Για το βιβλίο:  Παναγιώτη Μπούρδαλας, Από την Αχαϊκή γη έως του κόσμου  τα πέρατα.

Για μια απελευθερωτική θε-ανθρωπολογία: υποδείγματα, θραύσματα, Μεγάλη Σύνοδος 2016, «3η Ρώμη»[1]

Του Γρηγόρη Στουρνάρα*

Εύχονται όλοι όταν κυκλοφορεί ένα βιβλίο «καλοτάξιδο» και είναι πράγματι η ανάγνωση ένα ταξίδι, μοναχικό στα αλήθεια, αλλά αναμφίβολα βιωματικό. Αυτό το δείχνουν όλα όσα υπογραμμίζουμε και όλα όσα σημειώνουμε στα περιθώρια των σελίδων. Αλίμονο στα βιβλία που παραμένουν άγραφα, όταν τα διαβάζουμε. Αλίμονο όμως και σε όσα βιβλία δεν συζητιούνται γιαυτά που λένε.

Το βιβλίο του Παναγιώτη Μπούρδαλα δε μπορεί να μείνει άθικτο και δίχως σημάδια από το μολύβι του αναγνώστη. Είναι αδύνατο να μην προκαλέσει συζήτηση. Ένα βιβλίο τεκμηριωμένο με αγιογραφικό λόγο και σοβαρή προσέγγιση με σεβασμό στα κείμενα τα οποία παραθέτει, αναλύει και κρίνει με πολύπλευρο τρόπο.

O «γυναίκας… εις τάξιν λειτουργών προσδεξάμενος»

Του Δημητρίου Μόσχου

   Η χειροτονία μιας γυναίκας-στελεχους τοπικής Εκκλησίας σε διακόνισσα στη Ζιμπάμπουε (ΦΩΤΟ), έστω και με κάποια τελετουργικά παράδοξα, έγινε αφορμή, ένα ζήτημα σχετικά «ανώδυνο» και λυμένο πριν δεκαετίες να επανέλθει μέσα από γραφίδες της εκκλησιαστικής δημοσιογραφίας που βρήκαν την ευκαιρία να καταγγείλουν την επέλαση του φεμινισμού, την «προοδευτική θεολογία», τον κίνδυνο του «Αγγλικανισμού» κλπ.

   Εμφανίσθηκε μια ήκιστα φιλάδελφη αναλγησία απέναντι στις ανάγκες μιας τοπικής Εκκλησίας, καθώς ακόμα και επίσκοποι αποφάνθηκαν με σιγουριά για επισκοπές στην άλλη μεριά του πλανήτη ότι δεν υπάρχει ανάγκη διακονισσών αφού υπάρχει ο νηπιοβαπτισμός.

Αναστοχαζόμενοι τους προβληματισμούς του Παναγιώτη Μπούρδαλα

«ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΧΑΪΚΗ ΓΗ ΕΩΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΑ ΠΕΡΑΤΑ»

Της Γιούλας Κωνσταντοπούλου*

Με ιδιαίτερη χαρά έλαβα στα μέσα του περασμένου Αυγούστου το τελευταίο πόνημα του Παναγιώτη Μπούρδαλα: Από την Αχαϊκή Γη ως τα πέρατα του κόσμου. Για μια  απελευθερωτική θε-ανθρωπολογία: υποδείγματα, θραύσματα, Μεγάλη Σύνοδος 2016, «3^η Ρώμη». Πρόκειται για το πέμπτο κατά σειρά βιβλίο του συγγραφέα που κυκλοφορήθηκε από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ το καλοκαίρι του 2022, και αφιερώνεται στους «δυνάμει και ενεργεία χριστιανούς, που κατανοούν τον σύγχρονο κόσμο και παλεύουν θε-ανθρωπολογικά, σπάζοντας τα τεχνητά εμπόδια της ιστορίας».

Γυναίκες στην Εκκλησία: Με την συνήθεια ή τη θεολογία;

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Ι. ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ

Τον τελευταίο καιρό, ειδικά μετά την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο των δέκα (εκ των 14 τότε) τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στο Κολυμπάρι της Κρήτης (Εβδομάδα Πεντηκοστής του 2016), αυξήθηκε η κινητικότητα σε θεολογικούς και συγγραφικούς κύκλους για την πληρότητα της θέσης των γυναικών στο θεσμικό χώρο των ορθοδόξων εκκλησιών.

Βεβαίως πολλά χρόνια πριν έχει τεθεί ανοικτά στις θεολογικές σχολές, αλλά και σε εφημερίδες και περιοδικά το ζήτημα αυτό. Όμως στην «Εκκλησία της Ελλάδας» και το ζήτημα αυτό αντιμετωπίζεται, υπόκωφα, κατά περίπτωση, περιστασιακά και ανάλογα με τις προσωπικές οπτικές του οικείου Μητροπολίτη. Θεσμικά όμως ποτέ δεν αντιμετωπίστηκε στα ίσια, με θεανθρωπολογικά κριτήρια και όχι με τη λογική της μακρόχρονης συνήθειας.

Δεν είναι τυχαίο ότι η συντηρητική πλειοψηφικά Εκκλησία της Ελλάδος, με δύο θεολογικές σχολές και τρεις εκκλησιαστικές ακαδημίες, δεν είχε καμία γυναικεία συμμετοχή!

Όντως «…το ζήτημα αυτό είναι στην εποχή μας και πολύπλοκο και ακανθώδες. Το ακανθώδες οφείλεται στη σχέση του με δύο σοβαρά ζητήματα. Το ένα είναι ότι η σύγχρονη εποχή είναι εικονοκλαστική. Το δεύτερο ότι συνυπάρχει το δίπολο πατριαρχίας και φεμινισμού.

Μαρία Σπυροπούλου, η ημιδιαφανής διακόνισσα

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Από τις 17 Ιανουαρίου 2022, ανήμερα του Αγίου Αντωνίου, μία διακόνισσα της Ορθόδοξης Εκκλησίας μετατάχθηκε στη δικαιοδοσία της θριαμβεύουσας Εκκλησίας. Η Μαρία Σπυροπούλου, διακόνισσα της ιεραποστολικής Εκκλησίας της Κορέας, κοιμήθηκε μετά από ταξίδι 89 ετών στη γη.

Τα προεόρτια

Ένα δακτυλόγραφο βιογραφικό της σημείωμα, συμπληρωμένο χειρόγραφα από την ίδια, μας δίνει μερικές πληροφορίες για την (ας πούμε) προ-ιεραποστολική διαδρομή της: Γεννήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 1933 στον Μελιγαλά της Μεσσηνίας. Φοίτησε στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία Αθηνών (1952-54) και εργάστηκε ως δασκάλα σε ιδιωτικά (1954-56) και δημόσια (1958-61) σχολεία. Σπούδασε θεολογία και δημοσιογραφία στη Γαλλία (1963-66) και συνεργάστηκε με το περιοδικό Contacts του Ορθόδοξου θεολογικού Ινστιτούτου του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι. Κατόπιν μετέβη στο Βουκουρέστι (1968-70), όπου παρακολούθησε μαθήματα ρουμανικής γλώσσας και θεολογίας, καθώς και την εκκλησιαστική ζωή της χώρας.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα ορίστηκε από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών υπεύθυνη του πνευματικού κέντρου «Βηθλεέμ» (1970-71), από δε τον Νοέμβριο 1972 εργάστηκε στη Μόνιμη Συνοδική Επιτροπή Τύπου, απ’ όπου παραιτήθηκε τον Ιούλιο του 1973. Από τον Νοέμβριο του ίδιου έτους ανέλαβε στο Διορθόδοξο Κέντρο Αθηνών τη θέση της υπεύθυνης για τις σχέσεις με την Εκκλησία της Ρουμανίας.

Αλλά εν τέλει η ευρωπαϊκή συνάφεια ήταν μικρή για τη Μαρία Σπυροπούλου, η οποία ήδη ένιωθε ότι η ιεραποστολή είναι (όπως η ίδια μας έλεγε) «μια τρέλλα» – ένα άνοιγμα των φτερών έως εσχάτου της γης!

Στη χώρα της πρωινής γαλήνης

Πρόλογος για: «Από την Αχαϊκή γη έως του κόσμου τα πέρατα»

[Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα, εκδόσεις Αρμός 2022]

Του Θανάσης Ν. Παπαθανασίου*

   Διαβάζουμε μερικές φορές σε βιβλιοπαρουσιάσεις και βιβλιοκρισίες, ότι κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο συντίθεται από κείμενα «άνισα». «Άνισα», υπό την έννοια ότι έχουν ποικιλία θεμάτων και ποικιλία χαρακτήρα, όπως π.χ. αφηγήσεις μαζί με μελετήματα. Το βιβλίο αυτό του Παναγιώτη Μπούρδαλα σίγουρα αξίζει στο έπακρο αυτόν τον χαρακτηρισμό. Είναι κυριολεκτικά πολυαξονικό.

   Μα τότε, υπάρχει άραγε κάτι που δένει αυτά τα κείμενα;

   Η απάντησή μου είναι πως ναι. Τα κείμενα τα τόσο ποικίλα τα δένει μια πολύτιμη οπτική: Η κατανόηση του τοπικού ως υποστασιοποίησης του οικουμενικού. Δίχως την τοπική, ενσώματη, ιδιαίτερη πραγμάτωση, το οικουμενικό γίνεται φάντασμα. Χωρίς την ανοιχτωσιά στο οικουμενικό, το τοπικό γίνεται φυλακή. Ο τόπος σου λοιπόν και οι άνθρωποί σου αληθεύουν ως ο τρόπος δεξίωσης του πανανθρώπινου. Σπουδαίοι τόποι και σπουδαίοι άνθρωποι είναι εκείνοι, στων οποίων την ταυτότητα οι αεραγωγοί για το πανανθρώπινο είναι δομικά στοιχεία˙ όχι ενδεχόμενες, κατοπινές προσθήκες.

Οι μεγάλοι χαμένοι από τη συμφωνία

Του Παντελή Καλαϊτζίδη*

Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Πρωθυπουργού και Αρχιεπισκόπου, που αφορά την αλλαγή του ισχύοντος καθεστώτος μισθοδοσίας του κλήρου και θέματα αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας, φαίνεται ότι άνοιξε τον ασκό του Αιόλου τόσο στο εσωτερικό της Εκκλησίας όσο και στη σχέση της με την Πολιτεία. Πρόκειται για μια συμφωνία από την οποία επρόκειτο να βγουν κερδισμένοι ο Πρωθυπουργός και ο Αρχιεπίσκοπος και χαμένοι η Εκκλησία ως κοινότητα πιστών (κληρικών και λαϊκών) και το δημοκρατικό αίτημα εκκοσμίκευσης των θεσμών και νέας ρύθμισης των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας.

Ο Πρωθυπουργός υπολόγιζε να «πουλήσει» στο αριστερόστροφο ακροατήριό του μια τολμηρή απόφαση στο συμβολικό επίπεδο (καθώς στα οικονομικά εξακολουθούν να ισχύουν οι δεσμεύσεις έναντι των δανειστών), πετώντας έξω από το μισθολόγιο του Δημοσίου τον κλήρο και ελευθερώνοντας την ίδια στιγμή 10.000 θέσεις δημοσίων υπαλλήλων, υποσχόμενος ισάριθμους διορισμούς και προσλήψεις.

Συνέχεια →

Όταν η συζήτηση θεωρείται αγγαρεία και η συνοδικότητα γίνεται πρόσχημα…

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου*

Ακολουθεί εκτενές κείμενο. Συγγνώμην…

Στο Δελτίο Τύπου της Ιεράς Συνόδου (16 Νοεμβρίου) αποτυπώνονται οι ομόφωνες (προσοχή: ομόφωνες!) τρεις αποφάσεις της.

Μερικές παρατηρήσεις μου:

Με την 2η απόφαση αποφασίστηκε η συγκρότηση επιτροπής από ιεράρχες, νομικούς, εμπειρογνώμονες και εκπροσώπους του εφημεριακού κλήρου «για την μελέτη των θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος«. Με δε την επόμενη (3η) απόφαση η Σύνοδος εμμένει στο υφιστάμενο καθεστώς μισθοδοσίας των κληρικών και των λαϊκών υπαλλήλων της Εκκλησίας της Ελλάδος. Άρα, η επιτροπή θα ασχοληθεί με διάφορα θέματα, όχι όμως με το μισθολογικό! Άρα, όχι επιτροπή εφ’ όλης της ύλης!

Συνέχεια →

Εκκλησία: 11 λάθη που κάνουν όσοι πολεμούν την συμφωνία με το Κράτος

Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος με τον Πρωθυπουργό μετά την συνάντησή τους στο Μαξίμου -Φωτογραφία: ΓτΠ ANDREA BONETTI

«Εκκλησιαστικοί κύκλοι»

Απαντήσεις στους επικριτές της συμφωνίας Πολιτείας-Εκκλησίας δίνουν εκκλησιαστικοί κύκλοι, αναδεικνύοντας τα 11 βασικά λάθη που κάνουν όσοι είναι αντίθετοι.

Στο κείμενο αναφέρονται τα επιχειρήματα που επικαλούνται συχνότερα όσοι – καλοπροαίρετα ή μη – σπεύδουν να επικρίνουν τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο για την πρόθεση συμφωνίας με τον πρωθυπουργό.

Δείτε τις απαντήσεις κύκλων της Εκκλησίας:

• Σφάλμα 1 : Οι ιερείς είναι δημόσιοι υπάλληλοι.

Έχει κριθεί επανειλημμένα από το Συμβούλιο της Επικρατείας από το 1983 και εξής ότι οι ιερείς δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι ή υπάλληλοι κρατικών Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου.

Είναι θρησκευτικοί λειτουργοί με εργοδότη όχι το Δημόσιο, αλλά τις Μητροπόλεις τους, που είναι εκκλησιαστικά ΝΠΔΔ ανεξάρτητα σε σχέση με το Δημόσιο.

Συνέχεια →

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΣΤΟΝ 21^ο ΑΙΩΝΑ – Α΄ Μέρος

Του Μανόλη Γ. Δρεττάκη*

ΜΕΡΟΣ Α΄ ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

Στις αρχές Νοεμβρίου του περασμένου έτους δόθηκαν στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα μιας έρευνας του Pew Research Center με τίτλο «Orthodox Christianity in the 21st Century” (Ορθοδοξία τον 21ο αιώνα). Το Pew Research Center είναι ένα ανεξάρτητο ερευνητικό κέντρο με έδρα τις Η.Π.Α. το οποίο διεξάγει έρευνες για ένα πλήθος κοινωνικών, πολιτικών, πολιτιστικών και άλλων θεμάτων και ειδικότερα τη θρησκευτικότητα των λαών. Η συγκεκριμένη έρευνα ανατέθηκε σε ειδικευμένες εταιρείες δημοσκοπήσεων μετά από προετοιμασία στην οποία το Κέντρο αυτό ζήτησε τη συνδρομή Καθηγητών Θεολογικών Σχολών καθώς και ερευνητών σε πολλές χώρες του κόσμου.
Το κείμενο στο οποίο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής εκτείνεται σε 64 σελίδες και η συνοπτική παρουσίαση και ανάλυσή τους απαιτεί πολλές σελίδες της εφημερίδας αυτής Κατ’ ανάγκη θα αναλύσουμε στο άρθρο αυτό μόνο τα κύρια ευρήματά της.

Συνέχεια →