Για την αταξική κοινωνία…!:Συμπλήρωση αναγκαία περί Μπερδιάγεφ
Του φιλαλήθη/philalethe00
Είδαμε ήδη κάποιες εξόχως οξείες κατηγορίες του μεγάλου Ορθόδοξου διανοητή – με τις δικές του ιδιοτυπίες, οπωσδήποτε, όπως είχε παρατηρήση σωστά και ο Φ.Κόντογλου – ενάντια στην αστική μορφή του σοσιαλισμού που ονομάζει, προφανώς επηρεασμένος από Σολόβιεφ, Ντοστογιέφσκι (και τους “Δαιμονισμένους” του, ειδικότερα), αλλά και την σλαβόφιλη ρωσσική φιλοσοφική παράδοση (το άλλο μείζον μέρος της είναι η “δυτικόφιλη”) συχνά απλώς σοσιαλισμό.
Μήπως λοιπόν υπήρξε αντιδραστικός; Μήπως υπήρξε, έστω, προτιμητής της μοναρχίας, έστω της επιφορτισμένης συνειδητά με την μυστικιστική (φιλο)λαϊκή αποστολή της, μαζί με κάποιους προαναφερθέντες, τον Κομιάκωφ, κ.α.; Η απάντηση σε αυτά είναι όχι.
Έχω την εντύπωσι, ότι σε αρκετά θέματα, ο Μπ. μεταβάλλει θέσεις ή συμπληρώνει προς κάποιες (ακόμη) πιο ριζοσπαστικές κοινωνικά, χωρίς αυτό να σημαίνη, ότι χάνει κάπου από την αξία που αποδίδει στο πρόσωπο και την ελευθερία του.
Λέει, λοιπόν, κάπου, στο (καταπληκτικό) ώριμο έργο (1935-’36) του “Οι πηγές και το νόημα του ρωσικού κομμουνισμού” απαντώντας σε γενικολόγο συκοφάντη του ιδίου και απολογητή του υπαρκτού μαρξιστικού σοσιαλισμού στην Δύση Χέκερ: “Πράγματι, είμαι οπαδός μιάς αταξικής κοινωνίας, δηλαδή, μ’αυτή την έννοια, πιο κοντά στον κομουνισμό παρά οπουδήποτε αλλού. Από την αλλη, είμαι πεπεισμένος για την αναγκαιότητα ενός αριστοκρατικού στοιχείου, που αντιτίθεται στο ταξικό στοιχείοο, στον περιστασιακό παράγοντα- οπαδός, αν το θέλετε, μιας πνευματικής αριστοκρατίας. Οι ταξικές ανισότητες πρέπει να εξαφανιστούν, οι προσωπικές να αναφαίνονται όλο και πιο καλύτερα. Ο άνθρωπος πρέπει να ξεχωρίζει από τον διπλανό του με τις προσωπικές του ιδιότητες, και όχι με την κοινωνική του κατάσταση. Μακριά από το να περιορίζεται αυτή η ποιοτική αριστοκρατική αρχή με την εξαφάνιση των κοινωνικών στρωμάτων, οφείλει αντίθετα να ενισχύεται με την εξάλειψή τους [….] Είμαι σ’ αυτό το σημείο οπαδός του χριστιανικού περσοναλισμού, όχι του ατομικισμού […] στην καπιταλιστική και αστική κοινωνία, η προσωπικότητα σβήνεται, έχει μεταχείριση ατόμου.” (σσ. 257-258)
Και επί τη ευκαιρία, σκέφτομαι πως εστίαση πρέπει να υπάρξη περισσότερο όχι στον σκοπό μας ως Χριστιανών Ορθόδοξων, που παραδοσιακά, Πατερικά είναι η αταξική κοινωνία, αλλά στα μέσα. Μέσα κατά καιρούς έχουν προταθή διάφορα, και υπάρχουν μέσα για τις μεταρρυθμίσεις(τα συμβατικά, π.χ, σήμερα: απεργίες, πορείες, διαδηλώσεις, καταλήψεις κτλ.) και μέσα για το τελικό σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο “ποθούμενον”, αυτήν ταύτην, δηλαδή, την ελεύθερη χριστιανική αταξική κοινωνία.
Ίσως πρέπει τούτο, λοιπόν, να τεθή και ώδε, στο νέο συλλογικό ιστοχώρο ημών των εχόντων την νηπτικοησυχαστική αναφορά … Πολύς ο θερισμός – και οι εργάται ολίγοι… Αλλά και , βέβαια, ποια η χρησιμότητά του άλατος, εάν χάση την αρμύρα του;!
