Παιδεία με κουπόνια;

Του Γιώργου Κ. Καββαδία*

Πρόσφατα από τους ιδιοκτήτες των ιδωτικών σχολείων τέθηκε στην ατζέντα των εκπαιδευτικών θεμάτων η επιχορήγησή τους από το κράτος μέσω κουπονιών. Πρόκειται για έναν θεσμό που πρωτοεφαρμόστηκε στην Αγγλία από την Μ. Θάτσερ:

«Ουσιώδες στοιχείο της μεταρρύθμισης μας ήταν η χρηματοδότηση εκπαιδευτικών αλλαγών του σχολείου ανά μαθητή, δηλαδή τα χρήματα που διέθετε το κράτος σε κάθε μαθητή τον ακολουθούσαν όποιο σχολείο και αν επέλεγε να παρακολουθήσει. Με αυτό τον τρόπο, οι γονείς ψήφιζαν ανάλογα με το σχολείο που επέλεγαν για το ποιο σχολείο είναι καλό. Το καλό σχολείο κέρδιζε μαθητές. Το κακό σχολείο θα έπρεπε ή να βελτιωθεί ή να κλείσει. Έτσι προχωρήσαμε σε μια δημόσια μορφή εκπαιδευτικού κουπονιού»

Με αυτό τον τρόπο κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα, σχολείο ή Πανεπιστήμιο, θα υπολογίζει τις δαπάνες  του «κατά κεφαλή» (φοιτητή ή μαθητή). Αυτές τις δαπάνες μέχρι τώρα τις «κάλυπτε» με την κρατική επιχορήγηση. Τώρα, το κράτος, αντί να δίνει λεφτά απ' ευθείας στο εκπαιδευτικό ίδρυμα, θα παρέχει κουπόνια σε κάθε φοιτητή ή μαθητή, τα οποία θα έχουν μια ορισμένη χρηματική αξία. Με το κουπόνι στο χέρι θα πηγαίνει ο φοιτητής ή μαθητής στο εκπαιδευτικό ίδρυμα της αρεσκείας του ή, καλύτερα, στο εκπαιδευτικό ίδρυμα που θα τον αποδέχεται. Θα «πληρώνει» το κόστος σπουδών του με το κουπόνι που πήρε από το κράτος και θα ξεκινάει τις σπουδές του.

Όσο περισσότερους μαθητές προσελκύει κάθε σχολείο, τόσο περισσότερα κουπόνια θα έχει, άρα και περισσότερους πόρους. Στην αντίθετη περίπτωση, το σχολείο θα μαραζώσει και θα κλείσει, εκτός εάν οι ίδιοι οι γονείς βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλά σχολεία απέφευγαν να γράψουν παιδιά μεταναστών, παιδιά γονιών με χαμηλό μορφωτικό κεφάλαιο, οτιδήποτε θα χαλούσε την εικόνα τους. Και βρέθηκαν έτσι πολλοί καταναλωτές της εκπαίδευσης με τα κουπόνια στα χέρια και με το δικαίωμα να επιλέξουν οποιοδήποτε σχολείο τους αρέσει, χωρίς κανένα σχολείο! Η εφαρμογή του θεσμού των κουπονιών σε χώρες όπως οι ΗΠΑ οδήγησε σε κλείσιμο εκατοντάδων δημόσιων σχολείων, σε ριζική ανατροπή των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών και σε μαζικές απολύσεις.

Τι μας λένε οι νεοφιλελεύθερες συνταγές; Εφόσον οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι δεν επιτρέπουν, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά, π.χ. τη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξη της σχολικής ζωής, υπάρχουν και άλλες πηγές που μπορούν να εξασφαλίσουν έσοδα στη σχολική μονάδα: Νάσου ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων, δηλαδή οι ίδιες οι οικογένειες των μαθητών! «Βγάλτε το ψωμί σας μόνοι σας», αυτό είναι το σύνθημα – οδηγός. Αυτός είναι και ο πυρήνας της εγκυκλίου του Υπουργείου Παιδείας για την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Άρα το όχι της κυβέρνησης στην πρόταση των ιδιοκτητών ιδιωτικών σχολείων, όχι μόνο αναιμικό, αλλά προσωρινό είναι.

Πρόκειται περί εφιαλτικής προοπτικής, που κονιορτοποιεί το δικαίωμα στη μόρφωση των παιδιών των φτωχών εργατικών – λαϊκών οικογενειών. Δυναμιτίζει το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα του σχολείου, εντείνοντας την εμπορευματοποίηση της γνώσης και κατηγοριοποιώντας σχολεία και πανεπιστήμια.

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι εκπαιδευτικός – ερευνητής.

ΠΗΓΗ: Τετάρτη, 16 Μαρτίου 2011, http://gkavadias.blogspot.com/2011/03/blog-post_16.html