Περί της στρατιωτικής εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι Εκκλησίες

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

   Ως κεραυνός εν αιθρία έπεσε για τους πολλούς η σχεδιασμένη στρατιωτική επίθεση της σύγχρονης Ρωσίας του 21^ου αι., επί του «τσάρου» Βλαντίμιρ Πούτιν, στην σύγχρονη Ουκρανία. Μια Ουκρανία που βολοδέρνει πολιτικά και σε περίεργα λημέρια. Αφορμές για την επίθεση υπάρχουν πολλές. Όμως, όπως γνωρίζουμε από την ιστορία, αυτές δεν ταυτίζονται με τις αιτίες.

   Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και του «Συμφώνου της Βαρσοβίας», η στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ, όχι μόνο δεν αυτοδιαλύθηκε, αλλά επεκτείνεται ανατολικά της Ευρώπης, σε χώρες που το ζήτησαν στην μετασοβιετική εποχή. Αυτό βεβαίως δεν ήταν μόνο θέμα δυτικής προπαγάνδας, ούτε καν η κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Η Ουκρανία είχε μείνει έξω απ’ αυτή την επέκταση του ΝΑΤΟ, μετά την «Συμφωνία του Μίνσκ».

   Όμως: «…ωστόσο, το Κίεβο και όχι η Μόσχα ευθύνεται για τη συστηματική ναρκοθέτηση των συμφωνιών. Σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι κενό γράμμα. Είναι ενδεικτικό πώς από τους 14.000 περίπου νεκρούς αυτά τα οκτώ χρόνια, οι περισσότεροι πέθαναν μετά την υπογραφή των συμφωνιών…».[1] Στην αρχή του άρθρου του σημειώνει ο ίδιος αρθρογράφος:

   «…Υπογράφτηκαν το 2014 και 2015 στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας. Η αναγνώριση από την Ρωσία την Δευτέρα 21 Φεβρουαρίου της ανεξαρτησίας των δημοκρατιών του Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ σίγουρα έβαλε το τελευταίο καρφί στο φέρετρο των συμφωνιών….».

   Αυτή η ακύρωση στην πράξη είχε ως βάση την υπερβολική μέχρι φασιστική πίεση και «πνίξιμο» σε πολλούς ρωσόφωνους της Ουκρανίας που είναι και ρωσόφιλοι. Το αντάρτικο κίνημα από τότε είναι σε εξέλιξη σε δύο απ’ αυτές τις νοτιοανατολικές περιοχές της Ουκρανίας (Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ). Την αυτονομία-ανεξαρτησία τους, σχεδόν χωρίς να χυθεί αίμα, αποδέχτηκε το Κρεμλίνο ως ανεξάρτητες περιοχές και τις ενέταξε στη ρωσική ομοσπονδία με την εισβολή! 

Σφαγή των Καλαβρύτων: Ο μύθος του Καλού Αυστριακού και η αλήθεια για τη φωτιά στο Σχολείο από καταθέσεις επιζώντων

Του Νίκου Τζιανίδη*

Τα γεγονότα και η ταινία

Είναι από εκείνες τις σελίδες της Ιστορίας που πολλοί ονομάζουν «μαύρες», που άλλοι έχουν σκίσει για να μην πονάει η μνήμη κι άλλοι τις έχουν κεντήσει βελονιά βελονιά στο νου για να μην ξεχάσουν ποτέ: Η σφαγή των Καλαβρύτων.

Με λίγα λόγια – πόση αξία έχουν άλλωστε τα λόγια σε ένα τόσο αποτρόπαιο έγκλημα; – Γερμανοί Ναζί εκδικούμενοι τον θάνατο συμπατριωτών τους χίμηξαν σαν λυσσασμένα σκυλιά σε χωριά και πόλεις της Πελοποννήσου και άφησαν πίσω τους αίμα, πόνο και θρήνο.

Η γη των Καλαβρύτων σκέπασε 499 ανθρώπους! Η πόλη των Καλαβρύτων ακόμη είναι μια πληγή που σαν την ξύσεις ματώνει. Κι αυτό έγινε με την ταινία «Καλάβρυτα 1943»: Έξυσε παλιές πληγές και μάτωσαν οι μνήμες! 

Η σκηνή της ταινίας, που έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στον μαρτυρικό τόπο, είναι αυτή που προβάλλεται (και) στο τρέιλερ και αναβιώνει έναν μύθο περί δήθεν «Καλού Αυστριακού Ναζί», που παράκουσε τις εντολές ανωτέρων του και έσπασε την πόρτα του Δημοτικού Σχολείου που έχει τυλιχτεί στις φλόγες, για να σώσει τα γυναικόπαιδα.

Ένα βιβλίο που απαντάει σε πολλά

Ο «απαγορευμένος θάνατος» στην εποχή του κορωνοϊού

 Του Γιώργου Κρανιδιώτη*

Η πανδημία του κορωνοϊού έφερε, για πρώτη φορά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τους ανθρώπους της Δύσης αντιμέτωπους με το φάσμα του θανάτου σε μαζική κλίμακα. Πρόκειται για μία καινοφανή για τις ζώσες γενιές απειλή, που θα ανέμενε κανείς να ωθήσει, εκ των πραγμάτων, τα άτομα προς μία βαθύτερη συνειδητοποίηση της θνητότητάς τους. Ωστόσο, μεταβάλλει όντως η αντικειμενική πραγματικότητα της πανδημίας τις διαμορφωμένες στάσεις έναντι του θανάτου και τις γνώριμες συνθήκες αυτού ή μήπως απεναντίας τις παγιώνει, τις εντείνει και τις παροξύνει;

Η «απαγόρευση» του θανάτου

Σύμφωνα με τον Γάλλο ιστορικό Φιλίπ Αριές,[1]  κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα παρατηρείται ένα φαινόμενο εντελώς απρόσμενο, μία βίαιη επανάσταση στις παραδοσιακές ιδέες και τα συναισθήματα, το οποίο ονομάζει «απαγόρευση του θανάτου»: «Ο θάνατος, που άλλοτε ήταν παρών και τόσο οικείος, σβήνει κι εξαφανίζεται. Γίνεται ντροπή, αντικείμενο απαγόρευσης».[2]  Ο θάνατος έγινε ταμπού και αντικατέστησε το σεξ ως κύρια απαγόρευση: είναι πια ντροπή να μιλάς για τον θάνατο και τους σπαραγμούς του, όπως ήταν άλλοτε ντροπή να μιλάς για το σεξ και τις ηδονές του. Έγινε ο «ακατονόμαστος»∙ η αναφορά στον θάνατο προκαλεί συναισθηματική ένταση ασυμβίβαστη με την καθημερινότητα, και οι άνθρωποι αρνούνται να υποστούν τη φυσική συγκίνηση που προκαλεί η ιδέα ή η θέα του. Τοποθετήθηκε έξω από την καθημερινή ζωή, απομακρύνθηκε από τον κόσμο των πιο οικείων πραγμάτων, διότι «δημιουργεί πρόβλημα»: η κοινωνία πρέπει να αποφύγει την ταραχή «που προκαλούν η αγωνία κι η απλή παρουσία του θανάτου σε μια ευτυχισμένη ζωή, αφού είναι πια γενικά παραδεκτό πως η ζωή είναι πάντα ευτυχισμένη ή, τουλάχιστον, πρέπει να φαίνεται πως είναι».[3] Οι φανερές εκδηλώσεις του πένθους καταδικάζονται ή εξαφανίζονται. Η επίγνωση της προσωπικής θνητότητας εξασθενεί: «Τεχνικά, δεχόμαστε ότι μπορεί να πεθάνουμε […]. Αλλά, στην πραγματικότητα, στο βάθος του εαυτού μας, δε νιώθουμε θνητοί».[4]

Το τριακονταετές χρονικό για τη σωτηρία του διατηρητέου Ι. Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου και οι τελευταίες ενέργειες χρηματοδότησης

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. Εισαγωγικά

Φτάσαμε κοντά στην πηγή, αλλά θα πιεί νερό ο τραυματισμένος και σπάνιος νεοβυζαντινός ναός της 7Κοίμησης της Θεοτόκου στο Κοιμητήριο της Κέρτεζης; Πρόκειται για αρχιτεκτονική  μονόκλιτης, μονόκογχης βασιλικής μετά τρούλου. Είναι κατάγραφος από νεοβυζαντινές εικόνες. Αυτές και η αρχιτεκτονική τον χρονολογούν με βεβαιότητα πριν τον 18^ο αι. μ.Χ. Υπάρχουν όμως και προσεγγίσεις που φτάνουν μέχρι τον 12ο αι.

Έχουν δημοσιευτεί πριν μία εικοσαετία αφενός λεπτομέρειες[1], αλλά και πρόσφατη συλλογή δημοσιευμένων αναφορών[2].  Παράλληλα έχει γίνει πριν τον σεισμό της 8^ης Ιουνίου του 2008 πλήρης φωτογράφιση υπερυψηλής ανάλυσης, η οποία έχει αποθηκευτεί ηλεκτρονικά[3]! Δυστυχώς, παρά μια σειρά ενεργειών την τελευταία τριακονταετία, κανένας θεσμός δεν κατάφερε να φέρει εις πέρας την δυνατότητα πλήρους συντήρησης, ώστε να είναι κραταιός, επισκέψιμος και λειτουργήσιμος. Η τελευταία μαχαιριά έπεσε πάνω του με το σεισμό της 8^ης Ιουνίου του 2008…

Ο Ι. Ν. της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Κοιμητήριο της Κέρτεζης, που αποτελούσε τον κεντρικό ναό της ενορίας μέχρι τις αρχές του 19^ου αι., αποτελεί ταυτόχρονα το κόσμημα, αλλά εδώ και έναν αιώνα αποτελεί και ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα. Από το 2018 ξεκίνησε μια νέα προσπάθεια και τώρα είμαστε ένα βήμα πριν την χρηματοδότηση, αρχικά για «Αναλυτική τεχνική έκθεση από μηχανικό για άμεσα μέτρα προστασίας και μελέτη συντήρησης των τοιχογραφιών του ναού» και κατόπιν για την εκτέλεση των έργων με την ορθή σειρά.

Στο άρθρο αυτό θα παρουσιάσουμε συνοπτικά τις ενέργειες της τελευταίας τριακονταετίας που έχουν γίνει με το αντίστοιχο αποτέλεσμά τους και φυσικά τις πρόσφατες ενέργειες εντός του Αυγούστου του 2020…

ΙΙ. Ιστορικό ενεργειών τελευταίας τριακονταετίας

Αναμνήσεις από τις μακρινές ημέρες του Πάσχα στην Κέρτεζη

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Οι μέρες του Πάσχα στην Κέρτεζη είχαν έναν εορταστικό ανάμικτο τρόπο ανάδειξης, λαμβάνοντας υπόψιν τόσο τις εργασίες των κατοίκων (κυρίως μικροαγροτών και τσοπάνηδων), όσο και επιρροές του μοναστηριακού τυπικού! Φυσικά και συμμετείχαν και πολλά γνωστά λαογραφικά στοιχεία, όπως τα λεγόμενα κάλαντα. Το εκκλησιαστικό και λαογραφικό τυπικό με αργίες ημερών και ωρών ξεκινούσε από το Σάββατο του Λαζάρου και τελείωνε την Κυριακή του Θωμά! Πολλά στοιχεία απ’ αυτά διατηρούνται ακόμα.

Το πρωινό του Λαζάρου στον μεν ναό γιορταζόταν η προσδοκία της «κοινής Ανάστασης», ενώ στα σπίτια τα παιδιά έψαλλαν: «Ήλθε ο Λάζαρος, ήλθαν τα βάγια,/ ήλθε κι ο Υιός της Παναγίας./ Κάπου λάλησε πουλί κι αηδόνι/ κι απλοήθηκε το χελιδόνι./ Έβγα Λάζαρε δος μου λεμόνι,/ να το φύτευα στο περιβόλι…». Από την προηγούμενη τα παιδιά είχαν στολίσει με άγρια πορτοκαλί άνθη τα καλαθάκια και πρωί-πρωί περνούσαμε από τα σπίτια. Στο ψάλσιμο οι κυράδες μας φίλευαν κυρίως φρέσκα αυγά και σπάνια κουλούρια. Τα λαμπροκούλουρα φτιαχνόντουσαν την ίδια μέρα, αλλά μετά το σχόλασμα της εκκλησίας. Ήταν δύο ειδών: Τα αρτύσιμα με αυγά και γάλα και τα λαδερά με προζύμι.

Η επόμενη ημέρα, Κυριακή των βαΐων, ήταν εορταστική με τα βάγια ως ευλογία και το μεσημεριανό με μπακαλιάρο τηγανιτό και σκορδαλιά από πουρέ πατάτας.

Πήγαινε κοιμήσου Μανώλη, αλλαγή βάρδιας

Του Αλέκου Αναγνωστάκη*

Ο Μανώλης Γλέζος ζούσε ταυτόχρονα στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον, έτσι όπως τα προσέγγιζε.

Γι’ αυτό εξάλλου μας καλεί να αναζητήσουμε το περιεχόμενο της ζωής και μέσα στις ίδιες τις σχέσεις ζωντανών και νεκρών. «Ζω για τους συντρόφους μου που χάθηκαν. Γι’ αυτούς που δεν υπάρχουν πια. Πριν από κάθε μάχη μαζευόμαστε και κουβεντιάζαμε. Και λέγαμε: Εάν εσύ ζεις, μη με ξεχάσεις» έλεγε, εξηγώντας γιατί σε μεγάλη ηλικία παρέμενε έφηβος.

Με ιδιαίτερα, κυριολεκτικά, τρόπο τοποθετεί μέσα σε ένα φάσμα τη διάκριση μεταξύ ζωντανού και νεκρού, όπου ζωντανοί και οι νεκροί κατοικούν μέσα στο ίδιο συνεχές. «Πέθανε, παραδείγματος χάριν, πριν από λίγες ημέρες ο φίλος μου, ο σεμνός αγωνιστής Φάνης Πασπαλιάρης. Μην κοιτάτε που η δημοσιότητα για διάφορους λόγους έχει ρίξει τα φώτα πάνω μου. Δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν οι αμνημόνευτοι αγωνιστές. Στην πραγματικότητα, γι’ αυτούς αγωνίζομαι μέχρι σήμερα. Για τα ανέστια όνειρά τους» υπογράμμιζε, αναφερόμενος στους τόσους άλλους, τους πολυάριθμους ανώνυμους αγωνιστές που συνθέτουν τη γενική πρωτοπορία η οποία αγωνίζεται και εμπνέει για να ανθρωπέψει ο άνθρωπος.

Με αυτή τη θέση διατηρεί στο παρόν ρόλους και συναισθηματικούς δεσμούς μεταξύ των ζωντανών φίλων και των «ζώντων» νεκρών, σε μια διαρκή διαπάλη ανάμεσα στο απελευθερωτικό και το καταπιεστικό τους περιεχόμενο, ανάμεσα στην αλληλεγγύη και την ανθρωποφαγία.

Ερωτηματικά και σχόλια στην 3^η απόφαση της ΔΙΣ της Εκκλησίας της Ελλάδας

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Με πολλή περίσκεψη, χαρά, αγωνία, αλλά και γενικότερο φόβο, διάβασα τα 9 σημεία της 3^ης απόφασης της Δ.Ι.Σ. της Εκκλησίας της Ελλάδας (01.04.2020 [3]). Σας καταθέτω σχολιασμούς, παρατηρήσεις και ερωτήματα. «Ήρεμα ρωτώ»…

Ένα γενικό ερώτημα: Τελικά λειτουργικά και ευχαριστιακά έχει κάποιο θεολογικό νόημα να τελείται η Θεία Λειτουργία «κεκλεισμένων των θυρών» χωρίς να διακονούνται ευχαριστιακά οι πιστοί στα εγκλωβισμένα σπίτια τους; Αποτελεί απάντηση η τηλεοπτική ή διαδικτυακή ανα-μετάδοση;

Α). Στα σημεία 1), 2), 3) και 4) ευθυγραμμίζεται σχεδόν πλήρως με τις αποφάσεις της κυβέρνησης (Κυριάκου Μητσοτάκη), αλλά διαφοροποιείται από τις δύο προηγούμενες αποφάσεις της (09.03.2020 [1] και 16.03.2020 [2]). Να σημειώσουμε ότι η σύνθεση είναι η ίδια και έγινε με τηλεδιάσκεψη των μελών. Αυτό από μόνο του ούτε μεμπτό είναι, ούτε επαινετό, αφού το πολιτικό πλαίσιο έχει αλλάξει, όπως και το «άδειασμα» του Πρωθυπουργού αμέσως μετά την 2^η, σαφώς σοφότερη κατά την ταπεινή μου γνώμη, ανακοίνωσή της. Δεν προτρέπει όμως την κυβέρνηση να διαθέσει όσα αναγκαία ποσά χρειάζονται και ζητούν θεσμικά οι γιατροί. Αν το έκανε, θα ήταν βεβαίως μια υπέρβαση, αλλά λυτρωτική στον τρόπο σχέση της με την Πολιτεία. Δεν τόλμησε ή δεν γνώριζε.

Για μια Θεολογία της Παρακλήσεως

Του Χριστόφορου Αρβανίτη*

Εισαγωγή στη θεολογία των Κατανυκτικών Εσπερινών

Για την Ορθόδοξη Εκκλησία η ζωή του ανθρώπου είναι μια συνεχής πορεία που έχει ως σκοπό και στόχο το πέρασμα από την κατ΄εικόνα της εικόνας του Θεού δημιουργία στην καθομοιωτική κατά χάριν θέωσή του. Αυτή την πορεία του ανθρώπου προς την κατά χάριν θέωση, η Εκκλησία την χαρακτηρίζει ως πνευματική και την τοποθετεί στο πλαίσιο του κινητού και εορταστικού της κύκλου, καλώντας τους πιστούς σε συμπόρευση με τα ιστορικά της πρόσωπα, την Ιστορία της, η οποία δεν είναι άλλη από τη ζωή των Αγίων της. Ιδιαιτέρως, όμως, υπερτονίζει την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και του Τριωδίου ως το «στάδιο των αρετών», όπου ο πιστός καλείται να προγυμνασθεί σωματικά και πνευματικά με σκοπό να υποδεχθεί τον αναστάντα εκ νεκρών Κύριο, μέσα από ασκήσεις πνευματικές και σωματικές. Αν εντάξουμε αυτή την πορεία στη ροή του ιστορικού χρόνου θα δούμε ότι υπάρχει το στάδιο της προετοιμασίας που ξεκινά από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου, ακολουθεί με την Κυριακή του Ασώτου και καταλήγει με τη λεγόμενη Κυριακή της Αποκρέω. Και οι τρεις αυτές εβδομάδες, καλούνται, κατά την εκκλησιαστική γλώσσα «προφωνήσιμες», καθώς προγυμνάζουν τους πιστούς, (κατά τον τρόπο της προετοιμασίας που κάνουν οι αθλητές, το λεγόμενο «ζέσταμα» πριν να μπουν στο στάδιο διεξαγωγής του αγώνα), για να εισέλθουν στο Κατανυκτικό περιβάλλον της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Επιχειρώντας να κωδικοποιήσουμε τα βασικά σημεία αυτού του Κατανυκτικού περιβάλλοντος, ώστε να βοηθηθούμε στην κατάδειξη του επιδιωκόμενου στόχου, δίνουμε τέσσερις λέξεις, τις οποίες είναι εύκολα να συγκρατήσουμε στη μνήμη μας: νηστεία, εγκράτεια, αλληλεγγύη και μετάνοια. Πρόκειται για ένα τετραδιάστατο αρχιτεκτονικό πνευματικό σχέδιο με διάφορα επίπεδα, στα οποία ο πιστός καλείται να μεταβεί διαδοχικά, αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες που εμφανίζονται μπροστά του, υπερβαίνοντάς τες και αξιοποιώντας τις ασκήσεις που του προσφέρονται από την Εκκλησία. Σε αυτό το πλαίσιο των προσφερόμενων πνευματικών γυμνασμάτων  εντάσσονται και οι Κατανυκτικοί Εσπερινοί των πέντε Κυριακών της Μ. Τεσσαρακοστής. Με μια προσεκτική ανάλυση των τροπαρίων που συνθέτουν τις εσπερινές αυτές ακολουθίες καταλήγουμε όσον αφορά στο περιεχόμενο και τη στοχοθέτησή τους επιγραμματικά στα εξής χαρακτηριστικά:

1^ον Αναμνηστικό

2^ον Σωτηριολογικό-Απελευθερωτικό

3^ον Παρακλητικό

Μνημεία, μουσεία, σχολεία, νοσοκομεία στο Υπερταμείο: ένα προμελετημένο έγκλημα

Του Στάθη Γκότση*

Μορφή χιονοστιβάδας παίρνουν τις τελευταίες ημέρες οι αντιδράσεις σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο, καθώς αποκαλύπτονται σταδιακά τα στοιχεία των 10.119 ακινήτων κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου, συνολικού εμβαδού γης 511.357.451 τ.μ. και συνολικής δομημένης επιφάνειας 22.601 τ.μ., που περνούν στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε. (ΕΤΑΔ), θυγατρική του λεγόμενου Υπερταμείου (Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. – ΕΕΣΥΠ), με την Υπουργική Απόφαση Τσακαλώτου (ΦΕΚ Β΄ 2320/19-6-2018).

Η μακρά λίστα της ντροπής

Συνέχεια →

Εθνοφυλετισμός

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα

Αγκάθια και τριβόλια στο δρόμο μας πάλι.

Άμορφες μάζες δήθεν συγκινούν ιεράρχες,

ούτ’ εθνοφυλετιστές τους αποτρέπουν.

Τι κι αν κυκλοφορούν ανάμεσά τους σώφρωνες,

ο Ιούδας τώρα δεν είναι ένας.

Συνέχεια →