Η εκκλησιαστική πτυχή του Μακεδονικού ζητήματος

Του Χαράλαμπου (Χάρη) Ανδρεόπουλου*

Η εκκλησιαστική πτυχή του Μακεδονικού ζητήματος. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση. Διδακτικό υλικό για το μάθημα των Θρησκευτικών και της Ιστορίας.

Περίληψη:

Η παρούσα εργασία αντιμετωπίζει την εκκλησιαστική πτυχή του Μακεδονικού ζητήματος ως μελέτη περίπτωσης (case study) επιδιώκοντας να εισφέρει επικουρικό εκπαιδευτικό υλικό το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί / χρησιμοποιηθεί από τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς (Θεολόγους/ΠΕ01 και Φιλολόγους/ΠΕ02) για την διδασκαλία σχετικών θεματικών ενοτήτων του θρησκευτικού και ιστορικού μαθήματος. Στη ερευνητική – ιστορική και νομοκανονική – προσέγγιση του θέματος κεντρική θέση κατέχουν ερωτήματα όπως σχετικά με το «γιατί;» και το «πως;» χρησιμοποιήθηκε από την πολιτική εξουσία της γείτονος χώρας («Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» [«FYROM»], νυν «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας») ο εκκλησιαστικός οργανισμός προκειμένου να υπηρετηθούν ευρύτερες γεωπολιτικές σκοπιμότητες στο χώρο της Βαλκανικής μετά το πέρας του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Στη μελέτη αναπτύσσεται λεπτομερώς η εκκλησιαστική πτυχή του εν λόγω (μακεδονικού) ζητήματος σ΄ όλες τις επιμέρους ιστορικές φάσεις (1945 μέχρι σήμερα) και νομοκανονικές / εκκλησιολογικές του διαστάσεις. Περιγράφεται η όλως αντικανονική ανακήρυξη (1967) της ανεξαρτησίας της «Μακεδονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας», η κατάσταση του σχίσματος στην οποία περιήλθε (και διατελεί μέχρι σήμερα) η εν λόγω Εκκλησία και αναλύεται η πρόταση για την επίλυση του προβλήματος μέσω της (μετ-) ονομασίας της «ΜΟΕ» σε «Aρχιεπισκοπή Αχρίδος» επί τη βάσει της «Συμφωνίας του Νις» (2002) και των προϋποθέσεων περί (διοικητικής) αυτονομίας μιας τοπικής Εκκλησίας τις οποίες έθεσε η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η συνελθούσα τον Μάϊο του 2016 στη Κρήτη

Λέξεις κλειδιά: «Μακεδονικό» ζήτημα, «Μακεδονική Εκκλησία», εθνοφυλετισμός, σχίσμα, αυτονομία, αυτοκεφαλία.

Ο εφιάλτης μιας αρίας φυλής

Της Εύης Βουλγαράκη – Πισίνα*

Με την απόφαση του ΣτΕ για το νέο Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά, το επονομαζόμενο Γαβρόγλου, αλλά στην πραγματικότητα πρόγραμμα επιτροπής εμπειρογνωμόνων μέσα από διαδικασίες μοριοδότησης και αξιολόγησης από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), άνοιξε ο ασκός του Αιόλου. Το ΣτΕ απεφάνθη, δίχως να δηλώσει αναρμοδιότητα, για το δογματικό περιεχόμενο του μαθήματος, την ώρα που η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος έχει εγκρίνει ήδη το Πρόγραμμα Σπουδών και τα εγχειρίδια.

Η Εκκλησία δεν ζει για τον εαυτό της

Συνεύντευξη του Πέτρου Βασιλειάδη* στον Αντώνη Παγκρατή

Ίσως η πιο δύσκολη και απαιτητική συνέντευξη, που ευγενικά μου ζήτησε ο δημοσιογράφος της Καθημερινής Αντώνης Παγκράτης (παραχωρήθηκε κάπου στο…Παγκράτι στις 30 Νοεμβρίου 2018, και δημοσιεύεται με αυτό τον τίτλο στις 18 Αυγούστου 2019)

Ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μας είναι η θρησκεία, συνήθως όμως οι διανοούμενοι στην Ελλάδα την παραμελούν.

Συνέχεια →

Οικουμενισμός και Ουκρανική Αυτοκεφαλία

Toυ Κώστα Νούση*

Τι σχέση άραγε έχουν μεταξύ τους; Προφανή: όσοι «μισούν» το Οικουμενικό Πατριαρχείο για πολλούς και διάφορους λόγους, βρίσκουν μέσα από το Ουκρανικό πρόβλημα μια αγαστή ευκαιρία να τοξεύσουν κατά της Μητρός εν Κων/πόλει Εκκλησίας. Δεν είναι τυχαίο που οι γνωστοί και σεσημασμένοι «αντιοικουμενιστάδες» κληρικοί και λαϊκοί βάλλουν κατά του Πατριάρχη με αφορμή και πρόφαση το Ουκρανικό ζήτημα. Μάλιστα, ένιοι εξ αυτών κάθονται και συντάσσουν εκτενείς μελέτες, στηρίζοντας την επιχειρηματολογία τους σε ιερούς Κανόνες και στο χρονίζον «έθος» της εκκλησιαστικής παράνομης «προσάρτησης» των Ουκρανών υπό της Μοσχοβίτικης Εκκλησίας τους τελευταίους αιώνες. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά, προφανή και πρόδηλα, όπως θα ήθελαν οι αντιπατριαρχικοί συντάκτες των κειμένων αυτών να τα παρουσιάσουν.

Συνέχεια →

ΦΑΡΑΚΛΑΤΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΡΩΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΠΕΙΛΕΙΤΑΙ

Από το «Δίκτυο Ιθάκη»

Αφορμή για το παρόν κείμενο είναι η επιθυμία της Κρατικής θρησκευτικής Ιεραρχίας να διαλυθεί η τελευταία Συναδελφική[1] Εκκλησία και να παραδοθεί η ιδιοκτησία του Ιερού Ναού της στο ΝΠΔΔ «Εκκλησία της Ελλάδος».

Στην πραγματικότητα, αυτό που η θρησκευτική διανόηση θέλει να διαλύσει είναι τις εκκλησιαστικές, αγαπητικές και δημιουργικές σχέσεις των ανθρώπων της εκκλησίας, ώστε να φύγει από μπροστά της και το τελευταίο απομεινάρι αληθούς εκκλησιαστικής, κοινοτικής και πολιτικής ιστορίας.  Τον τελευταίο καιρό, γίνεται μια τεράστια και ολόπλευρη επιχείρηση διαγραφής της μνήμης του λαού, με επιστρατευμένους όσους θεωρούνται «διανόηση», οι οποίοι συνήθως έχουν στενή σχέση με την κρατική εξουσία. Στην περίπτωση των Φαρακλάτων, κομματικοί, που έχουν να λαβαίνουν το κάτι τις από τη συναναστροφή τους με την εξουσία, έχουν αναλάβει το ρόλο της 5^ης Φάλαγγας.

Συνέχεια →

Όταν η συζήτηση θεωρείται αγγαρεία και η συνοδικότητα γίνεται πρόσχημα…

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Ακολουθεί εκτενές κείμενο. Συγγνώμην…

Στο Δελτίο Τύπου της Ιεράς Συνόδου (16 Νοεμβρίου) αποτυπώνονται οι ομόφωνες (προσοχή: ομόφωνες!) τρεις αποφάσεις της.

Μερικές παρατηρήσεις μου:

Με την 2η απόφαση αποφασίστηκε η συγκρότηση επιτροπής από ιεράρχες, νομικούς, εμπειρογνώμονες και εκπροσώπους του εφημεριακού κλήρου «για την μελέτη των θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος«. Με δε την επόμενη (3η) απόφαση η Σύνοδος εμμένει στο υφιστάμενο καθεστώς μισθοδοσίας των κληρικών και των λαϊκών υπαλλήλων της Εκκλησίας της Ελλάδος. Άρα, η επιτροπή θα ασχοληθεί με διάφορα θέματα, όχι όμως με το μισθολογικό! Άρα, όχι επιτροπή εφ’ όλης της ύλης!

Συνέχεια →

Ο Πνευματικός Αντύπας ο Μολδαβός

Επιμέλεια Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας

ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

(Μολδαβία 1816 – Ι. Μ.  Βαρλαάμ Ρωσίας 10-01-1882)

Α). Γέννηση – ανατροφή:

Ο Γέροντας γεννήθηκε στο χωριό  Καλαποδέστι της Μολδαβίας το 1816. Οι γονείς του ζούσαν σε μεγάλη φτώχεια, αλλά ήσαν πολύ ευσεβείς. Ο πατέρας του Γεώργιος Λουκιάν ήταν διάκονος στο ναό του χωριού τους, ενώ η μητέρα του Αικατερίνα αργότερα προσήλθε σε μοναστήρι και εκεί κοιμήθηκε με το μοναχικό όνομα Ελισάβετ.  Για πολλά χρόνια δεν είχαν παιδιά, αλλά με προσευχές απέκτησαν, με πρώτο τον Αλέξανδρο, μετέπειτα Αντύπα. Η μητέρα του μάλιστα τον γέννησε χωρίς πόνους, σημάδι θεϊκό ότι προοριζόταν να φύγει από τα στενά όρια της οικογένειας.

Στην παιδική ηλικία, όταν έβοσκε τα πρόβατα του πατέρα του, έπιανε στα χέρια του δηλητηριώδη φίδια, χωρίς να τον δαγκώνουν… Ήταν πολύ απλοϊκός και ακτινοβολούσε κάτι το μη κοσμικό. Γι’ αυτό, παρότι ήθελε να μορφωθεί, δυσκολευόταν πολύ με τα γράμματα. Προσπάθησε πολύ γι’ αυτό και στο τέλος κατάφερε να του γίνονται καθημερινή τροφή τα … ιερά βιβλία.

Ο πατέρας του τον άφησε ορφανό και η μητέρα του τον έβαλε σε σχολείο για να γίνει βιβλιοδέτης. Τα κατάφερε και γυρνώντας στο σπίτι εργάστηκε με επιτυχία για να εξοικονομεί η οικογένεια τα προς το ζην  (ήταν το μεγαλύτερο παιδί).

Β). Το παράξενο φως…

Συνέχεια →

Η Ουκρανία ήταν πάντοτε η κανονική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου

Συνέντευξη του Αρχιεπισκόπου Τελμησσού κ. Ιώβ

Μετάφραση: Vasilios Papathanasiou

Σεβασμιώτατε, ως γνωστόν ο Οικουμενικός Πατριάρχης απέστειλε τους αντιπροσώπους του (Έξαρχους) στην Ουκρανία με σκοπό να συζητήσουν με τους εκπροσώπους των διαφορετικών εκκλησιαστικών οργανώσεων της Ουκρανίας την πιθανή χορήγηση αυτοκεφαλίας. Εντούτοις, η Σύνοδος του Πατριαρχείου Μόσχας αντιμετώπισε αυτό το βήμα άκρως αρνητικά, δηλώνοντας ότι αποτελεί «παράνομη εισπήδηση στο κανονικό έδαφος» της Μόσχας, φτάνοντας στο σημείο να δηλώσει ότι διακόπτει το συλλείτουργο με τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Σχολιάστε, παρακαλώ, σε ποίο βαθμό είναι δίκαιες οι δηλώσεις του Μόσχας; Ήταν πράγματι παράνομη και αντικανονική η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου; 

Θα ήθελα ευθύς εξ αρχής να καθησυχάσω τους πάντες: για καμία «εισπήδηση σε ξένη κανονική δικαιοδοσία» ούτε γινόταν, ούτε γίνεται λόγος. Έτσι δε περισσότερο δεν μπορούμε να ομιλούμε για την δημιουργία σχίσματος ή την νομιμοποίησή του. Τουναντίον, όπως επανειλημμένως δήλωνε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, η Εκκλησία Κωνπόλεως, ως η Μήτηρ Εκκλησία, επιδιώκει να βρει την βέλτιστη κανονική οδό για την θεραπεία και υπέρβαση του υφιστάμενου εκκλησιαστικού σχίσματος στην Ουκρανία.

Συνέχεια →

Πίσω από τα χαμόγελα των Πρεσπών, τις περικεφαλαίες και τον Βουκεφάλα

Του Θανάση Τσιριγώτη

Πίσω από τα χαμόγελα των Πρεσπών, τις περικεφαλαίες και τον Βουκεφάλα κρύβεται η σκληρή πραγματικότητα. Αυτή που γέννησε η ιστορία και η… σοβαρότητα για το Μακεδονικό. Από μία άποψη, ο Μακεδονισμός είναι μια σύγχρονη έκφραση του εθνικισμού, αλλά και του αστικού κοσμοπολιτισμού στα Βαλκάνια. Ο πρώτος (εθνικισμός), μισεί τις πατρίδες των γύρω λαών κι αφηνιάζεται erga omnes. Ο δεύτερος (κοσμοπολιτισμός), προσπερνάει καλπάζοντας τα σύνορα και τα εθνοκράτη γιατί βλέπει μόνο τις αγορές και το αυγάτισμα των κερδών του. Όσα λοιπόν κρύφτηκαν κάτω απ’ το ιστορικό χαλί, βγαίνουν πάλι σαν εκδίκηση στο προσκήνιο και η ιστορία επαναλαμβάνεται, πότε σαν δράμα, πότε σαν κωμωδία.

Συνέχεια →

Mια θετική εξέλιξη σε μια πτυχή του «Μακεδονικού»

 Του Χάρη Ανδρεόπουλου*

Στο υπό τον τίτλο «Η εκκλησιαστική πτυχή στο “Μακεδονικό”» άρθρο μας στην εφημερίδα «Ελευθερία» Λαρίσης της 4ης Φεβρουαρίου 2018 (σελ. 12), αναφορικώς με την σχισματική «Εκκλησία της Μακεδονίας», καταλήγαμε με την πρόταση ότι εξ επόψεως νομοκανονικότητος «η μόνη λύση είναι ν΄ αποδεχθούν την ονομασία της εκκλησιαστικής τους επαρχίας ως “Αρχιεπισκοπής Αχρίδος – Σκοπίων”».

Στο πλαίσιο των εν εξελίξει διαβουλεύσεων μεταξύ της Ελλάδος και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (FYROM) για το ονοματολογικό ζήτημα, πληροφορούμαστε περί του υποβληθέντος στο Οικουμενικό Πατριαρχείο αιτήματος της «εν σχίσματι τελούσης Εκκλησίας των Σκοπίων, το υποστηριζόμενον και δια γράμματος του Πρωθυπουργού της FYROM κ. Ζόραν Ζάεφ», δια του οποίου ζητείται «η ανάληψις υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου της πρωτοβουλίας επαναφοράς της Εκκλησίας αυτής εις την κανονικότητα, υπό το όνομα της Αρχιεπισκοπής Αχριδών».

Συνέχεια →