Η αποτυχία της Δύσης καταγράφεται και στους οικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες. Τα αναποτελεσματικά λοκ ντάουν – φυσαρμόνικα, τα μακρόχρονα περιοριστικά μέτρα, η αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών, έχουν βουλιάξει τις οικονομίες της Δύσης, προκαλώντας μια δεύτερη μεγάλη κοινωνική καταστροφή μέσα σε μια δεκαετία, μετά την κρίση του 2008-2010. Η Κίνα αντίθετα, ήταν η μόνη παγκόσμια οικονομική δύναμη που δεν κατέγραψε μείωση του ΑΕΠ κατά το 2020, ενώ η συνολικά η ανατολική Ασία αναμένεται να επιστρέψει ευκολότερα σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης μέσα στο 2021.
Δεν είχαμε δηλαδή απλώς μια αποτυχημένη υγειονομικά απάντηση της Δύσης στην πανδημία. Είχαμε και μια καταστροφική κοινωνικά και οικονομικά πολιτική.
Αποτυχία στον έλεγχο της πανδημίας, αποτυχία στην αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης.
Αποτυχία και στον εμβολιασμό;
Αν πάρουμε τοις μετρητοίς τα αποτελέσματα των προγραμμάτων εμβολιασμού στις χώρες της Δύσης τα πράγματα είναι ανησυχητικά. Αν και καλύτερα από όλους τα πάνε το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, η εμβολιαστική εκστρατεία έχει εμφανώς «λαγκάρει». Το άρθρο σύνταξης των New York Times, με όλη τη βαρύτητα που έχει η υπογραφή, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Δεν πρόκειται μάλιστα για μια κλασική αντι-Τραμπ ρητορική του εκδοτικού κατεστημένου των ΗΠΑ. Η Δύση, αφού επί μήνες απέτυχε να περιορίσει την πανδημία, αφού επί μήνες πόνταρε στον από μηχανής θεό του εμβολίου, σήμερα αποδείχθηκε ανίκανη να οργανώσει τον εμβολιασμό των ευπαθών ομάδων, του υγειονομικού δυναμικού και του γενικού πληθυσμού, τουλάχιστον με ρυθμό που να ανταποκρίνεται στην παραγωγή των εμβολίων.
Αν πριν λίγες εβδομάδες έλεγε κανείς ότι θα υπήρχαν εμβόλια, αλλά δεν θα ανταποκρινόταν ο μηχανισμός για να εμβολιάζεται γρήγορα ο πληθυσμός, θα χαρακτηριζόταν μάντης κακών. Όλο και περισσότερες όμως φωνές, υπεράνω πάσης αντικαθεστωτικής υποψίας, διαπιστώνουν ότι, και στην πρόκληση της εμβολιαστικής κάλυψης, «ο βασιλιάς είναι γυμνός».
Σήμερα, μία εβδομάδα μετά την πρώτη διανομή εμβολίων στην Ε.Ε. και τρεις εβδομάδες μετά τον πρώτο εμβολιασμό στις ΗΠΑ, τα ποσοστά εμβολιασθέντων αναλογικά με τον πληθυσμό είναι λίγο πάνω από το μηδέν.
Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό είναι ότι τα ποσοστά εμβολιασμών αναλογικά με τον αριθμό των διαθέσιμων ανά χώρα δόσεων, παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά. Περιμέναμε ότι τα εμβόλια δεν θα ήταν αρκετά, αλλά αποδεικνύεται ότι οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί για την αξιοποίηση των διαθέσιμων εμβολίων είναι ανεπαρκέστατοι.
Από τις χώρες που εστίασαν σχεδόν αποκλειστικά στη σωτηρία δια του εμβολίου, μακράν καλύτερα τα πάει το Ισραήλ έχοντας εμβολιάσει την 1η Ιανουαρίου πάνω από το 10% του πληθυσμού του. Στην Ευρώπη τα καλύτερα ποσοστά βρίσκονται στο 0,2% του πληθυσμού, με την εξαίρεση του Ηνωμένου Βασιλείου που προσεγγίζει το 1,5%. Ωστόσο, στις περισσότερες χώρες της Δύσης τα εμβόλια που έχουν γίνει, σε σχέση με τις ήδη διαθέσιμες ποσότητες είναι ανάμεσα στο 5 και 10%. Στις τελευταίες θέσεις, μαζί με τη Γαλλία είναι και η Ελλάδα.
Ειδικά για την Ελλάδα, είχαμε επιπλέον την παγκόσμια αποκλειστικότητα να βλέπουμε κυβερνητικούς αξιωματούχους να πλιατσικολογούν τα εμβόλια. Δεν είναι τόσο ζήτημα αριθμών – δεν είναι σημαντικός ο αριθμός των εμβολίων που υποκλάπηκαν από τον κυβερνητικό και κομματικό μηχανισμό της ΝΔ. Είναι ωστόσο ενδεικτικό προτεραιοτήτων, αντίληψης και ιδεολογίας. Και φυσικά από μια κυβέρνηση που εμπνεύστηκε και οργάνωσε το πλιάτσικο κατά παράβαση κάθε υγειονομικού πρωτοκόλλου (και μόνο μετά την κατακραυγή το σταμάτησε), ποιος περιμένει σοβαρό σχεδιασμό εμβολιαστικής κάλυψης του γενικού πληθυσμού;
Παντού λοιπόν τίθεται το ερώτημα: Η Δύση επένδυσε όλες τις ελπίδες της για την αντιμετώπιση της πανδημίας στο εμβόλιο, καταγράφοντας τα χειρότερα δυνατά αποτελέσματα στην πρόληψη, στον επιδημιολογικό έλεγχο, στην προστασία των ευπαθών ομάδων. Είχε ολόκληρους μήνες να προετοιμάσει και να προετοιμαστεί, για τη γρήγορη εμβολιαστική κάλυψη τουλάχιστον των ευπαθών ομάδων και των υγειονομικών. Και σήμερα, που το εμβόλιο είναι πραγματικότητα, αδυνατεί να προχωρήσει τον εμβολιασμό;
Και ακόμα βρισκόμαστε στο πρώτο επίπεδο προτεραιότητας, το οποίο αφορά αποκλειστικά τις πιο ευπαθείς ομάδες και τους εργαζομένους σε δομές υγείας και οίκους ευγηρίας, επίπεδο που είναι απολύτως διαχειρίσιμο. Τι θα γίνει όταν μπει σε σειρά εμβολιασμού ο γενικός πληθυσμός;
Η Ανατολή επέλεξε να ελέγξει την πανδημία και εν πολλοίς τα κατάφερε. Η Δύση απέτυχε να ελέγξει την πανδημία, επένδυσε στον ερχομό του εμβολίου, αλλά και εδώ καταγράφει ορατές αποτυχίες.
Ποιος είναι ο λόγος;
Γιατί η επιστήμη μπόρεσε σε λίγους μήνες να ανταποκριθεί σε μια τεράστια πρόκληση και να παράξει το εμβόλιο, αλλά τα κράτη και οι κυβερνήσεις αδυνατούν να οργανώσουν τον εμβολιασμό; Θα απευθυνόμασταν σε αυτό το σημείο στον τιτάνα της πολιτικής σκέψης Κυρανάκη, που είχε εκφράσει παράπονα για τους επιστήμονες θεωρώντας τους …κατώτερους των περιστάσεων, αλλά το ζήτημα είναι σοβαρό.
Η αποτυχία εμβολιασμού ερμηνεύεται σε τρία επίπεδα
Πρώτον στη διάλυση των κρατικών μηχανισμών που είναι απαραίτητοι για την εξέλιξη μαζικών επιχειρήσεων δημοσίου συμφέροντος. Η διάλυση είναι πολύ μεγαλύτερη σε τομείς που αφορούν τα κοινωνικά αγαθά. Το κράτος έχει απωλέσει προ πολλού τα κοινωνικά του χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τις επιταγές του νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Τα πάντα (θεωρητικά) αυτορυθμίζονται, αλλά σε κάθε κρίσιμη στιγμή, σε κάθε οικονομική κρίση, σε κάθε φυσική καταστροφή, σε κάθε υγειονομικό κίνδυνο, αποδεικνύεται η ανάγκη της δημόσιας παρέμβασης και ο απορρυθμιστικός έως καταστροφικός ρόλος της ελεύθερης αγοράς. Τα κράτη της Δύσης συστηματικά πλέον εκχωρούν τις αρμοδιότητες, που άλλοτε είχαν, σε ιδιωτικούς φορείς – υπεργολάβους. Όχι μόνο η υγεία και η παιδεία, όχι μόνο οι συγκοινωνίες και οι επικοινωνίες, αλλά και η ενέργεια, το νερό, η φορολογία, εκχωρούνται ως αρμοδιότητα και πεδίο κερδοφορίας στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Το κράτος υπάρχει αποκλειστικά για να εξασφαλίζει την ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα. Αναμενόμενα λοιπόν, σε περιόδους κρίσης, το αποδυναμωμένο, κατατεμαχισμένο, ατζέντης τρίτων συμφερόντων, κράτος, αδυνατεί να ανταποκριθεί. Η αποτυχία της γρήγορης εμβολιαστικής κάλυψης είναι μια ακόμα απόδειξη των μειωμένων πλέον δυνατοτήτων των κρατικών μηχανισμών.
Ο δεύτερος λόγος είναι η επιλογή της νεοφιλελεύθερης Δύσης να επενδύει επί δεκαετίες στην ιατρική και στο φάρμακο (πχ εμβόλιο) αλλά όχι στην υγεία του πληθυσμού (πχ προγράμματα εμβολιαστικής κάλυψης). Πρόκειται για μια επιλογή με σαφή ταξικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Είναι πιο κερδοφόρο για το κεφάλαιο να παραχθεί το εμβόλιο, παρά να υπάρξει καθολική υγειονομική φροντίδα. Το πρώτο σημαίνει έρευνα υψηλής έντασης γνώσης και κεφαλαίου που αποφέρει τεράστια κέρδη στις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες. Το δεύτερο απαιτεί πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, εκτεταμένα προγράμματα υγειονομικής παρακολούθησης του πληθυσμού, δηλαδή δημόσιους πόρους, ή αλλιώς (κατά την ελληνική κυβέρνηση) «πεταμένα λεφτά». Το πρώτο είναι ατόφιος καπιταλισμός, το δεύτερο παραπέμπει σε προτεραιότητες των πάλαι ποτέ σοσιαλιστικών κρατών.
Υπάρχει όμως και μια τρίτη πλευρά της νέας αποτυχίας της Δύσης: Είναι προτιμότερο για το σύγχρονο καπιταλισμό να επενδύει σε ένα επιστημονικό θαύμα, παρά στην κοινωνική οργάνωση. Είναι προτιμότερο να εθίζει την κοινωνία στην αναμονή του προϊόντος της επιστημονικής έρευνας, παρά να εξασφαλίζει διαδικασίες, μηχανισμούς και δομές για το κοινό καλό. Είναι χίλιες φορές προτιμότερο μάλιστα, όταν το πρώτο ξεπλένει εγκληματικές ευθύνες για ιδεολογικές, πολιτικές και οικονομικές αγκυλώσεις του καπιταλιστικού συστήματος που προκάλεσαν εκατομμύρια νεκρούς από μια πανδημία, ενώ το δεύτερο θέτει εκ νέου σε μαζική κλίμακα τον προβληματισμό για μια άλλη κοινωνική οργάνωση. Μια κοινωνική οργάνωση με οδηγό την αλληλεγγύη, την ισότητα, την δίκαιη και καθολική πρόσβαση στην υγεία και σε υψηλή ποιότητα ζωής.
Οι θλιβεροί απολογητές μιας παρηκμασμένης καπιταλιστικής Δύσης μπουρδολογούν ξανά και ξανά. Ανακαλύπτουν ότι ο εμβολιασμός μπορεί να πετύχει σε …στρατιωτικοποιημένες κοινωνίες τύπου Ισραήλ, ακριβώς όπως η υγειονομική απάντηση στην πανδημία μπορούσε να πετύχει μόνο σε αντιδημοκρατικά καθεστώτα τύπου Κίνας, ενώ η επιδημιολογική επιτήρηση μπορούσε να υπάρξει μόνο σε πειθαρχημένες κοινωνίες τύπου Νότιας Κορέας και τα μέτρα αποστασιοποίησης να τα εφαρμόζουν μόνο οι Γιαπωνέζοι. Τι μας μένει λοιπόν, πέρα από το να πεθαίνουμε μεν, αλλά σε συνθήκες «δημοκρατίας», «ατομικών δικαιωμάτων» και «διαφωτισμού»;
Η συζήτηση για το αν η πανδημία καταγράφει μια μετατόπιση ισχύος από την Δύση προς την Ανατολή είναι ανοικτή και σίγουρα πρέπει να πάρει υπόψη πολύ περισσότερα δεδομένα. Και φυσικά πρέπει να γίνει με πλήρη συνείδηση του τι είναι και τι εκφράζει σήμερα ο σκληρός κινέζικος καπιταλισμός. Στο θέμα της πανδημίας ωστόσο, τα γεγονότα είναι γεγονότα και οι αριθμοί -συνήθως- λένε την αλήθεια.
Και η αλήθεια είναι ότι οι πρώτες εβδομάδες του εμβολιασμού πάνε πιο άσχημα από όσο μπορούσαμε να φανταστούμε.
* Ο antapoΚΡΙΤΗΣ κρίνει και σχολιάζει σκωπτικά την επικαιρότητα στο antapocrisis.
ΠΗΓΗ: 03.01.2020, Η Δύση απέτυχε στην πανδημία. Θα αποτύχει και στον εμβολιασμό; (antapocrisis.gr).
