Την Παρασκευή 24/7 ο Ερντογάν θα εκπληρώσει «το όνειρο της νιότης του», θα προσευχηθεί στην Αγία Σοφία, «567 χρόνια – κατά πως λέει – μετά την πρώτη τέλεση προσευχής από τον Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή». Αλλά η 24 Ιουλίου είναι η ημέρα κατά την οποία το 1923 υπεγράφη η ευθέως πλέον αμφισβητούμενη από την τουρκική κυβέρνηση Συνθήκη της Λωζάννης.
Ο συμβολισμός είναι εμφανής.
Η τούρκικη ελίτ φυσικά ουδόλως νοιάζεται για τα θρησκευτικά συναισθήματα του τούρκικου λαού.
Χρησιμοποιεί όμως τη θρησκεία για τη συσπείρωση γύρω από την πολιτική της, πυρήνας της οποίας είναι ο νεοοθωμανισμός και υπόρρητο εργαλείο του η αναβίωση του οθωμανικού χαλιφάτου, ενός θεσμού τον οποίο κατάργησε το 1924 ο Μουσταφά Κεμάλ.
Οι επιδιώξεις προσλαμβάνουν κρίσιμο χαρακτήρα.
«Η ανάπτυξη που συντελέσθηκε», αναφέρει το σύγχρονο Κομμουνιστικό Σχέδιο στη δημοσιευμένη στο Kommon μελέτη για τις ελληνοτουρκικές αντιθέσεις, «μετέτρεψε την Τουρκία σε ανεπτυγμένη καπιταλιστική χώρα ανώτερου πλέον επιπέδου, σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη με φιλοδοξίες ισότιμης, σχεδόν, συνομιλήτριας των ηγεμονικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων η οποία προωθεί τη δική της μεγάλη οικονομική και γεωπολιτική ιδέα. Το ΑΚΡ και ο Ερντογάν εκφράζουν αυτήν την τάση επέκτασης και ανάπτυξης του Τούρκικου καπιταλισμού. Εξ ου και το πρόσφατο άνοιγμα προς την Αφρική (2003 – 2017) και οι ιμπεριαλιστικές της πρακτικές (εισβολή και παρουσία στρατευμάτων σε Συρία, μετά την Κύπρο, οι στρατιωτικές βάσεις σε Λιβύη, Κατάρ και Σομαλία).
…Στην ίδια βάση καλλιεργείται σταθερά και αναδεικνύεται ολοένα εντονότερα η σύγχρονη τουρκική Μεγάλη Ιδέα. Αυτή, η τουρκική εκδοχή της Μεγάλης Ιδέας, βασίζεται στο ιδεολόγημα του νεοθωμανισμού, στην επεκτατική ιδεολογία των …συνόρων της καρδιά μας και της Γαλάζιας Πατρίδας από τον Ινδικό ως τη Μεσόγειο. Συνοδεύεται δε από την μεθοδευμένη ανάδειξη της Τουρκίας ως αναθεωρητικής δύναμης των διεθνών συμβάσεων του περασμένου αιώνα, κυρίως της συνθήκης της Λωζάννης και του Μοντρέ.
Η πολιτική αυτή συνιστά πραγματική απειλή για τους λαούς της περιοχής, (ειδικά για τον τουρκικό και τον ελληνικό) εμπεριέχει το σπέρμα της επαναχάραξης συνόρων και των επεκτατικών πολέμων στην περιοχή και επομένως απέναντι στη Ελλάδα».
Μέχρι που λοιπόν θα το τραβήξει η κυβέρνηση της Τουρκίας;
Με ελιγμούς, οπισθοχωρήσεις και αντεπιθέσεις, θα το πάει μέχρι τέλους, μέχρι να κατοχυρώσει τη στρατιωτική, πολιτική παρουσία και ηγεμονία στις τουρκόφωνες περιοχές της Ασίας και των Βαλκανίων, μέχρις ότου συγκροτήσει μια σουνιτική συμμαχία ικανή να παίξει ένα ευρύτερο ρόλο στην περιοχή και όχι μόνο.
Προς επίρρωση της παραπάνω εκτίμησης έρχεται το γεγονός των αθρόων αγορών χρυσού τους τελευταίους μήνες από την κεντρική τούρκικη τράπεζα.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Asian Review, η Τουρκία φέτος έχει ξεπεράσει τη Ρωσία ως ο μεγαλύτερος αγοραστής χρυσού στον κόσμο. Την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου αγόρασε περίπου 148 τόνους, ποσότητα τριπλάσια σε σχέση με αυτήν της ίδιας περιόδου το προηγούμενο έτος.
Επομένως είναι καθόλα νόμιμη η εκτίμηση πως η Τουρκία αυξάνει τα αποθέματα χρυσού επειδή ανησυχεί για τυχόν κυρώσεις – προσφιλές πλέον μέτρο των κυβερνήσεων των ΗΠΑ – με επιπτώσεις στην νομισματική επάρκεια δολαρίων, ενόψει πιθανών εξελίξεων στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις λόγω της προωθούμενης πολιτικής της.
Φυσικά ο στόχος αποτελεί διαρκώς ένα διακύβευμα πολύ περισσότερο που και οι σουνιτικές αραβικές χώρες διασχίζονται από αντιθέσεις.
Πολιτικές αντιδράσεις εντός προκαθορισμένου πλαισίου
Ανεξάρτητα από τις κλασικού τύπου αντιδράσεις (διαρκή ετοιμότητα ενόπλων Δυνάμεις και των υπουργείων Εξωτερικών και Άμυνας, έκδοση αντι-NAVTEX Ελλάδας και Κύπρου στην NAVTEX που εκδόθηκε από το σταθμό της Αττάλειας, διάβημα, μέσω της πρεσβείας στην Άγκυρα, απεύθυνση στην ΕΕ, στο ΝΑΤΟ και στο συμβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ, σύγκλιση εκατέρωθεν, σε Ελλάδα και Τουρκία, του συμβουλίου ασφαλείας) οι οποίες αποκαλύπτουν και την κρισιμότητα της κατάστασης, είναι αναγκαίο να δούμε το γενικό πολιτικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται τα παραπάνω μέτρα.
Όλες ανεξαίρετα οι κυβερνήσεις, από την αυγή του νέου αιώνα, και στις δυο πλευρές του Αιγαίου, έχουν οδηγηθεί σε μια παρακμιακή κρατική πρακτική να μην κηρύττουν μεν την ΑΟΖ (λόγω του αμφιβόλου αποτελέσματος μιας προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο) αλλά να περιφέρουν δεξιά – αριστερά χάρτες ΑΟΖ με χαραγμένα οικόπεδα και να κάνουν συμφωνίες εξόρυξης υδρογονανθράκων με πολυεθνικές συνοδεία πολεμικών φρεγατών.
Οι πολιτικές αυτές, οι χάρτες αυτοί, ανατροφοδοτούν τους ανταγωνισμούς, εκτρέφουν την πατριδοκαπηλία, ενισχύουν την Ακροδεξιά.
Οι πολιτικές αυτές συνοδεύονται από μια πολιτική διαμόρφωσης αξόνων (άξονας Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου-Αιγύπτου, άξονας Τουρκίας-Κατάρ-Ιράν, κ.α.) και αναθέσεων εξορύξεων στις πολυεθνικές καθώς και μια πρακτική μονομερούς ανακήρυξης ΑΟΖ με στόχο όμως τον αλληλοαποκλεισμό από τον υποθαλάσσιο ορυκτό πλούτο.
Τέτοιας ποιότητας πολιτική συμφωνία είναι η υπό παταγώδη χρεοκοπία συμφωνία Κύπρου-Ελλάδας- Ισραήλ για τη δημιουργία του αγωγού EastMed με τη χαλαρή συμμετοχή της Αιγύπτου και την πιο χαλαρή της Ιταλίας, με σκοπό την απομόνωση της Τουρκίας από την Ανατολική μεσόγειο..
Ειδικά η πολιτική συμμαχία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου, που εγκαινιάσθηκε από τον Γ. Παπανδρέου και συγκροτήθηκε κυρίως από τον υπουργό της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – Ακροδεξιάς Ν. Κοντζιά, δεν είναι τίποτα άλλο από την ωμή προσχώρηση στο νέο ισραηλινό «αμυντικό» δόγμα, υπό τη σκέπη των ΗΠΑ. Σύμφωνα με αυτό «Οι απειλές και οι προκλήσεις που παρουσιάζονται από τις περιφερειακές αναταράξεις επιβάλλουν στο Ισραήλ να επιχειρήσει και να αναζητήσει νέες ευκαιρίες για τη δημιουργία συμμαχιών με άλλες χώρες στη Μέση Ανατολή και εκτός αυτής Χρειάζεται σήμερα η ανάπτυξη στρατηγικών σχέσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, Ελλάδα, Κύπρο και άλλες βαλκανικές χώρες. Στη Μέση Ανατολή, Σαουδική Αραβία και κάποιες χώρες του Κόλπου, την Ανατολική Αφρική, Αιθιοπία, Κένυα, Νότιο Σουδάν και Ουγκάντα»
Οι διακρατικές αυτές συμφωνίες με σημείο αναφοράς την εκμετάλλευση στην ανατολική Μεσόγειο των υδρογονανθράκων τη συνοδεία μιας πολιτικής αλληλοαποκλεισμού των δυο χωρών, ενισχύουν τους ενδοκαπιταλιστικούς και ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, υπονομεύουν την ειρήνη και τη σταθερότητα, θωρακίζουν περαιτέρω την ιμπεριαλιστική κυριαρχία σε βάρος λαών και αδύναμων κρατών παραβιάζοντας τις αποφάσεις του ΟΗΕ κι άλλων διεθνών οργανισμών.
Ειδικά η συμφωνία της «αδύναμης» Ελλάδας και ακόμη πιο αδύναμης Κύπρου με το Ισραήλ, την Αίγυπτο στρέφεται ευθέως εναντίον των ακόμη πιο αδύναμων, της Παλαιστίνης και του Λιβάνου, γράφοντας στα παλιά τους υποδήματα τις αποφάσεις του ΟΗΕ για ανεξάρτητο και με πλήρη δικαιώματα (άρα και θαλασσίων δικαιωμάτων, ΑΟΖ κλπ) Παλαιστινιακό κράτος. Και δεν περιποιεί τιμή στην ηγεσία του ΚΚΕ και σε άλλες μαχόμενες αριστερές δυνάμεις όταν προβάλλουν μόνο την επιθετική πολιτική των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων της κορυφής της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας (ΗΠΑ, ΕΕ, κλπ), δημιουργούν την εικόνα της διαρκώς πολιτικά ριγμένης χώρας (έτσι αταξικά) από τους συμμάχους, της Ελλάδας, ενώ οι Τούρκοι διαρκώς ευνοούνται. Το σχήμα αυτό αν μη τι άλλο είναι από καιρό ξεπερασμένο, το σχήμα αυτό καθ’ αυτό δεν ίσχυσε ποτέ έτσι αταξικά και εξω – ιστορικά.
Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, στα «ευρωασιατικά Βαλκάνια» (Συρία, Ιράν, Ιράκ, Λίβανος, Παλαιστίνη), στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, σε μια περιοχή εθνοτικό μωσαϊκό, κράτη, πολυεθνικά μονοπώλια, ομάδες επιχειρήσεων και επιχειρηματιών, σύμμαχοι, «φίλοι» και συνεργάτες από τη μια χρονική περίοδο στην άλλη ονομάζονται εχθροί και τρομοκράτες – και αντιστρόφως– σε έναν, χωρίς τέλος, σκληρό γεωπολιτικό ανταγωνισμό συμφερόντων. Αυτό ζούμε στις σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας, στις σχέσεις ΗΠΑ Τουρκίας, στις σχέσεις ΗΠΑ-Ιρακ, ΗΠΑ Συρίας κ.α.
Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται πως η εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση που δημιουργείται με την τούρκικη NAVTEX , με τις παρεμβάσεις του ευρωπαϊκού και του αμερικάνικου παράγοντα, βαίνει προς μια παροδική και εύθραυστη εκτόνωση.
Αλλά η ανατολική Μεσόγειος είναι η μια από τις τρεις κορυφές του ονομαστού πλέον γεωπολιτικού τριγώνου της κρίσης του οποίου οι άλλες δυο βρίσκονται στην Κασπία Θάλασσα και τον Περσικό Κόλπο και στο οποίο «περικλείονται το 40% και πάνω των παγκόσμιων ενεργειακών αποθεμάτων, διακινείται πάνω από το 30% περίπου του παγκόσμιου εμπορίου, διασταυρώνονται οι σύγχρονοι δρόμοι εμπορίου, ο κινέζικος δρόμος του μεταξιού, οι ρωσικές φιλοδοξίες, ο νεοαποικιακός “δυτικός” δρόμος του εμπορίου ντυμένος τα ιταλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά και, διαρκώς, τα αμερικάνικα ρούχα ιμπεριαλιστικής εκστρατείας». Οι ανταγωνισμοί λοιπόν εξελίσσονται σε μια περιοχή μάλιστα που μόνο από τα λιμάνια της διακινούνται 598 εκατ. τόνοι με μέσα ναυτιλίας μικρών αποστάσεων και πάνω από 800 εκατ. τόνοι εμπορευμάτων μέσω της διώρυγας του Σουέζ.
Εδώ λοιπόν, σ’ αυτό το τρίγωνο των πολέμων και των ανταγωνισμών, οι διαρκώς παρούσες πολιτικές της τούρκικης και ελληνικής ελίτ, με όλες τις ποσοτικές και ποιοτικές τους διαφορές και τα διαφορετικά επίπεδα στα οποία οι δυο καπιταλιστικές χώρες κινούνται, μόνο δεινά επιφυλάσσουν στον ελληνικό και τούρκικο λαό και στους λαούς της περιοχής. Οι πολιτικές αυτές, στη βάση κοινών σταθερών αρχών και στόχων, μπορούν και πρέπει να βρουν την καθολική λαϊκή απόρριψη και νικηφόρα αντιμετώπιση και στις δυο πλευρές του Αιγαίου.
ΠΗΓΗ: 24.07.2020, https://www.kommon.gr/diethni/item/3391-syntrivi-ton-ellinikon-diplomatikon-sxedion-tou-alekou-anagnostaki
* Ο Αλέκος Αναγνωστάκης είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός.
