"Η Ελλάδα μετά την κρίση;" (εκτενές σχόλιο για το ομώνυμο βιβλίο του κ.Α.)
Του φιλαλήθη/philalethe00
Από ό,τι μαθαίνουμε, χθες παρουσιάστηκε το βιβλίο του αγαπητού μας κου Αλογοσκούφη και πρώην Υπ. Εθν. Οικονομίας και Οικονομικών και τέως -αλιευθέντος υπό του κου Μάνου ως Υπ. Οικ.- καθηγητού στο L.S.E..
Όπως εύκολα μπορεί να διακριβωθή, π.χ. από εδώ, ο κος καθηγητής μας παραμένει δυστυχώς σε ενα φαντασιακό κόσμο όπου, για να προοδεύση η οικονομία, πρέπει να συνεχίσουμε τις "μεταρρυθμίσεις", να "αναζωογονήσουμε τον γύρο της Ντόχα" , του ελεύθερου εμπορίου, να φύγουμε τον κίνδυνο του προστατευτισμού κτο.
Δύστηνος τύχη, ότι όλα αυτά έρχονται άνευ της ελάχιστης επιφύλαξης – τουλάχιστον … όσες διατυπώθηκαν επίσημα από το ΠΑΣΟΚ του '81 για το ΝΑΤΟ… Ο Γύρος της Ντόχα, για όσους γνωρίζουν, – και κάποιοι τα διδαχθήκαμε και στο πανεπιστήμιο- είναι στο πνεύμα ακριβώς άλλων παλαιότερων γύρων (Ουρουγουάης κτο) και σκοπεί στην απάλειψη κάθε περιοριστικού χαρακτήρα μέτρων, τέτοια είναι, ιδιαίτερα σήμερα, οι εθνικές επιδοτήσεις που οι ΗΠΑ, π.χ., αρνούνται να απαλείψουν, οι δασμοί(tariffs) και ένα ευρύ φάσμα ακόμη τέτοιων μέτρων. Έτσι, η θεωρία λέει, ότι αυτά θα αποβούν επ'ωφελεία όλων των χωρών.
Ο Joseph Stiglitz υπήρξε και υπάρχει για πολλά έτη σύμβουλος προέδρων και ηγετών των ΗΠΑ και εκτός, του Bill Clinton (βλ. και σταδιακή μείωση ανεργίας από το 1993 έως το 2001 εν ΗΠΑ), του πατρός Miguel D'Escoto του FSLN κ.α. πολλών. Επίσης, επί πολλά έτη ήταν στην Παγκόσμια τράπεζα εκ των "leading economists" και συνέτασσε μελέτες για μία πληθώρα θεμάτων, με έμφασι και στα θέματα των χωρών του τρίτου κόσμου. Ο Στίγκλιτζ, λοιπόν, έγραψε μία σειρά δύο βιβλίων, "Globalization and its discontents" (=Παγκοσμιοποίηση και αυτοί που δυσαρεστεί) και "Making globalization work: The next steps to global justice"(μη-μεταφρασμένο μέχρι τούδε), προκειμένου να προωθήση τουλάχιστον μία βαθιά μεταρρύθμιση των παγκόσμιων αυτών θεσμών, καθώς έβλεπε, ότι όλες αυτές οι δεσμεύσεις που επέβαλαν οι …εξωθεσμικοί θεσμοί αυτοί, αποτύγχαναν σχεδόν συνολικά, παρήγαγαν ασφυξία στις πιο φτωχές χώρες, όσες τουλάχιστον δεν γλύτωσαν απο την μέγγενη, όπως η Αργεντινή που "ξεφορτώθηκε το ΔΝΤ", βάσει της σχετικής επίσημης έκφρασης, τη βοηθεία της κυβέρνησης Τσάβεζ.
Και για να μην μακρηγορούμε για πράγματα μικρής, ίσως, βαρύτητας και όχι άμεσης σχέσης με το θέμα μας, ας οργανώσουμε τις παρατηρήσεις μας σχολιάζοντας, στην ανάρτησί μας τούτη, μία συγκεκριμένη τοποθέτησι του υπουργούντος κου Υπουργού μας, που άνευ ετέρου, αφού διατυπώθηκε σε ομιλία μόλις προ τινών ημερών, πρέπει να εκφράζη και το πνεύμα των γραφομένων του.
"Σχετικά παρατήρησε ότι η βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους θα εξαρτηθεί από δύο βασικούς παράγοντες:
– Ο πρώτος παράγων είναι η έκταση στην οποία μπορεί να παραμείνει συμβατό με επαρκή κίνητρα για να υποβοηθηθεί η περαιτέρω αύξηση της απασχόλησης και η μείωση της ανεργίας. Αυτό είναι βασικό, εν όψει του διεθνούς ανταγωνισμού από άλλες αναπτυγμένες οικονομίες καθώς και από αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες.
– Ο δεύτερος βασικός παράγων είναι η έκταση στην οποία τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης μπορούν να γίνουν βιώσιμα, εν όψει της γήρανσης του πληθυσμού."
1) Συνοπτικά: το κοινωνικό κράτος είναι απαραίτητη προϋπόθεση, ώστε να μπορή μία κρατική οικονομία να ανταγωνιστή τις άλλες. Είναι χαρακτηριστικό, ότι και οι πιο, ακόμη, ακραιφνείς, όπως οι "ιησουίτες της επιχειρηματικής πίστης", ήτοι οι του Harvard Business School κατά τον καθηγητή του Harvard Galbraith(1976), και συγκεκριμένα ο γνωστός καθηγητής του Michael Porter, που εισήγαγε εν πολλοίς τον όρο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και έννοιες όπως ανταγωνιστικότητα κτλ., θεωρούν, ότι επιτέλους έγινε καταπληπτό ευρύτερα τι; Ότι το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και πιο ειδικά το "ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των εθνών" ασφαλώς ΔΕΝ είναι μόνο οι τιμές των προϊόντων (άρα τα χαμηλά κόστη, άρα – και – οι χαμηλοί μισθοί). Υπάρχουν πάρα πολλά άλλα: Ο Philip Kotler, κορυφαίος θεωρητικός του marketing, έχει γράψη και αυτός βιβλίο, "Marketing of nations", όπου υποστηρίζει, ότι μπορούμε και είναι καλό να χρησιμοποιούμε τεχνικές μάρκετινγκ και για την "εθνική βιομηχανία". Οι τεχνικές μάρκετινγκ περιλαμβάνουν βέβαια ανάλυση SWOT (βλέπε και marketing plan-τμήματά του), όπου κρίνουμε τις δυνάμεις-αδυναμίες-ευκαιρίες-απειλές, και ως ανταγωνιστικά πλεονέκτηματα λειτουργούν πολλά και διαφορετικά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, είτε είναι αντικειμενικά, ποιότητας, π.χ., είτε υποκειμενικά-ψυχολογικά(υψηλή ηθική ακεραιότητα, υψηλή κοινωνική ευθύνη, brand loyalty κτλ.).
Συγκεκριμένα, οι υποδομές είναι πάντοτε όχι μόνο ένα κίνητρο, αλλά ένα απαραίτητο κίνητρο. Ας σκεφτούμε απλώς μία χώρα χωρίς δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο, χωρίς λιμένες, οδικό δίκτυο, ή όπου όλα αυτά είναι υπερτιμολογημένα ή αφημένα στην αβεβαιότητα και αναρχία της σχετικής αγοράς. Οι επενδύσεις απωθούνται, είναι πρόδηλο. Και, πάντως, η θεωρία των (επιχειρηματικών) κινήτρων δεν επιτάσσει, ότι πρέπει να μειώνουμε τους μισθούς – ως κόστη που δεν είναι -, ότι πρέπει να καταστήσουμε χαμηλά τα δικαίωματα της εργατικής τάξης, κτλ. Η συγγραφέας, πρώην καθηγήτρια και Πρύτανις Μ. Δελιβάνη έλεγε χαρακτηριστικά, ότι έτσι συγχέουμε την Οριακή Ρόπη προς Αποταμίευση(MPS), που είναι αυτό που συμβαίνει, με την Οριακή Ροπή προς Επένδυση (Marginal Propensity to Invest-MPI) και ότι η MPI(άρα οι επενδύσεις, άρα η απασχόληση) αυξαίνει, όταν μειώνονται τα κέρδη, κατά παληό οικονομικό κανόνα. Το πρόβλημα είναι, λοιπόν, συμπερασματικά, όταν η (κάποια) πολιτική θεωρία κηρύχνεται δέουσα πολιτική για την κοινωνία.
Θα ήταν πιο έντιμο να πη κάποιος, ότι προωθεί τα συμφέροντα(και όχι τα δίκαια) μίας τάξης που συμπαθεί ή έχει επιλέξη να εκπροσωπή ή όπου απευθύνεται ως πολιτικός ή ως συγγραφέας. Η δικαιοσύνη, η δεοντολογία είναι άλλες έννοιες, 'οντολογικές' και δεν πρέπει να συγχέωνται με τις εν λόγω μικροπρέπειες.
2) Αυτή η σκέψη μοιάζει υπερβολικά με κάτι που έλεγε ένας άλλος φορέας της "επιχειρηματικής πίστης", ο ευπαίδευτος Peter Drucker, και εκ των ουκ άνευ θεωρούμενος για τους ασχολούμενους με την οργάνωση και διοίκηση/διοικητική. Ο ίδιος, λοιπόν, που έχει γράψη ένα βιβλίο για την entrepreneurial society, ισχυριζόταν, ότι, εάν δεν προχωρήσουμε σε αυτήν την κοινωνία, που θα αυξήση θεαματικά την τεχνική και άρα την ατομική παραγωγικότητα, λόγω της γήρανσης κτλ., θα υπακούσουμε γενικώς σε εκείνο τον άτυπο ιστορικό κανόνα, ότι κάθε 100 χρόνια περνάμε από την προστασία της κοινωνίας από το σύστημα στην τέλεια επιχειρηματική ελευθερία που απευθύνεται βασικά στην απληστία και αθλιότητα των μεγαλοαστικών στρωμάτων της κοινωνίας(1776-1876:"ελευθερία", 1876-1976:"ασφάλεια" κοινωνική,1976:άνοδος νεοφιλελευθερισμού κτλ.) . Και εκείνος επίσης βλέπει το ασφαλιστικό ως χωλαίνον από αυτό το πρόβλημα, πρόβλημα που ο Rifkin εντοπίζει συνολικά ως ευρωενωσιακό και που προσβλέπει στην …μετανάστευσι, για να λυθή, αν και αυτή, λέει, λειτουργεί εξισωτικά προς τα κάτω για τις εργατικές τάξεις.
Αυτά τα λέμε, για να πούμε, ότι δεν είναι μία πρωτοφανής "σκέψη του αέρα", αλλά έχει ένα προηγούμενο και άρα ένα ιδεολογικό βάθρο ορισμένο (pro-business πολιτικές). Είναι σαφές, όμως, ότι οι οικονομίες των χωρών λειτουργούν ακριβώς ώστε να παρέχουν λύσεις στις πραγματικές (και όχι τεχνητές) ανάγκες των ανθρώπων. Τα ασφαλιστικά συστήματα ανταποκρίνονται ακριβώς σε αυτήν την δεοντολογία σε στοιχειώδες επίπεδο. Είναι δε σαφές, ότι εκτός της δια της βελτίωσης της τεχνικής, αύξησης της παραγωγικότητας, μπορούν άπειρα άλλα να γίνουν, προκειμένου να λυθούν τα ζητήματα αυτά. Το ασφαλιστικό πρόβλημα και οι τρόποι της απώλειας των χρημάτων των ασφαλιστικών ταμείων μας λένε πολλά για αυτά. Χρειάζεται να πούμε καν, ότι οι διοικήσεις των ασφ. ταμείων είναι αναξιόπιστες, ως μη-αιρετές; Χρειάζεται να πούμε, ότι πρέπει να απαγορευτή το "τζογάρισμα" των χρημάτων των ασφαλιστικών ταμείων σε βραχύβιες επενδύσεις στο/-α χρηματιστήριο/-α; Είναι προφανή και "τετριμμένα" όλα αυτά. Χρειάζεται, γενικότερα, να γίνη λόγος για την "διασπάθιση του δημοσίου χρήματος" και την κατασπατάληση σε περιοχές ανούσιες όλως; Το βέβαιον είναι, ότι πρέπει να λυθούν όλα αυτά από ανθρώπους ικανούς, δημόκλητους όντως και όχι δια ρουσφετολογημάτων ενδεών, πριν αποφασισθούν τέτοιους είδους ηθικά εγκλήματα, έστω με ένα μικρό άμεσο χρηματικό αντίκρισμα, όπως και το πρόσφατο της εκχώρησης κυριαρχίας του σώματος του "λαού" στην ΕΥΑΘ.
Και εδώ κανείς οφείλει να θυμηθή την εύλογη διαπίστωσι του Stiglitz, ότι στην πραγματικότητα ο ίδιος και ο Friedman (νεοφιλελεύθεροι γενικώς), διαφωνούν, διότι βλέπουν την πραγματικότητα μέσα από διαφορετικές αφετηριακές αρχές. Παραδείγματος χάριν, ο ένας μέσα από την παραπληνητικά ονομασθείσα "οικονομική ελευθερία", ενώ κάποιος άλλος μέσα από την αυτονόητη και δίκαιη πρόσβασι στα "αγαθά του Θεού" για όλους τους ανθρώπους και πολύ περισσότερο τους εργαζομένους και όχι … επενδύοντες και ιδιοκτήτες, μετόχους κτο με αυτά ή μέσα από το απλό "ουμανιστικό" πρόταγμα για ισότητα, δικαιοσύνη, κτλ.
Αυτές οι παρατηρήσεις είναι ειπωμένες ξανά σίγουρα κατά το γενικό πνεύμα. Βεβαίως, μπορούν να στηριχθούν – και το έχουμε και προσωπικά ξαναπράξη-, με πληθώρα στοιχείων, παραδειγμάτων χωρών κτλ. Όμως, η αλήθεια πρέπει να ακούγεται μέσα εις και από τον ορυμαγδό της προπαγάνδας αδιαλλείπτως και θεμελιούμενη οσημέραι και ισχυρότερα. Δεν υπάρχουν πολλές επιλογές. Ας ελπίσουμε, ότι θα έχουμε και εμείς την ευκαιρία να το πράξουμε κάποτε, στο εγγύς ή όχι τόσο μέλλον, αυτό και με έντυπη έκδοσι, ώστε να μιλήση στο σχετικό κοινό κατά το δυνατό η αντιπαραβολή της τεκμηρίωσης, θεωρητικής, ηθικής, εμπειρικής. Οψόμεθα, λοιπόν… (Βεβαίως, υπάρχει ήδη μία θαυμάσια "βιβλιογραφία" και συγγραμματογραφία.)
