Άλλωστε, η συγγραφή γι’ αυτόν αποτελεί έναν μίτο για να αποδράσει και συγχρόνως μοιάζει με το κτίσιμο ενός τοίχου, μιας κατοικίας για τον ίδιο. Και εφόσον, το πετυχαίνει αποτελεί παράλληλα και δυνατότητα. Η προσπάθεια διαφυγής ή ακόμη και απόδρασης είναι καθοριστική στο έργο του και αυτό νιώθεις ότι είναι η διαρκής προσπάθεια του. Ακόμα και όταν η αγωνία του αυτή παίρνει άλλες διαστάσεις.
Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης ήταν ένας ξεχωριστός άνθρωπος και γρήγορα το διαπίστωνες σε μια συνάντηση με αυτόν, ακούγοντας μια ομιλία του, βλέποντας μια τηλεοπτική εκπομπή στην οποία εμφανιζόταν, διαβάζοντας τα βιβλία του, βλέποντας και προσπαθώντας να «αποκωδικοποιήσεις» τα ιδιόρρυθμα ζωγραφικά του έργα.
Γραπτά και εικαστικά όλα… πεντζικικά! Το φώναζαν! Το φωνάζουν!
Θα πρόσθετα επίσης, πως ο Πεντζίκης ήταν και ένας άνθρωπος χρήσιμος, γιατί μπορούσε να σε κεράσει μοναδικά ποτά από αυτά που γεύτηκε ο ίδιος από την όλη περιήγηση ή καλύτερα περιδίνηση του, για να περισυλλέξει αποτυπώματα ζωής, για να πάρει ο ίδιος ζωή και να εμψυχωθεί! Οι παρατηρήσεις του, οδυνηρές μερικές φορές, τοποθετούσαν και τα δικά σου προσωπικά δεδομένα σου σε άλλη διάσταση! Υπαρξιακή και οντολογική! Πέραν από την όποια αισθητική τους αξία.
Και όσον αφορά το «πεντζικικό» μπορούμε και να το μεταφράσουμε και ως μία μέθοδο πρόσληψης του κόσμου, της ίδιας της ζωής.
Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης ήταν γιος της Μητέρας Θεσσαλονίκης και είχε πατέρα τον Άθωνα, τα μοναστήρια και τους πατέρες του. Και βέβαια ήταν απόγονος της ελληνικής γης και ήξερε όσο κανένας άλλος να μεταφέρεται δημιουργικά και άνετα από τον αρχαίο κόσμο στον χριστιανικό κόσμο της Ορθοδοξίας, και μάλιστα εξηγώντας διά της Ορθοδόξου παραδόσεως που βίωνε ο ίδιος και τον πνευματικό κόσμο των αρχαίων. Σε μια περίπτωση μάλιστα έχουμε και την άμεση συνηγορία του οσίου Πορφυρίου για αντίστοιχη άποψή του. (Και έχει σημασία η συνηγορία αυτή, αφού η πνευματική κατάσταση του νεωτέρου αυτού οσίου, του επέτρεπε να μεταφέρεται και να βιώνει γεγονότα άλλων εποχών. Πλήθος μαρτυριών και αποκαλύψεων το φανερώνουν)!
Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης ήταν άνθρωπος της εποχής του, ένας σύγχρονος και μοντέρνος άνθρωπος, ένας κατ’ εξοχήν Ευρωπαίος λόγιος, διανοούμενος, λογοτέχνης και εικαστικός. Και βεβαίως, χωρίς να αντιγράφει εξωτερικά ή μεταφράζοντας και εισάγοντας ξένες αγωνίες και προβληματισμούς εν Ελλάδι για να κάνει το κομμάτι του ή κάποια καριέρα. Βίωσε την υπαρξιακή αγωνία του Ευρωπαίου ανθρώπου όσο κανένας άλλος, ακόμη και από τους Έλληνες διανοουμένους που έζησαν και δημιούργησαν στον Δυτικό κόσμο. (Ίσως μάλιστα και κάποιοι από αυτούς να μην πήραν χαμπάρι σε ποιο ακριβώς κόσμο ζούσαν. Άλλωστε και μόνο το ελληνικό ταμπεραμέντο ήταν αρκετό για να τους προστατεύσει από τις… κακοτοπιές)!
Η αγωνία του Πεντζίκη ήταν προσωπική, δηλαδή εσωτερική. Και θα τολμούσα να πω πως θα έπρεπε και κάποια στιγμή, μάλιστα, να βάλει ένα τέλος σ’ αυτήν… Αν βεβαίως η υπαρξιακή αγωνία του του ήταν αυθεντική!
Και αυτός έβαλε αρχή!
Και αυτή ήταν η πέτρα, ο τοίχος διά του οποίου στην συνέχεια πορεύτηκε!
Εντοιχίστηκε, εκουσίως στην τοιχοποιία των βυζαντινών κτισμάτων και ιδιαίτερα των Ιερών Ναών της Θεσσαλονίκης για να του “δώκουν ζωή” -όπως θα έλεγε και ο ίδιος. Γι’ αυτό και τις επισκεπτόταν συχνά για να διδάσκεται, όπως ομολογούσε!
Στο τέλος έγινε ο ίδιος ο ακρογωνιαίος λίθος της νεώτερης πολιτισμικής ζωής της Θεσσαλονίκης, αλλά ουσιαστικά και όλης της Ελλάδας.
Κανένας άλλος άνθρωπος του πνεύματος δεν μπορούσε ή δεν μπόρεσε να εκφράσει και να συνδυάσει τόσο μοναδικά τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, τον βυζαντινό και τον κόσμο της τουρκοκρατίας με τον νεώτερο ελληνισμό! Και βεβαίως πάντα σε έναν ανοικτό διάλογο με τον Δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό τον οποίο γνώριζε από το πρωτότυπο χωρίς να χάνεται όπως έχουμε ξαναπεί στην μετάφραση. Και σίγουρα, όπως προαναφέραμε, χωρίς να αποτελεί έναν άκριτο μεταφορέα ξεκάρφωτων επιφανειακών για το ελληνικό σώμα προβληματισμών και αγωνιών χωρίς ιδίαν και προσωπική μετοχή σ’ αυτές!
Η πέτρα στην οποία έφτιαξε το τσαρδί του και την τοιχοποιία της ύπαρξης του, ήταν αρκετή για να δοκιμάσει πάνω σ’ αυτή τις όποιες αντοχές ανάλογων προβληματισμών! Και έτσι πορεύτηκε σ’ ένα διαρκή διάλογο, ακόμη και μέσα από τον δικό του εσωτερικό μονόλογο! Άλλωστε, ο ίδιος ήταν ένας διαρκώς ανήσυχος ησυχαστής! Ένας σύγχρονος κολλυβάς, με την έννοια του παραδοσιακού, και συγχρόνως πιο σύγχρονος από τους δήθεν επιφανειακούς και εκ Δυτικής αντανακλάσεως… πρωτοποριακούς!
Τα κείμενά του αποτελούν συγχρόνως έκφραση, ποίηση, εξομολόγηση, δοκιμασία, κατάθεση, έρευνα, διάλογος, αλλά και διδασκαλία! Μια διαρκής καλή ανησυχία για την ύπαρξη του, και βεβαίως για κάθε ύπαρξη που ζει τις οντολογικές δοκιμασίες της και αναζητεί έναν στέρεο τοίχο για να ακουμπήσει!
Όσο για τις παιδιόφραστες εικαστικές του δημιουργίες χρήζουν ανάλογης προσέγγισης για να εκτιμηθούν, χωρίς και πάλιν να ξεχνάμε την πέτρα και την τοιχοποιία στην οποία εντοιχίσε την ύπαρξη του. (Εδώ και τις χρωματικές ψηφίδες των ζωγραφικών ψηφιδωτών του).
Και σίγουρα, για τον πεθαμένο και αναστημένο Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη, (για να παραφράσουμε ένα τίτλο βιβλίο του), αυτή η πέτρα είναι ο Χριστός και η Ορθόδοξη Εκκλησία Του.
Σήμερα συμπληρώνονται 28 χρόνια από την κοίμησή του και μας λείπει, οδυνηρά!
ΠΗΓΗ: 13.01.2021, Μνήμη Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη: Ένας μοναδικός θεματοφύλακας του κόσμου, της ίδιας της ζωής! | Πεμπτουσία (pemptousia.gr).
* Ο Στέλιος Κούκος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
