Κυριακή κατά της γυναικοκτονίας

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Την δεύτερη Κυριακή μετά την Κυριακή του Πάσχα, μέσα στην αναστάσιμη ακόμα ατμόσφαιρα, περάστε από την εκκλησία. Η προτροπή μου αυτή απευθύνεται σε όλους όσους νοιάζονται: ένθεους και άθεους. Περάστε όσοι νοιάζεστε για τις οδύνες των γυναικών, ώστε να μοιραστούμε μια χαρά: τα τραγούδια μιας απελευθέρωσης που έσκασε μύτη μπροστά σε έναν αδειασμένο τάφο, μιας απελευθέρωσης που μπολιάζει την ιστορία μα και που ταυτόχρονα εκκρεμεί.

Η δεύτερη Κυριακή μετά την Κυριακή του Πάσχα είναι η γιορτή των Μυροφόρων, δηλαδή των γυναικών εκείνων οι οποίες, σύμφωνα με την αφήγηση των ευαγγελίων, πήγαν με αρώματα στον τάφο του Χριστού για να τιμήσουν τον αγαπημένο νεκρό.

Έτσι ειπωμένο, μοιάζει με μια αναμενόμενη, στερεότυπη αφήγηση για παραδοσιακά γυναικείες δουλειές. Έλα όμως που δεν είναι έτσι! Άλλο πράγμα λένε τα ευαγγέλια, καθώς και οι εκκλησιαστικοί ύμνοι. Κάτι ανατρεπτικό, κάτι που δένει την ανάσταση με μια επ-ανάσταση! Αλλά τα ανατρεπτικά δεν αντέχονται. Και γι’ αυτό ξεδοντιάζονται και καταλήγουν να μοιάζουν με άνευρες ιστοριούλες της σειράς…

Ας ψηλαφίσουμε λοιπόν την δυναμική της γιορτής:

Συνέχεια →

Θεολογία και Παράδοση: το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας

Του Αρχιμ. π. Θεοδόσιου Μαρτζούχου*

“Ιδέες επαναλαμβανόμενες, ή Ζωή παλλόμενη;

Θεία Ευχαριστία

Μικρόβια

Και Ναοί… αντιμικροβιακά καταφύγια

____________________________

Γι’ αυτό σου λέω

Μην κοιμάσαι είναι επικίνδυνο.

Μην ξυπνάς, θα μετανοιώσεις.”

Τ. Λειβαδίτης

Κάθε Κυριακή οι χριστιανοί μαζεύονται εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια και επιτελούν ανάμνηση του θανάτου και της Αναστάσεως του Χριστού με τρόπο που τους έδειξε και τους είπε Εκείνος.

Πήρε το βράδυ του Μυστικού (όχι με την έννοια του κρυφού, αλλά του ασύλληπτου στο νου του ανθρώπου) Δείπνου στα χέρια Του ψωμί και κρασί (συστατικές τροφές της ανθρώπινης ζωής) τα «ανέφερε» στο Θεό και Πατέρα Του τα ευλόγησε και μας είπε ότι αυτά είναι το Σώμα Του και το Αίμα Του. Οι χριστιανοί επειδή Τον αγαπούν και Τον εμπιστεύονται αποδέχονται την διαβεβαίωση Του γι’ αυτό. Ότι δηλαδή είναι Σώμα και Αίμα Του, παρά τα φαινόμενα! Για τα μάτια του σώματος συνεχίζουν να είναι ψωμί και κρασί, στα μάτια όμως της πίστεως είναι Σώμα και Αίμα Του. Άλλωστε και όταν Εκείνος ήταν στη γη ανάμεσά μας, δεν ήταν αντιληπτή στα μάτια μας η θεότητα. Διαρκώς την ανθρώπινη υπόσταση βλέπαμε. Ακόμα περισσότερο όπως λέει και η μεσαιωνική προσευχή «Adoro te devote Latens Deitas…»: «Πάνω στο Σταυρό ήταν κρυμμένη μόνο η θεότητα, εδώ είναι κρυμμένη και η ανθρώπινη ιδιότητα.

Και στις δύο ωστόσο, πιστεύοντας και ομολογούντας τες, ζητώ εκείνο που ζήτησε ο μετανοημένος ληστής: Χωρίς πληγές σαν το Θωμά, να εξετάζω· «Ο Θεός μου» και εγώ να σε ομολογώ. Σ΄ εσένα να έχω την ελπίδα μου· Εσένα ν’ αγαπώ».

Ωδή στη Χαρά της Κοινωνίας

Της Εύης Βουλγαράκη-Πισίνα*

Τις ώρες που γράφονται αυτές οι αράδες οδεύουμε προς το Πάσχα, ένα Πάσχα που θα το βιώσουμε διαφορετικά από κάθε άλλη φορά, καθώς η πανδημία του κορωνοϊού έχει μεταβάλει βασικές ορίζουσες του βίου, ιδίως στο πεδίο των κοινωνικών μας σχέσεων. Έχει εξάλλου οδηγήσει τον σύγχρονο άνθρωπο σε μια βιωματικά πρωτόγνωρη μνήμη θανάτου και μέσω αυτής σε μια συνειδητή κατάφαση της ζωής, που απειλείται, δεν είναι δεδομένη, και δοξολογείται. Τούτη την ώρα δεν γνωρίζουμε ποια θα είναι η εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα μας, ήδη όμως είναι ορατά τα όρια των δυνατοτήτων των υπηρεσιών υγείας, καθημαγμένων σε βάθος δεκαετίας. Παρά ταύτα, η άνοδος της καμπύλης μεταδοτικότητας είναι σχετικά ομαλή, και τα έγκαιρα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης μοιάζουν να αποτρέπουν τα χειρότερα. Στο πλαίσιο αυτών των μέτρων, και η κυβερνητική απόφαση για τη μη τέλεση ιεροπραξιών και τη δυνατότητα «ατομικής προσευχής» και μόνο στους ναούς είναι σε πλήρη εφαρμογή, ενώ δεν προβλέπεται καν δυνατότητα μετάβασης στον ναό μετά την απαγόρευση της κυκλοφορίας, μήτε γνωρίζει κανείς πότε τυχόν θα μεταβληθεί αυτή η κατάσταση προς μια θετικότερη εξέλιξη – ασφαλώς μετά το Πάσχα.

Στο πλαίσιο της ζοφερής ατμόσφαιρας των ημερών έλαβε χώρα στη δημοσιότητα και μια εκτεταμένη συζήτηση για τη λειτουργία της Εκκλησίας, την κοινή προσευχή στους ναούς και ακόμα την ίδια τη θεία Λειτουργία και Κοινωνία. Το χριστεπώνυμο πλήρωμα κατηγορήθηκε από πολύ νωρίς και με σφοδρότητα ως παράγων διάδοσης του ιού, παράγων μολυσματικός, που χαρακτηρίζεται από ιδεοληψία και κοινωνική ανευθυνότητα, καθώς αδιαφορεί για την έκθεση του πλησίον σε κίνδυνο. Εκφράστηκε η απαίτηση να απαγορευτεί η λατρεία, που είναι βλαπτική ακόμα και για όσους δεν μετέχουν σε αυτή, εξαιτίας του κινδύνου διάδοσης του ιού, και βέβαια λοιδορήθηκε ιδίως η συμμετοχή των πιστών στη θεία Κοινωνία μέσα από την κοινή λαβίδα.

Είναι προφανής η πολλαπλότητα των κινήτρων όσων έθεταν τέτοια ζητήματα, ενώ η πολυπλοκότητα της κοινωνικής αντίδρασης συσχετίζεται επίσης και με τους χρόνους και την ένταση με την οποία διατυπώθηκαν κάθε λογής επιφυλάξεις. Δεν μπορεί να μη σημειώσει κανείς την ηχηρή εμφάνιση ενός ρατσιστικού λόγου, που μαζί με χαρακτηρισμούς και ρητορικά σχήματα υπερβολής ζητούσε και την άρση της ελευθερίας της λατρείας από τους χριστιανούς, μαζί και με την εγγραφή τους στο πεδίο της ανηλικιότητας και ανευθυνότητας – συνθήκης που θα έπρεπε να τύχει κοινωνικής επιτήρησης από τους ενήλικες θιασώτες του «ορθολογισμού». Ας σημειωθεί πάντως ότι στο ίδιο πεδίο ανηλικιότητας έχει από χρόνους πολλούς κατατάξει το ποίμνιο και μέρος της ποιμένουσας εκκλησίας, που ενθαρρύνει την κηδεμόνευση και τον πατερναλισμό, και με ιδιαίτερη έμφαση εμμένει εξίσου στην αέναη σιωπή των λογικών της προβάτων. Αυτό είναι όμως μια συζήτηση λίγο διαφορετική, αν και όχι ασύνδετη.

Πολλοί συνάνθρωποι εξάλλου είχαν απλώς μια υγιή ανησυχία και περίσκεψη ή έστω μια κάπως οξυμένη αίσθηση φόβου ή ακόμα και πανικού.

Πανδημία και εκκλησιαστική ζωή – Για τα δύσκολα, 2^ο

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*]

Μέσα σε λίγες μέρες έχουν γραφτεί πάρα πολλά, με το σκηνικό της πανδημίας να αλλάζει δραματικά κάθε ώρα (στις 27 Φεβρουαρίου είχα κάνει την πρώτη ανάρτηση, και τα μέτρα της σοφής Ορθόδοξης Μητρόπολης Κορέας τότε φάνταζαν… αλλόκοτα). Δυο σκέψεις ακόμη καταθέτω στην ελευθερία των τέκνων του Θεού.

Η παράδοση της Εκκλησίας βοά ότι η γλώσσα δεν είναι μέρος της αποκάλυψης. Την αποκάλυψη την κάνει ο Θεός, και μετά είναι δουλειά του ανθρώπου να την διατυπώσει με τις ανθρώπινες γλώσσες˙ ουδεμία γλώσσα μονοπωλεί ιερότητα ή αποτελεί αποκάλυψη.

Παρόμοια, ο τρόπος τέλεσης της Ευχαριστίας και τα αντικείμενα που υπηρετούν το κοινωνείν δεν ταυτίζονται με την Ευχαριστία. Έχει επισημανθεί κατά κόρον αυτές τις μέρες ότι οι χριστιανοί δεν κοινωνούσαν πάντα με κοινό κουταλάκι, ούτε και σήμερα στη λειτουργία του αγίου Ιακώβου. Η επίσης κατά κόρον ανασυρθείσα σύσταση του αγίου Νικοδήμου Αγιορείτη για απολύμανση (σε ξύδι) των σκευών με τα οποία κοινώνησε ασθενής σε καιρό επιδημίας, δείχνει ομοίως την μη-ταύτιση Ευχαριστίας και τρόπων της. Το να κανονιστούν λοιπόν τώρα τρόποι διαφορετικοί από τους καθιερωμένους, είναι και θεμιτό και ζητούμενο. Αλλά, προσοχή: Για ποιον λόγο; Εδώ είναι τα δύσκολα. Για να παραμένει η κοινότητα πιστή στην ταυτότητά της και στον Κύριό της. Όχι για να ενδώσει στην όποια δημαγωγία, ούτε για να πλειοδοτήσει στην ψευδαίσθηση αθανασίας, την οποία καλλιεργεί η ναρκισσιστική εποχή μας. Το να παραμείνει η Εκκλησία πιστή στην ταυτότητά της σημαίνει πολλά, και οπωσδήποτε σημαίνει να μην ταυτίσει την λειτουργική ζωή με μία μόνο έκφρασή της. Όχι για να κάνει τη μοντέρνα ή την προοδευτική. Αλλά για να μην προσχωρήσει στην αίρεση των «ιερών γλωσσών» και στην ειδωλοποίησή τους.

Μετά φόβου Θεού και κορονοϊού…

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Εισαγωγικά

Ο κορονοϊός, εκτός από αναστατώσεις, παθογένειες, ασθένειες και θανάτους (σύντομα) σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, έφερε στην επιφάνεια και ζητήματα στη λειτουργική ζωή των τοπικών εκκλησιών εκ των έξω. Οι τοπικές Εκκλησίες ζουν μέσα στον κόσμο και υφίστανται τα πλαίσια που τους καθορίζουν οι αντιλήψεις, οι κοσμοθεωρίες, τα «πιστεύω» και οι εκάστοτε συσχετισμοί δύναμης στις κοινωνίες. Έτσι οι παντός είδους πιέσεις, δίκαιες ή άδικες, υγειονομικού, φοβικού ή ιδεολογικού επιπέδου αναγκάζουν τις ηγεσίες των τοπικών εκκλησιών σε αποφάσεις.

Έτσι βγαίνουν με ένταση και έκταση και οι εσωτερικές διαφοροποιήσεις που οφείλονται σε μονομερείς οράσεις των πραγμάτων. Θα εντοπίσω αρχικά δύο πολύ εμφανείς:

1. Την ιδεολογικού και κοσμοθεωρητικού επιπέδου επίθεση των νεοδιαφωτιστών με βασικά επιχειρήματα τον ορθολογισμό, τις επιστήμες, την υγεία, την ισονομία και τα συναφή. Και οι περισσότεροι επικεντρώνουν στην κοινή συμμετοχή κατά τη Θεία Ευχαριστία.

2. Την θρησκευτικού τύπου εμμονή, πολλές φορές με μια θεολογική μονομέρεια που θυμίζει παλαιά προβλήματα, πολλά από τους πρώτους αιώνες, που οδήγησαν σε τοπικές και οικουμενικές συνόδους. Κάποια εντοπίστηκαν πολύ νωρίτερα και περιλαμβάνονται και στις επιστολές της Καινής Διαθήκης.

ΙΙ. Περί επιστήμης και «θρησκείας»