Η Διάκονος Αγγελική προσφέρει τη Θεία Κοινωνία σε μικρό παιδί…
O «γυναίκας… εις τάξιν λειτουργών προσδεξάμενος»
Του Δημητρίου Μόσχου
Η χειροτονία μιας γυναίκας-στελεχους τοπικής
Εκκλησίας σε διακόνισσα στη Ζιμπάμπουε (ΦΩΤΟ), έστω και με κάποια τελετουργικά
παράδοξα, έγινε αφορμή, ένα ζήτημα σχετικά «ανώδυνο» και λυμένο πριν δεκαετίες
να επανέλθει μέσα από γραφίδες της εκκλησιαστικής δημοσιογραφίας που βρήκαν την
ευκαιρία να καταγγείλουν την επέλαση του φεμινισμού, την «προοδευτική
θεολογία», τον κίνδυνο του «Αγγλικανισμού» κλπ.
Εμφανίσθηκε μια ήκιστα φιλάδελφη αναλγησία απέναντι στις ανάγκες μιας τοπικής Εκκλησίας, καθώς ακόμα και επίσκοποι αποφάνθηκαν με σιγουριά για επισκοπές στην άλλη μεριά του πλανήτη ότι δεν υπάρχει ανάγκη διακονισσών αφού υπάρχει ο νηπιοβαπτισμός.
Θεολογική επιστημονική μελέτη;
Μάλλον όχι! Πώς χωράει σε κάτι τέτοιο η
κυρά Παναγιώτα ή η κυρά Γαρούφω από την Κέρτεζη;
Από την άλλη είναι μεστό από
θεολογικές έννοιες και αναλύσεις, οπότε δεν μπορεί να είναι αφήγημα;
Στον πρόλογο αναφέρεται ως
«Πολυαξονικό». Εγώ θα έλεγα ότι είναι ένα βιβλίο που παρουσιάζει κάποιες πτυχές
αυτού που ονομάζουμε «Κοινωνική Θεολογία: «τη θεολογία δηλαδή στην κοινωνική
της διάσταση, όπως δηλαδή αυτή με βάση τη θεωρία εφαρμόζεται στην πράξη μέσα
στην κοινωνία» ή ακόμη καλύτερα «το πώς
τίθεται σε βιωματική εφαρμογή το σύνολο των αληθειών της πίστεως, όπως
καταγράφονται στο Ευαγγέλιο και την Παράδοση της Εκκλησίας»[1].
Σε όλο αυτό θα πρέπει να ξεχωρίσουμε δύο βασικά στοιχεία: τη θεωρία και το βίωμα, τα οποία συχνά εναλλάσσονται στο ρόλο του ποιο καθορίζει ποιο, και εδώ έγκειται η δυσκολία πολλές φορές να δοθεί η θεολογία με καθαρά διανοητικούς όρους. Το βιβλίο αυτό λοιπόν προσπαθεί και μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα βιοτής να παρουσιάσει κάποιες συμπεριφορές ως αποστάγματα της θεολογικής σκέψης. Μας υπενθυμίζει ότι το «συγκεκριμένο» είναι αυτό που πραγματώνει το «αφαιρετικό».
Η προσπάθεια του Παναγιώτη Μπούρδαλα να
προσδώσει μια θετική προοπτική στο διάλογο ανάμεσα στα κοινωνικο-πολιτικά
ρεύματα και τα θεολογικά, ιδιαίτερα εκείνα του χριστιανικού κόσμου, είναι
σημαντική, ωφέλιμη αλλά και δύσκολα κατανοητή κάτω από το βάρος των στερεοτύπων
που παράγονται από μονοκαλλιέργειες σκέψης και δράσης. Ο ίδιος ο συγγραφέας
ήταν για χρόνια συνδικαλιστής της ΟΛΜΕ, είχε άμεση επαφή και συνεργασία με
πολιτικές παρατάξεις και ήταν ενεργό μέλος χριστιανικών κοινοτήτων νέων με
αξιόλογη δράση σε πολλά επίπεδα. Θα έλεγα μάλιστα πως ο Παναγιώτης, με το
προκαταρκτικό θεωρητικό του μοντέλο για τους μαύρους και λευκούς κύκνους, όπου
οι μαύροι αποτελούν τη μεγάλη μάζα των ανθρώπων υποκείμενη στις κυρίαρχες
προσταγές και υποδείξεις, ενώ οι λευκοί αποτελούνται από τους λίγους εκλεκτούς
και τολμηρούς που μεταφέρουν νέες απελευθερωτικές ιδέες και καταφέρνουν να
σπρώξουν τις μάζες (τους μαύρους κύκνους) σε δρόμους κοινωνικής μεταβολής και
πολιτικής αλλαγής, αγγίζει εκείνη την ιδέα της λενινιστικής θεωρίας και πράξης
για τις φωτισμένες μειοψηφίες που έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τη ροή της
ιστορίας.
Δεν το σημειώνω επικριτικά. Αντίθετα! Ο ρόλος των προσωπικοτήτων και των οργανωμένων ομάδων είναι σημαντικός, αν όχι καθοριστικός, σχετικά με τους προσανατολισμούς των κοινωνιών. Το σημειώνω επίσης για να δώσω μεγαλύτερη έμφαση στις ιδέες του Παναγιώτη που εκφράζονται, όλα αυτά τα χρόνια, μέσα σε πλαίσια που δεν ευνοούν καθόλου την κατανόηση ιδεών και την αναζήτηση νοήματος σκέψεων και πράξεων. Διαβάζοντας λοιπόν τις σελίδες του πονήματος, θυμήθηκα πολλά, έμαθα αρκετά και προσπάθησα να καταλάβω περισσότερα.
Ο τρόπος δουλειάς του Παναγιώτη: Μέσα από το πρωτογενές υλικό, τα βιώματά του, τους ανθρώπους πρότυπα, την αλληλεπίδραση αυτού του υλικού με τις θεωρητικές μελέτες του, αναδεικνύει υποθέσεις–προτάσεις ενός θεανθρωπολογικού μοντέλου, όπου το εφαρμόζει σε μεγάλα ζητήματα που προκύπτουν στο χώρο της υγείας, της παιδείας, της ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά και του πολέμου στο έδαφος της Ουκρανίας, που ξέσπασε λίγες μέρες πριν την έκδοση του βιβλίου. Ίσως, η πιο ολοκληρωμένη εφαρμογή του τρόπου δουλειάς του, φαίνεται στην ορθή στάση που κρατά στο μέγα θέμα της Πανδημίας, αποφεύγοντας τόσο την συστημική όσο και την συνωμοσιολογική τάση.
Πρόλογος για: «Από την Αχαϊκή γη έως του κόσμου τα πέρατα»
[Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα, εκδόσεις Αρμός 2022]
Του Θανάσης Ν.
Παπαθανασίου*
Διαβάζουμε μερικές φορές σε
βιβλιοπαρουσιάσεις και βιβλιοκρισίες, ότι κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο συντίθεται
από κείμενα «άνισα». «Άνισα», υπό την έννοια ότι έχουν ποικιλία θεμάτων και
ποικιλία χαρακτήρα, όπως π.χ. αφηγήσεις μαζί με μελετήματα. Το βιβλίο αυτό του Παναγιώτη
Μπούρδαλα σίγουρα αξίζει στο έπακρο αυτόν τον χαρακτηρισμό. Είναι κυριολεκτικά
πολυαξονικό.
Μα τότε,
υπάρχει άραγε κάτι που δένει αυτά τα κείμενα;
Η απάντησή μου είναι πως ναι. Τα κείμενα τα τόσο ποικίλα τα δένει μια πολύτιμη οπτική: Η κατανόηση του τοπικού ως υποστασιοποίησης του οικουμενικού. Δίχως την τοπική, ενσώματη, ιδιαίτερη πραγμάτωση, το οικουμενικό γίνεται φάντασμα. Χωρίς την ανοιχτωσιά στο οικουμενικό, το τοπικό γίνεται φυλακή. Ο τόπος σου λοιπόν και οι άνθρωποί σου αληθεύουν ως ο τρόπος δεξίωσης του πανανθρώπινου. Σπουδαίοι τόποι και σπουδαίοι άνθρωποι είναι εκείνοι, στων οποίων την ταυτότητα οι αεραγωγοί για το πανανθρώπινο είναι δομικά στοιχεία˙ όχι ενδεχόμενες, κατοπινές προσθήκες.
Εισήγηση στη συνάντηση εργασίας του Συνδέσμου
Ιεροψαλτών Αττικής «Ρωμανός ο Μελωδός & Ιωάννης ο Δαμασκηνός» και της
Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθήνας, Τετάρτη 24-11-2021, στον χώρο της
ΑΕΑΑ.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με την
ψηλάφηση τριών ορισμών.
Πρώτον: Τι είναι σάρκα.
Η σάρκα είναι εαυτός μας. Δεν
είναι περιτύλιγμα, δεν είναι τσόφλι, δεν
είναι φυλακή. Είναι εαυτός μας. Ασώματος άνθρωπος δεν υπάρχει, και γι’ αυτό δεν
θα υπάρξει ασώματη ανάσταση. Κι όταν λέμε ότι ο Χριστός σαρκώθηκε, δεν εννοούμε
ότι η θεότητά του φώλιασε μέσα σε ένα σάρκινο περιτύλιγμα, τσόφλι ή φυλακή.
Σάρκα του Χριστού έγινε ο πλήρης άνθρωπος. Και πλήρης άνθρωπος σημαίνει και
σώμα και ψυχή και νου και πράξη και δημιουργικότητα. Επαναλαμβάνω: Η σάρκα είναι
εαυτός μας. Δεν είναι περιτύλιγμα, δεν
είναι τσόφλι, δεν είναι φυλακή.
Τις δεκαπέντε πασχαλιάτικες μέρες του 1995, δηλαδή τη Μεγάλη Βδομάδα και τη Διακαινήσιμο, τις είχαμε περάσει στην Κένυα. Ήταν το πρώτο από τα τρία ταξίδια μας στην αφάνταστη Αφρική, με μπούσουλα τη δίψα για την ιεραποστολή και την πείνα για τις συναντήσεις ευαγγελίου και πολιτισμών.
ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ,
ένας επιτάφιος διεμβολίζει τη δύσβατη καθημερινότητα για να αναγγείλει την Ανάσταση. Είναι ο επιτάφιος της Ορθόδοξης ενορίας του Αγίου Γεωργίου στην Κιμπίρα της Κένυας. Συνοψίζω όσα είχαμε γράψει λίγο μετά:
