Ταφόπλακα η 26η Οκτωβρίου 2011

 

Του Δημήτρη Καζάκη*

 

Για μια ακόμη φορά οι κρατούντες της ευρωζώνης μας έσωσαν με νέα συμφωνία. Διάσωση νούμερο 4 ή κάτι τέτοιο. Έχουμε χάσει πλέον τον αριθμό. Μόνο τα θύματα των διασώσεων μπορούμε να μετράμε. Κι αυτά ανέρχονται πλέον σε εκατομμύρια. Μια κι ένας ολόκληρος λαός έχει τεθεί υπό κατάσταση γενικευμένης πτώχευσης, πρωτοφανούς για τα μεταπολεμικά δεδομένα της χώρας, επειδή το επιβάλλει το συμφέρον της ευρωζώνης.

Έτσι είναι, άμα είναι να επιλέξεις ανάμεσα σ’ ένα εγκεφαλικό κατασκεύασμα – όπως είναι το ευρώ και η ευρωζώνη – και σ’ έναν ολόκληρο λαό, τι το πιο λογικό; Διαλέγεις το εγκεφαλικό κατασκεύασμα μόνο και μόνο γιατί συμφέρει τις αγορές, τις τράπεζες και τους ισχυρούς της ευρωζώνης. Αυτό το τερατούργημα αποκαλείται σήμερα «Ευρώπη» και «ευρωπαϊκή πορεία» της χώρας.

Το βασικό είναι να καταλάβουμε ότι για μια ακόμη φορά σωθήκαμε από τους φίλους και εταίρους μας. Ή τουλάχιστον έτσι θέλουν να πιστέψουμε όλοι αυτοί που μέχρι χθες μας έλεγαν άλλα. Πρώτα όμως θα πρέπει να διευκρινίσουμε τι περιλαμβάνει η περίφημη συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου. Ελάχιστα πράγματα. Να η ουσία, όπως διατυπώθηκε στη Δήλωση της Συνόδου Κορυφής (26.10):

Ευχολόγιο «διάσωσης»

«Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα (PSI) έχει ζωτικό ρόλο στην εδραίωση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Συνεπώς χαιρετίζουμε την τρέχουσα συζήτηση μεταξύ της Ελλάδας και των ιδιωτών επενδυτών της για την εξεύρεση λύσης για εμβάθυνση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα. Από κοινού με ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την ελληνική οικονομία, η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα αναμένεται να διασφαλίσει την απομείωση της σχέσης του ελληνικού χρέους προς το ΑΕΠ με στόχο να φθάσει το 120% έως το 2020. Προς τον σκοπό αυτό, καλούμε την Ελλάδα, τους ιδιώτες επενδυτές και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να διαμορφώσουν εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων με ονομαστική μείωση του 50% επί του θεωρητικού ελληνικού χρέους που κατέχουν ιδιώτες επενδυτές. Τα κράτη – μέλη της ευρωζώνης θα συνεισφέρουν στη δέσμη PSI ποσό ύψους έως 30 δισ. ευρώ. Στη βάση αυτή, ο επίσημος τομέας είναι έτοιμος να παράσχει πρόσθετη χρηματοδότηση του προγράμματος ύψους έως 100 δισ. ευρώ μέχρι το 2014, συμπεριλαμβανομένης της απαιτούμενης ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών. Το νέο πρόγραμμα θα πρέπει να συμφωνηθεί έως το τέλος του 2011 και η ανταλλαγή ομολόγων να εφαρμοστεί στις αρχές του 2012. Καλούμε το ΔΝΤ να συνεχίσει να συνεισφέρει στη χρηματοδότηση του νέου ελληνικού προγράμματος».

Τι προκύπτει από αυτήν τη δήλωση:

1. Εκφράζεται η ευχή ότι οι διαπραγματεύσεις με τους ιδιώτες επενδυτές για το δημόσιο χρέος θα οδηγήσει σε «απομείωση της σχέσης του ελληνικού χρέους προς το ΑΕΠ με στόχο να φθάσει το 120% έως το 2020». Πώς θα γίνει αυτό και με ποιους όρους, μένει αδιευκρίνιστο και επαφίεται στις διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους ιδιώτες επενδυτές – δανειστές.

2. Προκειμένου η ευχή της ευρωζώνης να ευοδωθεί, η ευρωκρατούντες καλούν «την Ελλάδα, τους ιδιώτες επενδυτές και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να διαμορφώσουν εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων με ονομαστική μείωση του 50% επί του θεωρητικού ελληνικού χρέους που κατέχουν ιδιώτες επενδυτές». Πόσο θα είναι αυτό το «κούρεμα» η δήλωση δεν αναφέρει, αλλά η κυβέρνηση επίσημα και τα παπαγαλάκια της ευρωζώνης αναφέρουν γύρω στα 100 δισ. ευρώ.

3. Για να γίνει η εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων (PSI, όπως αρέσκεται να την αναφέρει ο κ. Βενιζέλος εις άψογην βλαχοδημαρχικήν προφορά), «τα κράτη – μέλη της ευρωζώνης θα συνεισφέρουν στη δέσμη PSI ποσό ύψους έως 30 δισ. ευρώ». Πού θα πάνε αυτά τα 30 δισ. ευρώ; Μα στους ιδιώτες επενδυτές που θα δεχτούν το «κούρεμα» ως χρηματοοικονομική εγγύηση, όπως ξεκαθάρισε η επίσημη ανακοίνωση του IIF του κ. Νταλάρα στις 27.10. Με άλλα λόγια, θα καταβληθούν σε ζεστό ρευστό προκειμένου να γίνει η εθελοντική ανταλλαγή.

4. Προκειμένου η Ελλάδα να συνεχίσει την πληρωμή τοκοχρεολυσίων για τα επόμενα χρόνια, αλλά και για να καλύψει τις εσωτερικές δανειακές της ανάγκες, οι ευρωκρατούντες αποφάσισαν επίσης ότι «ο επίσημος τομέας είναι έτοιμος να παράσχει πρόσθετη χρηματοδότηση του προγράμματος ύψους έως 100 δισ. ευρώ μέχρι το 2014, συμπεριλαμβανομένης της απαιτούμενης ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών».

5.  «Το νέο πρόγραμμα θα πρέπει να συμφωνηθεί έως το τέλος του 2011 και η ανταλλαγή ομολόγων να εφαρμοστεί στις αρχές του 2012».

Καλπάζει το χρέος

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ας τα πιάσουμε ένα – ένα:

Πρώτον: Μιλάνε για «κούρεμα» 50% του ελληνικού δημόσιου χρέους στα χέρια των ιδιωτών επενδυτών που θα αποφέρει, υποτίθεται, 100 δισ. ευρώ απομείωση. Για 100 δισ. ευρώ, επαναλαμβάνουμε, μιλάνε τα παπαγαλάκια και όχι η δήλωση. Αντίθετα, οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ (1.11) ανεβάζουν την απομείωση μόλις στα 65-70 δισ. ευρώ. Κανείς δεν μας λέει πώς θα προκύψει αυτή η απομείωση και από πού συγκεκριμένα. Ούτε καν το IIF του κ. Νταλάρα δεν μας λέει, όπως έκανε την 21η Ιουλίου, με ποιον τρόπο θα γίνει η εθελοντική ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων. Το μόνο που λέει και διατυμπανίζει είναι ένα μεγάλο «ευχαριστώ» που του υποσχέθηκαν 30 δισ. ευρώ χρηματοοικονομικές εγγυήσεις. Με άλλα λόγια, το όλο «κούρεμα» είναι στον αέρα.

Δεύτερον: Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι όλα θα πάνε σύμφωνα με αυτά που δηλώνουν παπαγαλάκια και κομισάριοι της ευρωζώνης, τότε δεν πρέπει να μας εξηγήσει κάποιος πώς είναι δυνατόν να μιλά κανείς για απομείωση χρέους όταν σου «κουρεύουν», υποτίθεται, τα 100 δισ. ευρώ, αλλά σε φορτώνουν με άλλα 100 + 30 δισ. ευρώ νέα δάνεια; Είναι αυτό απομείωση ή πρόκειται για αύξηση του ελληνικού χρέους κατά 30 δισ. ευρώ τουλάχιστον; Και λέμε τουλάχιστον γιατί η προσωρινή ωφέλεια από το «κούρεμα» μπορεί να είναι και χαμηλότερη των 70 δισ. ευρώ, όπως π.χ. εκτιμά το ΔΝΤ. Τότε μιλάμε για αύξηση του συνολικού δημόσιου χρέους της Ελλάδας κατά 60 δισ. ευρώ.

Τρίτον: Ήδη η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή ζητά από την Ελλάδα (31.10) να ανακεφαλαιώσει τις εγχώριες τράπεζες με τουλάχιστον 30 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, από τα 100 που πρόκειται να δοθούν ως νέο δάνειο από την ευρωζώνη μας μένουν περί τα 70 δισ. ευρώ για να καλύψουμε δανειακές ανάγκες και πληρωμές τοκοχρεολυσίων έως το 2014. Σε τι ποσό ανέρχονται αυτές οι χρηματοδοτικές ανάγκες την περίοδο 2012-2014; Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, πρέπει να πληρωθούν 130,4 δισ. ευρώ σε χρεολύσια (Δελτίο Δημόσιου Χρέους, Ιούνιος 2011) και τουλάχιστον 62 δισ. ευρώ σε τόκους ομολόγων και εντόκων γραμματίων. Σύνολο τοκοχρεολυσίων 192,4 δισ. ευρώ. Αν υποθέσουμε ότι η πραγματική απομείωση του ελληνικού δημόσιου χρέους είναι της τάξης του 28% της ονομαστικής του αξίας έως το 2014, αν πάρουμε στα σοβαρά τα περί 100 δισ. ευρώ του «κουρέματος», τότε η συνολική επιβάρυνση του δημόσιου χρέους την περίοδο 2012-2014 διαμορφώνεται στα 138,5 δισ. ευρώ. Πού θα βρεθούν αυτά με δεδομένο ότι το νέο δάνειο θα ανέρχεται σε 70 (100 – 30 της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών); Και χωρίς να υπολογίζουμε τις πρωτογενείς δανειακές ανάγκες του ελληνικού κράτους. Με άλλα λόγια, ακόμη κι αν όλα πάνε καλά, όπως τα σχεδιάζει η ευρωζώνη, τότε το δημόσιο χρέος θα καλπάζει με ρυθμούς ανεξέλεγκτους τα επόμενα χρόνια.

Διακρατικό χρέος

Τότε τι πετυχαίνει η εν λόγω συμφωνία; Πολύ απλά να αλλάξει τη νομική βάση για τα 240 δισ. ευρώ του ελληνικού δημόσιου χρέους. Να μετατραπεί δηλαδή από χρέος σε ομόλογα εκδοθέντα με βάση τους κανόνες του εθνικού δικαίου, σε χρέος διακρατικό, είτε με ομόλογα που θα έχουν πια εκδοθεί από έναν υπερεθνικό μηχανισμό (πιθανότατα το EFSF), σύμφωνα με το αγγλικό δίκαιο ή άλλο ξένο δίκαιο ευκαιρίας που εξασφαλίζει τους δανειστές έναντι του οφειλέτη. Αυτή είναι η όλη ιστορία.

Όσο για το 120% του ΑΕΠ το 2020 θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα ακόμη ανέκδοτο σαν όλες τις άλλες προβλέψεις που έχουν κάνει οι τροϊκανοί και καμιά τους μέχρι σήμερα δεν έχει επαληθευθεί.

Μπορεί να λένε ότι φταίει η Ελλάδα, οι ανεπρόκοποι Έλληνες και το θερμό κλίμα μας, αλλά, όπως και να το κάνει κανείς, όσο κι αν προσπαθείς να κάνεις έναν γάιδαρο να πετάξει πηδώντας από την κορυφή ενός βράχου, αυτό που εν τέλει είναι απολύτως σίγουρο ότι αυτός θα σκάσει κάτω και θα τα τινάξει. Όπως και να γίνει, όσο κι αν ξυλοφορτώσεις τον γάιδαρο ή όσες βρισιές κι αν τον στολίσεις. Βέβαια, η όλη τέχνη είναι να μην κάνεις τον γάιδαρο να σε τρελάνει στις κλοτσιές, όπως ετοιμάζεται να κάνει ο ελληνικός λαός. Σ’ αυτό έχουν αμέριστη βοήθεια από ολόκληρο τον συρφετό του σύγχρονου λεβαντινοραγιαδισμού.

Δέσμευση εσόδων

Επίσης συμφωνήθηκαν και τα εξής:

Πρώτον: «Η Ελλάδα δεσμεύει μελλοντικές ταμειακές ροές από το πρόγραμμα “Ήλιος” ή άλλα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις πέραν των ήδη περιλαμβανομένων στο πρόγραμμα προσαρμογής για την περαιτέρω μείωση του χρέους της Ελληνικής Δημοκρατίας έως 15 δισ. ευρώ με σκοπό την αποκατάσταση της δανειοδοτικής ικανότητας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF)». Με άλλα λόγια, τα έσοδα από την πολυδιαφημισμένη επένδυση του προγράμματος «Ήλιος» δεν πρόκειται να πάνε για την ανάπτυξη της χώρας, αλλά για την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF). Πρέπει να γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα πρέπει να δεσμεύσει τα 15 δισ. ευρώ για το EFSF μόνο στον βαθμό που οι συνολικές εγγυήσεις προς το Ταμείο θα μείνουν στα 440 δισ. ευρώ. Αν αυτές οι εγγυήσεις ανέλθουν στα 779 δισ. ευρώ, όπως έχει αποφασιστεί, οι υποχρεώσεις της Ελλάδας προς το EFSF ανέρχονται στο ύψος των 22 δισ. ευρώ.

Δεύτερον: «Θα πρέπει να ενισχυθούν οι μηχανισμοί για την παρακολούθηση της εφαρμογής του ελληνικού προγράμματος, όπως ζήτησε η ελληνική κυβέρνηση. Η ιδιοποίηση του προγράμματος είναι ελληνική και η εφαρμογή του ευθύνη των ελληνικών αρχών. Στο πλαίσιο του νέου προγράμματος, η Επιτροπή, σε συνεργασία με τους υπόλοιπους εταίρους της στην τρόικα, θα συγκροτήσει για τη διάρκεια του προγράμματος επιτόπου εποπτική ικανότητα, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής εθνικών εμπειρογνωμόνων, σε στενή και συνεχή συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση και την τρόικα για την παροχή συμβουλών και συνδρομής, ώστε να διασφαλιστεί η έγκαιρη και πλήρης εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Θα συνδράμει την τρόικα στην αξιολόγηση της συμμόρφωσης των μέτρων που θα λάβει η ελληνική κυβέρνηση στο πλαίσιο των δεσμεύσεων του προγράμματος. Αυτός ο νέος ρόλος θα καθοριστεί στο μνημόνιο συμφωνίας». 

Κατάλυση εθνικής κυριαρχίας

Με αυτόν τον τρόπο αποφασίστηκε η εγκατάσταση μόνιμης Ύπατης Αρμοστείας στη χώρα. Το τέχνασμα είναι ότι το ζήτησε η κυβέρνηση. Κι επομένως υποτίθεται ότι δεν αποτελεί ολοκληρωτική κατάλυση της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας. Αυτά βέβαια ισχύουν μόνο για ιδιώτες με την αρχαιοελληνική έννοια της λέξης. Πολύ απλά, με τη νέα συμφωνία και το νέο μνημόνιο ο κ. Χορστ Ράινχενμπαχ και οι εκατοντάδες επιτελείς του (ο γερμανικός Τύπος τους ανεβάζει σε πάνω από 300 επιτρόπους) θα εγκατασταθούν επίσημα ως γκαουλάιτερ της Ελλάδας. Στόχος τους είναι να τιμωρήσουν τους Έλληνες για τα λάθη και τα μοιραία αμαρτήματά τους που τους οδήγησαν στον δρόμο της απωλείας. Αν δεν με πιστεύετε, δείτε πώς τοποθέτησε το ζήτημα η κ. Μέρκελ ανήμερα της Συνόδου Κορυφής: «Θα υπάρξει ένα ενισχυμένο καθεστώς παρακολούθησης σε σχέση με την εκπλήρωση των ελληνικών υποχρεώσεων. Αυτό θα είναι δεσμευμένο με ένα μνημόνιο κατανόησης. Θα υπάρχει μόνιμη παρουσία εκεί. Θα είναι δυνατή η παρακολούθηση των μέτρων που έλαβε η Ελλάδα. Νομίζω ότι αυτό είναι καλύτερο από ό,τι όταν κάθε τρεις μήνες μια “τρόικα” ταξιδεύει πήγαινε – έλα, ένα μόνιμο σύστημα εποπτείας». Και μετά βγήκε η δήλωση ότι δήθεν η ελληνική κυβέρνηση το ζήτησε.

Το γεγονός ότι αυτά τα μέτρα παίρνονται μόνο και μόνο για να κάνουν την Ελλάδα παράδειγμα προς αποφυγή, το ομολόγησε και ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Γερμανικός κυνισμός

Σε συνέντευξή του στο «Der Spiegel» (31.10) σε ερώτηση του δημοσιογράφου για το αν η απόφαση της Συνόδου για «κούρεμα» του ελληνικού χρέους εξωθήσει και την Πορτογαλία με την Ιρλανδία να ζητήσουν το ίδιο, ο κ. Σόιμπλε απάντησε με αφοπλιστική ειλικρίνεια: «Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονται από την Πορτογαλία και την Ιρλανδία, έχουν ομόφωνα τονίσει για άλλη μια φορά ότι η Ελλάδα είναι μια μοναδική, εξαιρετική περίπτωση, που απαιτεί ειδική λύση. Σε αντάλλαγμα για τη συνεχή και πιο μακροπρόθεσμη βοήθεια από τα μέλη της ζώνης του ευρώ, η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει σκληρά μέτρα και να δεχθεί πολύ στενότερη παρακολούθηση. Θα μπορούσα επίσης να πω ότι θα εγκαταλείψει προσωρινά μέρος της κυριαρχίας της. Δεν πιστεύω ότι οποιαδήποτε χώρα θα ήταν πρόθυμη να υποβληθεί σε τόσο αυστηρά μέτρα, εκτός και αν οδηγείται από τις χειρότερες των περιστάσεων».

Πώς θα βγούμε από την πτώχευση;

Καταλαβαίνετε τι λέει; Η συμφωνία προβλέπει την τιμωρία της Ελλάδας και των Ελλήνων με τόσο επαχθή τρόπο, ώστε να μην τολμήσει κανένα άλλο κράτος να ζητήσει τέτοιου είδους βοήθεια. Μας μετατρέπουν σε αποικία για να μας κάνουν εξιλαστήριο θύμα της δικής τους κρίσης, της κρίσης του ευρώ και των δικών τους τραπεζών. Φυσικά, δεν πρόκειται να βγουν χαμένοι γιατί θα αναλάβουν να ξεπουλήσουν ότι υπάρχει και δεν υπάρχει σ’ αυτόν τον τόπο επ’ ωφελεία τους. Γι’ αυτό καταλύουν την εθνική κυριαρχία της χώρας. Και υπάρχουν τύποι σ’ αυτήν τη χώρα που, όταν μιλάμε για εσχάτη προδοσία των κυβερνώντων και για πρωτοφανή δοσιλογισμό, μας λένε ότι είμαστε ακραίοι και προσβλητικοί προς τους θεσμούς.

Η αλήθεια είναι ότι ποτέ άλλοτε η χώρα δεν έχει βρεθεί σε τέτοια θέση. Ήδη η Fitch έχει προαναγγείλει τα εξής: «Το 50% ονομαστικό κούρεμα σχετικά με την προτεινόμενη ανταλλαγή ομολόγων θα μπορούσε να θεωρηθεί από τον οργανισμό ως συμβάν πτώχευσης ακόμη και σύμφωνα με τα δικά της κριτήρια Εξαιρετικής Ανταλλαγής Χρέους» ανέφερε η δήλωση της Fitch στις 28.10. Τι σημαίνει αυτό; Ότι αμέσως μόλις επιχειρηθεί η εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων (αρχές του 2012) η Ελλάδα θα υποβαθμιστεί σε κατάσταση επίσημης πτώχευσης (Default). Το ερώτημα προς τα παλληκάρια της ευρωζώνης και τους κυβερνώντες είναι πολύ απλό: Γνωρίζετε καμιά χώρα που στις τελευταίες δυο δεκαετίες να υποβαθμίστηκε σε κατάσταση Default και να ξαναβγήκε ποτέ ξανά στις αγορές με άριστη πιστοληπτική ικανότητα (σειρά Α); Δεν υπάρχει ούτε μία.

Αυτό θα πει διάσωση

Αυτό σημαίνει ότι ακόμη κι αν όλα πάνε καλά, όπως υποτίθεται ότι τα υπολογίζουν στην ευρωζώνη, και η Ελλάδα ξαναβγεί κάποτε στις αγορές, είναι σίγουρο ότι θα δανείζεται με επιτόκια ληστρικά, διότι ποτέ καμιά χώρα με D στο παρελθόν της δεν μπόρεσε να αποκτήσει άριστη πιστοληπτική βαθμολογία. Πόσο νομίζετε ότι θα πάρει πριν η Ελλάδα ξαναχρεοκοπήσει; Ιδίως αν συνεχίζει να έχει το ευρώ, που από μόνο του ισοδυναμεί με περισσότερο χρέος. Κι όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση ότι όλα θα πάνε όπως τα λένε. Δηλαδή ύστερα από ένα απίστευτο ξεπούλημα της χώρας, ύστερα από μια δρακόντεια λιτότητα επιπέδου πολέμου και κατοχής υπό καθεστώς γκαουλάιτερ, ύστερα από την ιδιωτικοποίηση των πάντων συμπεριλαμβανομένης και της δημόσιας διοίκησης, της εκποίησης ολόκληρου του εθνικού πλούτου και αφού επιτευχθεί ένα πετυχημένο PSI όπως το ονειρεύονται οι πιο αδαείς και ανόητοι ευρωλάγνοι, τότε θα βρεθούμε μετά το 2014 να βλέπουμε το δημόσιο χρέος να τρέχει με ξέφρενους ρυθμούς. Τουλάχιστον όσοι από εμάς δεν θα βλέπουμε τα ραδίκια ανάποδα. Αυτό σημαίνει «διάσωση» με όλη τη σημασία της λέξης.

 

* Ο Δημήτρης Καζάκης είναι οικονομολόγος – αναλυτής

 

ΠΗΓΗ: (ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ “Π” ΣΤΙΣ 07-11-11), http://www.topontiki.gr/article/24679