στο φόντο του νέου «δημοσιονομικού συμβολαίου» της ΕΕ – Μέρος ΙΙ Tου Γιάννη Τόλιου*
2. ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΕΟΣ, PSI, ΝΕΑ ΔΑΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ, ΝΕΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ
Οι αποφάσεις της 9ης Δεκέμβρη ’11, με το νέο πλαίσιο λειτουργίας της ευρωζώνης, μαζί και τις γενικότερες κατευθύνσεις της «νέας οικονομικής διακυβέρνησης», ρίχνουν βαριά τη σκιά τους στην καθημαγμένη ελληνική οικονομία και κοινωνία, που για τρίτο χρόνο βιώνουν τις συνέπειες των νεοφιλελεύθερων συνταγών της τρόϊκας (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ) και του «Μνημονίου» που υπέγραψε η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό το Γ. Παπανδρέου. Παρά τις τεράστιες θυσίες του ελληνικού λαού, ιδιαίτερα των μισθωτών και συνταξιούχων, η οικονομία βρίσκεται σήμερα στα πρόθυρα της επίσημης χρεοκοπίας.
Οι αστικές δυνάμεις με πυρήνα την «τρικομματική» κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ και πρωθυπουργό τον εκλεκτό των τραπεζών Λ.Παπαδήμο, προχωρούν ψυχρά, μεθοδικά και αδίστακτα, στην υλοποίηση ενός συγκροτημένου σχεδίου δήμευσης του ελληνικού λαού, με «λεηλασία» μισθών-συντάξεων, κατεδάφιση κοινωνικών δικαιωμάτων, ξεπούλημα όλων των ΔΕΚΟ και λαφυραγώγησης της δημόσιας περιουσίας, για την εξασφάλιση των δανειστών-τοκογλύφων και των γενικότερων συμφερόντων του αστικού συστήματος κυριαρχίας στη χώρα. Προβάλλουν μάλιστα ως ιδεολόγημα τη «σωτηρία της πατρίδας», κινδυνολογώντας χυδαία,[3] ότι τάχα η παύση πληρωμών του χρέους και η αποδέσμευση από την ευρωζώνη, οδηγεί σε μια πρωτοφανή καταστροφή τη χώρα και το λαό, σε έναν….πραγματικό «αρμαγεδδών».! Χωρίς υπερβολή αναπαράγουν με σύγχρονους όρους το παλιό ιδεολόγημα «περί κομμουνιστικού κινδύνου» και του δόγματος «ανήκομεν στη Δύση». Είναι οι ίδιες πολιτικές δυνάμεις και πρόσωπα, που με τις επιλογές τους οδήγησαν την οικονομία και τον ελληνικό λαό στο σημερινό τραγικό αδιέξοδο και δεν διστάζουν μπρος σε τίποτα προκειμένου να προστατέψουν τα συμφέροντα των πιστωτών, μαζί και τα δικά τους στενά πολιτικο-οικονομικά συμφέροντα, χωρίς φυσικά να εξασφαλίζουν ούτε βιωσιμότητα του χρέους, ούτε δρόμους ανάπτυξης και προόδου της ελληνικής κοινωνίας και ένα στοιχειώδες καλύτερο μέλλον στη νέα γενιά.
Ειδικότερα όσον αφορά στη βιωσιμότητα του χρέους, ο χειρισμός των εκκρεμών ζητημάτων του PSI δείχνει συνέχιση της πολιτικής πλήρους υποταγής στις απαιτήσεις των πιστωτών-τοκογλύφων. Το υποτιθέμενο «κούρεμα» της ονομαστικής αξίας των ομολόγων (ύψους 206 δις €) κατά 50% (δηλαδή κατά 103 δις €) τα οποία κατέχουν μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί φορείς, είναι στην πραγματικότητα πολύ μικρότερο, αν λάβουμε υπ’ όψη ότι θα συνοδευτούν από γενναίες «αντιπαροχές». Πρώτον, 30 δις € για στήριξη της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, ενώ αντίθετα η ανακεφαλαιοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων (12 δις) παραπέμπεται στους …..συνταξιούχους και δεύτερον, παροχή 30 δις στις ξένες τράπεζες για αγορά μέρους των ομολόγων που κατέχουν στην ονομαστική τους τιμή. Στην ουσία το «κούρεμα» δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ανταλλαγή ομολόγων «σε τρέχουσες τιμές αγοράς», δηλαδή σε τιμές που ισχύουν στη δευτερογενή αγορά, όπου τα ελληνικά ομόλογα είναι ήδη υποτιμημένα κατά 50-60%. Ωστόσο τα σημαντικότερα «αντισταθμιστικά» οφέλη των πιστωτών από τις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση στα πλαίσια του PSI (στην ουσία οι διαπραγματεύσεις γίνονται μεταξύ «διεθνούς ένωσης τραπεζιτών-IIP» και ΕΕ-ΔΝΤ, με….παρατηρητή την ελληνική κυβέρνηση), είναι η ανταλλαγή παλαιών ομολόγων με νέα..!
Ποια είναι τα συγκεκριμένα «αντισταθμιστικά»; Πρώτον, δίνουν «κατιμά» και παίρνουν «μπον-φιλέ».! Δηλαδή, εξαργυρώνουν τα υποτιμημένα ομόλογα «junk» (σκουπίδια) με άλλα υψηλής εξασφάλισης (ΑΑΑ) αντίστοιχης με αυτήν των δανείων του ΔΝΤ και του EFSF. Δεύτερον, απαιτούν την υπαγωγή των νέων ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο αντί του ελληνικού (η κυβέρνηση έχει αποδεχθεί την απαίτηση χωρίς να το δηλώνει επίσημα), ώστε να διασφαλιστούν οι πιστωτές από μελλοντικό κίνδυνο «κουρέματος» με πρωτοβουλία της Ελλάδας (δηλ. σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο). Τρίτον, ζητούν για τα νέα ομόλογα επιτόκιο 6-8%, σε σύγκριση με 4,5% κατά μέσο όρο σήμερα, αυξάνοντας τις αποδόσεις. Σε αυτό ακριβώς υπάρχουν ακόμα διαφορές, διότι τα υψηλότερα επιτόκια αυξάνουν τις δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους (περίπου κατά 2,5-3 δις €) απομακρύνοντας το στόχο για χρέος 120% του ΑΕΠ το 2020. Είναι χαρακτηριστική η παρέμβαση του το ΔΝΤ, το οποίο θεωρεί ότι η παροχή υψηλών επιτοκίων ελαχιστοποιεί την πιθανότητα επίτευξης του στόχου 120%, επισημαίνοντας ότι για την εξασφάλιση βιωσιμότητας θα χρειαστεί ή μεγαλύτερο «κούρεμα» ομολόγων (70-75%) ή μεγαλύτερο δανεισμό από την ΕΕ, πέρα από τα 130 δις που έχουν συμφωνηθεί.[4] Τέταρτο, για την πραγματοποίηση της ανταλλαγής θα πρέπει να υπάρξει συμμετοχή εκείνων των χρηματοπιστωτικών φορέων που κατέχουν τουλάχιστον 90% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων, ώστε η ανταλλαγή να θεωρηθεί εθελοντική. Διαφορετικά αν γίνει υποχρεωτική, με βάση τη «ρήτρα συλλογικής ευθύνης» (collective action clause), πιθανόν να προκύψει «πιστωτικό συμβάν» και να ενεργοποιηθούν τα «συμβόλαια αντιστάθμισης κινδύνου» (CDS), ένα ζήτημα που αφορά τους ίδιους τους χρηματοπιστωτικούς φορείς που ασκούν κερδοσκοπία, με σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις μεταξύ τους. Σε κάθε περίπτωση η συμμετοχή του μεγαλύτερου μέρους των κατόχων ομολόγων στο «κούρεμα», έχει μεγάλες δυσκολίες και ενδεχομένως το PSI τελικά να μην προχωρήσει,[5] οπότε είτε η χώρα θα οδηγηθεί σε επίσημη χρεοκοπία και διαδικασία αναδιάρθρωσης χρέους, είτε αυξάνεται το ύψος του νέου δανείου προς την Ελλάδα από την «τρόϊκα», μεταβάλλοντας άρδην τα δεδομένα περί βιωσιμότητας του χρέους.
Τέλος δεν έχει αποσαφηνιστεί η «περίοδος χάριτος» και ο χρονικός ορίζοντας αποπληρωμής των νέων ομολόγων (αν δεν προσεχθεί η διασπορά λήξης, είναι ενδεχόμενο η χώρα να οδηγηθεί σε νέο «ραντεβού» με τη χρεοκοπία μετά 15-20 χρόνια). Επίσης δεν είναι ασαφές εάν θα επιβληθεί «κούρεμα» στα ομόλογα που κατέχουν μικροεπενδυτές, το ύψος των οποίων ανέρχεται σε 3,5 δις €.[6] Αντίθετα στα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ (62 δις €), μεγάλο μέρος των οποίων (1/3) τα αγόρασε υποτιμημένα στη δευτερογενή αγορά (!), δεν προβλέπεται να «κουρευτούν», ούτε το δάνειο της «τρόϊκας», καθώς και ορισμένα ακόμα ομόλογα και διακρατικά δάνεια, συνολικού ύψους 200 δις €. Εάν όμως δεν υπάρξει γενικό «κούρεμα» του συνολικού χρέους πάνω από 80% (αρχές 2012 προσέγγιζε 400 δις €), δεν υπάρχει ουσιαστική δυνατότητα «ανάσας» στην ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Κατά συνέπεια το σενάριο ότι με την εφαρμογή του PSI, εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους είναι ανεδαφικό, γεγονός που αναγνωρίζουν και οι εκπρόσωποι της ευρωζώνης και του ΔΝΤ. Ακόμα κι αν όλα γίνουν σύμφωνα με τους «σχεδιασμούς» (εφαρμογή PSI, υπογραφή νέας δανειακής σύμβασης, εφαρμογή νέου Μνημονίου, επίτευξη όλων των προβλέψεων), το χρέος σε ποσοστό του ΑΕΠ θα μειωθεί το 2020 στο 120% όσο ήταν και το 2009 (!!), ενώ το 2030 θα κατέβει σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ στο 95% του ΑΕΠ.! Δηλαδή στο ορατό μέλλον, ο ελληνικός λαός, θα βρίσκεται σε καταπιεστικό καθεστώς εξουθενωτικής λιτότητας, ουσιαστικής εξάλειψης λαϊκής κυριαρχίας, συρρίκνωσης της εθνικής ανεξαρτησίας και μετατροπής της χώρας σε άθλιο «προτεκτοράτο».! Ήδη στις αρχές του νέου χρόνου ο πρωθυπουργός Λ. Παπαδήμος, σε σύσκεψη με τους λεγόμενους «κοινωνικούς εταίρους», ζήτησε κατόπιν υπόδειξης της τρόϊκας, την παραπέρα μείωση του εργατικού κόστους (περικοπές κατώτατου μισθού, 13ου και 14ου μισθού, τριετιών, κά), επισείοντας και πάλι τον κίνδυνο της «άτακτης χρεοκοπίας».[7]
Όσον αφορά τους όρους της νέας δανειακής σύμβασης 130 δις €, δεν είναι ακόμα γνωστοί (ύψος επιτοκίων, διάρκεια εξόφλησης, περίοδο χάριτος κά), ούτε οι γενικότερες δεσμεύσεις (αναλυτικά μέτρα, χρονικός ορίζοντας νέου Μνημονίου) κά. Ωστόσο είναι γνωστές οι «συντεταγμένες» που θα κινηθούν.[8] Η δήμευση του ελληνικού λαού χάριν των πιστωτών σε οικονομικό επίπεδο σημαίνει επιβολή αλλεπάλληλων μέτρων λιτότητας ύψους 50 δις ως το 2015, εκποίηση «κοψοχρονιά» [9] δημόσιας περιουσίας ύψους 50 δις, υποθήκευση εσόδων ύψους 15 δις από το πρόγραμμα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας «Ήλιος», διάλυση εργασιακών σχέσεων, δημιουργία «ειδικών οικονομικών ζωνών» (δηλ. «παράδεισους» κερδοφορίας των πολυεθνικών) και ανυπολόγιστες «παράπλευρες απώλειες», με εκρηκτική αύξηση της ανεργίας (ιδιαίτερα στη νέα γενιά), άπλωμα της φτώχειας και φαινομένων κατάθλιψης, αυτοκτονιών, παρακμής, κοινωνικής περιθωριοποίησης, κά. Κατά συνέπεια η άρνηση πληρωμής του χρέους με βάση το διεθνές δίκαιο («κατάσταση ανάγκης» και «απεχθές χρέος»)[10] και διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους, αποτελεί τη μόνη καθαρή, βιώσιμη και ρεαλιστική επιλογή για επιβίωση της χώρας. Αυτή η επιλογή έπρεπε να είχε γίνει το 2010, πριν από το δάνειο της «τρόϊκας» και υπογραφή του «Μνημονίου», όταν τα κρατικά ομόλογα διέπονταν από το ελληνικό δίκαιο.[11] Ωστόσο και σήμερα υπάρχει ακόμα περιθώριο, δεδομένου ότι μικρό μόνο μέρος ομολόγων (περίπου 10%), εκτός από το δάνειο της τρόϊκας, διέπεται από το αγγλικό δίκαιο. Αν υπογραφεί το PSI με όρους πιστωτών, τότε θα είναι δυσκολότερη η μονομερής διαγραφή του χρέους. Οι ευθύνες της «τρικομματικής» κυβέρνησης Παπαδήμου είναι τεράστιες, που αποδέχτηκε την υπαγωγή των νέων ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο. Το δημόσιο χρέος υπό τις συνθήκες που διαμορφώνονται και τις εκτιμήσεις που υπάρχουν,[12] δεν θεωρείται βιώσιμο και στοιχειώδης πρόνοια επιβάλλει να μη χαθεί το μοναδικό ίσως μέσο «αυτοπροστασίας» του λαού και της χώρας.
Ωστόσο δεν διαφαίνεται να υπάρχει τέτοιο αίσθημα ευθύνης από τη νέα κυβέρνηση. Αντίθετα επίσημη αποστολή της έχει την υπογραφή του PSI, της νέας δανειακής σύμβαση, του νέου Μνημονίου και μετά εκλογές, για να είναι να κάνει τη «λευκή περιστερά» η νέα κυβέρνηση. Προκαλεί ιδιαίτερη κατάπληξη η δήλωση του πρωθυπουργού Λ.Παπαδήμου, μετά το πέρας της συνόδου κορυφής, την 9ην Δεκέμβρη ’11, όταν σε ερώτημα δημοσιογράφων, πως κρίνει τη συμφωνία, δήλωσε ότι «η Ελλάδα δεν έχει πρόβλημα να εφαρμόσει τις αποφάσεις της συνόδου».![13] Όπως όμως αναφέραμε, το νέο «δημοσιονομικό συμβόλαιο» προβλέπει ότι χώρες με χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ, δεσμεύονται σε μείωση κατά 5% (1/20) ετησίως, (αρχής γενομένης για Ελλάδα το 2017), διαφορετικά θα υπάρξουν κυρώσεις. Αντίστοιχες δεσμεύσεις ισχύουν και για το «διαρθρωτικό έλλειμμα», τους «δείκτες ανισορροπίας», κά. Το εύλογο ερώτημα είναι κατά πόσο η Ελλάδα με χρέος πολλαπλάσιο του ορίου 60%, θα μπορέσει να τηρήσει αυτές τις δεσμεύσεις και κατά πόσο ο ελληνικός λαός θα αποδεχθεί τέτοια «απεχθή» βάρη, κυρώσεις, πρόστιμα, εξευτελισμούς, κά, προς χάριν των πιστωτών και του ευρώ; Δεν χωράει αμφιβολία ότι σε αυτή τη νέα «βόμβα νετρονίου» που σκοτώνει λαούς και αφήνει άθικτα τα συμφέροντα του χρηματιστικού κεφαλαίου, η μόνη απάντηση θα είναι ένα νέο μεγάλο ΟΧΙ.!
* Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτωρος οικονομικών επιστημών.
[3] Σε πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ. Παπούλιας δήλωσε ότι «το μέτωπο εναντίον της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη πρέπει να είναι αραγές». (Εξπρές, 3.1.12), ενώ ο διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος Γ.Προβόπουλος σε συνέντευξη του στην «Καθημερινή» (1.1.12), δήλωσε ότι «η τυχόν επιστροφή στη δραχμή θα ισοδυναμούσε τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια με αληθινή κόλαση». Με τη σειρά του ο πρόεδρος της «Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών», Β. Ράπανος τόνισε την ανάγκη «παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη με θυσίες», ζητώντας τη στήριξη της κυβέρνησης Παπαδήμου. (Ναυτεμπορική, 3.1.12) Τέλος διάφοροι διανοούμενοι-απολογητές του κατεστημένου (χαρακτηριστική περίπτωση ο Γ. Βούλγαρης σε άρθρο του στα «Νέα, 1.1.12»), κρούει τον κώδωνα κινδύνου τονίζοντας ότι «η Ελλάδα πρέπει να μείνει όρθια και να εξασφαλίσει την παραμονή της στο ευρώ, αντικρούοντας τη νέα «μαγική λύση» της δραχμής που προτείνουν η λαϊκή Δεξιά, η συντηρητική Αριστερά, τα μεγάλα κανάλια και μερικές τράπεζες». Υπερασπίζεται μάλιστα το Μνημόνιο δηλώνοντας ότι «ήταν η πιο συμφέρουσα από τις λύσεις που τότε είχαμε ώστε να εξασφαλίσουμε την πιο ομαλή αναγκαστική προσγείωση».! Τα σχόλια περιττεύουν.!!
[4] Σύμφωνα με δημοσιεύματα το ΔΝΤ και οι Ευρωπαίοι εταίροι και πρώτα απ’ όλα η Γερμανία, θεωρούν ότι δεν επαρκεί η μείωση του χρέους κατά 50% ή κατά 103 δις ευρώ και εξετάζονται τρόποι για ακόμα μεγαλύτερη μείωση του, κατά 70-75% ή κατά 140-150 δις ευρώ. (Ναυτεμπορική, 3.1.12)
[5] Οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων που λήγουν το 2012 (ύψους 36 δις €), είναι λογικό να μη θέλουν ανταλλαγή ομολόγων με αποπληρωμή σε 20 ή 30 χρόνια. Επίσης από τα 120 δις ομόλογα που βρίσκονται στα χέρια θεσμικών επενδυτών, ένα μέρος βρίσκεται στα χέρια επιθετικών «hedge funds», τα αποκαλούμενα «γύπες» (vulture funds) που είναι πιθανό να μη συμμετάσχουν προσδοκώντας μέσα από δικαστικές διαδικασίες την καταβολή του συνολικού ποσού. Επίσης όσοι έχουν αγοράσει CDS ποντάροντας στη χρεοκοπία του ελληνικού κράτους, προφανώς δεν θέλουν εθελοντική συμμετοχή. Όλα αυτά περιορίζουν τη διαθέσιμη «κρίσιμη μάζα» ομολόγων των προς «κούρεμα» και η διαφορά πρέπει να καλυφθεί από τους επίσημους πιστωτές (ΔΝΤ και ΕΕ), ένα ενδεχόμενο πολύ «χλωμό» σε συνθήκες εντεινόμενης κρίσης ….οπότε καταλήγουμε και πάλι στην επίσημη χρεοκοπία και μεγαλύτερο υποχρεωτικό κούρεμα των ομολόγων που κατέχουν ιδιώτες και ενδεχομένως η ΕΚΤ.
[6] Ενώ αρχικά είχαν δοθεί διαβεβαιώσεις για την εξαίρεση από το «κούρεμα» των μικροεπενδυτών, τελικά δεν είναι βέβαιο ότι θα εξαιρεθούν. Αν τελικά στη συμφωνία υπάρξει «ρήτρα συλλογικής ευθύνης» (collective action clause) τότε το κούρεμα θα είναι υποχρεωτικό σε όλους, ενώ αν δεν μπει, ίσως γίνει εξαίρεση τους. (Ελευθεροτυπία, 22.12.11)
[7] Κατά τη σύσκεψη με τους «κοινωνικούς εταίρους» (ΣΕΒ, ΓΣΕΕ, ΕΣΕΕ, ΓΣΕΒΕ), ο Λ. Παπαδήμος στις 4.1.12, με δραματικό τόνο επισήμανε «ή μειώνεται το μέσο κόστος εργασίας (σσ. κατώτατος μισθός, 13ος και 14ος μισθός, κατάργηση τριετιών, μείωση εργοδοτικών εισφορών, κά), ή η τρόϊκα μας αρνείται τη νέα χρηματοδότηση με άμεσο κίνδυνο την άτακτη χρεοκοπία». Οι εκπρόσωποι της τρόϊκας προτρέπουν την κυβέρνηση αν δεν υπάρξει συμφωνία την εφαρμογή «πράξης νομοθετικού περιεχομένου» (ανάλογη της διετίας 1985-87, επί Σημίτη). Σε ερώτηση συνδικαλιστών αν η κυβέρνηση πρόκειται να προχωρήσει σε νομοθετική παρέμβαση ο Λ. Παπαδήμος είπε: «δεν μπορώ να σας απαντήσω».! (Εξπρές, 5.1.12)
[8] Σύμφωνα με δημοσιεύματα τα μέτρα που έχουν δρομολογηθεί προβλέπουν, νέες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις (ιδιαίτερα σε επικουρικές), περικοπές σε δαπάνες παιδείας, υγείας, πρόνοιας, επέκταση της «εργασιακής εφεδρείας» (απολύσεις) σε όλους τους τομείς της δημόσιας διοίκησης, περικοπή αμυντικών δαπανών κυρίως σε ότι αφορά δαπάνες προσωπικού, περικοπές δημοσίων επενδύσεων, απελευθέρωση όλων των «κλειστών» επαγγελμάτων, κά. (Ναυτεμπορική, 5.12.11)
[9] Τέσσερα αεροπλάνα Airbus Α340-300 της ΟΑ, πουλήθηκαν σε εταιρία ενοικίασης αεροσκαφών «Apollo Aviation Group» του Μαϊάμι, αντί ποσού 40,4 εκατ. δολ. ή 31 εκατ. € (στην ουσία σε τιμή «σκραπ»). Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2010 είχε τεθεί ως κατώτατη τιμή πώλησης 100 εκατ. € και η αμερικάνικη εταιρία Cirrus είχε προσφέρει 95 εκατ., αλλά τελικά αποσύρθηκε και ο διαγωνισμός κηρύχθηκε άγονος στις αρχές του 2011. Αν τα αεροσκάφη είχαν πωληθεί όταν ακόμα πετούσαν, η τιμή τους θα μπορούσε να φθάσει ακόμα και 170 εκατ. δολ., εκτιμούν τεχνικοί της ΟΑ. (Τα Νέα, 3.1.12)
[10] Δύο είναι οι βασικές πηγές διεθνούς δικαίου που μπορεί να στηριχθεί η άρνηση πληρωμής του χρέους. Η «κατάσταση ανάγκης» (state of necessity) της Διεθνούς Νομικής Επιτροπής του ΟΗΕ και η έννοια του «απεχθούς χρέους» (odious debt). Την πρώτη εφάρμοσε η Αργεντινή και τη δεύτερη ο Ισημερινός που διέγραψαν γύρω στο 70% του χρέους. (Για μεγαλύτερη ανάλυση, βλέπε. Γ. Τόλιος, «Κρίση, «απεχθές χρέος» και αθέτηση πληρωμών. Το ελληνικό…..δίλημμα», Αθήνα 2011, εκδόσεις «Τόπος», σελ. 79-92)
[11] Σε μελέτη ερευνητών (Μίτου Γκουλάτι, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ντιούκ (Duke) και Λεό Μπουχάϊτ, ειδικού στο χρηματοοικονομικό δίκαιο της εταιρίας Cleary Gottlieb Steen & Hamilton LLP, που η ελληνική κυβέρνηση προσέλαβε ως σύμβουλο για το PSI), τονίζεται ότι η Ελλάδα μπορούσε με νομοθετικές ρυθμίσεις της Βουλής, να διαγράψει μονομερώς και νόμιμα μέρος ή όλο το χρέος, να μειώσει τα επιτόκια, να αυξήσει την περίοδο αποπληρωμής, να διαγράψει ολοσχερώς το κεφάλαιο, κά ή να απειλήσει τέτοιες ρυθμίσεις, προκειμένου να διαπραγματευθεί τη συναινετική διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους. (Πιο αναλυτικά βλέπε, www.iskra.gr, 4.1.12)
[12] Η αμφισβήτηση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους εκπέμπεται με διάφορους τρόπους από διάφορους μελετητές και εκπροσώπους φορέων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
[13] «Free Sunday”, 11.12.11
ΠΗΓΗ: http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=6167:tolios-psi&catid=58:oikonomiki-politiki&Itemid=182
