Ιωάννης της Κροστάνδης ο άγιος
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Ο προορατικός & ιαματικός ιερέας της εκκλησιαστικής ζωής και της κοινωνικής αλληλεγγύης
Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*
(Σούρα Ρωσίας 18/10/1829 – Κρονστάνδη Ρωσίας 20/12/1908).
Η μνήμη του εορτάζεται στις 20 Δεκεμβρίου
Απολυτίκιο (ήχος πλ.α’):
Σάρκα ή σαρκοφάγος;
Πολυμορφία και ιεραποστολική φύση της Εκκλησίας
Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*
Εισήγηση στη συνάντηση εργασίας του Συνδέσμου Ιεροψαλτών Αττικής «Ρωμανός ο Μελωδός & Ιωάννης ο Δαμασκηνός» και της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθήνας, Τετάρτη 24-11-2021, στον χώρο της ΑΕΑΑ.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με την ψηλάφηση τριών ορισμών.
Πρώτον: Τι είναι σάρκα.
Η σάρκα είναι εαυτός μας. Δεν είναι περιτύλιγμα, δεν είναι τσόφλι, δεν είναι φυλακή. Είναι εαυτός μας. Ασώματος άνθρωπος δεν υπάρχει, και γι’ αυτό δεν θα υπάρξει ασώματη ανάσταση. Κι όταν λέμε ότι ο Χριστός σαρκώθηκε, δεν εννοούμε ότι η θεότητά του φώλιασε μέσα σε ένα σάρκινο περιτύλιγμα, τσόφλι ή φυλακή. Σάρκα του Χριστού έγινε ο πλήρης άνθρωπος. Και πλήρης άνθρωπος σημαίνει και σώμα και ψυχή και νου και πράξη και δημιουργικότητα. Επαναλαμβάνω: Η σάρκα είναι εαυτός μας. Δεν είναι περιτύλιγμα, δεν είναι τσόφλι, δεν είναι φυλακή.
Δεύτερος ορισμός: Τι είναι σαρκοφάγος.
Συζητώντας για τον ιστορική, κοινωνική και ιδεολογική σημασία του έργου των Τριών Ιεραρχών;
Του Βλάση Αγτζίδη*
Η ανάδειξη της σημασίας των Τριών Ιεραρχών και των πατερικών κειμένων στη σχολική αίθουσα συνιστά μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόκληση
Μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει με αφορμή την κατάργηση της σχολικής αργίας την ημέρα των Τριών Ιεραρχών (30 Ιανουαρίου) και τη μετατροπή της σε μέρα εκδηλώσεων μέσα στο σχολείο. Είναι αυτό τόσο αρνητικό όπως προβάλλεται;
Βεβαίως και όχι! Γιατί η κοινωνική σημασία του έργου των 3 αυτών θεολόγων (Ιωάννης Χρυσόστομος, Βασίλειος ο Μέγας και Γρηγόριος Ναζιανζηνός) υπήρξε αντιπλουτοκρατική – και με βάση τη σύγχρονη ορολογία αντικαπιταλιστικη- και αντιεξουσιαστική. Στα πατερικά κείμενα ενυπάρχει η ριζοσπαστική κριτική του πλούτου και της ιδιοκτησίας, η αντίθεση στην κοινωνική αδικία και εκμετάλλευση, και συνυπάρχει με το πνεύμα της φιλανθρωπίας και της ελεημοσύνης και της έμπρακτης αλληλεγγύης προς τους αδυνάτους μέσα από την κοινωνική στράτευση.
Ουσιαστικά οι Πατέρες υποστήριξαν το πρωτοχριστιανικό εξισωτικό πνεύμα και αγωνίστηκαν για ένα από τα χριστιανικά αξιώματα, που ήταν η άρνηση των κοινωνικών και φυλετικών διακρίσεων μεταξύ των ανθρώπων. Επανέφεραν τον ορισμό της ελευθερίας ως κανόνα των ανθρώπινων σχέσεων, έτσι όπως διατυπώθηκε στην Επί του Όρους Ομιλία: «καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως». Αυτά τα πρωταρχικά αξιώματα ελευθερίας και ισότητας αποτυπώθηκαν εξαιρετικά στην εξής πρόταση: «Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.» (Προς Γαλάτας επιστολή γ΄23–δ΄5) Το πνεύμα αυτό περιθωριοποιήθηκε από τη στιγμή που η κοσμική εξουσία -μετά την καταστολή του επαναστατικού χριστιανικού = κινήματος όπως υποστηρίζει ο Κάουτσκι- ενσωμάτωσε τον χριστιανισμό και τον μετέτρεψε σε κρατική ιδεολογία.
Από τη Ρόζα Λούξεμπουργκ στον Κάουτσκι
Ανιχνεύοντας τον συλλογικό άνθρωπο στο Βουλευτικό του Ναυπλίου (7 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2019)
Του Νικολάου Μπουμπάρη*
Χωρίς αμφιβολία είναι μεγάλη τιμή και ταυτόχρονα χαρά που βρίσκομαι απόψε εδώ. Θερμές ευχαριστίες απευθύνω προς τον πάντοτε δραστήριο και δημιουργικό «Προοδευτικό Σύλλογο Ναυπλίου Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ» για την πρόσκληση να μιλήσω για ένα βιβλίο που συγκεντρώνει σε ενιαίο πλέγμα πολλές επιμέρους διαχρονικές και πολυθεματικές προσπάθειες του Παναγιώτη Μπούρδαλα, ενός δραστήριου και συνάμα ταπεινού ανθρώπου. Το να βρίσκομαι στο ίδιο πάνελ με καταξιωμένους ανθρώπους επιδαψιλεύει μια επιπλέον τιμή. Αξίζουν, επίσης, πολλά «μπράβο» στις Εκδόσεις Αρμός για την υψηλής αισθητικής έκδοση.
Επιπλέον, θέλω να ευχαριστήσω και όλους εσάς που μας συνοδεύετε στο ταξίδι αυτό «στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου». Γιατί, απόψε εδώ δεν μετέχουμε επί της ουσίας σε μια παρουσίαση βιβλίου αλλά σε μια κατάθεση ψυχής.
Ας μη φοβόμαστε τόσο το σχίσμα…
[Συνοπτική επισκόπηση του Ουκρανικού εκκλησιαστικού προβλήματος και η πρόταξη της ζωής και του Σώματος έναντι των γραπτών νόμων και των επισήμων διοικητικών πράξεων]
Tου Κώστα Νούση*
Είναι γεγονός ότι έχει αρχίσει η Ορθοδοξία να βιώνει ένα ακόμη σχίσμα μέσα στη μακραίωνη ιστορία της. Βρίθει, βέβαια, σχισμάτων, για του λόγου το ακριβές και αληθές. Οι Πατέρες λένε πως ούτε αίμα μαρτυρίου δεν ξεπλένει αυτόν που σχίζει την Εκκλησία. Τόσο σοβαρό αμάρτημα λοιπόν. Το θέμα είναι ποιος σχίζει εν προκειμένω, οι Ρώσοι ή το Οικουμενικό Πατριαρχείο; Και πριν συνεχίσουμε μια ερώτηση που θα βοηθήσει πολύ: οι Κανόνες έγιναν για την Εκκλησία ή η Εκκλησία για τους Κανόνες; Το ζων Σώμα προηγείται ή να γυρίσουμε στον νομικισμό των Ιουδαίων; Χάρις, λοιπόν, και ελευθερία ή νόμος και τυπολατρία; Ο άνθρωπος για το Σάββατο ή το Σάββατο για τον άνθρωπο;
Τα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου …στο Μύλο του Παπά της Λάρισας
Της Φωτεινής Οικονόμου*
Με χαρά υποδεχθήκαμε στην πόλη μας τον αγαπητό συνάδερφο και συγγραφέα, Παναγιώτη Μπούρδαλα. Ο συγγραφέας είναι καθηγητής φυσικής, αλλά και πτυχιούχος θεολόγος. Η ενασχόληση και προσφορά του και στα δύο φαινομενικά διαφορετικά πεδία, αποδεικνύει την υπέρβασή του στο πλασματικό δίλημμα: «επιστήμη ή πίστη;», όχι μόνο γιατί υπηρέτησε και υπηρετεί και στα δύο, αλλά και επειδή η επιστημονική του ιδιότητα χαρακτηρίζεται από την έμπρακτη πίστη του στο Θεό και όχι το αντίθετο.
Με ακόμη περισσότερη χαρά κληθήκαμε σήμερα να μιλήσουμε για το βιβλίο του με τίτλο: «Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου» και με υπότιτλο: «55 σημαδούρες κοινωνικής και υπαρκτικής θεανθρωπολογίας».
Η πρόσφατη απάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη στις ρωσικές διεκδικήσεις και στο Ουκρανικό ζήτημα
Του Κώστα Νούση*
Είμαστε τελευταία θεατές στις χειμαρρώδεις καταγραφές και τοποθετήσεις επί του Ουκρανικού εκατέρωθεν, από Έλληνες και Ρώσους, από φιλοπατριαρχικούς και αντιπατριαρχικούς, από «οικουμενιστές» και αντί… Ο γράφων έχει επανειλημμένα στο πρόσφατο παρελθόν τοποθετηθεί σχετικά υπέρ των θέσεων και ενεργειών του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Θεωρώ πως το ζήτημα δεν είναι μάλλον θέμα ερμηνείας των Ιερών Κανόνων, όσο πρόβλημα αντιμετώπισης και αναχαίτισης του προκλητικού πλέον ρωσικού εκκλησιαστικού επεκτατισμού.
Γέροντας Σωφρόνιος (Σαχάρωφ), ο Οικουμενικός αγιορείτης του Έσσεξ
(Μόσχα Ρωσίας 1896-Έσσεξ Αγγλίας 11-07-1993)
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*
Α. Γέννηση – ανατροφή
Ο Γέροντας γεννήθηκε στην Μόσχα της Τσαρικής Ρωσίας από ορθόδοξους γονείς το 1896, στις 22 Σεπτεμβρίου, 04.00 η ώρα το πρωί. Ήταν το δεύτερο παιδί μιας οικογένειας με άλλα εννέα αδέλφια. Πέθανε όμως τελευταίος απ’ όλα τ’ αδέλφια του. Βαφτίστηκε στην εκκλησία του Σωτήρα και πήρε το όνομα Σέργιος. Από την παιδική του ηλικία έδειχνε μια σπάνια ικανότητα στην προσευχή. Σαν νέος μάλιστα μπορούσε να απαντά σε θέματα θεολογικά από αιώνων ζητούμενα. Έτσι από νωρίς είχε καταληφθεί από επείγουσα επιθυμία να εισχωρήσει στην καρδιά της θείας αιωνιότητας.
Β. Νεανικές περιπλανήσεις
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΟΥΡΔΑΛΑ «ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ»: Παρουσίαση στο βιβλιοπωλείο «Πρωτοπορία» Πάτρα 03.10.2019
Του Νίκου Προσκεφαλά*
«Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου» ο τίτλος, «55 σημαδούρες κοινωνικής και υπαρκτικής θεανθρωπολογίας» ο υπότιτλος, προδιαθέτουν τον αναγνώστη εξ αρχής για ό,τι πρόκειται να συναντήσει στις σελίδες του βιβλίου. Γίνεται λοιπόν εξ αρχής απόλυτα σαφές πως, παρόλο που το βιβλίο αποτελεί ένα συμπίλημα άρθρων, παρεμβάσεων και συνολικότερα δημοσιεύσεων του συγγραφέα με κοινωνικό, πολιτικό, ή πολιτιστικό περιεχόμενο, η αφετηριακή του βάση αλλά και ο βασικός συνεκτικός άξονας όλων τούτων των άρθρων είναι ξεκάθαρα θεολογικός με την ευρύτητα των σημειολογικών και οντολογικών σημάνσεων που η γνήσια θεολογία εξ ορισμού διαθέτει.
Ίσως η πιο δύσκολη και απαιτητική συνέντευξη, που ευγενικά μου ζήτησε ο δημοσιογράφος της Καθημερινής Αντώνης Παγκράτης (παραχωρήθηκε κάπου στο…Παγκράτι στις 30 Νοεμβρίου 2018, και δημοσιεύεται με αυτό τον τίτλο στις 18 Αυγούστου 2019)
Ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μας είναι η θρησκεία, συνήθως όμως οι διανοούμενοι στην Ελλάδα την παραμελούν.
