Έντεκα εξειδικευμένες οπτικές στη «νέα» δομή του «Λυκείου»
Του Παναγιώτη Μπούρδαλα*
Μετά την εξαγγελία (μόνο) της δομής του «Νέου» Λυκείου και μελετώντας και συζητώντας μπορούμε με τα μάτια ανοικτά να σημειώσουμε ενδεικτικά:
α) Η νέα δομή αποτελεί μια ήττα της πολιτικής της ηγεσίας του ΥΠΔΜΘ: Δεν κατάφερε να διαλύσει πλήρως την δομή του Λυκείου όχι ενοποιώντας το με το Γυμνάσιο, αλλά μηδενιστικά αποδομώντας το. Έτσι η λογική των πάρα πολλών επιλεγόμενων μαθημάτων ναυάγησε. Οδηγήθηκε σε ένα περίεργο δομικό συγκερασμό δεσμών, εθνικού απολυτηρίου και τον ξεπερασμένο διαχωρισμό «κλασσικού-πρακτικού» Λυκείου.
Και επιπρόσθετα δεν έχουμε ακόμα συνυπολογίσει τις δομικές αλλαγές στο «Τεχνικό Λύκειο» που έρχεται, την ώρα που στην ΤΕΕ ειδικότητες θα … φεύγουν….
Ηττήθηκε και γιατί η κατακραυγή ήταν γενική η οποία να σημειωθεί βγήκε και έξω από τα εκπαιδευτικά όρια, αλλά και γιατί το σχολείο εκείνο της πλήρους αποδόμησης ήταν και ακριβό….
β) Πρόσδεση Λυκείου με ΑΕΙ: Εισαγωγικά να σημειώσουμε ότι δεν πάμε σε ενοποίηση της γνώσης σε Γυμνάσιο-Λύκειο, αλλά σε θεσμοθέτηση για άλλη μία φορά της σαφούς διάκρισής της. Δεν πάμε δηλαδή σε υποχρεωτικό «ενιαίο» και δημιουργικό, συνεργατικό σχολείο που θα απευθύνεται ισότιμα στη γνώση, τις δημιουργικές τεχνικές δεξιότητες και την πολιτισμική και δημοκρατική αγωγή. Αντίθετα γίνεται πιο εξειδικευμένο, πιο «ξύλινο» και προσδένεται ακόμη πιο γερά με το Πανεπιστήμιο. Εκτός των εισαγωγικών φαίνεται ότι θα προσμετράται και o βαθμός του Λυκείου, πιθανά με συντελεστές όλων ή των δυο τελευταίων τάξεων.
Ακόμη και αν τηρηθεί η επικοινωνιακή πολιτική ότι ίσως σε κάποια τμήματα (ΤΕΙ;) θα υπάρχει ελεύθερη είσοδος, στα ΑΕΙ δημιουργείται και άλλο φίλτρο (1ο προπαρασκευαστικό έτος) που φυσικά δεν μπορεί να θεωρηθεί δικαιολογία αποδέσμευσης. Αντίθετα οδηγεί σε «λυκειοποίηση» του έτους αυτού και ακόμη μεγαλύτερη απαξίωση των πτυχίων (λέγε με Μπολόνια…).
γ) Η μείωση του αριθμού των μαθημάτων είναι σε μεγάλο μέρος απάτη. Παραδείγματος χάρη στην Α΄ Λυκείου δημιουργείται εξάωρο μάθημα «φυσικών επιστημών», όταν στην ίδια τάξη η Φυσική ήταν 2/3 ώρες και η χημεία 2 και μάλιστα χωρίς τη Βιολογία που έρχεται από την Β΄. Ομοίως στην ίδια τάξη τα τρία φιλολογικά μαθήματα (Αρχαία, Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία) που διδάσκονται τώρα όλα μαζί σε 9 ώρες και τα θεωρεί ως ένα μάθημα με 9 ώρες! Παρόμοια η Άλγεβρα και Γεωμετρία των 2 + 3/2=5/4 ώρες ονομάζεται μαθηματικά με 5 ώρες.
Παραλλαγή της «απάτης» έχουμε και στη Β΄ Λυκείου, π.χ. με συγχώνευση Νεοελληνικής Γλώσσα και Λογοτεχνίας (2+2=4 ώρες) σε ένα μάθημα «Νέα Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία» των 5 ωρών ή όπως στα μαθηματικά των 6 ωρών της μιας κατεύθυνσης και 3 της άλλης που δημιουργήθηκαν από Άλγεβρα και Γεωμετρία των 2+2=4 ωρών.
δ) Αν και το ζήτημα είναι να συνυπάρχουν και στο Λύκειο – στην κατεύθυνση να συναποτελεί υποχρεωτική βαθμίδα με το Γυμνάσιο – όλα τα «γνωστικά» πεδία, οφείλουμε να σημειώσουμε τα μαθήματα – θύματα του «Νέο Λυκείου»:
Στη Α΄ Λυκείου: η Πληροφορική και η Τεχνολογία, όπως και όλα τα παλιά επιλεγόμενα. Οι αρχές Οικονομίας μεταφέρονται στη Β’ Λυκείου.
Στη Β΄ Λυκείου: Τα Υποχρεωτικά μαθήματα αυξήθηκαν σε 6 στη Β΄ Λυκείου από 3 που είχε το προσχέδιο. Οι ξένες γλώσσες και η Φυσ. Αγωγή «ξεφούσκωσαν», αφού όλοι είχαν διαφωνήσει με το ρόλο που επεφύλασσε το σχέδιο Ι. Τα Θρησκευτικά εν τέλει έγιναν μονόωρο, αλλά έμειναν υποχρεωτικά αφού αλλάζει το περιεχόμενό τους. Το ερώτημά μας για την Γεωμετρία αναβαθμίζεται και αναμένει επί του περιεχομένου την απάντησή του.
Στη Γ΄ Λυκείου: Εδώ έχει τελειώσει η ενιαία γνώση με εξαίρεση μόνο τα Νέα ελληνικά και πλαγίως της Ιστορίας (ερώτημα το περιεχόμενο). Θρησκευτικά και Ξένη Γλώσσα είναι επιλεγόμενα, αλλά δεν φαίνεται να έχουν τύχη, αφού «συναγωνίζονται» μαθήματα εμβάθυνσης για τις εισαγωγικές. Όλα τα άλλα μαθήματα είναι πακέτο στις τρεις κατευθύνσεις. Μόνο το διευρυμένο 5ωρο μάθημα της Κοινωνιολογίας είναι κοινό στις δυο κατευθύνσεις.
ε) Ένας μαθητής στο Λύκειο είναι δυνατόν να μη διδαχτεί ποτέ Βιολογία (εκτός και αν υπάρξουν κάποια κεφάλαια στο νέο μάθημα) και Πληροφορική, αφού δεν διδάσκονται στη Α΄ Λυκείου και είναι επιλεγόμενα στις Β΄ και Γ΄.
στ). Οργανικές θέσεις: Η ήττα του ΥΠΔΜΘ επί της δομής στο σχέδιο Ι μετά την ολική κατακραυγή οδήγησε στην διατήρηση πολλών οργανικών θέσεων στο Λύκειο, αφού λίγα μαθήματα καταργήθηκαν και λιγότερα έγιναν επιλεγόμενα. Άρα καμμία μάχη δεν πάει χαμένη.
ζ) Κερδισμένοι τυπικά σε ώρες είναι φυσικοί, χημικοί, οικονομολόγοι και γυμναστές, ενώ αναβαθμίζονται οι κοινωνιολόγοι. Μαθηματικοί και φιλόλογοι (συνυπολογίζοντας Α΄ και Β΄ ανάθεση ως έχουν) δεν ζημιώνονται. Μεγάλοι χαμένοι οι πληροφορικοί, οι ξενόγλωσσοι, οι Βιολόγοι, οι τεχνολόγοι και οι θεολόγοι.
Όμως χρειάζεται να προσθέσουμε το γεγονός ότι και οι κερδισμένες ειδικότητες μπορούν να βγουν χαμένες στο τέλος, εάν στο σχεδιαζόμενο νομοσχέδια για την Τεχνική Εκπαίδευση έχομε (βίαιη ή θεσμική) ροή μαθητικού δυναμικού έξω από το τεχνικό λύκειο με παράλληλη ροή από το Γενικό Λύκειο στο «νέο» Τεχνικό Λύκειο….
η) Αν και δεν γνωρίζουμε το περιεχόμενο όλων, άρα και των ενοποιημένων, μαθημάτων η λογική του «σχολείου της αμάθειας» που έχει εφαρμοστεί σε αγγλοσαξονικό επίπεδο μας οδηγεί στη σοβαρή υπόνοια ότι θα κατέβει από το όποιο επιστημονικό επίπεδο στο εκλαϊκευμένο (και πιθανά προπαγανδιστικό) επίπεδο το μάθημα των «φυσικών επιστημών» στην Α΄ Λυκείου. Εάν αυτό συνδεθεί και με τον πιθανό εξοβελισμό της Γεωμετρίας στο μάθημα των «μαθηματικών», τότε η ήδη υποβαθμισμένη πολλαπλά Γεωμετρία (υποβάθμιση στο Δημοτικό, εγκατάλειψη στερεομετρίας στο Γυμνάσιο, ενδοσχολικό στην υπάρχουσα Β και Γ Λυκείου) θα υποβαθμίσει πλήρως και τα εναπομείναντα στοιχεία πολυεπίπεδης σκέψης.
Στο δικό μας πολιτισμικό επίπεδο υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να χαθούν τα αρχαία στην Α΄ Λυκείου, ενώ έχουν εξαφανιστεί πλήρως στην Β΄ και Γ΄ Λυκείου (τώρα 2+1=3 ώρες)… Την ίδια στιγμή στο φιλοσοφικό επίπεδο πάμε στο απόλυτο μηδέν ακόμα και στην θεωρητική κατεύθυνση (τώρα 2 ώρες στη Γ Λυκείου).
θ) Εξετεστικό: Εάν οι πληροφορίες και εκτιμήσεις που ακούγονται για χρήση τραπεζών θεμάτων, όχι για ελεύθερη διακίνηση θεμάτων αλλά για «σταθμισμένη» υποχρεωτική χρήση σε ενδοσχολικές ή περιφερειακές εξετάσεις επαληθευτούν τότε το Λύκειο θα αποτελεί και «κλίνη του Προκρούστη» όσον αφορά τη ροή του μαθητικού δυναμικού. Σε περίπτωση μάλιστα που προκριθεί η αναβάθμιση των ερωτήσεων κλειστού τύπου στο επίπεδο του (εκπαιδευτικού) ΑΣΕΠ θα αποτελεί ταυτόχρονα διάλυση της σκέψης των μαθητών, της … τσέπης των εκπαιδευτικών (λέγε με ατομική και σχολική αξιολόγηση και νέο μισθολόγιο), αλλά και της ύπαρξης των σχολικών μονάδων (λέγε με εκπαιδευτικές συγχωνεύσεις και Καλλικράτη…).
ι) Ερευνητικές εργασίες (3+2+2 ώρες): Κατ’ αρχήν η «καινοτόμα» πρόταση αυτή δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί αρνητικά, εκτός και εάν μπουν φίλτρα στο περιεχόμενο των εργασιών. Υπό όρους (π.χ. μη υπολογισμό για ΑΕΙ, περιεχόμενο, κλπ) και προϋποθέσεις (έλλειψη βιβλιοθηκών κλπ) μπορεί να παίξει το ρόλο της όασης μέσα σε ένα Λύκειο που θα βογγά, λόγω και όλου του υπόλοιπου ενδοσχολικού και κυρίως κοινωνικού-πολιτικού-εργασιακού τοπίου. Αν μάλιστα βαθμολογούνται και συνυπολογίζονται για τα ΑΕΙ, ας φανταστούμε την πιθανή βιομηχανία που θα ακολουθήσει…. Επί πλέον η υποχρεωτική ανάρτησή τους (μιλάμε για χιλιάδες αναρτήσεις) στο διαδίκτυο δεν θα τις ανακυκλώσει σε επίπεδο σε επίπεδο εξευτελιστικό;
Οι «παροικούντες» γνωρίζουμε ότι εφαρμόζονται στα ιδιωτικά Λύκεια. Εκεί όμως έχουν όλα τα υλικοτεχνικά μέσα, την οικονομική ευμάρεια, αλλά κυρίως εκεί πηγαίνουν οι μαθητές της elite, που συνήθως κουβαλούν μεγάλο μορφωτικό κεφάλαιο. Όταν καταργείται η ενισχυτική διδασκαλία στην υποχρεωτική εκπαίδευση, τεμαχίζεται η γνώση, αυξάνονται οι μετακινήσεις των μαθητών, η χρηματοδότηση βουλιάζει, οι δήμοι έχουν χρέη, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών αφήνεται στην ατομική τους πρωτοβουλία πως θα πετύχει; Μήπως το ΥΠΔΜΘ τις ετοιμάζει για τους χρεοκοπημένους δήμους και τα γεράκια χορηγούς;
ια) Φροντιστήρια μαθητών: Είμαστε σχετικά νωρίς αφού θα πρέπει να συνυπολογίσουμε το εξεταστικό σε όλη του την έκταση, το περιεχόμενο των μαθημάτων, τη κατάργηση κάθε μορφής ενισχυτικής διδασκαλίας στους μαθητές που κουβαλούν μικρό μορφωτικό κεφάλαιο. Ακόμα αναμένουμε και την νέα πολιτική στην Τεχνική εκπαίδευση, που θα αναγγελθεί μετά το Πάσχα. Θα μείνουν εκεί όλοι οι μαθητές μέσα στη β/βάθμια εκπ/ση μαζί με γενική παιδεία ή θα αυξηθεί το μοντέλο των ΕΠΑΣ με πολύ περισσότερες ειδικότητες εκτός Τεχνικού Λυκείου; Με άλλα λόγια πόσοι μαθητές θα έχουν δικαίωμα εισόδου στα ΑΕΙ τελειώνοντας τη μεταγυμνασιακή εκπ/ση;
Πάντως μπορούμε μέσω της πείρας να πιθανολογήσουμε αύξηση των φροντιστηρίων στους μαθητές που θα παλέψουν για είσοδο στα ΑΕΙ. Έχει εξαγγελθεί ότι θα συνυπολογίζονται οι βαθμοί του Λυκείου (εθνικό απολυτήριο;) στην είσοδο των ΑΕΙ. Έτσι, παρότι μειώνονται τα 6 μαθήματα των εισαγωγικών πιθανά σε 4 στις μετά το Λύκειο εισαγωγικές, αλλά εισάγεται και η μετάβαση από το προπαρασκευαστικό 1ο έτος στα ΑΕΙ-ΤΕΙ στο επιθυμητό τμήμα, εκτιμούμε την αύξηση της τάσης για εξωσχολικά φροντιστήρια.
Βεβαίως εισάγονται στην Β΄ και Γ΄ Λυκείου επιλεγόμενα μαθήματα «εμβάθυνσης» και το ΥΠΔΜΘ θεωρεί ότι με αυτά θα αμβλύνει την τάση. Παρ’ ότι δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια τα 4 μαθήματα των εισαγωγικών, τους μεταβλητούς συντελεστές βαρύτητας, αλλά και σε ποια ύλη θα διαγωνίζονται οι μαθητές μόνο το γεγονός ότι πρόκειται για δύο μόνο ώρες συνεκτιμούμε ότι η τάση δεν θα μειωθεί. Εξάλλου θα γιγαντωθεί στο 1ο – προπαρασκευαστικό έτος στα ΑΕΙ. Όλα αυτά βεβαίως για όσους θα έχουν οικονομικές δυνατότητες και φυσικά να καταφέρνουν να παίρνουν και «Εθνικό» Απολυτήριο. Οι υπόλοιποι;
Πάτρα, 31-3 και 14-4-11
* Ο Παναγιώτης Μπούρδαλας είναι αυτή την εποχή αιρετός στο ΠΥΣΔΕ Αχαΐας.
