ΔΕΗ και Όσιος Νικάνωρ
Του Απόστολου Παπαδημητρίου
Μόλις πριν από λίγες ημέρες μου δόθηκε η ευκαιρία για μια ακόμη φορά να μεταβώ να προσκυνήσω τον τάφο του οσίου Νικάνορα και να ανεβώ στη σκήτη του, το ασκηταριό του λαού μας. Στη διαδρομή διακρίνεται επιβλητικό το φράγμα του Ιλαρίωνα. Η παράλειψη της λέξης “άγιος” σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής, κάτι που δεν είχε συμβεί προηγουμένως στον ατμοηλεκτρικό σταθμό του “Αγίου Δημήτριου”, δεν είναι αρκετή, ώστε να ατονήσει με την πάροδο του χρόνου η μνήμη του ότι οι πρόγονοί μας είχαν φροντίσει να ανεγείρουν πλήθος θρησκευτικά μνημεία σ’ όλη την έκταση της χώρας και να τιμήσουν τους αγίους δίνοντας τα ονόματά τους και σε οικισμούς.
Αισθάνθηκα ικανοποίηση που, επί τέλους, η αρχαιολογική υπηρεσία αποκατέστησε το καθολικό της μονής, που είχε καταστραφεί από τον σεισμό, μετά από επίπονη και επιμελημένη εργασία. Βέβαια έχουν απομείνει κάποια τραύματα, όμως το καθολικό διεσώθη. Κατηφορίζοντας στη συνέχεια το μονοπάτι προς τη σκήτη απολάμβανα το όμορφο τοπίο με τις δασωμένες απόκρημνες όχθες και τον Αλιάκμονα να κυλά στο βάθος με λίγο νερό σε σχέση με εκείνο της άνοιξης του “ενδόξου” παρελθόντος του. Σκέφτηκ
α πως απόμειναν πλέον μήνες που τα νερά θα πάψουν να κυλούν σ’ αυτό το ύψος, καθώς θα έχει σχηματιστεί η τεχνητή λίμνη, η οποία θα τροφοδοτεί τον υδροηλεκτρικό σταθμό του (αγίου) Ιλαρίωνα. Καθώς ανέβαινα το ξύλινο κλιμακοστάσιο προς τη σκήτη αναρωτήθηκα, αν το επισκεπτόμουν για τελευταία φορά. Το ότι αναμένεται να κατακλυστεί από τα νερά της τεχνητής λίμνης είναι γνωστό από εικοσαετίας. Αρκετοί φορείς είχαν αποτανθεί στη ΔΕΗ ζητώντας να ληφθεί μέριμνα για την προστασία ενός από τα ελάχιστα βυζαντινά μνημεία της περιοχής και εκείνη είχε απαντήσει καθησυχαστικά.
Κύλισαν τα χρόνια και το έργο του (αγίου) Ιλαρίωνα δοκιμάστηκε από την κατηφορική πορεία της ΔΕΗ κατ’ επιταγήν των ρυθμιστών της παγκόσμιας οικονομίας. Ας θυμηθούμε την ευρωπαϊκή οδηγία (1992) τη σχετική με την “απελευθέρωση” της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, την οδηγία η οποία υπέσκαψε το μέλλον της ΔΕΗ, της μεγαλύτερης δημόσιας επιχείρησης της χώρας, η οποία παρά τις όποιες αδυναμίες, λόγω της απομύζησης της από το κομματικό κράτος, προσέφερε πλείστα όσα στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που από τότε άρχισαν να πιστεύουν την άθλια προπαγάνδα, ότι δηλαδή, όταν ιδιωτικοποιηθεί η ΔΕΗ, ο Έλληνας θα επιβαρύνεται λιγότερο για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας! Γι’ αυτό μικρές υπήρξαν οι αντιδράσεις, εντός και εκτός ΔΕΗ, κατά την πρώτη κίνηση της τότε κυβέρνησης προς μετοχοποίηση. Αδιαφανείς υπήρξαν οι διαδικασίες αποτίμησης των περιουσιακών στοιχείων της Επιχείρησης και άγνωστο σε ποιά χέρια έχουν καταλήξει πλέον οι μετοχές των μικροεπενδυτών, κυρίως εκ του προσωπικού της, οι οποίοι έσπευδαν να απαλλαγούν από αυτές, καθώς έβλεπαν την τιμή τους διαρκώς πτωτική στα πλαίσια ενός παιχνιδιού, τους όρους του οποίου ρυθμίζουν οι οικονομικά ισχυροί, ώστε να χάνουν οι αδύναμοι και συνάμα αφελείς, που στη ματαιοδοξία τους καμαρώνουν για τις γνώσεις τους επί της οικονομίας!
Τώρα πλέον η χώρα μας άγεται και φέρεται από τους δανειστές της. Η ΔΕΗ χωρίς το σφρίγος του παρελθόντος, χωρίς προγράμματα και προοπτική, αντιμετωπίζεται από την κυβέρνηση ως κομμάτι κρέας που θα κατεύναζε για λίγο τους άγριους λύκους που ουρλιάζουν απειλητικά εναντίον της. Γι’ αυτό σκέπτεται να προβεί στην πώληση και άλλης δεσμίδας, πακέτου επί το ελληνικότερο, μετοχών της.
Το εσωτερικό της σκήτης το βρήκα σε άθλια κατάσταση. Ουδεμία παρέμβαση όλα αυτά τα χρόνια προς στοιχειώδη βελτίωσή της εικόνας που θυμίζει σταύλο. Ουδεμία όμως ανακοίνωση σχετική με την εκπόνηση της μελέτης προστασίας της σκήτης από τα νερά της υπό σχηματισμό τεχνητής λίμνης. Τέτοια ώρα, τέτοια λόγια, θα απαντούσαν πολλοί. Ο κόσμος χάνεται, η προστασία της σκήτης μας “μάρανε”! Εδώ τίθενται ερωτήματα όπως αν θα μπορούν σε λίγους μήνες να πληρώνουν συντάξεις τα ασφαλιστικά ταμεία ή αν θα καλύπτουν, έστω και μερικώς, τις δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των ασφαλισμένων. Η ανεργία καλπάζει προς δυσθεώρητα ύψη και οι μικρές επιχειρήσεις απόκαμαν να αντιστέκονται στην λαίλαπα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Και τί θα γίνει, αν αυτό το “αχούρι” κατακλυστεί από τα νερά. Άλλωστε οι νέοι μας ιστορικοί έδειξαν περίτρανα με την απροκατάλυπτη έρευνα τη θεμελιωμένη σε αυστηρά επιστημονικές μεθόδους ότι η Εκκλησία δεν πρόσφερε και πολλά πράγματα κατά την τουρκοκρατία! Και ποιός ήταν ο Νικάνορας που τον έκαναν άγιο; Βέβαια η φήμη του έφθασε στην Κοζάνη και ρίζωσε. Ακόμη και εφημερίδες έγραψαν (1918) ότι η μεταφορά των λειψάνων του στάθηκε αφορμή να πάψει το θανατικό που έφερε η ισπανική γρίπη. Ποιός όμως μας λέει ότι η επιδημία δεν είχε πλέον παρέλθει; Κι αν δαπανήθηκαν στο παρελθόν σεβαστά ποσά για την ανέγερση του μεγαλοπρεπούς ναού προς τιμήν του, συμφωνούν ακόμη οι κάτοικοι να δαπανώνται ποσά, που θα μπορούσαν να διατεθούν για την κάλυψη πολύ πιό σοβαρών αναγκών;
Τα επιχειρήματα αυτού του τύπου συνιστούν άλλου είδους προπαγάνδας, που σκοπό έχει να πλήξει την Εκκλησία, όπως η άλλη να πλήξει το κύρος του Κράτους, το οποίο προβάλλει ως ανίκανο και επικίνδυνο για τον λαό επιχειρηματία! Το αν τα αποδέχονται λίγοι ή πολλοί, δεν το γνωρίζω. Καθώς κατηφόριζα προς την σκήτη στάθηκα στον ημικατεστραμένο ναό των Ταξιαρχών, κτίσμα του 18ου αιώνα. Πολλές από τις αγιογραφίες έχουν φθορά όχι λόγω του σεισμού, αλλά λόγω της χάραξής τους προς εγγραφή ονομάτων “προσκυνητών”! Την ίδια αθλιότητα αντίκρυσα και στις τοιχογραφίες της σκήτης. Αναρωτήθηκα: Γιατί αυτοί οι θλιβεροί Νεοέλληνες υποβλήθηκαν στον κόπο να έλθουν ώς εδώ; Ασφαλώς προσκύνημα δεν υπήρξε η επίσκεψή τους, καθώς η ανευλάβειά τους παρέμεινε πλέον στην ιστορία. Μάλιστα κάποιοι φρόντισαν να αναγράψουν τα επώνυμά τους και τους τόπους καταγωγής, ώστε οι ιστορικοί του μέλλοντος να μην έχουν αμφιβολίες!
Η ανευλάβεια είναι ενδημούσα κρίση στη νεοελληνική κοινωνία. Αυτή μας οδήγησε εδώ που φθάσαμε. Το ότι χαράξαμε κάποιες αγιογραφίες, όπως έκαναν και οι Τούρκοι κατακτητές μας, δεν είναι το χειρότερο που διαπράξαμε. Η ανευλάβεια μας όδήγησε στη ραθυμία και στη σπατάλη. Αυτές στην αυλή των κομμάτων προς κατάληψη θέσης αναξίως και αναξιοπρεπώς. Και όταν την καταλάβαμε επαναπαυθήκαμε και γίναμε κεχαγιάδες στην πλάτη του λαού. Φάγαμε ό,τι μπορούσαμε να φάμε από τα του Κράτους. Βέβαια αδυνατώντας να συνειδητοποιήσουμε τί έχουν φάει οι κατά καιρούς ισχυροί προστάτες μας, αποδεχόμαστε σκύβοντας το κεφάλι, ως νέοι ραγιάδες, τη ρήση “όλοι μαζί τα φάγαμε”! Αν διατηρούσαμε την ευλάβεια των προγόνων μας θα είχαμε εκπληρώσει το τάμα του Έθνους, θα είχαμε δηλαδή ανεγείρει τον ναό του Σωτήρος Χριστού. Θα είχαμε προοδεύσει και οικονομικά διατηρώντας την πατροπαράδοτη ολιγάρκειά μας, την οποία καλλιεργεί το ασκητικό ορθόδοξο φρόνημα. Θα μας περίσσευαν και χρήματα για να σώσουμε τη σκήτη και άλλα μνημεία. Τώρα υφιστάμεθα τις συνέπειες της αφροσύνης μας να εμπιστευθούμε τους εγκόσμιους άρχοντες και να καταφρονήσουμε Εκείνον που ήρθε να μας ελευθερώσει από τη δουλεία των παθών. Και αναζητούμε ανακούφιση στην αυθυποβολή ότι “μπόρα είναι και θα περάσει”! Δεν θέλουμε να έρθουμε αντιμέτωποι με τη σκληρή πραγματικότητα της εκποίησης του Κράτους και, μέσω αυτού, και των πολιτών του.
Ήταν, θυμούμαι, μέσα της δεκαετίας του 1990. Συνάδελφός μου με πόνο ψυχής είχε γνωστοποιήσει σε γέροντα του Αγίου Όρους ότι πρόκειται να κατακλυστεί η σκήτη του οσίου Νικάνορα από τα νερά τεχνητής λίμνης. Εκείνος τον καθησύχασε λέγοντάς του: Μην ανησυχείς, το έργο αυτό δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ! Ο συνάδελφος επιστρέφοντας από το προσκύνημα μου γνωστοποίησε τη ρήση του γέροντα. Δεν γέλασα, για να μην τον προσβάλω. Βρήκα πολύ προκλητική για τον ορθολογισμό μου την “προφητεία” του γέροντα. Μάλιστα τον επιτίμησα μέσα μου, γιατί θα συνέβαλλε στο μέλλον στο να ψυχρανθεί ο συνάδελφος, όταν θα κατέρρεε η “προφητεία” του. Τα χρόνια πέρασαν και είναι καιρός να δούμε το τέλος της ιστορίας αυτής. Μπορεί να εισβάλουν ορμητικά κάποια μέρα τα νερά στο ναΰδριο των Ταξιαρχών και μετά από ημέρες στη σκήτη. Μήπως μ’ αυτόν τον τρόπο προστατέψει ο Θεός τα μνημεία, που έστησε η βαθειά θρησκευτικότητα των προγόνων μας, από πρόσθετες βεβηλώσεις; Μήπως όμως ο γέροντας ήταν πράγματι ανυπόφορα διορατικός για τον ορθολογισμό μου; Το 2012 πλησιάζει. Ασφαλώς η ΔΕΗ θα εκποιηθεί παρά τις όψιμες κορόνες κάποιων εκ των συμβαλόντων στο κατάντημά της. Όμως θα δώσει ο Θεός να ξανακάνουμε κράτος. Πρέπει όμως πρώτα να ταπεινωθούμε για την αλαζονεία μας.
“ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ”, 02-05-2011
