Όψεις της παθογένειας της νεοελληνικής κοινωνίας:
η πικρή γεύση της στρεβλωμένης νεοελληνικής συλλογικότητας
Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη*
Βλέποντας καθημερινά αυτά που γίνονται γύρω μας, αυτούς που θα έπρεπε να κάνουν κάτι και δεν το κάνουν, αυτούς που εκμεταλλεύονται τη γενική απραξία, θυμήθηκα τον Μιχάλη Κατσαρό και τη διαθήκη του. (Ποιητικό απόσπασμα: Μ. Κατσαρός: Αντισταθείτε)
«Αντισταθείτε στις υπηρεσίες των αλλοδαπών και διαβατηρίων
στις φοβερές σημαίες των κρατών και τη διπλωματία
στα εργοστάσια πολεμικών υλών
σ' αυτούς που λένε λυρισμό τα ωραία λόγια
στα θούρια
στα γλυκερά τραγούδια με τους θρήνους
στους θεατές
στον άνεμο
σ' όλους τους αδιάφορους
και τους σοφούς
στους άλλους που κάνουνε το φίλο σας
ως και σε μένα,
σε μένα ακόμα που σας ιστορώ αντισταθείτε.
Τότε μπορεί βέβαιοι να περάσουμε προς την Ελευθερία».
Παράτυπο αν και νομιμοφανές κοινωνικό πλέγμα, βρώμικο παρασκήνιο-αισχρή, κακώς νοουμένη διπλωματία: άλλα λέγονται στο δημόσιο χώρο και άλλα συνομολογούνται παρασκηνιακά. Λόγια, ρητορικά τεχνάσματα χωρίς πρακτικό αντίκρυσμα κοινωνικής συναίνεσης, αφού χωλαίνει η πρακτική φιλοσοφία στις ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις από ψυχολογική και κοινωνιολογική διάσταση.
Μια, σαν αξεδιάλυτο, μπερδεμένο κουβάρι, αισχρή διαπλοκή ανάμεσα στα κόμματα, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στους συνδικαλιστικούς φορείς, σε οργανώσεις και συλλόγους κάθε τύπου, στην εκκλησία, σε «ανεξάρτητους» θεσμούς και αρχές… που διαιωνίζει τη διαφθορά και την αναξιοκρατία, ένας φαύλος κύκλος…
Η οχύρωσή τους πίσω από νεκρούς θεσμούς, χωρίς ανθρώπινη, ζωτική πνοή, χωρίς άξια πρόσωπα να τους υπηρετήσουν πλαταίνει το παράδοξο και το αδιέξοδο της νεοελληνικής κοινωνικής πραγματικότητας… Παράλληλα, τους τέτοιους κατ’ ευφημισμόν θεσμούς βλαπτικούς, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, για τον ελεύθερο από αγκυλώσεις άνθρωπο που δεν συχνάζει σε γραφεία βουλευτών, δημάρχων, νομαρχών και περιφερειαρχών με δόλιους για την κοινωνία σκοπούς, δηλαδή εξυπηρετώντας τα ατομικά του συμφέροντα, εντασσόμενος σ’ ένα πλέγμα ατέρμονων, απαράδεκτων για τους νόμους μιας δημοκρατικής πολιτείας σκοπιμοτήτων…
Οι δήθεν ιδεολογικές αγκυλώσεις που στηλιτεύονται από τους κακώς νοουμένους ως προοδευτικούς στοχεύουν στην ισοπέδωση και στην απίσχανση της πλούσιας ιδεολογικής κληρονομιάς των λαών της Ευρώπης και ευρύτερα του κόσμου.
Η δικτατορία της πλειοψηφίας που εντείνει άκριτα φαινόμενα κοινωνικού μιμητισμού και καταρρακώνει τα δικαιώματα της μειοψηφίας και της διαφορετικότητας οδηγεί σε καταστάσεις απόρριψης και εν τέλει παραγραφής ουσιαστικά των ατομικών δικαιωμάτων.
Κάθε είδους αυτόκλητοι «σωτήρες» της κοινωνίας, εκπρόσωποι κάθε τύπου οργανώσεων, συνδέσμων, σωματείων, κυβερνητικών, μη κυβερνητικών, εθελοντικών κατά προτίμηση, μιας και ο «εθελοντισμός» στις μέρες μας προκαλεί την εύλογη καχυποψία των ενημερωμένων πολιτών: βλέπε επικεφαλής μεγάλων εθελοντικών οργανώσεων που κατόπιν ακολουθούν πολύφερνες πολιτικές καριέρες, διάγοντας παράλληλα βίο ακραιφνώς πολυτελή , μια και ο «εθελοντισμός» σε πάρα πολλές περιπτώσεις αποτελεί προθάλαμο διορισμού σε περιφανείς θέσεις του δημοσίου τομέα…
Η υποκρισία και το ψεύδος συγκεκριμένων προσώπων που «αυτοπροβάλλονται» ως εκπρόσωποι θεσμοθετημένων οργάνων καταρρακώνουν κάθε έννοια θεσμικής νομιμότητας. Μια κοινωνία που φοβάται την αλήθεια των αριθμών και των καταγραφών έχει βαθύτατο συνειδησιακό έλλειμμα: πρόεδροι συνδέσμων και σωματείων «φαντασμάτων» που αποφεύγουν να δημοσιοποιήσουν τα εγγεγραμμένα με συνδρομή μέλη τους, επιδιώκουν για προσωπική τους προβολή τη δημιουργία ψευδών εντυπώσεων. Καπηλεύονται δηλαδή κατασκευασμένες εκ των προτέρων συλλογικότητες που προδίδουν την ατομική αξία και προωθούν την ισοπέδωση, το ιδεολογικό και πολιτικό «καλούπωμα», την ρατσιστική «ταμπελοποίηση» ανθρώπων.
Οι θεσμοί, τα πρόσωπα, η εκπαίδευση, η παπαγαλία-αποστήθιση: υποψήφιοι καθηγητές, ήδη από τις πρώτες εξετάσεις του ΑΣΕΠ, πανικόβλητοι, βασιζόμενοι αποκλειστικά στην αποστήθιση, όχι γιατί το σύστημα το απαιτούσε αλλά γιατί οι ίδιοι έτσι το βίωσαν, αποδείκνυαν περίτρανα την απόσταση, το χάσμα θεωρίας και πράξης: δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις… τη στιγμή που πτυχιούχοι-και στο άμεσο παρελθόν και στο παρόν – «συνωθούνται», μετερχόμενοι αδιακρίτως θεμιτά και αθέμιτα μέσα προκειμένου να επιτύχουν την επαγγελματική τους αποκατάσταση, δεν δικαιούνται να ηθικολογούν θίγοντας τη χρησιμοθηρία μαθητών και γονέων για την επιδίωξη ενός καλύτερου μέλλοντος.
Τα παράδοξα μιας κοινωνίας τυχοδιωκτισμού όπου κυριαρχεί η ξύλινη γλώσσα πολιτικών μα και πολιτών, οι συνήθεις «καραμέλες» που εντείνουν τη θολοκουλτούρα της εποχής μας: άνθρωποι με πανεπιστημιακό πτυχίο θεωρούν αβασάνιστα τους αστέρες – συγκρότημα – προϊόν της μουσικής βιομηχανίας «Γιου Του» κοινωνική πρωτοπορία κ. α. τέτοια ευτράπελα ων ουκ εστιν αριθμός… ξύλινη γλώσσα καθηγητών μα και μαθητών, όπου η σφαιρικότητα της αλήθειας χάνεται στην ομίχλη της σύμβασης, του συμφέροντος, της ντροπής, του φόβου, της κενής φιλοδοξίας, της υποκρισίας κατεστημένων νοοτροπιών, της λογοκρισίας…Το κατεστημένο όμως δεν είναι μόνο οι κάθε μορφής εξουσίες, είναι και οι πολίτες που τις στηρίζουν για να προωθήσουν τα προσωπικά τους μικροσυμφέροντα και τις πολιτικές ή άλλου τύπου φιλοδοξίες τους.
Κάθε «κατεστημένο» συνήθως επικαλείται το λαϊκό συμφέρον και δρα και ενεργεί εν ονόματι του λαού. Οικειοποιείται λαϊκά ερείσματα αυτοκλήτως και αυθαιρέτως για να πετύχει τους αλλότριους σκοπούς του. Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι μάζες, επιρρεπείς στην κολακεία, υποκύπτουν και συμπράττουν. Πάντα, άλλωστε, οι ερημίτες-σαλοί ήταν λίγοι, κάρφος για τα θεσμοθετημένα κοινόβια και την επίσημη, κρατικοδίαιτη εκκλησία. Πάντα, επίσης και κατ΄αναλογία, οι «σαλοί»-ιδεολόγοι επαναστάτες υπήρξαν ελάχιστη μειοψηφία, κάρφος για τους επαγγελματίες της επανάστασης και τους κρατικοδίαιτους, επίσημους εκφραστές της. Γι’ αυτό σήμερα κάποιο χαρακτηρίζουν ιδεολογικές παρωπίδες τις έμπρακτες φανερώσεις της ιδέας: όμως αυτή είναι η ύψιστη πρακτική φιλοσοφία: το βίωμα της θεωρίας, η ελαχιστοποίηση έως και ιδανική εκμηδένιση της απόστασης ανάμεσα στην ιδέα και την πράξη της. Και για αυτό τον ανθρώπινο άθλο είναι πλασμένοι μόνο οι εκλεκτοί, σηματοδοτώντας όχι το τέλος των ιδεολογιών μα το τέλος της αναίρεσής τους από μια συλλογικότητα-φενάκη.
Συμπερασματικά μιλώντας, η πράξη της ζωής είναι αυτή που δικαιώνει ή αντίθετα εξευτελίζει μια κοινωνική συσσωμάτωση και δυστυχώς η νεοελληνική πραγματικότητα όχι απλώς τείνει αλλά έχει απολύτως εναγκαλιστεί, έχει σχεδόν ενοφθαλμίσει τον ευτελισμό, έχει ταυτιστεί με την έλλειψη ποιότητας σε κάθε έκφανσή της.
Παράκαμψη θεσμών, αφού ακολουθώντας το θεσμικό «δρόμο» ο πολίτης δεν βρίσκει ανταπόκριση στα αιτήματά του: την κατάσταση «σώζει» η προσωπική γνωριμία και η ενδεχομένως πελατειακή σχέση με πρόσωπα της εξουσίας: η πλήρης απαξίωση κάθε έννοιας δημοκρατίας, ο εξευτελισμός της υπέρτατης θυσίας του Σωκράτη μετά τόσους αιώνες….η απόλυτη κατάργηση της ισονομίας και της αξιοκρατίας.
Ευτυχώς που σήμερα, τουλάχιστον, οι πηγές ελεύθερης πληροφόρησης στο διαδίκτυο σου φανερώνουν πλευρές, πτυχές της πραγματικότητας που επίσημα και ανεπίσημα κατεστημένα ΜΜΕ κρατούσαν, στο παρελθόν, κρυφές. Σου αποκαλύπτουν τμήματα και όψεις της αλήθειας που διαφορετικά θα αποσιωπούνταν με σκοτεινούς, αλλότριους σκοπούς, γιατί πολύ πρόσφατα ορισμένα σενάρια συνομωσιολογίας έχουν ήδη επαληθευτεί. (π.χ. περσινό φιάσκο με επιδημία γρίπης). Λοιπόν,
«Αντισταθείτε πάλι σ' όλους αυτούς που λέγονται μεγάλοι στον πρόεδρο του Εφετείου αντισταθείτε στις μουσικές τα τούμπανα και τις παράτες
σ’ όλα τ' ανώτερα συνέδρια που φλυαρούνε πίνουν καφέδες σύνεδροι συμβουλατόροι σ' όλους που γράφουν λόγους για την εποχή δίπλα στη χειμωνιάτικη θερμάστρα στις κολακείες τις ευχές τις τόσες υποκλίσεις από γραφιάδες και δειλούς για το σοφό αρχηγό τους».
* Η Αμαλία Κ. Ηλιάδη είναι φιλόλογος -ιστορικός (Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ’ το Α.Π.Θ.), Υπεύθυνη Σχολικής Βιβλιοθήκης 2ου Ε.Π.Α.Λ. Τρικάλων, ailiadi@sch.gr, http://users.sch.gr/ailiadi, http://blogs.sch.gr/ailiadi, http://www.matia.gr, http://www.emy67.wordpress.com
