Γράμμα στους μαθητές: Γιορτή 3 ιεραρχών*
Του Γιώργου Μάλφα**
Βασίλειος ο Μέγας, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Γρηγόριος ο Θεολόγος: τρεις φωτεινές προσωπικότητες ανταμώνουν στον κοινό τόπο της αγιότητας.
Γίνονται θέματα σχολικών εργασιών στο μάθημα των θρησκευτικών, αντικείμενο κηρυγμάτων απ’ τον άμβωνα, άλλοθι βολικής αργίας στις 30 του Γενάρη…
Συμπιέζεται η αγιότητα να χωρέσει σε βιβλία και ομιλίες, σε αργίες και επετείους και πάντα μας διαφεύγει.
Τους «Προστάτες της Παιδείας και των Γραμμάτων» τιμά ράθυμα και υποκριτικά η δημόσια εκπαίδευση, σε μια συγκυρία φέτος άκρως συγκρουσιακή. Η δωρεάν δημόσια παιδεία που ποτέ δεν ήταν δωρεάν και σε λίγο δεν θα ‘ναι δημόσια στο μάτι του κυκλώνα.
Ποιος, αλήθεια, γιορτάζει και γιατί σήμερα; Αξίζει να απαντηθεί αυτή η διερώτηση.
Ποιος, αλήθεια, γιορτάζει και γιατί σήμερα; Αξίζει να απαντηθεί αυτή η διερώτηση.
Αποτολμώ μια κρίση, αποδέχομαι την κριτική: Νομίζω πως χάσκει μετέωρη μπροστά στην απαξίωση του σχολείου η επίκληση της προστασίας των Τριών Ιεραρχών.
Ποιο όραμα παιδείας και ποια πρόταση ζωής εμπνέει το μαθητή, το δάσκαλο και το γονιό; Ποιο πρότυπο ανθρώπου διαπλάθουμε στην Ελλάδα σήμερα; Τι σχέση μπορεί να έχει η άσκηση στην αλήθεια της ζωής που μας υπέδειξαν με τη ζωή τους οι τιμώμενοι Ιεράρχες, με την καθημερινότητα του σχολείου που βιώνουμε;
Από την αγωγή στην παιδεία και την εκπαίδευση, από την εκπαίδευση στην εξειδίκευση και από κει στην απασχόληση. Φαύλος ο κύκλος, ανακυκλώνει αδιάκοπα τη ζωή σαν επιβίωση.
Αγαπημένη μου μαθήτρια, αγαπημένε μου μαθητή
Τούτα τα χρόνια της σχολικής σου διαδρομής συμμετέχεις σ’ έναν αγώνα ανελέητο. Σ’ έναν πρωταθλητισμό ακραίων επιδόσεων. Δυνατότερα, ψηλότερα, γρηγορότερα!
Ενοχλητικά μονότονα και απειλητικά επαναλαμβάνεται η συμβολή των γονιών, των συγγενών και των δασκάλων σου: «Τώρα κρίνεται το μέλλον σου, πρόσεξε!» Άδικο δεν είναι; Να κρίνεται το όλον της ζωής σε κάποιες εξετάσεις που θα δώσεις στα δεκαεπτά σου χρόνια;
Άδικο δεν είναι; Να κλειδώνεται το μέλλον με επαγγελματικές επιλογές της οικογένειας στα δεκατέσσερά σου χρόνια; Η δοκιμασία σου επώδυνη και οι απαιτήσεις δυσβάσταχτες. Συνθλίβεται η ψυχή και το κορμί σου, στα πιο ευαίσθητα, στα πιο όμορφα χρόνια, αυτά της εφηβείας. Ο πιο σκληρά εργαζόμενος είσαι, σύμφωνα με τις μετρήσεις. Ξεκινάς τη μέρα σου με ανιαρό επτάωρο στη σχολική αίθουσα, συνεχίζεις με ένα απαιτητικό απόγευμα στο φροντιστήριο, για να καταλήξεις εξουθενωμένος αργά το βράδυ στο σπίτι για το διάβασμα της επόμενης ημέρας.
Οι γονείς αυτά τα χρόνια στο πλευρό σου. Σε ρόλο σπόνσορα, να ποντάρουν πάνω σου όλα τα απωθημένα τους όνειρα. Ο μύθος της δωρεάν παιδείας άτρωτος στο χρόνο, στρεβλώνει τις έννοιες, υποκλέπτει κατάφωρα τη ζωή. Ας πληρώνει ο πατέρας και η μάνα απ’ το υστέρημα. Ή τώρα ή ποτέ…
Σφύζουν από ζωή τα φροντιστήρια. Άψογες τεχνικές επίλυσης ασκήσεων που προπονούν εργαλειακά τον υποψήφιο. Να περάσει τον πήχη, να πιάσει την επιθυμητή βάση μορίων, να επιτύχει… Η αγωγή στα αζήτητα, η σπουδή αποσπασματικά τεμαχισμένη και τοποθετημένη σε κουτάκια για τις ανάγκες των εξετάσεων.
Θυμάμαι τον περασμένο Οκτώβρη, που συμμετείχες στην κατάληψη του σχολείου μας ενώ το φροντιστήριο συνέχιζε απρόσκοπτα.Χωρίς ενοχές και ψευδαισθήσεις για τις χαμένες ώρες που με βόλεψαν ανέλπιστα, σε ρώτησα τότε γιατί δεν έκανες κατάληψη και στο φροντιστήριο.
-«Για σκέψου, πρωτότυπη ιδέα!»
– «Στο φροντιστήριο δάσκαλε πληρώνω!» μου απάντησες. Και όλη η αλήθεια των λόγων σου εξαντλούνταν αποστομωτικά και κυνικά μπροστά στο ταμείο την ώρα της καταβολής των διδάκτρων.
Σε βλέπω τα βράδια να γυρνάς αποκαμωμένος στους δρόμους με την τσάντα στον ώμο, να περιμένεις στη στάση του λεωφορείου, χαζεύοντας αφηρημένα στο κενό της προσμονής, και μετά να διασκεδάζεις την πλήξη σου – χαριτωμένα είν’ η αλήθεια – με περιπαικτικούς αστεϊσμούς και χειρονομίες σε βάρος ανυποψίαστων επιβατών.
Θα ανταμώσουμε το άλλο πρωί στο σχολείο. Θα μπω στην τάξη για μάθημα τις τελευταίες ώρες του προγράμματος, όταν θα έχουν προηγηθεί τα μαθήματα κατεύθυνσης. Θα ‘σαι κουρασμένος και δεν θα ‘χεις όρεξη για τίποτα. Τότε θα σε προκαλέσω αμήχανα σε θεολογική κουβέντα για τα μικρά και τα μεγάλα: για τον πλούτο και τη φτώχια, για την ειρήνη και τον πόλεμο, για τα διλήμματα της βιοηθικής, για τον έρωτα, τη σεξουαλικότητα και τον γάμο, για το νόημα της ζωής και του θανάτου. Αλλά εσύ θα είσαι ήδη αλλού… Κι εγώ θα πασχίζω απογοητευμένος να ανταποκριθώ στα ελάχιστα της παιδαγωγικής μου υποχρέωσης. Μου απομένει, ευτυχώς, να διαβάζω με κλεφτές ματιές ευαίσθητα στιχάκια γραμμένα πάνω στο θρανίο σου. Να χαίρομαι τούτη την έκπληξη και να απορώ! Από πού να ξεμύτισε, άραγε, τόση τρυφερότητα στο ζοφερό σκηνικό μιας τόσο άχαρης διαδικασίας; Να ‘σαι καλά!
Αγαπημένε μου μαθητή, αγαπημένη μου μαθήτρια
Συγχώραμε για τη στενάχωρη κριτική, για τον κοινότοπο προβληματισμό που μόλις προηγήθηκε. Τούτο το σχολείο που μας πονά και το πονάμε, το κρίνουμε με αυστηρότητα γιατί το αγαπάμε. Είμαστε σάρκα από τη σάρκα του. Προσπάθησα μόνο να σου πω, ότι οι Τρεις Ιεράρχες που σήμερα ψευδεπίγραφα τιμάμε δεν χωρούν στις τελετές μας. Οι βάσεις των μορίων, οι περιζήτητες σχολές, τα επαγγέλματα υψηλής απορρόφησης, οι πρώτοι των πρώτων στις Πανελλαδικές…, όλα αυτά βρίσκονται στον αντίποδα του κόσμου των Ιεραρχών μας. Εκτός ύλης δηλαδή. Ασφυκτιά το όραμα ζωής των Αγίων μας στις προσχηματικές αντιπαραθέσεις για το 3,5 % του ΑΕΠ για την παιδεία, στο οποίο η κοινωνία χρεώνει όλη την κακοδαιμονία του σχολείου της, τη στιγμή που το όραμά της για τη ζωή βρίσκεται στο 0%!
Δεν πιστεύουμε σε τίποτα και πουθενά. Απουσία νοήματος στην προσωπική και κοινωνική μας ζωή. Πασχίζουμε να καλύψουμε το κενό στις δομές και στο περιεχόμενο ενός σχολείου που προπαγανδίζει την ατομική επιβίωση του «εγώ ελπίζω να τη βολέψω!».Που ζυγιάζει την αξία των παιδιών μας με μέτρα και σταθμά που κονταίνουν το μεγαλείο του προσώπου τους.
Κραυγαλέο παράδειγμα «αποτυχίας» η πορεία ζωής των τριών Ιεραρχών!
Και εξηγούμαι… Ήταν και οι τρεις γόνοι ευκατάστατων κοινωνικά, οικονομικά και μορφωτικά οικογενειών. Κάτοχοι αξιοζήλευτης παιδείας και καλλιέργειας που εκπλήσσει ακόμη και σήμερα. Στις καλύτερες σχολές και δίπλα στους αρίστους των δασκάλων της εποχής τους σπουδάζουν τα πάντα: ρητορική, φιλοσοφία, θεολογία, αστρονομία, γεωμετρία, ιατρική. Και στο απόγειο αυτό εγκαταλείπουν τα πάντα πίσω τους: τιμητικά καθηγητικά καθήκοντα, προσοδοφόρα δικηγορία και ρητορική, περίφημα εκκλησιαστικά αξιώματα. Αρνούνται τον κόσμο του πλούτου, της δόξας και της εξουσίας. Αποσύρονται στην έρημο επιλέγοντας τη σκληρότατη άσκηση, μορφώνουν εκεί τον έσω άνθρωπο, δοκιμάζουν τις αντοχές της σχέσης τους με το Θεό, σπουδάζουν με αίμα και δάκρυα τη ζωή του Πνεύματος.
Και επιστρέφουν κατόπιν στον κόσμο αδειάζοντας την αγάπη τους. Μοιράζουν την περιουσία τους στη φτωχολογιά και γίνονται:
Ø Όχι δάσκαλοι, αλλά μαθητές, που μαθητεύουν με ταπείνωση στον πόνο και την ανέχεια, τη θλίψη και τη στέρηση, τον πειρασμό και τα πάθη των ανθρώπων
Ø Όχι δεσπότες, αλλά επίσκοποι και πατέρες, που διακονούν το μυστήριο του όλου ανθρώπου και οδηγούν με έργα θυσίας και καθαρή προσευχή το «λογικό ποίμνιο» που τους εμπιστεύθηκε η Χάρη του Θεού στην αγκαλιά Του.
Ακατανόητη η ζωή των Τριών Ιεραρχών για τις αξίες του πολιτισμού μας, μετεξεταστέα στη διαδικασία αξιολόγησης του εκπαιδευτικού μας συστήματος, που τους «σεμνύνεται» ως προστάτες του.
Μήπως δεν έχει και τόση σημασία τελικά; Πάντοτε έτσι δεν ήταν; Τα κριτήρια επιτυχίας του κόσμου, κριτήρια αποτυχίας για την αγιότητα και αντιστρόφως. Από τη μια, η αυτάρκεια της επιτυχίας που δεν ελπίζει σε τίποτε. Από την άλλη, η αποτυχία που έχει χάσει τα πάντα και ψάχνεται να δώσει κι άλλα. Το σχολείο μας, πάει καιρός τώρα, που έχει επιλέξει…
Χρόνια μας πολλά!
Γενάρης 2007
* Το αρχικό κείμενο είχε τίτλο: ΓΙΑ ΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ.
** Ο Γιώργος Μάλφας είναι καθηγητής θεολόγος σε σχολεία της περιοχής της Πάτρας. Δημοσιεύεται με δική του συναίνεση.
ΠΗΓΗ: Posted on Ιανουαρίου 30, 2009 by manitaritoubounou, http://manitaritoubounou.wordpress.com/2009/01/30/gramma-ma8ites-giorti-3ierarxwn-gmalf-1/
