ΜΗΔΕΝΙΣΤΙΚΟΣ ΑΤΟΜΙΚΙΣΜΟΣ

Του Χάρη Ναξάκη*

Οι αρχαιοελληνικοί μύθοι, όπως και οι μύθοι κάθε πολιτισμού, αποτυπώνουν κοινωνικές σημασίες, αρχές και υλικά μέσα με τα οποία ένας πολιτισμός επιδιώκει να νοηματοδοτήσει την ύπαρξή του και να την αποτυπώσει σε θεσμούς, να δώσει απάντηση στο ερώτημα με τί εργαλεία θα χτίσουμε μια ενάρετη ζωή. Γι’ αυτό οι μύθοι είναι πραγματικοί, διότι εκφράζουν μια ορισμένη νοηματοδότηση του κόσμου από τον άνθρωπο. Ο όχι και τόσο προβεβλημένος μύθος για το τέλος του αποτρόπαιου Καιάδα ήταν αποτέλεσμα ενός ηθικού διλήμματος. Ο γιος μεταφέρει τυλιγμένο σε μια κουβέρτα τον ηλικιωμένο και βαριά άρρωστο πατέρα του για να τον πετάξει στον τρομακτικό Καιάδα. Πριν συμβεί το ανήθικο, ο πατέρας επιθυμεί να δώσει στον γιο του μια τελευταία συμβουλή: Γιε μου, φύλαξε την κουβέρτα γιατί θα σου χρειαστεί στο μέλλον. Ο γιος μετανιωμένος πήρε τον πατέρα του για να πεθάνει στον οίκο του και ο Καιάδας έκτοτε καταργήθηκε.

Αποστάξεις του Παναγιώτη Μπούρδαλα

Της Σέβης Κωνσταντινίδου*

Τα Πληκτρολόγια, [2020], σελ. 62

Βογκούν τα πληκτρολόγια με ήχους μυτερούς

μακριά από τις συνελεύσεις,

λαγκάδια, ίσκιους και παραλίες ήρεμες.

Τ’ είναι ο οχτρός, το ‘ρώτημα…

Ο φόβος, πριν  στο μίσος φτάσει, οχτρό τον ξένο

ονοματίζει, κι ας λαθεύει.

Η αγάπη, το φόβο διώχνει στ’ ανέμου τις ριπές,

κι αγαλλιάζουν μάτια πράσινα.

Αποστάξεις κρατούμε αλήθεια από τα συμβαίνοντα στη ζωή μας. Μένουν κάποια στοιχεία κι όχι όλα, κάποια ξεπηδούν και αποτελούν ουσία των γεγονότων. Αποστάξεις όμως κρατάς και κάθε φορά που γνωρίζεις και διαβάζεις ένα βιβλίο. Η κύρια γεύση που μένει στον ουρανίσκο είναι  αυτή που εσύ ξεχώρισες. Στην προσπάθειά μου να μιλήσω για την ποιητική συλλογή του Παναγιώτη δε θα σας μεταφέρω τίποτε άλλο παρά αυτή τη γεύση που καταστάλαξε μέσα μου, αυτό το ιδιαίτερο στοιχείο που εγώ απομόνωσα. Είναι, φυσικά, βέβαιο πως ο καθένας μας εστιάζει σε συγκεκριμένες πλευρές  και επιλέγει συνειδητά ή ασυνείδητα τις λέξεις που του αποκαλύπτουν την αλήθεια. Τόσες οι αναγνωστικές προσεγγίσεις, όσοι οι αναγνώστες.

Αποστάξεις σε καιρούς δυστοπίας …και δυστοκίας

Ερανίσματα λόγων από τους Τρεις Ιεράρχες και άξονες της σύγχρονης εκπαίδευσης

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Πρωτολογία

Καλησπέρα. Χρόνια πολλά σε όλους και όλες, από όποιον τρόπο κι αν συμμετέχουν σ’ αυτή την τηλε-συζήτηση. Θα ήθελα να ξεκινήσω από δύο εκφράσεις της Μεγάλης Συνόδου της Κρήτης (Κολυμπάρι 2016), πριν από πέντε περίπου χρόνια, που αφορούν το θέμα μας.

Η μία έκφραση βρίσκεται στην εγκύκλιο της Συνόδου, που αναφέρεται στο κυρίαρχο εκπαιδευτικό σύστημα και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλο το δυτικό κόσμο κυρίως. Αυτό, λοιπόν, είναι «εκκοσμικευμένο» και «ατομοκεντρικό», με ό,τι μπορεί να σημαίνουν και οι δύο αυτοί επιθετικοί προσδιορισμοί. Το σύστημα αυτό ταλανίζει τις νέες γενιές και προβληματίζει βέβαια και την Μεγάλη Σύνοδο[1].

Το δεύτερο σημείο, το οποίο θέλω να σημειώσω, είναι το γεγονός ότι η Μεγάλη Σύνοδος θεωρεί ότι τα μεγάλα ζητήματα: τα εκκλησιαστικά, τα θεολογικά, οι επιπτώσεις τους σε διάφορες όψεις της κοινωνίας και της ζωής, στο βίο και στην πολιτεία των ανθρώπων χρειάζονται, για να είναι προφητική η μαρτυρία της Εκκλησίας, επαναδιατύπωση[2].

Ας πάμε να επαναδιατυπώσουμε στη σημερινή εποχή ζητήματα, που έθεσαν πριν από 1600 χρόνια, από την ώριμη ηλικία των Τριών Ιεραρχών μέχρι σήμερα[3]. Για να δούμε δυο -τρία σημεία σε αυτά τα 1600 χρόνια.

ΤΗΛΕΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ του βιβλίου ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Από τις εκδόσεις Αρμός

Την Πέμπτη 17 Δεκέμβρη 2020 και ώρα 5.30μμ ακριβώς οι εκδόσεις Αρμός τηλεπαρουσιάζουν το 2^ο βιβλίο του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα (έκδοση 2019) σε πανελλαδική δηλαδή εμβέλεια. Όλοι οι παρουσιαστές έχουν συμμετάσχει πριςν τους εγκλεισμούς σε ζωντανές παρουσιάσεις σε Κόρινθο, Ναύπλιο, Αθήνα και Λάρισα μαζί με τον συγγραφέα βεβαίως.

Το βιβλίο με τον τίτλο «ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ» και με υπότιτλο «55 σημαδούρες υπαρκτικής και κοινωνικής θεανθρωπολογίας» απαντά προφητικώ τω τρόπω τόσο στην πρόκριση της ατομικής ευθύνης και του ατομικού εργαζόμενου που προωθείται από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, όσο και στον θεολογικό διχασμό της εκκλησιολογικής θεανθρωπολογίας με τις μερίδες των φανατικών συντηρητικών από τη μία μεριά και των φωτισμένων προοδευτικών, όταν δεν μπορούν όλοι να δουν ολιστικά τον άνθρωπο.

Συντονίζει και ομιλεί ο Κωνσταντίνος Μπλάθρας, θεολόγος, κριτικός κινηματογράφου, δημοσιογράφος και διευθυντής της εφημερίδας «Χριστιανική».

Θα μιλήσουν σχετικά:

Ανοικτή επιστολή στο Νίκο Τεμπονέρα 2020

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Συνάδελφε Νίκο Τεμπονέρα, αγαπητέ μας Νίκο

Νάμαστε πάλι απόψε εδώ στο χώρο που σημάδεψες πριν τρεις περίπου δεκαετίες, στις 9 Γενάρη 1991, ενώνοντας σχολείο και εκπαιδευτικό κίνημα, καθηγητές και μαθητές σε άλλου είδους μάθημα: Αυτό της κοινωνικής γνώσης στο πεδίο των συλλογικών αγώνων. Δεν ήθελες να γίνεις «λαϊκός ήρωας», αλλά να συνεχίσεις να είσαι εκπαιδευτικός μαζί με το σωματείο σου, την Α΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας, κι ας μην ήσουν εκλεγμένος στο ΔΣ της. Έτρεξες μαζί με τα περισσότερα μέλη του κι έφτασες άοπλος από το Παράρτημα, την τότε έδρα του σωματείου, μέχρις εδώ να στηρίξεις τους αγωνιζόμενους μαθητές απέναντι σε οργανωμένους τραμπούκους που επιτίθονταν με λοστάρια και όχι μόνο.

Έπεσες νεκρός κτυπημένος με λοστό στο κεφάλι από το στέλεχος της τότε ΟΝΝΕΔ Γ. Καλαμπόκα, μετά από εισβολή ομάδας ροπαλοφόρων τραμπούκων μέσα σ’ αυτό το σχολικό συγκρότημα -τότε 3ου & 7ου Γυμνασίου και Λυκείου Πάτρας-, που τελούσε υπό μαθητική κατάληψη, όπως εκατοντάδες σχολεία στην επικράτεια. Ναι καταλήψεις πολύ μεγάλης κλίμακας και χρόνου, κι όχι «δυσλειτουργίες» όπως προσπαθούν να τις ονομάσουν οι εκσυγχρονιστές των τελευταίων ετών με τις αλλαγές όρων. 

Το όνομά σου Νίκο μας έγινε σύμβολο του λαϊκού κινήματος και ιδιαίτερα των καθηγητών, των μαθητών, των φοιτητών, της σπουδάζουσας νεολαίας. Γιατί εσύ, όχι μόνο στάθηκες στη πρώτη γραμμή του αγώνα συνεπής με τη πολιτική-συνδικαλιστική σου αντίληψη, σταθερός στο συλλογικό σου αξιακό σύστημα, αλλά και άοπλος αιματοβαμμένος μάρτυρας της παιδείας και του ευρύτερου εκπαιδευτικού κινήματος.

Νίκο μας,

Ο 21^ος αι., όπως και τα τελευταία χρόνια του 20^ου, διαπνέεται από μία παγκόσμια προσπάθεια να καθιερωθεί ένας «νέος τύπος ανθρώπου». Για όσους βλέπουν χωρίς μυωπικά γιαλιά, ο «νέος τύπος ανθρώπου» που προβάλλεται από της δυνάμεις της αγοράς, τους «δυνατούς» της εποχής μας, είναι ο «εξατομικευμένος άνθρωπος». 

Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου: ένα πολύεδρο διαμάντι

Βιβλιοπαρουσιάσεις σε Κόρινθο και Ναύπλιο

Του Λάμπρου Αναστ. Ψωμά*

Εισαγωγή

Στην κωμωδία «Ο κατεργάρης» της Φίνος Φιλμς του 1971, σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη, ξεχωρίζει το πρόσωπο της απαρχαίωσης, της στείρας εμμονής σε ξεπερασμένες αρχές, του συντηρητισμού που φθάνει τα όρια όχι μόνο της στεγνής αντίδρασης, αλλά και της βλακείας. Τον ρόλο ενσαρκώνει ο αλησμόνητος Σπύρος Καλογήρου που δημιουργεί συμπάθεια στον θεατή. Αλλά το γεγονός παραμένει: προκειμένου να εγείρει ένα σύμβολο βλακώδους και ανοήτου συντηρητισμού ο μακαρίτης σκηνοθέτης Δαλιανίδης επέλεξε τη μορφή ενός θεολόγου, που, «με κόρη φιλημένη», δεν είχε πρόσωπο για να υποβάλλει τη διατριβή του και να γίνει καθηγητής του Πανεπιστημίου. Η κωμική φιγούρα του θεολόγου, εξέφραζε μια διαμαρτυρία – απόλυτα δικαιολογημένη στην εποχή της – κατά της «Ελλάδος Ελλήνων Χριστιανών» που απομείωνε τη θεολογία σε μια ηθικολογία χωρίς περιεχόμενο και χωρίς νόημα, χωρίς καμιά προσπάθεια να κατανοηθεί η θεία Οικονομία για τη σωτηρία του κόσμου και οι επιπτώσεις της Οικονομίας αυτής για την καθημερινή μας ζωή. Επειδή όμως πέρασαν οι δεκαετίες εκείνες και σήμερα ζούμε σε μια διαφορετική εποχή, θα τολμούσα να ισχυριστώ ότι η γελοία φιγούρα του ανούσια ηθικιστή θεολόγου ήταν τελικά βολική. Ο κόσμος μας δεν θέλει μια θεολογία ζωντανή, ουσιαστική, που να διαλέγεται με τις εξελίξεις στις άλλες επιστήμες, στον πολιτισμό, στην πολιτική, ακόμα και στην οικονομία και στην τεχνολογία· και τούτο γιατί μια τέτοια θεολογία μπορεί να φανερωθεί ενοχλητική, καθώς θα αποκαλύπτει την απανθρωπιά μας.

Περαιτέρω σκέψεις

Το βιβλίο του Παναγιώτη Μπούρδαλα είναι ένα πολύεδρο διαμάντι, ένα διαμάντι που κινείται με άνεση στις επιστήμες της Φυσικής, της Αστρονομίας και των Μαθηματικών, αλλά και της Πολιτικής, της Οικονομίας και, οπωσδήποτε, της Θεολογίας. Η πολυεδρικότητα του διαμαντιού αυτού με καθιστά ανίκανο να το κρίνω ολόπλευρα. Δεν διαθέτω ανάλογη σκευή. Θα το προσεγγίσω, ας μου συγχωρηθεί αυτό, ως θεολόγος μόνο.

Ανιχνεύοντας τον συλλογικό άνθρωπο στο Βουλευτικό του Ναυπλίου (7 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2019)

Του  Νικολάου Μπουμπάρη*

Χωρίς αμφιβολία είναι μεγάλη τιμή και ταυτόχρονα χαρά που βρίσκομαι απόψε εδώ. Θερμές ευχαριστίες απευθύνω προς τον πάντοτε δραστήριο και δημιουργικό «Προοδευτικό Σύλλογο Ναυπλίου Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ» για την πρόσκληση να μιλήσω για ένα βιβλίο που συγκεντρώνει σε ενιαίο πλέγμα πολλές επιμέρους διαχρονικές και πολυθεματικές προσπάθειες του Παναγιώτη Μπούρδαλα, ενός δραστήριου και συνάμα ταπεινού ανθρώπου. Το να βρίσκομαι στο ίδιο πάνελ με καταξιωμένους ανθρώπους επιδαψιλεύει μια επιπλέον τιμή. Αξίζουν, επίσης, πολλά «μπράβο» στις Εκδόσεις Αρμός για την υψηλής αισθητικής έκδοση.

Επιπλέον, θέλω να ευχαριστήσω και όλους εσάς που μας συνοδεύετε στο ταξίδι αυτό «στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου». Γιατί, απόψε εδώ δεν μετέχουμε επί της ουσίας σε μια παρουσίαση βιβλίου αλλά σε μια κατάθεση ψυχής. 

Πρόσκληση

Τα ίχνη στις 7 Δεκέμβρη 2019 φτάνουν στο Ναύπλιο!

Ο Προοδευτικός Σύλλογος Ναυπλίου «Ο ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ», σε συνεργασία με τον Δ.Ο.Π.Π.Α.Τ. Δήμου Ναυπλιέων, το βιβλιοπωλείο «Nafplia Bookstore» και οι εκδόσεις Αρμός παρουσιάζουν το νέο βιβλίο του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα.

«Στα ίχνη του συλλογικού ανθρώπου – 55 σημαδούρες υπαρκτικής και κοινωνικής θε-ανθρωπολογίας»

Το Σάββατο 7.12.2019 και ώρα 18:30, στην αίθουσα του Βουλευτικού, (Σταϊκοπούλου 2, Ναύπλιο)

Για το βιβλίο θα μιλήσουν: