Μαρία Σπυροπούλου, η ημιδιαφανής διακόνισσα

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Από τις 17 Ιανουαρίου 2022, ανήμερα του Αγίου Αντωνίου, μία διακόνισσα της Ορθόδοξης Εκκλησίας μετατάχθηκε στη δικαιοδοσία της θριαμβεύουσας Εκκλησίας. Η Μαρία Σπυροπούλου, διακόνισσα της ιεραποστολικής Εκκλησίας της Κορέας, κοιμήθηκε μετά από ταξίδι 89 ετών στη γη.

Τα προεόρτια

Ένα δακτυλόγραφο βιογραφικό της σημείωμα, συμπληρωμένο χειρόγραφα από την ίδια, μας δίνει μερικές πληροφορίες για την (ας πούμε) προ-ιεραποστολική διαδρομή της: Γεννήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 1933 στον Μελιγαλά της Μεσσηνίας. Φοίτησε στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία Αθηνών (1952-54) και εργάστηκε ως δασκάλα σε ιδιωτικά (1954-56) και δημόσια (1958-61) σχολεία. Σπούδασε θεολογία και δημοσιογραφία στη Γαλλία (1963-66) και συνεργάστηκε με το περιοδικό Contacts του Ορθόδοξου θεολογικού Ινστιτούτου του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι. Κατόπιν μετέβη στο Βουκουρέστι (1968-70), όπου παρακολούθησε μαθήματα ρουμανικής γλώσσας και θεολογίας, καθώς και την εκκλησιαστική ζωή της χώρας.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα ορίστηκε από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών υπεύθυνη του πνευματικού κέντρου «Βηθλεέμ» (1970-71), από δε τον Νοέμβριο 1972 εργάστηκε στη Μόνιμη Συνοδική Επιτροπή Τύπου, απ’ όπου παραιτήθηκε τον Ιούλιο του 1973. Από τον Νοέμβριο του ίδιου έτους ανέλαβε στο Διορθόδοξο Κέντρο Αθηνών τη θέση της υπεύθυνης για τις σχέσεις με την Εκκλησία της Ρουμανίας.

Αλλά εν τέλει η ευρωπαϊκή συνάφεια ήταν μικρή για τη Μαρία Σπυροπούλου, η οποία ήδη ένιωθε ότι η ιεραποστολή είναι (όπως η ίδια μας έλεγε) «μια τρέλλα» – ένα άνοιγμα των φτερών έως εσχάτου της γης!

Στη χώρα της πρωινής γαλήνης

Πρόλογος για: «Από την Αχαϊκή γη έως του κόσμου τα πέρατα»

[Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα, εκδόσεις Αρμός 2022]

Του Θανάσης Ν. Παπαθανασίου*

   Διαβάζουμε μερικές φορές σε βιβλιοπαρουσιάσεις και βιβλιοκρισίες, ότι κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο συντίθεται από κείμενα «άνισα». «Άνισα», υπό την έννοια ότι έχουν ποικιλία θεμάτων και ποικιλία χαρακτήρα, όπως π.χ. αφηγήσεις μαζί με μελετήματα. Το βιβλίο αυτό του Παναγιώτη Μπούρδαλα σίγουρα αξίζει στο έπακρο αυτόν τον χαρακτηρισμό. Είναι κυριολεκτικά πολυαξονικό.

   Μα τότε, υπάρχει άραγε κάτι που δένει αυτά τα κείμενα;

   Η απάντησή μου είναι πως ναι. Τα κείμενα τα τόσο ποικίλα τα δένει μια πολύτιμη οπτική: Η κατανόηση του τοπικού ως υποστασιοποίησης του οικουμενικού. Δίχως την τοπική, ενσώματη, ιδιαίτερη πραγμάτωση, το οικουμενικό γίνεται φάντασμα. Χωρίς την ανοιχτωσιά στο οικουμενικό, το τοπικό γίνεται φυλακή. Ο τόπος σου λοιπόν και οι άνθρωποί σου αληθεύουν ως ο τρόπος δεξίωσης του πανανθρώπινου. Σπουδαίοι τόποι και σπουδαίοι άνθρωποι είναι εκείνοι, στων οποίων την ταυτότητα οι αεραγωγοί για το πανανθρώπινο είναι δομικά στοιχεία˙ όχι ενδεχόμενες, κατοπινές προσθήκες.

Οικογένεια: Με ανοικτό νου και ανοικτή καρδιά

Από την «ενορία εν δράσει»

Μιά πολύ καλή συζήτηση, που παρά κάποιες ατέλειες, προσέγγισε το θέμα του γάμου, της οικογένειας και του παιδιού στις σύγχρονες συνθήκες συνδυάζοντας τα σύγχρονα δεδομένα με το δίκαιο και το θεολογικό υπόβαθρο.

******

«Ελεύθεροι διάλογοι» Μία συνάντηση ευθύνης με λόγο και ανταλλαγή ιδεών. «Οικογένεια: Με ανοικτό νου και ανοικτή καρδιά».

Συμμετέχουν:

Πολύτιμη και ευπρόσιτη ιστορική πηγή

(Βιβλιοπαρουσίαση στην Κέρτεζη 8.8.2021 του νέου βιβλίου του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα με τίτλο «Όταν παιδεία & ποίηση συναντούν την επανάσταση 1821» και υπότιτλο «Ανάμεσα στα βουνά και την Κέρτεζη», εκδόσεις Αρμός 2021)

Του Φίλιππου Σαρδελιάνου*

Όσο πια στενά-τοπικά είναι τα πλαίσια του θέματος που πραγματεύεται ένα βιβλίο τόσο πιο δύσκολη είναι η καταγραφή του υλικού για αυτό.

Το πρόβλημα κάθε ερευνητή είναι ότι το υλικό που αναζητεί είναι διάσπαρτο σε πολλές διαφορετικές πηγές, σε βιβλιοθήκες, σε αρχεία, σε ιδιωτικές συλλογές. Και χρειάζεται επίμονη έρευνα καταγραφή και αποκωδικοποίηση αυτού του διάσπαρτου υλικού για να μελετηθεί και καταγραφεί η ιστορία ενός τόπου, όπως εν προκειμένω, της Κέρτεζης και να γίνουν γνωστά τα πρόσωπα και οι φορείς που πρωτοστάτησαν.

Αυτή είναι η σημαντική προσπάθεια που κατέβαλε ο Παναγιώτης Μπούρδαλας για την καταγραφή της τοπικής ιστορίας της Κέρτεζης και τη συμβολή της στον Εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821.

Το βιβλίο είναι μια πολύτιμη και ευπρόσιτη ιστορική πηγή, με πλούσια τεκμηρίωση, που προήλθε από τη μακρόχρονη και επίμοχθη μεθοδική εργασία και ερευνητική δράση του συγγραφέα και δίνει την ευκαιρία στον αναγνώστη εκτός από τα γεγονότα να γνωρίσει το πνεύμα και τις συνθήκες της εποχής, να προσεγγίσει τους ίδιους τους πρωταγωνιστές αυτού του τόπου, της Κέρτεζης, λόγιους ή πολεμιστές, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συνέβαλαν στην δημιουργία του Ελεύθερου Ελληνικού Κράτους.

Eat the Christians: για τη μολυσματική παρουσία των χριστιανών στο δημόσιο χώρο

Του Σωτήρη Μητραλέξη*

Είναι πολύ νωρίς για να γίνει η εδώ συζήτηση, εξ ου και είναι άκαιρη: είναι αδύνατον να γίνουν σοβαρές συζητήσεις πάνω στην ακμή του παροξυσμού. Κάτι όμως πρέπει να λεχθεί για το γεγονός πως εδώ και δυο-τρεις εβδομάδες, εν μέσω πανδημίας κορωνοϊού, η δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα αφιερώνεται κατά το ήμισυ στην εκκλησία και στον κόσμο της, στο τι κάνει και τι δεν κάνει (σήμερα, Τετάρτη 18 Μαρτίου, ξεφύλλισα σειρά εφημερίδων και δεν υπήρχε ούτε μία που να μην αφιερώνει τουλάχιστον δύο-τρεις αναφορές/άρθρα στο θέμα — χώρια τα social media, φυσικά). Σε ανησυχητικό πλήθος συμπολιτών μας, και με τον καθαγιασμό και την άφεση του ότι το ζήτημα αφορά με επείγοντα τρόπο στη δημόσια υγεία, στη ζωή και στο θάνατο, αυτή η συζήτηση παίρνει τη μορφή της καταδίκης του εξιλαστήριου θύματος: με αναφορά και στους πιστούς, όχι απλώς σε μια εκκλησιαστική ιεραρχία, ακούμε και διαβάζουμε: «δολοφόνοι», «ζώα», «φονιάδες», «αυτούς θα έπρεπε να κλείσουμε στις Μόριες». «Επικίνδυνοι για εμάς», μιάσματα που θα φέρουν τη μόλυνση στην κοινότητα ημών των υπολοίπων. Ας αρχίσουμε με μια επισκόπηση των γεγονότων πριν επιχειρηθεί ένα βλέμμα στο παραπάνω.

1. Ξεκινάμε με το προφανές: προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί το σύστημα υγείας στην επόμενη φάση εξάπλωσης του κορωνοϊού, οι πάντες ομολογούν ότι είναι υψίστης σημασίας να επιβραδυνθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η διάδοσή του (τα μέτρα δεν λαμβάνονται για να μην αρρωστήσουμε, αλλά για να αρρωστήσουμε όσο το δυνατόν πιο αργόσυρτα —το περίφημο flatten the curve), κάτι το οποίο επιτυγχάνεται με την μέγιστη αποφυγή συναθροίσεων. Άρα, όλοι οι χώροι συνάθροισης -μπαρ, εκκλησίες, σχολεία, καφετέριες, μαγαζιά πλην της τροφοδοσίας- κλείνουν.

Μνήμη Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη: Ένας μοναδικός θεματοφύλακας του κόσμου, της ίδιας της ζωής!

Του Στέλιου Κούκου*

Μπορεί ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης (1908-1993) με τις πλούσιες γνώσεις που είχε να κυκλοφορούσε ανάμεσά μας ως ένας θεματοφύλακας του κόσμου -όπως, ίσως, και μερικοί άλλοι άνθρωποι- αλλά ο της Θεσσαλονίκης και του νέου ελληνισμού αυτοκράτωρ του πνεύματος ήταν συνάμα και ένας κόσμος αντίστοιχα!

Ένας μοναδικός θεματοφύλακας του κόσμου και μάλιστα της ίδιας της ζωής!
Γιατί αυτήν ομολογούσε με το πληθωρικό και ιδιαίτερο έργο του!

Όσο και αν έφτιαξε ένα εντελώς προσωπικό έργο -ίσως και με την έννοια της κατάθεσης- εντούτοις ο ίδιος μοιάζει να ξέρει να διαχέεται και μέσα στα πράγματα! Ή ακόμη, θα μπορούσε να πούμε πως τα ίδια τα πράγματα μαρτυρούν το δικό του πέρασμα και την δική του ανακεφαλαίωση των πραγμάτων σε ζωή, σε κόσμο! Άρα υπάρχει ελπίδα! Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε πως το έργο του αποτελεί συνάμα και μαρτυρία ελπίδας!
Και μάλιστα χωρίς κάποιον εύπεπτο διδακτισμό. Κάθε άλλο!

Η Εκκλησία στη νέα ψηφιακή εποχή

Μια συζήτηση με τον Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Online Λειτουργίες μέσω Youtube, Facebook κ.α. είναι μερικά από τα ψηφιακά μέσα που χρησιμοποιούν Ιεροί Ναοί και στον Βύρωνα (Ι.Ν. Αγίας Τριάδας, Ι.Ν. Αγ. Δημητρίου Ν. Ελβετίας) για να παραμείνουν κοντά στους πιστούς κατά τη διάρκεια του lockdown.

Δ&Π. Κάποιοι ναοί προβάλλουν τη θεία Λειτουργία στο διαδίκτυο, με κανάλι στο youtube. Είναι, άραγε, μια καινοτομία, μια κίνηση «εκσυγχρονισμού»;

Η διαδικτυακή μετάδοση της θείας Λειτουργίας ξεκίνησε κατά την περίοδο του πρώτου εγκλεισμού, την περασμένη Άνοιξη, ως ανταπόκριση στο ξάφνιασμα των πιστών ότι δεν θα είχαν φυσική / σωματική πρόσβαση όχι μόνο στις κυριακάτικες Λειτουργίες, αλλά και στα πολύ λαοφιλή εκκλησιαστικά δρώμενα καθοδόν προς το Πάσχα (όπως οι Χαιρετισμοί της Παναγίας), αλλά και κατά τη Μεγάλη Βδομάδα και την Ανάσταση. Η κίνηση αυτή επεκτάθηκε τώρα, κατά τον δεύτερο εγκλεισμό. Στην πραγματικότητα δεν είναι κάτι καινούργιο, υπό την έννοια ότι οι κυριακάτικες Λειτουργίες μεταδίδονται ζωντανά εδώ και πάρα πολλά χρόνια, από ραδιόφωνα και τηλεοράσεις. Το καινούργιο είναι η υιοθέτηση ειδικά του διαδικτύου. Μιλάμε πάντως συγκεκριμένα για τη μετάδοση της λατρείας, καθόσον σε επίπεδο συνεδρίων, ημερίδων και σεμιναρίων ο θεολογικός χώρος μετέχει των νέων τεχνολογιών εδώ και πολύν καιρό.

Δ&Π. Τι νομίζεις ότι προσφέρει αυτή η κίνηση στους πιστούς; Καλύπτει κάποιες ανάγκες τους;

Η πρόσφατη απάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη στις ρωσικές διεκδικήσεις και στο Ουκρανικό ζήτημα

Του Κώστα Νούση*

Είμαστε τελευταία θεατές στις χειμαρρώδεις καταγραφές και τοποθετήσεις επί του Ουκρανικού εκατέρωθεν, από Έλληνες και Ρώσους, από φιλοπατριαρχικούς και αντιπατριαρχικούς, από «οικουμενιστές» και αντί… Ο γράφων έχει επανειλημμένα στο πρόσφατο παρελθόν τοποθετηθεί σχετικά υπέρ των θέσεων και ενεργειών του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Θεωρώ πως το ζήτημα δεν είναι μάλλον θέμα ερμηνείας των Ιερών Κανόνων, όσο πρόβλημα αντιμετώπισης και αναχαίτισης του προκλητικού πλέον ρωσικού εκκλησιαστικού επεκτατισμού.