. Κάτι σαν «σωσίες» των … πιο πάνω.
Τρίτον: Το «κυνήγι μαγισσών» φιλοδοξεί να πουλήσει χαιρεκακία, αλλά και αυταπάτες. «Αν τσακίσουν τους δημόσιους, ίσως να μη χρειαστεί να πάρουν κι άλλα από εμάς, τους υπόλοιπους». Τις περικοπές στο Δημόσιο τις συνόδευαν ποταμοί κροκοδείλιων δακρύων για το πόσο αδικημένοι είναι οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα. Τελικά σε αυτά τα κροκοδείλια … ποτάμια πνίγηκε το βιοτικό επίπεδο όλων…
