Τι συμβαίνει με τα chemtrails;

 

Συνέντευξη του Νίκου Κατσαρού*

 

Αγαπητέ κ. Κατσαρέ, ξεκινώ αυτή τη συνέντευξη ζητώντας σας να μας εξηγήσετε με λίγα λόγια Τι ακριβώς είναι τα chemtrails ή αλλιώς οι χημικές ουρές που παρατηρούνται στον ουρανό.

Πέρα από στις συμβατικές ουρές που βλέπουμε από τα αεροπλάνα των αερογραμμών (contrails), οι οποίες και εξαφανίζονται μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα έως μερικά λεπτά και αποτελούνται από κρυστάλλους υδρατμών που ελευθερώνονται από τις ουρές των αεροπλάνων, υπάρχουν και τα chemtrails, χημικές ουρές που ελευθερώνονται από αεροπλάνα τα οποία πετούν σε σχετικάχαμηλό ύψος.

Αυτά τα αεροσκάφη συνήθως πετούν χωρίς διακριτικά και είναι τύπου ΚC 10 ή KC 135. Οι ουρές που ελευθερώνονται από τα αεροπλάνα αυτά είναι μεν λευκές, αλλά διαρκούν αρκετές ώρες και πολλές φορές απλώνονται σε ολόκληρο τον ουρανό. Επιπλέον, τα αεροπλάνα αυτά πολλές φορές πετούν σε χιαστί διαδρομές, κάτι που δεν είναι καθόλου συνηθισμένο. Ετσι αυτές οι χημικές ουρές καλύπτουν ολόκληρο τον ουρανό για αρκετές ώρες.

Θα μπορούσατε να μας πείτε από πότε ξεκίνησε να παρατηρείται και να καταγράφεται το φαινόμενο των chemtrails ;

Ξεκίνησε να παρατηρείται και να καταγράφεται ως φαινόμενο από τις αρχές του 2000 σε ολόκληρο τον πλανήτη. Μιλάω για καταγραφές με κοινά χαρακτηριστικά, δηλαδή την παρατήρηση εκπομπών των ουρών αυτών από τα αεροπλάνα του τύπου που ανέφερα προηγουμένως, την πτήση τους σε χαμηλό ύψος και το κυριότερο από όλα την παραμονή τους (σ.σ. των χημικών ουρών) στην ατμόσφαιρα για αρκετές ώρες.

Τις τελευταίες δεκαετίες τα chemtrails έχουν συνδεθεί με θεωρίες συνωμοσίας, που μιλούν για ψεκασμούς με σκοπό τον επηρεασμό της ανθρώπινης σκέψης και διάθεσης, του κλίματος κ.λπ. Ποια η άποψή σας για όλα αυτά; Εσείς θα αποκλείατε ένα τέτοιο ενδεχόμενο;

Μέχρι σήμερα καμία κυβέρνηση δεν έχει επίσημα παραδεχτεί την ύπαρξη των αεροπλάνων αυτών που εκπέμπουν τις χημικές ουρές. Το ίδιο ισχύει και για όλους τους διεθνείς οργανισμούς είτε είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση είτε είναι ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών. Παρ’ όλα αυτά, έχουν αφήσει να διαρρεύσει ότι γίνονται πειράματα με σκοπό την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Να αναφέρουμε εδώ ότι οι ουρές αυτές περιέχουν σωματίδια από αλουμίνιο και βάριο. Η ηλιακή ακτινοβολία «χτυπά» πάνω σε αυτά τα σωματίδια και ανακλάται. Κατά συνέπεια εισέρχεται στην ατμόσφαιρα λιγότερη ηλιακή ακτινοβολία, γεγονός που προκαλεί μείωση της θερμοκρασίας. Με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζεται το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Οπότε κάποιος μπορεί να υποστηρίξει δικαιολογημένα ότι όλα αυτά γίνονται ανεπίσημα για το καλό της ανθρωπότητας, με σκοπό να περιοριστεί η κλιματική αλλαγή και να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Εδώ όμως υπάρχουν δύο βασικές αντιρρήσεις. Η μία είναι: Γιατί δεν τα δημοσιοποιούν σε ολόκληρη την επιστημονική κοινότητα, έτσι ώστε ο κάθε επιστήμονας και η κάθε ερευνητική ομάδα να βοηθήσουν ή να συμμετέχουν με όποιον τρόπο μπορούν; Και η δεύτερη: Γιατί δεν γνωστοποιούν τις προθέσεις τους και σε ολόκληρο τον κόσμο, δεδομένου ότι πρέπει να γνωρίζουμε ότι αυτό γίνεται για τον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου, ενώ παράλληλα θα καταφέρουν να περιορίσουν και τα σενάρια συνωμοσίας που κυκλοφορούν γι’ αυτή τον υπόθεση;

Το θέμα έφτασε στο παρελθόν και στην Ευρωβουλή, μέσω ερώτησης που κατέθεσε Ολλανδός ευρωβουλευτής στον επίτροπο Περιβάλλοντος, που ήταν τότε ο κύριος Δήμας. Ο κ. Δήμας απάντησε τότε ότι υπάρχουν καταγραφές του φαινομένου, παρ’ όλα αυτά δεν γνωρίζουμε ακριβώς από πού προέρχεται. Ερωτήσεις υπέβαλαν επίσης και τα κόμματα της αντιπολίτευσης στο Ελληνικό Κοινοβούλιο πριν από μερικά χρόνια. Οι ερωτήσεις απευθύνθηκαν προς το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, το υπουργείο Ανάπτυξης και το υπουργείο Περιβάλλοντος. Οι απαντήσεις τους ήταν του τύπου «δεν γνωρίζουμε», «δεν συμβαίνουν αυτά τα φαινόμενα», αλλά χωρίς να τεκμηριώνουν τίποτα περισσότερο. Εδώ όμως υπάρχει μια πραγματικότητα την οποία κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει. Τέλος, να αναφέρω ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε πως το θέμα αυτό συζητείται, έστω και σε ανεπίσημο επίπεδα, ακόμα και μέσα στην πανεπιστημιακή κοινότητα σε πολλά μέρη του κόσμου.

Προηγουμένως κάνατε λόγο για κάποια στοιχεία με τα οποία βομβαρδίζεται η ατμόσφαιρα. Ακόμα και αν όντως οι συγκεκριμένοι ψεκασμοί γίνονται με σκοπό την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν ο «ψεκασμός» με αυτού του είδους τα στοιχεία μπορεί να επηρεάσει τον ανθρώπινο ψυχισμό. Και αν ναι, με ποιον τρόπο;

Οπωσδήποτε επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Δεδομένου ότι τόσο το αλουμίνιο και ιδιαίτερα το βάριο είναι ισχυρά νεκροτοξικά. Επομένως, κάποια στιγμή, τα σωματίδια αυτά θα φτάσουν από την ατμόσφαιρα και στο έδαφος. Θα περάσουν στην τροφική αλυσίδα, στον υδροφόρο ορίζοντα και από εκεί θα προκαλέσουν βλάβες στο περιβάλλον, θα επηρεάσουν το οικοσύστημα, αλλά κυρίως και την ανθρώπινη υγεία. Για αυτό ίσως έχουν αφήσει να διαρρεύσει ότι μαζί με το αλουμίνιο και το βάριο υπάρχει και μια συνθετική ύλη, η οποία διατηρεί στην ατμόσφαιρα τα στοιχεία αυτό για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Στην πρώτη σας απάντηση αναφερθήκατε σε κάποιους συγκεκριμένους τύπους αεροσκαφών. Θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν έχουν φωτογραφηθεί τα συγκεκριμένα αεροσκάφη και αν ναι, τι ακριβώς φημολογείται σχετικά με την προέλευσή τους.

Σαφέστατα και έχουν φωτογραφηθεί. Στο Διαδίκτυο, τόσο σε ιστοσελίδες όσο και σε blogs μπορεί κανείς να βρει εκατοντάδες φωτογραφίες από αυτά τα αεροσκάφη, καθώς και από τις ουρές τις οποίες αφήνουν. Το αεροπλάνα αυτά πετούν χωρίς διακριτικά, έχουν λευκό χρώμα, αλλά μέχρι τώρα δεν έχει εξακριβωθεί από πού απογειώνονται και πού προσγειώνονται. Πριν από μερικούς μήνες, κάποιοι ανέφεραν ότι απογειώνονται από στρατιωτικά αεροδρόμια και προσγειώνονται σε στρατιωτικά αεροδρόμια, οπότε δεν είναι και απαραίτητο να δημοσιοποιούν τις διαδρομές πτήσεών τους.

Τον Μάρτιο που μας πέρασε πραγματοποιήθηκε παρουσία σας μια ημερίδα με διεθνή συμμετοχή για τα chemtrails στο νησί της Αίγινας. Το θέμα αυτό συζητήθηκε πρόσφατα και σε ένα διεθνές συνέδριο στην Καλιφόρνια. Θα μπορούσατε να μας μεταφέρετε το κλίμα από όλες αυτές τις συζητήσεις;

Θα έλεγα ότι το κύριο θέμα συζήτησης όλων αυτών των συναντήσεων (αλλά και της Διεθνούς Διάσκεψης για την Κλιματική Αλλαγή στην Κοπεγχάγη) ήταν η Γεωμηχανική.

Η Γεωμηχανική είναι ένας καινούργιος τομέας της τεχνολογίας και της επιστήμης, που προτείνει προγράμματα σε παγκόσμια κλίμακα για την αντιμετώπιση φαινομένων που απασχολούν ολόκληρο τον πλανήτη. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα: Ένα αντικείμενο της Γεωμηχανικής είναι να αντιμετωπίσει το φαινόμενο του Θερμοκηπίου. Η Γεωμηχανική έχει ως πατέρα της τον Edward Teller, ο οποίος είναι ο πατέρας της υδρογονοβόμβας. Από τις αρχές της δεκαετίας του ‘60-'70, αλλά και πολύ πρόσφατα, στη δεκαετία του ‘90, πρότεινε σε Αμερικανούς προέδρους ότι θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, βομβαρδίζοντας την ατμόσφαιρα με σωματίδια τα οποία θα ανακλούσαν την ηλιακή ακτινοβολία. Έκτοτε άρχισε να αναπτύσσεται αυτός ο κλάδος της επιστήμης της Γεωμηχανικής, που προσπαθεί με διάφορους τρόπους να αντιμετωπίσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου και όχι μόνο.

Πριν από περίπου ένα χρόνο, ο Paul Crutzen (είχε πάρει το Νόμπελ χημείας το 1986, ανακαλύπτοντας την τρύπα του όζοντος) πρότεινε κάτι παρόμοιο με αυτό που συμβαίνει με τα chemtrails. Είπε δηλαδή ότι αν εκπέμψουμε σωματίδια στην ατμόσφαιρα, σε αρκετά μεγάλο ύψος, πάνω στα οποία θα πέσει η ηλιακή ακτινοβολία, τότε θα εισέλθει λιγότερη ακτινοβολία στην ατμόσφαιρα και θα αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Έκανε μάλιστα και έναν ενδιαφέροντα παραλληλισμό με ένα φαινόμενα που παρατηρήθηκε στην έκρηξη του ηφαιστείου Pinatubo στις αρχές πις δεκαετίας του ‘90.

Μία ακόμα ενδιαφέρουσα άποψη ανήκει στον υπουργό Ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών, τον Steven Chu (επίσης Νομπελίστας), ο οποίος και πρότεινε να βαφτούν οι στέγες των σπιτιών λευκές ιδιαίτερα στις περιοχές της Μεσογείου και στις περιοχές που είναι κοντινότερα στον ισημερινό, ώστε να ανακλάται μεγαλύτερο ποσοστό ηλιακής ενέργειας και να αντιμετωπιστεί τα φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Υπάρχουν λοιπόν διάφορες λύσεις που έχουν προταθεί από τον κλάδο της επιστήμης που ονομάζεται Γεωμηχανική. Αυτές οι λύσεις όμως δεν αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της αύξησης της θερμοκρασίας, της αύξησης των εκπομπών λόγω του διοξειδίου του άνθρακα, αλλά μας δίνουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουμε προσωρινά τα προβλήματά μας, δίχως να λύνουμε το θέμα. Διότι κανείς από αυτούς δεν στέκεται στα ότι η αύξηση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα κάποια στιγμή θα επηρεάσει οπωσδήποτε και το περιβάλλον και την υγεία και ολόκληρα τα οικοσυστήματα.

Γι’ αυτό είμαι ριζικά αντίθετος με τις μεθοδεύσεις αυτές της Γεωμηχανικής. Πιστεύω ότι η επιστημονική κοινότητα στην Ελλάδα και παγκοσμίως πρέπει να πάρει μια πολύ αυστηρά και σοβαρή θέση ενάντια στις λύσεις που προτείνει η Γεωμηχανική, διότι αυτές οι λύσεις είναι προσωρινές και επηρεάζουν αρνητικά τόσο το περιβάλλον όσο και την ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα.

Ξαναγυρίζουμε λίγο στην Ελλάδα και στο θέμα των chemtrails. Θα ήθελα να σας ρωτήσω αν έχουν επικοινωνήσει μαζί σας πολίτες ή συγκεκριμένοι φορείς μεταφέροντας τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες τους για το συγκεκριμένο θέμα.

Έχουν επικοινωνήσει και συνεχίζουν να επικοινωνούν μαζί μου πάρα πολλοί άνθρωποι από όλα την Ελλάδα, σχεδόν από κάθε περιοχή τας χώρας. Οι άνθρωποι αυτοί αναφέρουν πως παρατηρούν αεροψεκασμούς που δεν έχουν καμία σχέση με τους ψεκασμούς που γίνονται πάνω από γεωργικές εκτάσεις. Κάνουν λόγο για πτήσεις πάνω από κατοικημένες περιοχές και μάλιστα πριν από μερικούς πραγματοποιήθηκε μια συνάντηση στον Βόλο γι’ αυτό ακριβώς το ζήτημα, με τη συμμετοχή πάνω των 300 ατόμων.

Οι περισσότεροι από τους μάρτυρες αναφέρουν ότι μετά την παρατήρηση αυτών των αεροψεκασμών εμφανίζουν πόνους στις κλειδώσεις, έχουν πονοκεφάλους, ζαλάδες, αδιαθεσίες κ.λπ. Θα ήθελα να αναφέρω ένα επίσημα καταγεγραμμένο γεγονός, το οποίο και έλαβε χώρο στις αρχές του 2000 σε μια μικρή πόλη του Καναδά 3.500 κατοίκων που ονομάζεται Espanola. Μετά από κάποιους αεροψεκασμούς που πραγματοποιήθηκαν πάνω από την πόλη, το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού εμφάνισε συμπτώματα από μια παράξενη ίωση-γρίπη. Αμέσως κλήθηκαν οι Αρχές Υγείας του Καναδά. Οι ειδικοί εξέτασαν τους κατοίκους και πράγματι διαπίστωσαν και κατέγραψαν στην έκθεσή τους ότι το 90% των κατοίκων της μικρής αυτής πόλης είχε εμφανίσει συμπτώματα κάποιας παράξενης ίωσης. Ουδέποτε είπαν από πού προήλθε και τι ακριβώς συνέβη.

Θα ήθελα να σας ρωτήσω αν εσείς προσωπικά  ο κάποιος φορέας που συνδέεται ίσως με την Ένωση Ελλήνων Χημικών σκοπεύει ή έχει τα περιθώρια να προχωρήσει στη δημοσίευση κάποιας επίσημης έκθεσης πάνω σε αυτό το θέμα. Πόσο εύκολο είναι κάτι τέτοιο;

Για να κατατεθεί μια τέτοια έκθεση πρέπει να πραγματοποιηθεί από κρατικό φορέα, έτσι ώστε να θεωρηθεί αξιόπιστη. Δεν μπορεί ένας οποιασδήποτε ερευνητής ή ερευνητική ομάδα (όσο αξιόλογοι και αν θεωρούνται) να κάνουν τέτοιου είδους πειράματα κι αυτά να αποκτήσουν αυτόματα το χαρακτήρα του έγκυρου. Πρέπει τουλάχιστον να υπάρχει η συμμετοχή και του κρατικού φορέα.

Εάν και εφόσον λοιπόν κάτι τέτοιο επιτευχθεί, ποια διαδικασία πρέπει να ακολουθηθεί μετά;

Η ερευνητική ομάδα πρέπει να συλλέξει δείγματα, κατά προτίμηση από την ατμόσφαιρα, αμέσως μετά την πτήση τέτοιου είδους αεροσκαφών ψεκασμού. Το ίδιο ακριβώς θα πρέπει να κάνει και ο κρατικός φορέας. Στη συνέχεια τα δείγματα πρέπει να αναλυθούν εκατέρωθεν και να συγκρίνουν τα αποτελέσματα. Τότε μόνο η συμμετοχή της ερευνητικής ομάδας θα θεωρηθεί αξιόπιστη. Γιατί εάν πάρω π.χ. «εγώ», ανεξάρτητα, δείγματα από το έδαφος, θα πουν ότι αυτός «έβαλε λίγο παραπάνω αλουμίνιο», κάποιος άλλος θα πει «έβαλε λίγο βάριο» κ.ο.κ.

Στις ΗΠΑ διενεργήθηκαν τέτοιες έρευνες από σοβαρά πανεπιστήμια. Πραγματοποίησαν πτήσεις αμέσως μετά την παρατήρηση αεροψεκασμών, συνέλεξαν σε φίλτρα τον αέρα και τη σκόνη και διαπίστωσαν αυξημένη συγκέντρωση αλουμινίου και βαρίου.

Κύριε Κατσαρέ, μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου απαγορεύτηκαν τα χημικά και βιολογικά όπλα που στρέφονταν κατά του ανθρώπου. Θεωρείτε ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου ο κανόνας αυτός επανεξετάζεται, έστω και με αυτόν τον αθόρυβο και σιωπηλό τρόπο;

Είμαι βέβαιος ότι κανόνας αυτός επανεξετάζεται αθόρυβα και σιωπηλά. Ας μην ξεχνάμε τι έγινε κατά τα διάρκεια και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου και είδαμε τα αποτελέσματα τας χρήσης της ατομικής βόμβας. Επίσης, στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου τη χρήση των χημικών και βιολογικών όπλων… Είμαι σίγουρος ότι και τώρα ετοιμάζουν τα όπλα τας μαζικής καταστροφής της επόμενης γενιάς, τα οποία δεν πρόκειται να είναι ούτε πυρηνικά ούτε χημικά ή βιολογικό. Πιστεύω ότι πρόκειται να δούμε όπλα που θα έχουν τα δυνατότατα να αλλάζουν το κλίμα.

Και γίνομαι πιο συγκεκριμένος. Σκεφτείτε να διεξήγαμε ως χώρα πόλεμο με την Βουλγαρία και να κατορθώναμε επί ένα μήνα να πέφτουν καταρρακτώδεις βροχές εκεί. Θα είχε πλημμυρίσει ολόκληρη η χώρα τους και θα είχαν παραδοθεί Χωρίς να υπάρχει ανάγκη να μεταβούν δικά μας στρατεύματα εκεί. Το ίδιο θα συνέβαινε εάν η μεταβολή του κλίματος αφορούσε μια ξηρασία. Τέτοιου είδους πειράματα αποβλέπουν στην αλλαγή του κλίματος. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και τα chemtrails, διότι κατά κάποιον τρόπο σε αυτό αποβλέπουν, δηλαδή στην αλλαγή του κλίματος.

Αξίζει να υπενθυμίσω στους αναγνώστες σας ότι στις ΗΠΑ και πιο συγκεκριμένα στην Αλάσκα έχουν εγκαταστήσει κεραίες που μεταφέρουν μικροκύματα υψηλής και χαμηλής συχνότητας.

Αυτά τα μικροκύματα διασχίζουν την ατμόσφαιρα, ανοίγουν την ιονόσφαιρα, με αποτέλεσμα φορτισμένα σωματίδια να εισέρχονται στη Γη, και έχουν τα δυνατότατα να προκαλέσουν βραχυκυκλώματα σε αυτοκίνητα, σε αεροπλάνα, σε τρένα, σε πλοία κ.ά. Έτσι μια ολόκληρη πόλη ή και χώρα αδρανοποιείται, από τη στιγμή που τα φορτισμένα σωματίδια από την ιονόσφαιρα εισέρχονται στη Γη. Αυτού του είδους τα πειράματα γίνονται στο πλαίσιο του προγράμματος HAARP.

Παρόλο που επίσημα αναφέρεται ότι τα πειράματα αυτά γίνονται για να βελτιωθούν οι επικοινωνίες μεταξύ των υποβρυχίων σε μεγάλο βάθος ή οι επικοινωνίες μέσα στη γη σε βαθιά ορύγματα, κανείς δεν αποκλείει ότι γίνονται και πειράματα έστω για τη μερική μεταβολή του κλίματος. Όμως το άρθρο 6 των Ηνωμένων Εθνών απαγορεύει να γίνονται πειράματα τα οποία αποβλέπουν στην αλλαγή του κλίματος κι αυτός είναι και ο λόγος που γίνονται με κάποια μυστικότατα αυτού του είδους οι προσπάθειες.

Έτσι λοιπόν τα καινούργια όπλα μαζικής καταστροφής που θα δούμε τα επόμενα χρόνια θα είναι όπλα μεταβολής του κλίματος. Ας μην ξεχνάμε ότι κατά καιρούς έχουν παρουσιαστεί επίσημες εκθέσεις συμβούλων των Αμερικανών προέδρων (όπως του Μπρεζίνσκι), σύμφωνα με τις οποίες προσπαθούν να επηρεάσουν όχι μόνο το κλίμα αλλά ακόμα και την ανθρώπινα συμπεριφορά.

 

Από το περιοδικό «ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ» – ένθετο της εφημερίδας ‘Ελεύθερος Τύπος’, τεύχος 25, 23 Σεπτεμβρίου 2010.

 * Ο Νίκος Κατσαρός είναι χημικός και επιστημονικός συνεργάτης του «Δημόκριτου». Η συνέντευξη έγινε από τον Μηνά Παπαγεωργίου.

ΠΗΓΗ: http://www.pentapostagma.gr/2010/10/chemtrails.html#ixzz1EOSr9fui

Καθημερινότητα και Περιβάλλον στην Ιστορία  κατά την προβιομηχανική εποχή

 

(επιλογή εκπαιδευτικού υλικού: κειμένων, πηγών, αποσπασμάτων μελετών, βιβλιογραφίας)

 

Της Αμαλίας  Κ.  Ηλιάδη * 

 

Το Περιβάλλον και η Αρχαιότητα

 

Η οικολογία θεωρείται σχετικά πρόσφατος επιστημονικός κλάδος, διαμορφωμένος εννοιολογικά μετά τον 19^ο αιώνα, με αντικείμενο τη διερεύνηση των σχέσεων αλληλεξάρτησης των ζώντων όντων προς το φυσικό τους περιβάλλον, τόσο από βιολογική άποψη αρχικά, όσο και από κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική σκοπιά αργότερα.

Ανθρωποοικολογία, που ερευνά τις σχέσεις ανάμεσα στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Βιοοικολογία, που ερευνά τις σχέσεις ανάμεσα στα όντα, πλην του ανθρώπου, και το περιβάλλον.

Αυτοοικολογία, που μελετά ατομικούς οργανισμούς ή ομογενείς ομάδες.

Συνοικολογία, που μελετά ομάδες ετερογενών οργανισμών, και τέλος

Οικονομική του περιβάλλοντος, που θεωρεί την οικολογία αντικείμενο της οικονομικής ανάλυσης και ερευνά την επίδραση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων παραγωγής, κατανάλωσης κλπ. στο περιβάλλον.

Σκοπός του κειμένου αυτού είναι να αποδείξει, μέσα στα επιτρεπόμενα όρια ενός άρθρου, ότι η οικολογία έχει βαθιές καταβολές, σχεδόν προδρομικές, στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων, τόσο στη θεωρητική σκέψη τους, φιλοσοφική και οικονομική, όσο και στην καθημερινή πρακτική, στους θεσμούς, στην αγορά, στην πολιτική, την πολεοδομία και την κοινωνική συμπεριφορά, έως και τους κλασικούς χρόνους, κατάσταση που αλλάζει στην ελληνιστική περίοδο.

 

Ο άνθρωπος και το περιβάλλον. Η εξέλιξη της τεχνολογίας.

 

Στην αυγή της ιστορίας του ο άνθρωπος θεωρούσε τον εαυτό του ως τμήμα του γύρω κόσμου, υποκείμενο άμεσα στις επιδράσεις φυσικών δυνάμεων, ανέμων, καταιγίδων και άλλων, τις οποίες μάλιστα θεοποίησε, στην προσπάθειά του να τις εξευμενίσει ή να τις καθυποτάξει.

Οι διάφορες μυθολογίες μαρτυρούν την κατάσταση, που συμβολίζεται με τους πολέμους τεράτων, τιτάνων κλπ.

Η έντονη διαφοροποίηση των πολιτισμών, μετά την εποχή των μετάλλων, οδήγησε στις ξεχωριστές ιστορίες των λαών ή των εθνών.

 

Η οικολογία στη θεωρητική σκέψη των αρχαίων Ελλήνων

 

α. Η επίδραση της θρησκείας: ελληνική μυθολογία.

Η εικόνα που προβάλλει στα μάτια μας από την ανάγνωση της ελληνικής μυθολογίας είναι μια φύση «πλήρης θεών», ένα παιχνίδι όπου οι θεοί, οι ημίθεοι και οι άνθρωποι είναι όλοι μέλη ενός συνόλου, το οποίο περιλαμβάνει ακόμη τη γη, τα δάση, τα ποτάμια, τα ζώα. Οι θεοί, ως μέρος της φύσης, δίνουν ιερό περιεχόμενο στην προστασία του περιβάλλοντος. Υπάρχουν θεσπισμένες απαγορεύσεις θήρας, αλιείας, κοπής δέντρων στους ιερούς χώρους. Υπάρχουν γιορτές της φύσης και των εποχών, που τονίζουν την παράδοση της προστασίας της φύσης από τους θεούς.

β. Η «φύσις» στη φιλοσοφία των Ελλήνων

Είναι χαρακτηριστικό ότι όλοι ανεξαιρέτως οι Έλληνες φιλόσοφοι έχουν συγγράψει, ως βασικό έργο τους, βιβλίο «περί φύσεως», όπου είναι κοινή η αναγνώριση βασικών αρχών, όπως η «ενότητα» της φύσης, βασική αρχή της οικολογίας, η επίδρασή της στην ανθρώπινη συμπεριφορά, η παραδοχή της ως υποδείγματος μέτρου για την ανθρώπινη κοινωνία.

Η αγάπη προς το «μέτρον» και τη λιτότητα, η αποστροφή προς την υπερβολή και τη σπατάλη, η διάκριση των αναγκών σε αληθινές και επίπλαστες, η αποδοχή της εργασίας όχι μόνον ως πηγής μέσων επιβίωσης, αλλά και ως πηγής δημιουργίας και κοινωνικής καταξίωσης, η περιφρόνηση προς τις πολυτελείς επιδείξεις, η θεσμοθέτηση της «ύβρεως», η επιθυμία του «κατ' αρετήν ζην», είναι οι εκφράσεις της βαθιάς εσωτερικής πεποίθησης ότι η φύση, με το μέτρο και την πειθαρχία της, δίνει στον άνθρωπο τον κατάλληλο κανόνα συμπεριφοράς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η σημερινή κρίση περιβάλλοντος αποδίδεται από πολλούς στην έλλειψη ηθικοπολιτικού επιπέδου ζωής, το οποίο θα μπορούσε να διοχετεύσει σε στόχους μακριά από την υπερκατανάλωση και την πολυτέλεια.

γ. Η οικονομική σκέψη των αρχαίων Ελλήνων

 Ο Ξενοφών, ειδικότερα, ασχολείται κυρίως με την ορθολογιστική διαχείριση των φυσικών πόρων μιας περιοχής και με τη μελέτη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, ώστε οι ανθρώπινες ενέργειες να προσαρμόζονται πρακτικά προς το καλύτερο αποτέλεσμα της σχέσης πόρων-εδάφους-ανθρώπινης εργασίας. Με άλλα λόγια, ο Ξενοφών εισάγει την έννοια της παραγωγικότητας και της οικονομικής διαχείρισης του περιβάλλοντος. Ακόμη, ασχολείται με την παραγωγή αγαθών και το εμπόριο, τα οποία ερευνά τόσο σε επίπεδο ιδιωτικό-οικονομικό όσο και σε επίπεδο κοινωνικό-οικονομικό και δημοσιο-οικονομικό.

Ο Αριστοτέλης θεωρεί αντικείμενο της οικονομίας της παραγωγή αγαθών για άμεση χρήση και προτείνει τον αποτελεσματικό χειρισμό των πόρων και την ορθή σχέση των ανθρώπινων ενεργειών προς τη φύση, ώστε η παραγωγή να καλύπτει της φυσικές ανάγκες το δε εμπόριο να διαθέτει τα φυσικά πλεονάσματα.

Όπως για τον Αριστοτέλη, έτσι και για τους σύγχρονους οικολόγους η φυσική τάξη πρέπει να παραμείνει κατά το δυνατόν απαραβίαστη και να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητά της από σωστές και έλλογες ανθρώπινες ενέργειες!

γ. Νομοθετική πρόνοια για το περιβάλλον

Σώζονται αρκετές πληροφορίες για τη θέσπιση μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος.

Υπήρχε πρόνοια π.χ. για την απαγόρευση κοπής περισσοτέρων από 2 δέντρων ελιάς το χρόνο από κάθε ιδιοκτήτη.

Ο Σόλων είχε καθιερώσει αμοιβή 5 δρχ. για τη θανάτωση αρσενικού λύκου, αλλά μόνο 1 δρχ. για κάθε νεαρή λύκαινα, πράγμα που δείχνει ότι στόχος ήταν η μείωση αλλά όχι και η εξόντωση του είδους.

Και για την αντιμετώπιση της ρύπανσης των πόλεων υπήρχαν νομοθετικά μέτρα, π.χ. η μεταφορά των σκουπιδιών και της κόπρου έπρεπε να γίνεται σε μεγάλη απόσταση.

Για τον έλεγχο των κρηνών υπήρχε στην αρχαία Αθήνα «αιρετός» και όχι «κληρωτός» αρμόδιος.

Ο Πεισίστρατος γέμισε την Αθήνα με κρήνες και καταιωνιστήρες, απαγόρευσε όμως τις δεξαμενές (πισίνες), για τον κίνδυνο των μολύνσεων και της σπατάλης νερού.

Για την προστασία του περιβάλλοντος της πόλης, τα τυροκομεία και τα βυρσοδεψεία, που προκαλούσαν δυσάρεστες οσμές, ήταν υποχρεωτικό να εγκατασταθούν έξω από την πόλη, όπως και τα νεκροταφεία. Τα εργαστήρια ήταν εγκαταστημένα κατά ομοειδείς ομάδες και δεδομένου του μικρού μεγέθους των, με μέσο όρο απασχολουμένων τα 10 άτομα, δεν φαίνεται να ενοχλούσαν ιδιαίτερα το περιβάλλον.

Προστατευτικά μέτρα λαμβάνονταν και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. 

δ. Δημόσια υγεία

Η υγεία στην αρχαία Ελλάδα θεωρούνταν ύψιστο αγαθό και κάθε ηλικία του ανθρώπου είχε αφιερωθεί σε κάποιο θεό-προστάτη.

Ο χαρακτηρισμός της Υγείας, από τον Ιπποκράτη, ως αρμονίας ψυχής και σώματος προς το σύμπαν, πλησιάζει πολύ το σύγχρονο ορισμό, όπως έχει γίνει παραδεκτός στη συνδιάσκεψη της Π.Ο.Υ. στην Άλμα-Άτα.

Μέτρα για την υγιεινή του περιβάλλοντος υπήρχαν πολλά, τόσο για την αποξήρανση των ελών όσο και για την ύδρευση και αποχέτευση των οικισμών. Επίσης, παρά την έλλειψη επαρκών ποσοτήτων νερού, υπήρχε ιδιαίτερη πρόνοια για τη σωματική καθαριότητα και η Αθήνα κατά τον Ε΄ αιώνα είχε 40 και πλέον δημόσια λουτρά. Υπήρχαν όμως και ιδιωτικά λουτρά, είτε κρύα είτε θερμά, η δε «πύελος», το ατομικό λουτρό, είναι γνωστό από την εποχή του Ομήρου.

ε. Αισθητική του περιβάλλοντος

 Συγκλονιστική εντύπωση μας κάνει σήμερα η εναρμόνιση της κλίμακας των κτηρίων και του φυσικού περιβάλλοντος κατά την αρχαιότητα.

Όχι μόνο τα μεγάλα δημόσια κτήρια μα και τα μικρά έργα και τα ιδιωτικά ακόμη σπίτια και τα εργαστήρια θεωρούνταν αυτονόητο ότι έπρεπε να υποτάσσονται στην κλίμακα του χώρου, να εντάσσονται στην αισθητική διαμόρφωση του περίγυρου, να υπακούουν στις επιταγές του μέτρου και της ισορροπίας. Με άλλα λόγια, να συντελούν στην υλοποίηση ενιαίου αισθητικού αποτελέσματος. 

Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι οι βασικές αρχές της οικολογίας έχουν τις ρίζες τους στη σκέψη και στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων.

Η αίσθηση του «μέτρου», τόσο στον ίδιο το σεβασμό προς τη φύση όσο και στις ανθρώπινες επιδιώξεις, είναι ο χρυσός κανόνας και οδηγός.

Η επιδίωξη της αυτάρκειας, ο έλλογος περιορισμός, το ξεκαθάρισμα των αναγκών σε φυσικές και πλαστές, η δημιουργική εργασία, η αισθητική του περιβάλλοντος, η πρόσχαρη συμπεριφορά προς τους συνανθρώπους μπορούν και πρέπει να γίνουν οι στόχοι μας, για να πετύχουμε μια ποιότητα ζωής και βέβαια τις συνθήκες επιβίωσης του πλανήτη Γη στο μέλλον.

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Αρχαιολογία: ένα δεκανίκι της Ιστορίας (Χρίστου Ντούμα)

–Χωροταξία και αστικό περιβάλλον. Περιβάλλον και Ιστορία. Το περιβάλλον στην αρχαία Ελλάδα (αντιλήψεις, πρακτική): Ειρήνη Βαλλερά, Μαρία Κορμά, Αρχιτέκτονες.

http://openarchives.gr/view/102518  

http://dspace.lib.ntua.gr/bitstream/123456789/805/1/sarafim-environment.pdf.  

-Το περιβάλλον (παράμετροι) στην αρχαία Ρώμη (The environment in ancient Rome).

http://perivallon.pblogs.gr/Local-management-of-pollution-and-other-environmental-issues.html

http://www.kykladesnews.gr/default.asp?pid=48da=18cID=378n/D=9797

 

Το Περιβάλλον και η Αρχαιότητα

 

1. Αθ. Κανελλόπουλος, Οικολογία και Οικονομική του Περιβάλλοντος, Αθήνα 1985. Εκδόσεις Καραμπελόπουλος.

2. A. J. Toynbee, Mankind and Mother Earth: narrative history of the World, Oxford University Press, N.Y. 1976.

3. R. J. Dubos, Man, Medicine and Environment, Praeger, N.Y. 1968.

4. E. S. Hyams, Soil and Civilization. From the Series The Past in the Present, Thames and Hudson, London 1952.

5. A. M. Snodgrass, An archaeology of Greece: The Present State and Future Scope of the Discipline, University of California Press, Berkeley 1987.

6. R. Catalano, Health Behavior and Community: An Ecological perspective. From the Series Pergamon General Psychology, Vol. 76, N.Y. Pergamon Press, 1979.

7. G. Rosen, A History of Public Health. From the Series M.D. Monographs on Medical History, Vol. 1, M.D. Publications, N.Y. 1958.

8. L.R. Dice, Man's Nature and Nature's Man. The Ecology of Human Communities, University of Michigan Press, Ann Arbor 1955.

9. W Durant, The Life of Greece. From the Series The Story of Civilization, Vol. 2, Simon and Schuster, N.Y. 1939.

 

Η φροντίδα των Βυζαντινών για το φυσικό περιβάλλον των πόλεων

 

Ο βυζαντινός άνθρωπος που ζει στο εξημερωμένο από χιλιετηρίδες περιβάλλον συνεχίζει να αντιμετωπίζει, να μεταβάλλει και να εκμεταλλεύεται τη φύση και τα φυσικά φαινόμενα. Το φυσικό περιβάλλον, αυτό που δημιουργείται και αυτό που κληρονομείται, είναι σημαντικός παράγοντας του αστικού κέντρου και μεταβάλλεται από τη φυσική εξέλιξη και την ανθρώπινη παρέμβαση.

Σ' ολόκληρη τη διάρκεια της πρωτοβυζαντινής εποχής οι άνθρωποι ακολουθώντας την αρχαία και τη ρωμαική παράδοση ασχολούνται ιδιαίτερα με την πόλη τους. Οι προσπάθειες των αυτοκρατορικών κυβερνητών, αλλά και των αρχών των πόλεων και σε μικρότερο βαθμό των ιδιωτών, στρέφονται στη δημιουργία έργων που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση, μεταβολή και εκμετάλλευση των φυσικών στοιχείων. Πολλές είναι οι πληροφορίες που παρέχουν οι πηγές της εποχής αυτής και που αναφέρονται στην ανθρώπινη παρέμβαση στη φύση: αλλαγές στην κοίτη των ποταμών για να μην πλημμυρίζουν οι πόλεις, διάνοιξη σήραγγας στα βουνά για να περάσει δρόμος, κατασκευές για την αγωγή νερού στις πόλεις ή ανοικοδομήσεις μετά τους σεισμούς.

Η νομοθετική ρύθμιση των πολεοδομικών διατάξεων αποδεικνύει τη φροντίδα για την καλύτερη αισθητική, πρακτική και υγιεινή συγκρότηση των πόλεων. Στην πυκνοκατοικημένη Κωνσταντινούπολη η έλλειψη οικοπέδων ανάγκασε τους κατοίκους να κτίζουν τα σπίτια τους επάνω σε πασσάλους στη θάλασσα.

Οι μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στον αστικό πολιτισμό στα τέλη της πρωτοβυζαντινής περιόδου εκδηλώνονται και με τη διαφορετική λειτουργία και χρήση του περιβάλλοντος επιφέροντας αλλοιώσεις στο αστικό τοπίο. Συνήθως η μεταβολή επισημαίνεται όταν ένα εξωτερικό καταστρεπτικό γεγονός προκαλεί μια διακοπή ανάμεσα στο αρχαίο αστικό περιβάλλον που κληρονομείται και στη δημιουργία ενός νέου τρόπου ζωής.

Έργα που βοηθούν στην αντιμετώπιση και εκμετάλλευση των φυσικών φαινομένων δεν γίνονται παρά σε λίγες επαρχιακές πόλεις μετά τον 7^ο αι. Οι αυτοκράτορες χρηματοδοτούν κτίσματα για την άμυνα αλλά όχι για την αναψυχή και την καλυτέρευση του τρόπου ζωής των ανθρώπων. Το νερό προμηθεύονται πια από φρέατα και είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Μιχαήλ Χωνιάτης στον εξόριστο πρώην πατριάρχη Θεοδόσιο, που βρίσκεται στην Τερέβινθο. Ο μητροπολίτης Αθηνών του εξομολογείται ότι, μεταξύ άλλων, θέλει να έρθει στο νησί γιατί εκεί το νερό είναι «πηγιμαίον και ζων και αλλόμενον» και όχι «συλλογιμαίον και νοσηρόν και ακίνητον». Ο ίδιος εξάλλου ο Μιχαήλ Χωνιάτης δεν αποκρύπτει την πίκρα του για την αγροτοποιημένη Αθήνα και τα γεωργούμενα εγκαταλελειμμένα οικόπεδα, που άφησαν οι κάτοικοι και μετανάστευσαν. Αυτή η πίκρα του γίνεται μεγαλύτερη, γιατί, όπως γράφει ο ίδιος: «η μεν γαρ χάρις της γης η αυτή, το ευκραές, το οπωροφόρον, το παμφόρον, ο μελιχρός Υμηττός, ο ευγάληνος Πειραιεύς…». Οι καιροί όμως έχουν αλλάξει.

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

 Για την καθαριότητα στο Βυζάντιο βλ. Φ. Κουκουλέ, Βυζαντινών βίος και πολιτισμός, τόμ. 4, Αθήνα 1951, σελ. 328-332  – Κ. Σιμόπουλου, Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα 333 μ.Χ.-1700, τόμ. 1, Αθήνα 1972, σελ. 191-193, 197 και 325. – Α. Καρπόζηλου, («Περί αποπάτων, βόθρων και υπονόμων», Πρακτικά του Α΄ Διεθνούς  Συμποσίου: Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο, Αθήνα, Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών / Ε.Ι.Ε., 1989, σελ. 335-352. – Άννας Αβραμέα, «Φυσικό περιβάλλον και ανθρώπινη παρέμβαση: Αντιλήψεις και εικόνες από το αστικό τοπίο», Πρακτικά του Α΄ Διεθνούς  Συμποσίου: Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο. Σελ. 687-694.- Της ίδιας «Η φροντίδα των Βυζαντινών για το φυσικό περιβάλλον των πόλεων», Αρχαιολογία, Ιούνιος 1990.

 «Όψεις του αστικού και αγροτικού χώρου στο Βυζάντιο», τεύχ. 35, Ιούνιος 1990, σελ. 36-47. Το θέμα εξετάστηκε διεξοδικότερα σε πρόσφατες διαλέξεις.

 

Σημειώσεις  

 

1. Βλ. Άννας Αβραμέα, Άννα Αβραμέα Καθηγήτρια Παν/μίου Κρήτης:

Φυσικό περιβάλλον και ανθρώπινη παρέμβαση: αντιλήψεις και εικόνες από το αστικό τοπίο, στον τόμο «Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο», Πρακτικά Α΄ Διεθνούς Συμποσίου, Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών / Ε.Ι.Ε., Αθήνα 1989, σσ. 687-694.

2. L. Robert, "Epigrammes relatives a des gouverneurs", Hellenica IV, σσ. 35-114.

3. Για τον νόμο αυτόν βλ. το άρθρο του J. Rouge, "La législation justinienne de l'eau" στον τόμο "L' home et l' eau en Méditerranée et au Proche-Orient", Lyon 1982, σ.

113.

4. G. Dagron, Naissance d'une capitale. Paris 1974, σ. 523, σημ. 1.

5. Απ. Καρπόζηλος, Περί αποπάτων, βόθρων και υπονόμων, στον τόμο «Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο», ό.π., σ. 48.

6. Μιχαήλ Χωνιάτης, Τα Σωζόμενα (εκδ. Σπ. Λάμπρου), τομ. Β΄, σ. 48.

7. Ό.π., τόμ. Α΄, σ. 326.

 

Αγγελική Πανοπούλου  Circa Mundiciam Civitatis

Μέτρα για την καθαριότητα του Χάνδακα από τον 14^ο ως τον 17^ο αιώνα (αποσπάσματα)

 

Τα προβλήματα καθαριότητας και υγιεινής στα μεσαιωνικά αστικά κέντρα, αν και είναι γνωστά στις γενικές τους γραμμές, δεν έχουν ερευνηθεί στις λεπτομέρειες τους, κυρίως όσον αφορά τις βενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές. Ο ασφυκτικά περιορισμένος χώρος των πόλεων μέσα στα τείχη και η υπερεκμετάλλευσή του, η στενότητα των δρόμων και των κατοικιών, η έλλειψη υποδομής και πολλές φορές αποχετευτικού συστήματος, ενδεχομένως και η τότε αντίληψη των ανθρώπων για την καθαριότητα, καθιστούσαν τις μεσαιωνικές πόλεις βρώμικες και ως εκ τούτου ανθυγιεινές.

Παρόλο που η ρύπανση του περιβάλλοντος απασχόλησε από νωρίς τους Βυζαντινούς, η Κωνσταντινούπολη, που αποτέλεσε και το πρότυπο των περισσοτέρων μεσαιωνικών κέντρων, παρουσίαζε μεγάλες αντιθέσεις καθώς υπήρχαν συνοικίες με δρόμους πλακόστρωτους και καθαρούς αλλά και περιοχές με στενά δρομάκια σκοτεινά και βρώμικα. Γι' αυτό το λόγο άλλωστε και η καθαριότητα των δρόμων, η φροντίδα των υπονόμων και των υδραγωγείων ανήκαν στην αρμοδιότητα του κράτους. Η εικόνα της πόλης, με τους στενούς δρόμους και τα χαλάσματα, δεν άλλαξε αισθητά ούτε στους μετέπειτα αιώνες.

Ανάλογη εικόνα παρουσίαζαν και οι πρώτες μεσαιωνικές ιταλικές πόλεις, στις περισσότερες από τις οποίες υπήρχε παντελής έλλειψη υπηρεσιών υγιεινής. Αλλά και μετά τα τέλη του Μεσαίωνα οι συνθήκες διαβίωσης δεν καλυτέρευσαν. Για παράδειγμα, στη Νάπολη το 1597 ο μώλος που προστάτευε τα αγκυροβολημένα πλοία ήταν σε τέτοιο βαθμό σκεπασμένος με ακαθαρσίες, απόβλητα και χώματα, ώστε οι υπεύθυνοι σκέφτηκαν ότι ήταν προτιμότερο αντί να καθαριστεί, να αντικατασταθεί με άλλον. Η Βενετία αντιμετώπιζε μεγάλα προβλήματα ύδρευσης, αποχέτευσης και συλλογής των απορριμμάτων, τα οποία, παρόλα τα μέτρα που έπαιρνε, παρέμεναν δυσεπίλυτα για πολλούς αιώνες. Βαριές μυρωδιές αναδύονταν από τους χώρους συγκέντρωσης των σκουπιδιών που βρίσκονταν στις πλατείες, καθώς και από τα κανάλια στα οποία διοχετεύονταν τα διάφορα λύματα. 

Το πρώτιστο βέβαια μέλημα του κράτους ήταν η αποφυγή της προσάμμωσης, η οποία απειλούσε το λιμάνι του Χάνδακα, όπως εξάλλου και του Ρεθύμνου. Αυτό τουλάχιστον συνάγεται από τις συνεχείς εργασίες εκβάθυνσης που επιχειρούσε η βενετική διοίκηση στα δύο λιμάνια. Επικίνδυνα όμως ήταν και τα σκουπίδια της πόλης, τα οποία συνήθως μετέφεραν τα νερά των βροχών στο λιμάνι, προκαλώντας μεγάλες ζημιές. Παράλληλα είναι ευνόητο ότι οι καθημερινές λειτουργίες του λιμανιού, όπως ήταν η αναχώρηση και η άφιξη των εμπορικών πλοίων, ρύπαιναν όχι μόνο την αποβάθρα αλλά και τη γύρω θαλάσσια περιοχή. Αν προστεθούν οι εργασίες κατασκευής ή επισκευής των γαλέρων στον κοντινό με το λιμάνι χώρο των ναυπηγείων, γίνεται φανερό ότι η ευρύτερη περιοχή του λιμανιού ήταν αρκετά ευάλωτη σε κάθε είδους ρύπανση. Την εικόνα συμπλήρωναν τα σαπισμένα και παλιά πλοία που οι ιδιοκτήτες τους τα εγκατέλειπαν στην περιοχή του λιμανιού. Τα δύο διατάγματα που ακολουθούν και αναφέρονται στη ρύπανση του λιμανιού, αφορούν αυτό ακριβώς το θέμα. Συγκεκριμένα, το 1314 ορίζεται ότι όποιοι πολίτες είχαν αφήσει στο λιμάνι παλιά πλοία θα έπρεπε.

Δυστυχώς για τους ιδιωτικούς χώρους τα διατάγματα δίνουν ελάχιστες πληροφορίες. Για το εσωτερικό των κατοικιών και των εργαστηρίων δεν έχουμε παρά αόριστες ειδήσεις.

Είναι προφανές ότι τέτοιου είδους στοιχεία θα έριχναν φως σε ένα θέμα τόσο ενδιαφέρον, όπως οι συνθήκες υγιεινής των κατοικιών της βενετοκρατίας. Οι περισσότερες διατάξεις όμως αφορούσαν την καθαριότητα του χώρου που βρισκόταν έξω από τις πόρτες ή τα παράθυρα των σπιτιών, των σημείων δηλαδή που επικοινωνούσαν με τους δρόμους ή τις αυλές, για τα οποία έχει ήδη γίνει αναφορά παραπάνω. Έτσι έχει ιδιαίτερη αξία η πληροφορία του προσκυνητή Pietro Gasola ο οποίος επισκέφτηκε το Χάνδακα το 1494 και αναφέρει ότι τα σπίτια του Χάνδακα δεν είχαν τους απαραίτητους για την καθαριότητα του ανθρώπινου σώματος χώρους και ότι οι κάτοικοι άδειαζαν τα δοχεία νυκτός στους δρόμους, προκαλώντας πανικό στους περαστικούς και βρωμίζοντας την πόλη.

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Το ανθρωπογενές περιβάλλον στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη.

 

 Hemmerdinger-Iliadou, Βλ. Democratie.

«La Crete sous la domination vénitienne et lors de la conquête turque (1322-1684). Renseignements nouveaux ou peu connus d' après les pèlerins et les voyageurs», Studi Veneziani 9 (1967), σελ. 536-539.

 Duca di Candia. Bandi (1313-1329), έκδ. PAOLA RATTI-VIDULICH, Βενετία 1965, σελ. 60-61, αρ. 168, 169 και 170 (στο εξής Ratti, Bandi). Τα ίδια διατάγματα επαναλαμβάνονται με ορισμένες διευκρινίσεις το 1319, βλ. Ratti, Bandi, σελ. 89-90, αρ. 242, 243 και 244.

ASV, Duca di Candia (στο εξής DC), busta 14 (Bandi), φ. 257-258i. Το ίδιο κείμενο επαναλαμβάνεται το 1360 και δημοσιεύεται από τον J. Jegerlehner, "Bei trage zur Verwaltungsgesehichte Kandias im XVI Jahrhundert", BZ 13 (1904), σελ. 459-461.

 Σ.Μ. Θεοτόκη, Ιστορικά κρητικά έγγραφα εκδιδόμενα εκ του Αρχείου της Βενετίας. Θεσπίσματα της Βενετικής Γερουσίας 1281-1385, (Μνημεία της Ελληνικής ιστορίας) , τόμ. 2, τεύχ. 2, Αθήνα 1937, σελ. 273-274.

Μ.Ι. Μανούσακα, «Βενετικά έγγραφα αναφερόμενα εις την εκκλησιαστικήν ιστορίαν της Κρήτης του 14^ου -16^ου αιώνος (Πρωτοπαπάδες και πρωτοψάλται Χάνδακος)». /ΪΕΕ 15 (1961), σελ. 179.

J. Jegerlehner, "Der Aufstand der Kandiotischen Ritterschaft gegen das Mutterland Venedig. 1363-65 „ , BZ 12 (1903), σελ. 102. Πρβλ. Ruthi Gertwaoen, "The Venetian port of Candia, Crete (1299-1363): Construction and Meintenance", Mediterranean Cities Historical Perspectives, Μεγάλη Βρετανία 1988, σελ. 148. 

 Χρύσας Α. Μαλτέζου, «Καταγγελιοδότες στη βενετοκρατούμενη Κρήτη τον 14^ο αι. Μια άλλη όψη της καθημερινής ζωής», Ροδωνιά, Τιμή στον Μ. Ι. Μανούσακα, τόμ. 2, Ρέθυμνο 1994, σελ. 308-309.  

 

Προτεινόμενη θεματολογία Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης:

α) Στερεά αστικά απόβλητα

β) Υγρά αστικά απόβλητα

γ) Ατμοσφαιρική ρύπανση απ' τη θέρμανση

δ) Ηχορύπανση

ε) Υποβάθμιση ποιότητας επιφανειακών και υπόγειων υδάτων

στ) Διαχείριση υδατικού δυναμικού

ζ) Αέρια ρύπανση

η) Αισθητική ρύπανση (φιλοσοφία, πολιτισμός)

(ιστορικές πηγές για όλα αυτά).

 

Ενέργεια και Πολιτισμός

– Ενέργεια και βιομηχανική κληρονομιά

– Αρχαίοι Πολιτισμοί και διαχείριση ενεργειακών πόρων

– Ενέργεια και βιομηχανική επανάσταση

– Ενέργεια στις τέχνες

– Οι τέχνες ως εργαλεία αειφορικής διαχείρισης των ενεργειακών πόρων

– Ενέργεια – Άξονας Πολιτισμού

– Η βιομηχανική – ενεργειακή επανάσταση και οι κοινωνικές ανισότητες που προκάλεσε

– Ενέργεια και πολιτισμικά στοιχεία

– Διαμόρφωση ενεργειακής κουλτούρας

– Ενέργεια και Διατήρηση πολιτιστικής κληρονομιάς

– Ενέργεια και κατοικία

– Αειφορική διαχείριση ενέργειας και βιβλίο

– Ενέργεια και πολιτιστικά – κοινωνικά κινήματα

– Κοινωνική δικαιοσύνη και αειφορία

– Δημοκρατία και αειφορία

– Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αρχαίοι πολιτισμοί

– Θεατρικό εργαστήριο: ανάπτυξη παραστατικών δεξιοτήτων των μαθητών, προετοιμασία παράστασης θεατρικού έργου επωνύμου συγγραφέα, δημιουργία πρωτότυπης παράστασης των  μαθητών, θεατρικό αναλόγιο κ.ά.

– Εικαστικό εργαστήριο: πρακτική και θεωρητική προσέγγιση μιας συγκεκριμένης μορφής ή τεχνοτροπίας (π.χ. εργαστήριο κεραμικής, ψηφιδωτού, αγιογραφίας κ.λ.π.) ή συγκρότηση ομάδας αισθητικής παρέμβασης στον χώρο του σχολείου.

 

Ενδεικτική ενότητα μελέτης: Τα πετρογέφυρα και η κοινωνία (για πληροφορίες συμμετοχής στο αντίστοιχο πανελλαδικό δίκτυο: Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης  Μακρινίτσας Πηλίου):

Α. Στην 1^η παράγραφο, του 24^ου άρθρου του Συντάγματος των Ελλήνων, ορίζεται και τονίζεται ότι «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξη του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας» και στην 6^η παράγραφο συμπληρώνεται ότι «τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος».

Β. Στο ίδιο μήκος  κύματος κινείται και ο Νόμος 1650/1986 (ΦΕΚ 160/τ.Α΄) περί προστασίας του περιβάλλοντος, ο οποίος στην 1^η παράγραφο του 2^ου άρθρου, ορίζει ότι «περιβάλλον είναι το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες».

Δυστυχώς, όμως, στην 4^η παράγραφο του 19^ου άρθρου, τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια παραλείπονται: «Ως προστατευόμενα στοιχεία του τοπίου χαρακτηρίζονται τμήματα ή συστατικά στοιχεία του τοπίου που έχουν ιδιαίτερη αισθητική ή πολιτιστική αξία ή συμβάλλουν στην προστασία ή αποδοτικότητα φυσικών πόρων λόγω των ιδιαίτερων φυσικών ή ανθρωπογενών χαρακτηριστικών τους, όπως αλσύλλια, παραδοσιακές καλλιέργειες, αγροικίες, μονοπάτια, πέτρινοι φράχτες και αναβαθμίδες, προστατευτικές φυτείες, κρήνες».

 

 Γ. Τα περισσότερα στοιχεία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος υπάγονται σε κάποιο ιδιοκτησιακό καθεστώς, δηλαδή, οι εκκλησίες, οι οικίες, οι πύργοι, οι νερόμυλοι, οι ανεμόμυλοι, οι πεζούλες, κτλ ανήκουν σε κάποιον εκκλησιαστικό φορέα, ιδιώτη, σύλλογο, δήμο ή κοινότητα. Ο ιδιοκτήτης αυτός, λοιπόν, είναι υπεύθυνος και υπόλογος για την προστασία του εκάστοτε αρχιτεκτονικού στοιχείου.

Όμως, τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια, τα μονοπάτια, οι  κρήνες στερούνται ιδιοκτήτη, ανήκουν σ' όλους εμάς που τα χρησιμοποιούμε και σε κανέναν ταυτόχρονα.

Επομένως, η ευφυέστατη ρήση: «Σήμερον εμού, αύριο εσού και ουδέποτε τινός» δεν προσδιορίζει μόνο το «ιδιοκτησιακό καθεστώς» για το φυσικό περιβάλλον που θα κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές αλλά και για τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια της χώρας μας. 

 

α. Ο χορηγός και η κοινωνική καταξίωση,

β. Ο χτίστης-μάστορας και η κοινωνική προσφορά,

γ. η συντεχνιακή οργάνωση των μαστόρων,

δ. οι ειδικότητες και τα εργαλεία των μαστόρων,

ε. η καταγωγή και η μετανάστευση των μαστόρων,

στ. η μυστική, συνθηματική γλώσσα των μαστόρων (τα κουδαρίτικα),

ζ. η λαϊκή και η ακαδημαϊκή αρχιτεκτονική ορολογία,

η. έθιμα, θρύλοι, τραγούδια, ποίηση, θεατρικά έργα κ. ά. (Για τα πετρογέφυρα),

θ. ο χρήστης και η κοινωνική ανάγκη της επικοινωνίας,

ι. ο πλανόδιος έμπορος, ο αγωγιάτης, ο κλέφτης, ο φύλακας, ο μυλωνάς, ο νομάδας κτηνοτρόφος και άλλοι που σχετίζονταν με τα πετρογέφυρα.

 

Οι στόχοι της έρευνας και μελέτης τους πρέπει να είναι οι ακόλουθοι:

Η απόκτηση γνώσεων.

Η ανάπτυξη δεξιοτήτων προσανατολισμού και ανάγνωσης του φυσικού τοπίου που θα βοηθήσουν στον εντοπισμό κι άλλων πέτρινων γεφυριών.

Η καλλιέργεια της επικοινωνίας μεταξύ ερευνητών που έχουν τα ίδια επιστημονικά ενδιαφέροντα.

Η δημιουργία κριτικού τρόπου σκέψης και η ανάπτυξη επιχειρηματολογίας υπέρ της προστασίας των πετρογέφυρων.

Η ανάληψη πρωτοβουλιών και η αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως η προστασία και η ανάδειξη των πετρογέφυρων.

 

(Εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες στην αδερφή μου Βάσω Κ. Ηλιάδη, χωρίς την πολύτιμη βοήθεια της οποίας δεν θα ολοκληρωνόταν αυτή η εισήγηση).

 

*  Η Ηλιάδη Κ. Αμαλία είναι  φιλόλογος-ιστορικός (Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ' το Α.Π.Θ.), Υπεύθυνη Σχολικής Βιβλιοθήκης 2ου ΕΠΑΛ Τρικάλων, ailiadi@sch.gr, http://users.sch.gr/ailiadi, http://blogs.sch.gr/ailiadi, http://www.matia.gr

Περιβάλλον – οικολογική γεωργία και ποιότητα ζωής

 

Του Δρ. Αρτέμιου Μ. Αθανασάκη*

Η μορφή αυτή παραγωγής είναι ιδιαίτερα φιλική με το περιβάλλον και γι' αυτό υποστηρίζεται όχι μόνο από τις οικολογικές οργανώσεις, αλλά και από κάθε πολίτη της "πλανητικής κοινωνίας" που ενδιαφέρεται και "δραστηριοποιείται" για την ποιότητα του περιβάλλοντός του.

Η Οικολογική Γεωργία ευτυχώς, "αγκαλιάζεται" και από πολλά προγράμματα Περιβαλλοντικής Αγωγής και Εκπαίδευσης που σήμερα πραγματοποιούνται σε πολλά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του τόπου μας.
Η όροι Βιολογική, Οικολογική ή Οργανική Γεωργία αναφέρονται σε ένα εναλλακτικό σύστημα γεωργικής παραγωγής που χαρακτηρίζεται από την ορθολογική και συνετή χρήση φυσικών πόρων.

Το σύστημα αυτό δεν υστερεί σε παραγωγικότητα, περιορίζει σημαντικά τη χρήση συνθετικών χημικών λιπασμάτων και γεωργικών φαρμάκων, προστατεύει τον καταναλωτή και το περιβάλλον, αποκαθιστά τη βιολογική ποικιλομορφία και γονιμότητα του εδάφους και είναι περιβαλλοντικά, κοινωνικά και πολιτικά αποδεκτό.

Με άλλα λόγια, η Οικολογική Γεωργία χρησιμοποιεί ήπιες εναλλακτικές μεθόδους καλλιέργειας, στηριγμένες στη βιολογική ποικιλομορφία και σε φιλοπεριβαλλοντικά μέσα φυτοπροστασίας και λίπανσης, αξιοποιώντας τόσο τα σημερινά τεχνολογικά μέσα, όσο και τις εμπειρίες της τοπικής παράδοσης.

 

Η Βιολογική ή Οικολογική Γεωργία αναπτύσσεται περίπου τα τελευταία 30 χρόνια, αναφέρεται στη φυτική, ζωική και αλιευτική παραγωγή και ορίζεται ως ένα σύστημα διαχείρισης των γεωργικών φυσικών πόρων που περιορίζει σημαντικά τη χρήση συνθετικών χημικών λιπασμάτων και γεωργικών φαρμάκων.

Γι' αυτή την εναλλακτική μορφή γεωργικής παραγωγής χρησιμοποιούνται και οι όροι: αειφορική, αυτοϋποστηριζόμενη, βιώσιμη, αναγεννημένη, χαμηλών εξωτερικών εισφορών ή ισοζυγισμένων εισροών, οργανική ή φυσική και βιοδυναμική γεωργία (4). Από την ποικιλία των ονομασιών αυτών είναι φανερό ότι δεν μπορεί να καθοριστεί με ακρίβεια το περιεχόμενο της Βιολογικής Γεωργίας. Γιατί, για κάθε περίπτωση μιας τέτοιας αγροτικής παρέμβασης υπάρχει ειδική προσέγγιση, ανάλογα με τις κλιματικές, οικονομικές και άλλες συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή βιοκαλλιέργειας.
Η Βιολογική Γεωργία έχει υιοθετηθεί ως όρος στην Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία και Πορτογαλία, η Οικολογική Γεωργία στην Ισπανία, Δανία και Γερμανία, ενώ στην Αγγλία επικρατεί ο όρος Οργανική Γεωργία.

Για την Ελλάδα οι βιολογικές καλλιέργειες "πρωτοακούστηκαν" στη δεκαετία του '70, στο χώρο των υγιεινιστών, ως μορφή παραγωγής με "καθαρά" προϊόντα διατροφής. Κατά την πενταετία 1980-85 δημιουργούνται οι αρχικοί πυρήνες ενημέρωσης και δράσης, όπως η συντονιστική επιτροπή βιοκαλλιεργητών, την οποίαν -κατόπιν- διαδέχεται ο σύλλογος οικολογικής γεωργίας Ελλάδος.

Αργότερα συγκροτήθηκαν πάμπολλοι σύλλογοι και θεσμικές οργανώσεις που μέχρι σήμερα διαδίδουν, βιώνουν και εφαρμόζουν την ιδέα της βιοκαλλιεργητικής φιλοσοφίας. Ωστόσο και στη χώρα μας ακμάζει σήμερα το μοντέλο της υστερικής εντατικοποίησης και μεγιστοποίησης της παραγωγής των αγροτικών προϊόντων, που μέσω και των αποξηράνσεων, εκχερσώσεων, επιδοτήσεων και κυρίως της αλόγιστης χρήσης χημικών ουσιών στη φυτοκαλλιέργεια και στη φυτοπροστασία, δημιούργησε τεράστια προβλήματα στην ανθρώπινη -και όχι μόνο- υγεία.

Τα προβλήματα που ακολούθησαν παγκοσμίως με τις "τρελές αγελάδες", τη "νόσο των πουλερικών", "τη γρίππη των χοίρων" και άλλα διατροφικά σκάνδαλα και συμβάντα, προκάλεσαν αυξημένη ανησυχία στους καταναλωτές. Έγκυρες μελέτες ειδικών επιστημόνων και επιστημονικών ιδρυμάτων έδειξαν ότι προκλήθηκε σημαντική επιβάρυνση στο περιβάλλον από την αλόγιστη χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και γεωργικών φαρμάκων, αλλά και στην ανθρώπινη υγεία (1,2,3).

Είναι συνεπώς εύλογη η στροφή της πλανητικής κοινωνίας προς τη Βιολογική Γεωργία, ως πρότασης διαμόρφωσης ενός αειφόρου γεωργικού συστήματος και ως βιώσιμης εναλλακτικής λύσης για τις περισσότερο παραδοσιακές προσεγγίσεις της γεωργίας, που μπορεί να προσφέρει "πάλι" υγιεινά και γευστικά αγροτικά προϊόντα. Χρειάζεται όμως η συγκρότηση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για τη βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη, που θα ανασυγκροτήσει παραγωγικά την ύπαιθρο στη χώρα μας, διατηρώντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της, όπως είναι οι ήπιες κλιματολογικές συνθήκες, το ιδιόμορφο ανάγλυφο του εδάφους και οι -οικογενειακής μορφής- γεωργικές εκμεταλλεύσεις, σε μικρές εκτάσεις, που ευνοούν – κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις – την παραγωγή βιολογικών προϊόντων (5).

Βασική όμως προϋπόθεση εφαρμογής μιας τέτοιας σοβαρής αγροτικής πολιτικής, σε εθνικό, αλλά και σε πλανητικό -κυρίως- επίπεδο, είναι η διαμόρφωση μιας βαθιάς "οικολογικής συνείδησης" στους παραγωγούς και στους καταναλωτές αλλά και η μεταβολή του παραγωγικού-καταναλωτικού μοντέλου και τρόπου ζωής των πολιτών της πλανητικής κοινωνίας (2,6).

 

Οι σκοποί και στόχοι αυτοί, όπως ορίζονται από την IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements είναι (1,4,5):

– Η αειφορική διαχείριση της γεωργικής γης και η παραγωγή εύγεστων, υγιεινών προϊόντων.

– Η διατήρηση της βιοποικιλότητας των αγροτικών οικοσυστημάτων.

– Η "υποβοήθηση" λειτουργίας των βιολογικών κύκλων των φυσικών οικοσυστημάτων, που "σέβονται" τους μικρο-οργανισμούς, το έδαφος, τη χλωρίδα, αλλά και τις συνθήκες και συνήθειες εκτροφής των ζώων.

– Η εφαρμογή καλλιεργητικών μεθόδων, που αποκαθιστούν και διατηρούν τη γονιμότητα του εδάφους, εφοδιάζοντάς το με επαρκείς θρεπτικές οργανικές ουσίες. Η μείωση της προστιθέμενης ενέργειας, μέσω της ελάττωσης εισροών γεωργικών λιπασμάτων, φαρμάκων και φυτοφαρμάκων.

– Η αποφυγή ρύπανσης (κυρίως του εδαφικού και υδροφόρου ορίζοντα), με τη χρήση ήπιων, φιλοπεριβαλλοντικών γεωργικών τεχνικών.

– Η προστασία της υγείας παραγωγών, καταναλωτών και πολιτών.

Οι στόχοι και σκοποί αυτοί έχουν ωθήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) να "αγκαλιάσει" τα τελευταία χρόνια, το χώρο των βιοκαλλιεργειών, θεσπίζοντας κίνητρα για την παραπέρα εξάπλωσή τους.

Έτσι στην Περιβαλλοντική Πολιτική της Ε.Ε. (2078/92) εντάσσεται με σαφήνεια η έννοια της βιολογικής γεωργίας και τα πλαίσια κανονισμών που προβλέπουν ενισχύσεις σε αγρότες οι οποίοι εφαρμόζουν τις αρχές της, στοχεύοντας πάντα σ' ένα γεωργό ενημερωμένο, ευαισθητοποιημένο και συνειδητοποιημένο, όχι μόνο για την παραγωγή των προϊόντων του, αλλά και για την προστασία του περιβάλλοντός του.

Επίσης προκειμένου να εξασφαλιστεί η γνησιότητα της βιολογικής παραγωγής και η σήμανση ενός προϊόντος, ως βιολογικού, η Ε.Ε. έχει εκδώσει και θέσει σε εφαρμογή από τον Ιούλιο του 1991, τον κανονισμό 2092 για το βιολογικό τρόπο παραγωγής γεωργικών προϊόντων, που καθιστά πλέον τις βιοκαλλιέργειες μέρος του επίσημου σκηνικού της παγκόσμιας γεωργικής ανάπτυξης.

Και τούτο γιατί έχει πλέον διαπιστωθεί ότι το οικολογικό σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας της γεωργικής πράξης σέβεται τη φύση, προσπαθώντας να συνεργαστεί αρμονικά μαζί της. Στη λογική αυτή εντάσσεται -όπως φαίνεται από τη χάραξη των προαναφερόμενων στόχων της βιολογικής γεωργίας- η διατήρηση ενός ζωντανού και υγιούς εδάφους, η διατήρηση της μεγαλύτερης δυνατής ποικιλομορφίας ζωικών και φυτικών οργανισμών στο καλλιεργούμενο οικοσύστημα, ο έλεγχος των φυτοπαρασίτων μέσω της "φυσικής αυτορύθμισης" και ακόμη η όσο το δυνατόν πληρέστερη ανακύκλωση της ύλης και η αποφυγή χρήσης χημικών συνθετικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων (7).

 

Και τούτο γιατί η Βιολογική-Οικολογική Γεωργία χρησιμοποιεί ήπιες μεθόδους καλλιέργειας και μέσα φυτοπροστασίας και λίπανσης που δεν αποτελούν κίνδυνο για το περιβάλλον, αξιοποιώντας τις κατακτήσεις της επιστήμης, της τεχνολογίας και της εγχώριας παράδοσης.

Χρειάζεται όμως να διευκρινιστεί ότι δεν ταυτίζεται απολύτως με την παραδοσιακή γεωργία, ούτε και αποτελεί επιστροφή στη λίθινη εποχή, όπως συχνά της καταλογίζεται, αλλά αξιοποιεί κάθε νέα επιστημονική γνώση, στο βαθμό βεβαίως που αυτή είναι συμβατή με τις φυσικές διαδικασίες, υιοθετώντας ταυτόχρονα και τις πολύτιμες "ξεχασμένες" παραδοσιακές τεχνικές.

Έτσι αντιμετωπίζει τους παράγοντες που καθορίζουν την έκταση και την ποιότητα της παραγωγής "ολιστικά". Αναγνωρίζει δηλαδή στα αγροτικά οικοσυστήματα, όπως και σε κάθε οικοσύστημα, ότι ο κάθε παράγοντας επηρεάζει και επηρεάζεται από άλλους παράγοντες. Αυτή την ολιστική πραγματικότητα, η Βιολογική Γεωργία θεωρεί κρίσιμη για τις επιλογές και τις πρακτικές της. Με άλλα λόγια οι μεθοδεύσεις της αντιμετωπίζουν τη φύση σαν ένα ζωντανό οργανικό σύνολο που δεν μπορεί να τεμαχιστεί γνωστικά. Και ακόμη θεωρεί ότι ο -έστω αναπόφευκτος, για μεθοδολογικούς λόγους- επιμερισμός των επιστημονικών αρχών, δεν μπορεί να εμποδίζει την προσέγγιση κοινών θετικών επιδιώξεων για τη φύση, την κοινωνία, την οικονομία και την παραγωγή. Γιατί όταν η έρευνα είναι κατατετμημένη και απολύτως εξειδικευμένη, τότε η ενότητα αλλά και η σημασία σπουδής της φύσης, χάνεται.

Η Βιολογική Γεωργία συνεπώς δεν αρκείται σε αποσπασματικές γεωργικές πρακτικές, αλλά σε διαδικασίες που λειτουργούν ως συνέπεια και συνέχεια των προηγούμενων και των επόμενων. Γι' αυτό και δεν ενδιαφέρεται – για παράδειγμα – απλώς να χρησιμοποιήσει το "κατάλληλο" βιοκτόνο για να αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα στην καλλιέργεια, αλλά να εντοπίσει την "αιτία" τους, σε επίπεδο ολιστικό και μακροπρόθεσμο.

Προς τούτο, βασικές επιλογές, τεχνικές και μέθοδοι εργασίας στις βιοκαλλιέργειες αποτελούν (1,4,10):

 

Ι. Η άροση σε βάθος, μέχρι 15 cm, για τη διατήρηση των μικροοργανισμών του εδάφους.

ΙΙ. Η λιπασματοποίηση-κομποστοποίηση, με τριφύλλι, βίκο, αφαλατωμένα φύκια, ροκανίδια από ελιές, ιχθυάλευρα, οστεάλευρα, αιματάλευρα, ορυκτές ύλες (φωσφορίτης) και κοπριές ζώων που ζυμώνονται και χρησιμοποιούνται ως λίπασμα.

ΙΙΙ. Η απομάκρυνση ζιζανίων, μόνον όταν αυτά ανταγωνίζονται την αύξηση της καλλιέργειας, όχι με ζιζανιοκτόνα, αλλά με άλλα μηχανικά μέσα και την αμειψισπορά, η οποία, στηριγμένη στην εναλλαγή των καλλιεργειών, χρησιμοποιεί βιολογικά φυτοπροστατευτικά μέσα.

IV. Ο έλεγχος των ασθενειών, με παγίδες χρωμάτων, τα οποία αντιστοιχούν στους εχθρούς των καλλιεργειών.

 

Σήμερα οι βιοκαλλιέργειες σημειώνουν σημαντική αύξηση, στις ευαίσθητες οικολογικά, χώρες της Ευρώπης. Σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε. κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, πολλαπλασιάστηκαν κατά πολύ οι εκτάσεις των αγροτεμαχίων που καλλιεργούνται σύμφωνα με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας, ενώ πολλαπλασιάστηκε και η κατανάλωση των βιολογικών προϊόντων στο σύνολο της ευρωπαϊκής αγοράς.

Η αύξηση αυτή -μεγαλύτερη ή μικρότερη ανά χώρα- εξαρτάται από την αγροτική της πολιτική, την οικολογική ευαισθησία των πολιτών της, αλλά και από το κύρος, την αξιοπιστία και την υπευθυνότητα τόσο των βιοκαλλιεργητών, όσο και των θεσμικών φορέων της βιολογικής γεωργίας.

Σημαντικοί παράγοντες στη ραγδαία αυτή ανάπτυξη των βιοκαλλιεργειών, τα τελευταία χρόνια, συνιστούν (7,10):

α. Η έντονη παρουσία, εμπλοκή και δράση των οικολογικών κινημάτων για την προστασία και ποιότητα του ολιστικού περιβάλλοντος, σε τοπικό και πλανητικό επίπεδο, από τη δεκαετία του '60. Η φιλοσοφία και δράση των κινημάτων αυτών για την ποιότητα ζωής, κυρίως κατά τη δεκαετία του '80, προκάλεσε σημαντική αύξηση της τάσης για παραγωγή και κατανάλωση βιολογικών προϊόντων, που επηρέασε ενισχυτικά τις προσπάθειες των βιοκαλλιεργητών για παραγωγή υγιεινών και εύγεστων αγροτικών προϊόντων.
β. Η επιστημονική έρευνα σε Ινστιτούτα Βιολογικής Γεωργίας, που δεν περιορίστηκε μόνο στην επιστημονική αμφισβήτηση της ποιότητας των συμβατικών γεωργικών προϊόντων, αλλά προμήθευσε και την απαραίτητη τεχνογνωσία για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας.

γ. Οι κοινές προδιαγραφές (standards) στη νομοθεσία των ευρωπαϊκών χωρών για τα βιολογικά προϊόντα. Γιατί οι προηγούμενες νομοθετικές διαφοροποιήσεις ανά χώρα, δεν διευκόλυναν τη διακίνηση των βιολογικών προϊόντων, έξω από τα σύνορά τους. Έτσι η ψήφιση από το 1991, ενιαίων προδιαγραφών για τις χώρες της Ε.Ε., αλλά και για τις εισαγωγές βιολογικών προϊόντων από τρίτες χώρες, έχει ευνοήσει σημαντικά το κίνημα της οικολογικής γεωργίας, καθώς και την εφαρμογή των αρχών και μεθόδων της.

δ. Η προώθηση του μάρκετινγκ βιολογικών προϊόντων από χώρες (Δανία, Γερμανία, Σουηδία, Ολλανδία κ.ά.) στις οποίες η παραγωγή, κατανάλωση και διακίνηση βιολογικών προϊόντων έχει ευρέως διαδοθεί και εξαπλωθεί.

ε. Η ένταξη των προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα, τα οποία στην προβληματική τους, στη θεματική τους και στη μεθοδολογία τους, εμπεριέχουν προβλήματα και ζητήματα, όπως αυτά των βιολογικών προϊόντων, που επηρεάζουν την ποιότητα του συνολικού περιβάλλοντος.

Χρειάζεται όμως η εναλλακτική αγροτική πολιτική ανάπτυξης, στο επίπεδο και της ελληνικής κοινωνίας, να συμπεριλάβει (8):

 

Ι. Την εφαρμογή ταχύρυθμων προγραμμάτων ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και εκπαίδευσης των γεωργών-παραγωγών για τις εξελίξεις του γεωργικού τομέα.

ΙΙ. Την οικονομική, τεχνολογική και θεσμική στήριξη των βιοκαλλιεργητών.

ΙΙΙ. Τη δημιουργία υποδομών τυποποίησης και εμπορίας των βιολογικών προϊόντων.

IV. Την εντατικοποίηση ελέγχων στα εγχώρια και εισαγόμενα προϊόντα για την προστασία της παραγωγής "καθαρών" προϊόντων.

V. Τη διαμόρφωση συλλογικών υποδομών που μειώνουν το κόστος παραγωγής, βελτιώνουν τις συνθήκες εργασίας και εμψυχώνουν τις νέες γενιές να ασχοληθούν με εργασιακές πρακτικές οι οποίες βελτιώνουν το πραγματικό επίπεδο ποιότητας της ανθρώπινης και μη ζωής.

Ωστόσο, η ανάπτυξη της Βιολογικής-Οικολογικής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας αντιμετωπίζει προβλήματα, όπως είναι (3,9):

– H  έλλειψη τεχνογνωσίας σε ζητήματα που κυρίως αφορούν τη λίπανση και φυτοπροστασία των βιοκαλλιεργειών.

– Η ελλιπής ενημέρωση ή και παραπληροφόρηση των καταναλωτών και των πολιτών για τα βιολογικά προϊόντα. 

– Η ανοργάνωτη και περιστασιακή διακίνηση και εμπορία των προϊόντων. Η αδύναμη οικονομική στήριξη των βιοκαλλιεργητών κ.ά.

Όμως, παρ' όλες τις δυσκολίες, η Βιολογική Γεωργία και Κτηνοτροφία είναι επιθυμητή, προσεγγίσιμη και αποδοτική και επιβάλλεται από την αναγκαιότητα προστασίας της φύσης και της υγείας των έμψυχων δημιουργημάτων της.

* Ο Δρ. ΑΡΤΕΜΙΟΣ Μ. ΑΘΑΝΑΣΑΚΗΣ είναι M.Sc., M.Ed. καθηγητής Μαρασλείου Διδασκαλείου Πανεπιστημίου Αθηνών

1. Αγρότης, Περιοδ. Υπουργείου Γεωργίας και Φυσικών Πόρων, τ. 392 και 398, Λευκωσία, Μάρτιος 1998.

2. Αθανασάκης Α., Η Περιβαλλοντική Αγωγή σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, εκδ. Χρ. Δαρδανός, Αθήνα 2005.

3. Αρβανίτης Θ., Εξομολογήσεις ενός βιοκαλλιεργητή, τ. 45, Μεσόγειος SOS, Αθήνα 2004.

4. Γεωργική Τεχνολογία, Αφιέρωμα στη Βιολογική Γεωργία, εκδ. Γεωργική Τεχνολογία, Αθήνα, Σεπτέμβριος 1997.

5. ΔΗΩ, Περιοδ. Οργανισμού Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων, εκδ. ΕΚΑ, Ιανουάριος 1996.

6. Λουλούδης Λ., Χημικός ή οργανικός γεωργός: Ένα σύγχρονο δίλημμα, περιοδ. Νέα Οικολογία, τ. 24, Αθήνα 1991.

7. Παλυράκης Ι., Περιβαλλονική Γεωργία, εκδ. Ψύχαλος, Αθήνα 2003.

8. Παπαχρήστου Λ., Εισήγηση στο 4ο Διεθνές Συνέδριο Βιολογικής Γεωργίας, Θήβα 26-28 Μαϊου 2006.

9. Παπαϊωάννου Δ., Ένας βιοκαλλιεργητής διηγείται, Περιοδ. Νέα Οικολογία, Αθήνα 1988.

10. Πρακτικά Ημερίδας Οικολογικής Κίνησης Πάτρας, Τα φυτοφάρμακα στο πιάτο μας: Η πρόκληση της Βιολογικής Γεωργίας, εφημ. "Εν αιθρία", Πάτρα, Απρίλιος 2005.

 

ΠΗΓΗ: Χανιώτικα Νέα 03/08/09,  http://www.chania-info.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=477&Itemid=178

 

Στις βιοκαλλιέργειες το μέλλον της γεωργίας

Της Μαρίας Γιουκουρέλη 

 

 

Aντίθετα, δεν είναι αισιόδοξα τα μηνύματα για τα προϊόντα συμβατικής γεωργίας, που αντιμετωπίζουν προβλήματα στην εγχώρια και ξένη αγορά. Mάλιστα, στα αίτια της αρνητικής εικόνας που παρουσιάζουν οι ελληνικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων αναφέρονται για παράδειγμα οι μεγάλες αποστάσεις και το υψηλό κόστος μεταφοράς, καθώς και οι ελληνοποιήσεις εκατομμυρίων τόνων αγροτικών προϊόντων τρίτων χωρών.

H ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σε θέματα διατροφής έχει οδηγήσει και στην Eλλάδα σε αύξηση της ζήτησης για τα βιολογικά προϊόντα. Eνδεικτικό είναι το γεγονός ότι οι πωλήσεις των βιολογικών προϊόντων στην εγχώρια αγορά αυξήθηκαν το 2004 κατά 10% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ την τελευταία πενταετία η αύξηση ανήλθε σε 150%.

Ωστόσο, στην κατάταξη των χωρών βάσει του ποσοστού των βιολογικών εκμεταλλεύσεων επί της συνολικής έκτασης η Eλλάδα βρίσκεται στη 31η θέση με τη βιολογική γεωργία να καλύπτει περίπου το 0,86% της συνολικής της έκτασης, δηλαδή 289.440 στρέμματα με 6.047 βιολογικές εκμεταλλεύσεις (2003).

 

Mε εξαίρεση λοιπόν τη βιολογική γεωργία, όπως προκύπτει από τη μελέτη, η γεωργική απασχόληση δεν είναι πια ελκυστική για τους νέους, ενώ στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αγροτικός τομέας περιλαμβάνεται ο καταμερισμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, η πολυαπασχόληση των αγροτών, κ.ά.

 Πρόβλημα αποτελούν, εξάλλου και οι «ελληνοποιήσεις» εκατομμυρίων τόνων αγροτικών προϊόντων τρίτων χωρών. Επιπλέον, οι μεγάλες αποστάσεις και το υψηλό κόστος μεταφοράς και διανομής αγροτικών προϊόντων στα κέντρα κατανάλωσης, οι «μεσάζοντες», η ελλιπής ενημέρωση των αγροτών και το πενιχρό συχνά ενδιαφέρον σε ότι αφορά τις εξαγωγές είναι οι βασικοί αρνητικοί παράγοντες, που περιορίζουν την εξαγωγική προσπάθεια κυρίως νωπών αγροτικών προϊόντων της χώρας, ενώ προστίθενται ο ανεπαρκής βαθμός της τυποποίησης και η ακατάλληλη συσκευασία στους παράγοντες, που επηρεάζουν αρνητικά τις εξαγωγές.

Η σπουδαιότητα του αγροτικού τομέα για την ελληνική οικονομία αντικατοπτρίζεται και από τη διάρθρωση του AEΠ. Σύμφωνα με τα στοιχεία το γεωργικό προϊόν συνιστά το 7% του AEΠ για το 2004. To 70% του AEΠ αποτελούν οι υπηρεσίες, 15% η βιομηχανία και 8% οι κατασκευές.

Η συμμετοχή της γεωργίας στο AEΠ έχει μειωθεί σε σχέση με παλαιότερα χρόνια όπου ανερχόταν στο 17% του AEΠ (1980).

Στo πλαίσιo της EΕ ωστόσο η συμμετοχή εξακολουθεί και κινείται σε υψηλότερα επίπεδα αν ληφθεί υπόψη ότι ο μέσος όρος κυμαίνεται στο 1,5%.

 

 

H χρησιμοποιούμενη γεωργική γη ανέρχεται σε 3,5 εκατ. εκτάρια και αντιστοιχεί στο 27% της συνολικής επιφάνειας, σε σύγκριση με το (55-60% της EE «των 15»).Tο 40% της επιφάνειας είναι χαρακτηριζόμενο ως «βοσκότοπος» ή «μόνιμα βοσκοτόπια» (το 60% των μόνιμων βοσκότοπων είναι κρατικής ιδιοκτησίας), τα δάση είναι 20%, αντικατοπτρίζοντας την ορεινή φύση του ελληνικού τοπίου.

Tα προϊόντα γεωργίας & τροφίμων καλύπτουν το 30% περίπου των συνολικών εξαγωγών (σε σύγκριση με το 7-8% στην EE-15) και το 13-14% των συνολικών εισαγωγών.
Aπό το σύνολο της γεωργικής γης το 35%-40% καλλιεργείται με αροτραίες καλλιέργειες, το 20% με ελαιόδεντρα το 11% με βαμβάκι, το 8% με φρούτα και λαχανικά, το 3,5% με αμπέλια και το 1,5% με καπνό.

ΠΗΓΗ: ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 17/8/2005, Ειδήσεις – Οικονομία,  http://www.comoutos.gr/downloads/articles/bio/bioarticle_002.htm

 

 Η δράση κάνει τον παπά!

 

Ο Αγώνας των κατοίκων κερδίζει έδαφος στον Ασωπό

 

Συνέντευξη του παπα Γιάννη Οικονομίδη*

 

 

Ιερωμένοι, επιστήμονες, άνθρωποι που δεν περιχαρακώθηκαν στη γνώση ή στην πίστη τους αλλά τη μοιράστηκαν για να σπάσει ο κλοίος της άγνοιας, της αδιαφορίας, της αδικίας. Ένα τέτοιο παράδειγμα, ο πατέρας Ιωάννης Οικονομίδης, ζει και εργάζεται εκεί όπου φύση και άνθρωποι, εδώ και χρόνια, αργοπεθαίνουν, στην περιοχή του μολυσμένου με τοξικά απόβλητα βιομηχανιών Ασωπού. Εκεί όπου η πολιτεία δεν είναι ανύπαρκτη, είναι μια υπαρκτή εξουσία που μοιράζει παράνομες αδειοδοτήσεις και μυστικά απαλλακτικά βουλεύματα στους ρυπαντές.

* Τη συνέντευξη (Σημείωση admin: για την εφημερίδα «Η Εποχή») πήρε η Ζωή Γεωργούλα. 

Με αφορμή τη βράβευσή του από την Ακαδημία Αθηνών για τη δράση και τον αγώνα του ως μέλος της Συμπαράταξης Βοιωτών για το Περιβάλλον και του Ινστιτούτου Τοπικής Ανάπτυξης και Πολιτισμού Οινοφύτων, μιλήσαμε με τον πατέρα Ιωάννη Οικονομίδη.

 

* Τι σημαίνει για τον αγώνα σας αυτή η βράβευση;

-To βραβείο σημαίνει δύο πράγματα, εξ ορισμού σημαίνει ότι η πολιτεία ήταν απούσα ή μάλλον έπαιξε αρνητικό ρόλο στην προστασία των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων του ανθρώπου, την προστασία του περιβάλλοντος, την προστασία της δημόσιας υγείας. Εάν ο δήμαρχος, ο νομάρχης και ο υπουργός έκαναν καλά τη δουλειά τους, δεν θα υπήρχε λόγος για αυτό το βραβείο. Το δεύτερο πράγμα που σημαίνει αυτό το βραβείο είναι ότι ουσιαστικά επιβραβεύεται η δράση των περιβαλλοντικών οργανώσεων, της κοινωνίας των πολιτών, η οποία κόντρα σε ένα αντιδραστικό κράτος διεκδικεί το αυτονόητο.

 

Πολιτεία εναντίον των πολιτών

 

* Ποια είναι η στάση της πολιτείας στο τεράστιο πρόβλημα της ευρύτερης περιοχής του Ασωπού;

-Η πολιτεία θα έπρεπε, εδώ και 40 χρόνια που γεννήθηκε το πρόβλημα του Ασωπού, να φροντίσει για τη βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη, δηλαδή μια ανάπτυξη που αφήνει πόρους και για τους επόμενους, δεν καταστρέφει, δεν ρημάζει έναν τόπο. Αυτό γίνεται μέσα από την πιστή και αυστηρή εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Αυτό δεν έγινε ποτέ στην περιοχή μας. Είτε δεν εφαρμόζονταν καθόλου οι νόμοι είτε εφαρμόζονταν παλιοί νόμοι και αυτοί λάθος. Με αποτέλεσμα, οι άδειες που δίνουν στα εργοστάσια οι αδειοδοτούσες αρχές να μην ανταποκρίνονται στην παραγωγική πραγματικότητα των εργοστασίων, να «εξαφανίζουν» τα τοξικά απόβλητα, με συνέπεια αυτά να διαχέονται ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον.

Ο ρόλος της πολιτείας είναι αρνητικός, στην αρχή νομίζαμε ότι ήταν ανύπαρκτος αλλά διαπιστώσαμε ότι η πολιτεία παίζει αρνητικό ρόλο, δηλαδή, ήταν παρούσα εις βάρος των πολιτών.

-Την προηγούμενη εβδομάδα δόθηκαν στη δημοσιότητα ονόματα επιχειρήσεων και δημόσιων λειτουργών που κατηγορούνται ότι δημιούργησαν και συγκάλυψαν το περιβαλλοντικό έγκλημα στον Ασωπό. Τι περιμένετε να αλλάξει μετά από αυτή την καταγγελία;

Δόθηκαν ονόματα στη δημοσιότητα στα οποία είχε αναφερθεί ο επιθεωρητής δημόσιας διοίκησης, πριν από έναν περίπου χρόνο, ζητώντας να διερευνηθούν πιθανές ποινικές ευθύνες. Μάθαμε εκ των υστέρων ότι ήδη έχουν εκδοθεί αμετάκλητα απαλλακτικά βουλεύματα, εν κρυπτώ, χωρίς να έχει ενημερωθεί κανένας ποτέ. Αυτό αποτελεί σκάνδαλο, δεν είναι δυνατόν να μην φταίει κανένας για τον Ασωπό. Ζητούμε από τους ανθρώπους που απαλλάχτηκαν με αυτόν τον τρόπο να δώσουν στη δημοσιότητατα τα απαλλακτικά βουλεύματα, ώστε να μάθουμε και εμείς οι πολίτες πώς προκύπτει να μην φταίει κανένας για τον Ασωπό. Είναι δικαίωμα μας.

 

Μια τοπική κοινωνία που αντιδρά

 

* Έχετε τη συμπαράσταση των συμπολιτών σας σε αυτόν τον αγώνα;

-Είναι απλά τα πράγματα. Πλέον ένας στους τρεις στα Οινόφυτα πεθαίνει από καρκίνο. Όλοι ανησυχούν. Έχουμε μεγάλη αύξηση στις αποβολές κυήσεων, περίεργες αρρώστιες. Ειδικά οι νέοι γονείς έχουν πολύ μεγάλη ανησυχία. Από την άλλη, υπάρχει εξάρτηση από τη βιομηχανία, οι άνθρωποι δουλεύουν στα εργοστάσια ή οι επιχειρήσεις τους συντηρούνται από τα εργοστάσια, οπότε προβάλλεται μια σύγκρουση συμφερόντων. Όμως από τη μηδενική αντίδραση πλέον γινόμαστε μια τοπική κοινωνία που αντιδρά επιτέλους σε μια κατάσταση 40 χρόνων. Γιατί αυτό το ψευδοδίλημμα, ρύπανση ή ανεργία, το δημιουργεί η ίδια η εξουσία. Στην πραγματικότητα ισχύει το αντίθετο, αν δεν έχεις καθαρή βιομηχανία, είσαι καταδικασμένος να έχεις αρρώστους, θανάτους και ανεργία. Εμείς θέλουμε καθαρή βιομηχανία, δεν θέλουμε να φύγουν τα εργοστάσια, θέλουμε να μείνουν και να δουλεύουν καθαρά, σε ένα περιβάλλον προστατευμένο, καθαρό και φιλόξενο, έτσι ώστε και εμείς και τα παιδιά μας να έχουμε υγεία και δουλειά.

 

* Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων, των επιστημόνων όταν συντελούνται κοινωνικές αδικίες, που στην περίπτωσή σας είναι εγκληματικές;

-Ο πατέρας του ξεσηκωμού των Οινοφύτων είναι ένας επιστήμονας, ο Θανάσης Παντελόγλου, ένας εξαιρετικός επιστήμονας, ο οποίος την επιστημονική του γνώση δεν την κράτησε για τον εαυτό του ούτε την έκλεισε σε ένα γραφείο ούτε την άφησε τυπωμένη σε ένα βιβλίο. Έχουμε γυρίσει μαζί με τον Θανάση Παντελόγλου, σπίτι-σπίτι τα Οινόφυτα, προσπαθώντας να εκλαϊκεύσουμε τη γνώση που χρειάζεται, για να αρχίσουν οι άνθρωποι να καταλαβαίνουν το πρόβλημα και να αντιδρούν. Θεωρώ ότι η αντίδραση που δεν συνοδοιπορεί με τη γνώση και την επιστήμη δεν έχει αποτέλεσμα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι την ημέρα της βράβευσης, στις έξι κολώνες της Ακαδημίας Αθηνών ήταν γραμμένο με μαύρο σπρέι, νομίζω από νέους που κινητοποιήθηκαν το προηγούμενο διάστημα, η λέξη «resist». To θεωρώ συμβολικό, το να αντιστέκεσαι μετ' επιστήμης είναι η λύση στα προβλήματα της κοινωνίας. Οι πνευματικοί άνθρωποι, η επιστημονική κοινότητα έχει να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο, όχι μόνο στη δημοσιοποίηση του προβλήματος, αλλά και στην επιλογή ορθών και βιώσιμων λύσεων για την περιοχή μας και στην εφαρμογή τους.

 

ΠΗΓΗ: Συνέντευξη στην Κυριακάτικη εφημερίδα «Η Εποχή», 10.01.10, http://www.epohi.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=4301&Itemid=1

 

Σημείωση admin: Δείτε το ιστολόγιο του παπα Γιάννη (Οικονομίδη), απ' όπου είναι και οι Φωτογραφίες:

http://papagiannisoikonomidis.blogspot.com

O Οικολογικός λόγος του Οικουμενικού Πατριαρχείου

(Νεότερες πτυχές)*

 

Του Πρωτοπρ. Παναγιώτη Καποδίστρια**

 

Είναι στις μέρες μας παγκοίνως γνωστές οι προσπάθειες και πρωτοβουλίες του Φαναρίου, ιερού Κέντρου και φωταγωγού της απανταχού Ορθοδοξίας, προς την κατεύθυνση του συναγερμού της ανθρωπότητας έναντι του ορατού κινδύνου της γης μας, εξαιτίας των πολυειδών και δυσεπίλυτων οικολογικών προβλημάτων.

Ο πρώτος διδάξας, μακαριστός Πατριάρχης Δημήτριος Α΄, παρέδωσε την ευθυνοφόρο σκυτάλη στον διάδοχό του, σημερινό Πρωθιεράρχη της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας κ. Βαρθολομαίο Α΄, ο οποίος κατά την τελευταία εικοσαετία, μαζί με τους πολύτιμους συνεργάτες του εντός κι εκτός Φαναρίου, έχουν επιδοθεί σε συγκεκριμένες αξιοπρόσεκτες και ιστορικής σημασίας κινήσεις ευαισθητοποίησης της παγκόσμιας κοινότητας, δεδομένων των περιβαλλοντικών προβλημάτων, συσσωρευμένων ήδη και ιδιαίτατα ανησυχητικών.

Βέβαια, εκ προοιμίου χρειάζεται να έχουμε κατά νου, ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν διαθέτει δύναμη κοσμική, ούτε μπορεί να επηρεάσει τους ηγέτες των λαών hic et nunc, μεταχειριζόμενο πιέσεις οικονομικής, κοινωνικής μορφής. Η ισχύς του, πνευματική μονάχα, απορρέει από την δισχιλιετή εμπειρία μέσα στην αγαπητική ατμόσφαιρα της Χριστιανικής Κοσμολογίας και Ανθρωπολογίας, απ' όπου αντλεί μηνύματα για μιαν αυθεντική ζωή μέσα σ' ένα περιβάλλον, το οποίο προήλθε «εκ του μη όντος εις το είναι» από την πηγή της Αγάπης, που ΕΙΝΑΙ ο Θεός Δημιουργός.
Δύναμη λοιπόν του Φαναρίου είναι ο λόγος του, εμβαπτισμένος πάντοτε στην Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας μας, αλλά κι εκφραζόμενος ολοένα με νεότερες μεθόδους και σύγχρονες πρακτικές.

Ήδη ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος Α΄, με τη ρομφαία του ευθαρσούς λόγου και των σοφών σκέψεών του υπέρ αδυνάτου (του φυσικού περιβάλλοντος, εννοείται) έχει αποσπάσει την καθολική αναγνώριση από την παγκόσμια κοινότητα ως «Πράσινος Πατριάρχης» (1). Τούτο σημαίνει, ότι όλοι πλέον γνωρίζουν (έστω και αν κάποιοι εθελοτυφλούν, κυρίως λόγω του αδιέξοδου εγκλωβισμού τους στην αυτάρεσκη μικρο-πνευματικότητά τους), ότι εκεί στην Πόλη του Κωνσταντίνου και δη στο ταπεινό και περίκλειστο Φανάρι, επιβιώνει μια σπίθα αγωνιώδους ελπίδας για το Περιβάλλον, ένας πνευματικός ηγέτης, ο οποίος ξαγρυπνά «επί σκοπόν», επισημαίνοντας όπου δει τους inter portas κινδύνους.

Αξίζει εδώ ν' αναφερθεί, ότι τον Απρίλιο 2008, το αμερικανικό περιοδικό ΤΙΜΕ συμπεριέλαβε τον κ. Βαρθολομαίο μεταξύ των εκατό προσωπικοτήτων «με τη μεγαλύτερη επιρροή» στον κόσμο. Ο Αρχιεπίσκοπος του Canterbury Rowan Williams, σ' ένα μικρό σημείωμα παρουσίασης του τιμώμενου, αναγράφει: «Όσο κανένας άλλος θρησκευτικός ηγέτης, ο Οικουμενικός Πατριάρχης πέτυχε να αποδείξει την πνευματική διάσταση του περιβαλλοντικού ζητήματος. Η προστασία και η διάσωση του πλανήτη αποτελούν τους κύριους άξονες του πνευματικού του οράματος. Ο γενναίος αυτός και οραματιστής κληρικός έδωσε εντελώς νέα σημασία και περιεχόμενο στον πανάρχαιο τιμητικό τίτλο [του Πατριάρχη ΚΠ] το έργο του θέτει ξεκάθαρα στην ημερήσιά μας διάταξη το ζήτημα της πνευματικής μας ευθύνης για τον κόσμο στον οποίο ζούμε» (2).

Κάποιοι θα μιλήσουν σε διάφορα διαδικτυακά fora περί «πατριαρχειολατρίας» όλων ημών, οι οποίοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο αναδεικνύουμε τις εν γένει πατριαρχικές κινήσεις, εν προκειμένω το μεγάλο του ενδιαφέρον για τα οικολογικά μας προβλήματα. Έχει όμως πλέον καταστεί σαφές, ότι αδικούν και τον ίδιο τον Πατριάρχη και την όλη προσπάθεια της Ανατολικής Εκκλησίας. Δεν υφίσταται θέμα προσωποληψίας. Χθες, στο πηδάλιο της Ορθοδοξίας, ήταν ο Δημήτριος, σήμερα ο Βαρθολομαίος, αύριο οι όποιοι διάδοχοί τους. Ο εκάστοτε Πατριάρχης συνοψίζει κι εκφράζει με νηφαλιότητα -είτε το θέλουμε, είτε όχι- την αμερόληπτη ορθόδοξη στάση για τα πράγματα του κόσμου μας, ισορροπώντας μεταξύ της πείρας του Παρελθόντος και των προοπτικών του Μέλλοντος. Το Φανάρι επισημαίνει πράγματα -προφητικώ τω τρόπω-, και «ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω» (3). Όσο για την όποια εναντίωση και τις μεμψιμοιρίες, δεν μπορούμε να λησμονήσουμε, ότι και η Ιερουσαλήμ απέκτεινε τους Προφήτες της, επειδή δεν άντεχε την Αλήθεια των λόγων τους.

Παλαιότερα ασχοληθήκαμε εκτενώς με τις «πράσινες» ευαισθησίες του Οικουμενικού Πατριάρχη (4). Είχαμε την ευκαιρία να καταγράψουμε σε αδρές γραμμές τους τρόπους του οικολογικού φαίνεσθαι και φέρεσθαι τόσο του πρωτεργάτη μακαριστού Δημητρίου, όσο και του συνεχιστή των πρωτοβουλιών σημερινού Πατριάρχη:

1. Καθιέρωση της 1ης Σεπτεμβρίου ως Ημέρας Προσευχής για το Περιβάλλον,

2. Πέντε θεολογικο-οικολογικά Σεμινάρια στη Χάλκη (1994-1998), αναφερόμενα στη σχέση του Περιβάλλοντος με τη Θρησκευτική Εκπαίδευση, την Ηθική, την Κοινωνία, την Δικαιοσύνη και τη Φτώχεια,

3. Οκτώ μέχρι σήμερα Διεθνή Οικολογικά εν πλω Συμπόσια σ' ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη (1995 Αιγαίο-Πάτμος, 1997 Μαύρη Θάλασσα, 1999 Δούναβης, 2002 Αδριατική, 2004 Βαλτική, 2006 Αμαζόνιος, 2007 Αρκτική), 2009 Μισισιπής), ήδη μάλιστα έχει εξαγγελθεί το ανάλογο στον Νείλο,

4. Υπογραφή της «Διακήρυξης της Βενετίας» για το Περιβάλλον (Βενετία / Ρώμη, 10 Ιουνίου 2002) μεταξύ Βαρθολομαίου και Πάπα Ιωάννη-Παύλου Β΄. Πρόκειται για ένα βαρυσήμαντο κείμενο, το οποίο αξίζει να γνωσθεί και προσεχθεί απ' όλους (5) .

Ο Πατριάρχης εξάλλου έχει κατά καιρούς τιμηθεί με σημαντικά διεθνή Βραβεία, σε αναγνώριση των προσπαθειών του, όπως π.χ. το Νορβηγικό «Πράσινο Νόμπελ» της Οργάνωσης Sophie (2002), το Βραβείο «Υπέρμαχοι της Γης» (2005), το Βραβείο «Woodrow Wilson» (2008). Άλλωστε, πολλά πανεπιστημιακά τμήματα ανά τον κόσμο, σχετικά με το Περιβάλλον, του έχουν απονείμει τον επίζηλο τίτλο του επίτιμου Διδάκτορα.

Εν τω μεταξύ οι πατριαρχικές ενέργειες έχουν λειτουργήσει θετικά προς δύο κατευθύνσεις: 

Α) Έχουν συνεισφέρει καθοριστικά στον διαθρησκειακό και διαπολιτικό διάλογο σχετικά με τη στάση όλων των εταίρων του γίγνεσθαι των τοπικών ανά την οικουμένη στενών ή πλατύτερων κοινωνιών, σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον και τις επιπτώσεις από την καταστροφή του. 

Χάριν παραδείγματος αναφέρουμε μονάχα το «Ευρωπαϊκό Χριστιανικό Περιβαλλοντολογικό Δίκτυο», το οποίο από δεκαετίας δραστηριοποιείται στο πλαίσιο του «Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Εκκλησιών», όπου μετέχουν ενεργά και Ορθόδοξες -εννοείται- Εκκλησίες. Κατά την Ζ΄ Συνέλευση του ΕΧΠΔ (Μιλάνο, 24-28.9.2008) (6), αφού συζητήθηκαν καίρια θέματα (7), κατέληξαν σε μια σημαντική «Έκκληση προς τις Εκκλησίες», μέσω της οποίας επιδιώκεται ο διάλογος προς κάθε κατεύθυνση, προτρέπονται τα μέλη των Εκκλησιών γι' απλούστερο τρόπο ζωής, εξοικονόμηση του νερού και των ενεργειακών πηγών και μη κατάχρηση των ιδιωτικών αυτοκινήτων, γίνεται πρόταση για εισαγωγή ειδικών μαθημάτων σχετικών με την Οικολογία σε Θεολογικές Σχολές και Σεμινάρια, καταλήγοντας, ότι «η νέα κοινωνία, την οποία οφείλομε να δημιουργήσωμε, πρέπει να είναι καρπός πνευματικής μεταστροφής και μετανοίας» (8).

Β) Έχουν επηρεάσει κατά πολύ κι επί τα βελτίω, αφ' ενός μεν την αντιμετώπιση του οικολογικού προβλήματος από πλευράς των κατά τόπους Εκκλησιών (Μητροπόλεων, Ενοριών, Μοναστηριών), όσον αφορά στην εν γένει οικολογική τους συμπεριφορά και τις ποιμαντικές πρακτικές τους στους τομείς διακονίας ενός εκάστου (στις οικοδομήσεις κτιρίων ή τη συνετή διαχείριση των όποιων εκτάσεων, στα κηρύγματα, τις κατασκηνώσεις ή νεανικές συντροφιές (9), την ένταξη Μονών σε προγράμματα ανακύκλωσης, βιολογικής καλλιέργειας, κομποστοποίησης ή περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (10), αφ' ετέρου δε την Ορθόδοξη Βιβλιογραφία, πλουτίζοντάς την ήδη με θεολογικά κείμενα σημαντικά και αξιομνημόνευτα, είτε αυτοτελή, είτε θησαυρισμένα σε διάφορα περιοδικά, συλλογικούς τόμους ή επετηρίδες, τα οποία αξίζει κάποτε να συγκεντρωθούν σ' ενιαίο corpus, γενόμενα κτήμα του κάθε ενδιαφερόμενου (11).

Δεν είναι καθόλου τυχαίο, ότι στο Μήνυμα, το οποίο εξαπέλυσαν οι Προκαθήμενοι των Ορθοδόξων Εκκλησιών κατά την Ιερά Σύναξή τους στο Φανάρι μεταξύ 10ης και 12ης Οκτωβρίου 2008 (12), και αφού ο ίδιος ο Πατριάρχης αναφέρθηκε απολογιστικά στις οικολογικές του δραστηριότητες (13), πήραν θέση επ' αυτών και μάλιστα στην από μέρους τους πρόσληψη των πατριαρχικών ενεργειών ως προς το Περιβάλλον, εκφράζοντας μ' έμφαση την αμέριστη υποστήριξη και στοίχισή τους στην όλη προσπάθεια. Ιδού η σχετική εύγλωττη παράγραφος:

«[…] 13. Οι Προκαθήμενοι και οι Αντιπρόσωποι των Αγιωτάτων Ορθοδόξων Εκκλησιών έχοντες πλήρη επίγνωσιν της σοβαρότητος των ανωτέρω προβλημάτων και αγωνιζόμενοι δια την άμεσον αντιμετώπισίν των ως "υπηρέται Χριστού και οικονόμοι μυστηρίων Θεού" (Α Κορ. 4,1), διακηρύττομεν εξ αυτής της έδρας της Πρωτοθρόνου Εκκλησίας και επαναβεβαιούμεν:
[…]

δ) Την υποστήριξιν ημών προς τας πρωτοβουλίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, καθώς και άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, δια την προστασίαν του φυσικού περιβάλλοντος. Η σημερινή οικολογική κρίσις, ως οφειλομένη και εις πνευματικούς και ηθικούς λόγους, καθιστά επιτακτικόν το χρέος της Εκκλησίας όπως συμβάλη δια των εις την διάθεσιν αυτής πνευματικών μέσων, εις την προστασίαν της δημιουργίας του Θεού εκ των συνεπειών της ανθρωπίνης απληστίας. Προς τούτο επαναβεβαιούμεν τον καθορισμόν της 1ης Σεπτεμβρίου, πρώτης ημέρας του εκκλησιαστικού έτους, ως ημέρας ειδικών προσευχών δια την προστασίαν της δημιουργίας του Θεού, και υποστηρίζομεν την εισαγωγήν του θέματος του φυσικού περιβάλλοντος εις την κατηχητικήν, κηρυγματικήν και εν γένει ποιμαντικήν δράσιν των Εκκλησιών ημών, ως τούτο ήδη συμβαίνει εις ωρισμένας εξ αυτών. […]» (14)

Ο εκ του Φαναρίου οικολογικός λόγος είναι κατά βάσιν θεολογικός. Στο Πατριαρχικό Μήνυμα για την 1η Σεπτεμβρίου 2007, ένα κείμενο βαθύ κι ευθύβολο, οριοθετείται κατ' αρχήν η διαφορά μεταξύ Κτίσεως και Κόσμου, προκρίνοντας μάλλον την Κτίση. Η Κτίση προϋποθέτει δημιουργική πράξη απ' τον Θεό. Πριν από αυτήν υπήρχε η ανυπαρξία. Αντίθετα, ο Κόσμος παραπέμπει στην αρχαιοελληνική φύση ως αντιγράφου των αγεννήτων ιδεών.

Κατόπιν φωτίζεται η διαφορά μεταξύ του βασιλείου και της Βασιλείας του Θεού. Η Κτίση είναι το βασίλειο, όπου υπάρχει και φανερούται η ενέργειά Του, ενώ η Βασιλεία Του είναι η μέθεξη της θεοποιού ενεργείας του Θεού. Έτσι, ο άνθρωπος μετέχει της Βασιλείας, ο δε κόσμος καθίσταται βασίλειο του Θεού. Αυτές οι θεολογικές διευκρινήσεις οδηγούν στην αποφυγή και του πανθεϊσμού και του ουμανισμού.

Η ελεύθερη βούληση όμως του πεπτωκότος ανθρώπου συνεπήρε την άβουλη Κτίση, με αποτελέσματα οδυνηρά σε όλα τα επίπεδα. Κατά συνέπειαν, τα οικολογικά προβλήματα είναι κυρίως θεολογικά, οπότε η επίλυσή του προϋποθέτει πρωταρχικά αναγέννηση του ανθρώπου και ας ακολουθήσει η λογική και νομοθετική αντιμετώπιση. 

Ύστερα θυμίζει, ότι η Κτίση στη ζωή των Αγίων εξαγιάζεται, υπακούοντας μάλιστα σε αυτούς, επειδή – ως αναγεννημένοι – έχουν επανέλθει στην προ της παρακοής κατάσταση, ενώ την ίδια στιγμή, στη ζωή των εμπαθών ανθρώπων η Κτίση αμαυρώνεται, εξαιτίας των ανάρμοστων συμπεριφορών των βιαστών της, αυτών των ιδίων δηλαδή, οι οποίοι εντέλει και αυτοτιμωρούνται, παραπέμποντας με την τακτική τους στο προπατορικό αμάρτημα (15).

Σε άλλη περίπτωση καταδεικνύεται ο εγωκεντρισμός του σύγχρονου ανθρώπου («η άλλη όψις της αυτονομήσεώς του από τον Θεόν και η προσπάθεια αυτοθεώσεώς του») ως κύριο αίτιο της καταστροφικής του συμπεριφοράς έναντι του Περιβάλλοντος. Και προχωρεί ο πατριαρχικός λόγος ακόμη περισσότερο. Θέτει ευθαρσώς το πρόβλημα της χρησιμοποίησης των καθυποταγμένων φυσικών δυνάμεων στη θανάτωση ή καθυπόταξη του συνανθρώπου, μέσω π.χ. της κατανάλωσης ενέργειας για πολεμικούς σκοπούς (16). 

Ο εκ του Φαναρίου οικολογικός λόγος συνεχίζει να είναι ζωντανός και δυναμικός, εκπέμποντας μηνύματα προς την Οικουμένη, χριστιανούς και μη. Θεμελιακή νουθεσία του Πατριάρχη και μάλιστα από το επίσημο βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς την Ολομέλειά του (στις 24 Σεπτεμβρίου 2008), είναι η συνεργασία μεταξύ των κοινωνιών, πέραν των θρησκειακών ή εθνικών οριοθετήσεων. Όλοι βρισκόμαστε στον ίδιο «οίκο», στο ίδιο καράβι και όλοι έχουμε κοινό το μέλλον μας (17).

Θυμίζει προς τα οικονομικώς ανεπτυγμένα κράτη, «ότι ο υποτιμητικώς αποκαλούμενος "Τρίτος Κόσμος", δηλαδή εκείνα τα κράτη που υστερούν εις οικονομικήν ανάπτυξιν, δεν διατηρούν απλώς πολιτισμικόν, αλλά και φυσικόν πλούτον, ο οποίος είναι κρίσιμος δια την σωτηρίαν ολοκλήρου του πλανήτου μας.» (18)

 Ο εκ του Φαναρίου οικολογικός λόγος δεν είναι μονάχα καταγγελτικός ή παιδαγωγικά αυστηρός (ως άλλωστε και χρειάζεται να είναι), αλλά συγχρόνως παρηγορητικός κι ελπιδοφόρος. Ευρισκόμενος ο κ. Βαρθολομαίος πάνω από τ' αποκαΐδια της Πάρνηθας (στις 16 Μαΐου 2008) εστιάζει την ελπίδα για διέξοδο, στην αλλαγή – στροφή στην κατανόηση της σχέσης μας με τον περιβάλλοντα κόσμο, ενθυμούμενοι σε κάθε περίπτωση, ότι τίποτε από τα στοιχεία του δεν μάς ανήκει ως παιχνίδι ή ιδιοκτησία μας (19).

Ομιλώντας, εξάλλου, κατά την απονομή σε Αυτόν του Βραβείου «Woodrow Wilson» (Αθήνα, 15 Μαΐου 2008), επισημαίνει πού βρίσκεται η ρίζα του κακού, ήτοι στον διχασμό του πολύφερνου τεχνικού πολιτισμού μας από την Ηθική, παραθέτοντας μάλιστα συγκεκριμένα κραυγαλέα παραδείγματα προς αποφυγήν.

Υπεραμύνεται της αξίας του Μικρού κι Ελάχιστου, θυμίζοντας, ότι η κάθε μας πράξη κρίνεται υπό το φως της Αιωνιότητας, όταν μάλιστα επιφέρει όχι ευχάριστα αποτελέσματα. Αίφνης, η παράνομη ξύλευση των βροχόφιλων δασών στη Βραζιλία συνεπάγεται κλιματικές ακρότητες στον πλανήτη, η δε τήξη των πάγων στη Γροιλανδία απειλεί με πλημμύρες πλείστες όσες παράκτιες περιοχές. Και βεβαίως δεν ενέχονται οι εμπλεκόμενοι φτωχοί λαοί, οι οποίοι χρησιμοποιούνται σε τέτοιες καταστροφικές δράσεις από τους επιτήδειους.

Εδώ υπερτονίζει, ότι το πρόβλημα έγκειται στον απερίσκεπτο καταναλωτισμό μας και είναι κυρίως δεοντολογικό και ηθικό, καταθέτοντας την διαπίστωσή του, ότι οι (δήθεν πρωτόγονοι) αυτόχθονες Βραζιλίας και Γροιλανδίας έχουν καλύτερη θέαση των σχέσεών τους με τον Θεό και τον Κόσμο, απ' ότι οι δυτικόφρονες «ανεπτυγμένοι». Γι' αυτό ακριβώς και η σύγχρονη επιστήμη σέβεται ιδιαίτερα πλέον την παραδοσιακή γνώση (20).

Τα ερανίσματα πατριαρχικού – οικολογικού λόγου θα μπορούσαν να πληθυνθούν, παρέχοντάς μας αξιόπιστα εναύσματα για προβληματισμό και γόνιμες σκέψεις. Όμως οι παραπάνω πτυχές είναι -θεωρούμε- αρκετές, ώστε να καταδείξουν δύο τινά:

α) Ότι από πλευράς της κορυφής της Ορθοδοξίας υπάρχει ανήσυχη ευαισθησία για τα πολυτραύματα του φυσικού μας περιβάλλοντος, εκφραζόμενη με όλα τα μέσα που έχει στην διάθεσή της και
β) Ότι υψώνεται λόγος προφητικός από το ιερό της Κέντρο, ο οποίος απευθύνεται, όχι μονάχα προς τους θεσμικούς, οικονομικούς ή κοινωνικούς ηγήτορες του σύγχρονου κόσμου, αλλά και προς τον κάθε άνθρωπο, με την έννοια ότι ο καθένας μας μπορεί να συμβάλει απ' την δική του γωνιά και ιδιώτευση προς την ωφέλεια του δημόσιου συμφέροντος, αναγεννώμενος πρώτιστα ο ίδιος.

Ελπίζουμε και πιστεύουμε όλοι σε συνέχεια των οικολογικών πρωτοβουλιών της Μητέρας Εκκλησίας!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

 

1. Πρωτοπρεσβυτέρου Παναγιώτη Καποδίστρια, Κεφάλαια Θεολογίας του Περιβάλλοντος, εκδ. Ιεράς Μητροπόλεως Ζακύνθου, Ζάκυνθος 2006, σσ. 93-135.

2. Βλ. Μερόπης Αναστασιάδου, «Βαρθολομαίος και "Χρόνος": Τα πράσινα μονοπάτια του Οικουμενισμού», Εφημερίδα Απογευματινή Κωνσταντινουπόλεως, 1 Ιουλίου 2008.

3. Λουκ 8, 8.

4. ό.π.

5. ό.π., 131-135.

6. Βλ. σχετικά, Περιοδικό Επίσκεψις, τεύχ. 691, Chambésy – Genève 30.9.2008, σ. 9-11.

7. α) «Η Φύση στη Λατρεία»,

β) «Η θεολογία της Δημιουργίας»,

γ) «Οι Κλιματικές αλλαγές»,

δ) «Παιδεία και Περιβάλλον»,

ε) «Η Αξία του ύδατος»,

στ) «Εκκλησιαστική Οικο-νομία» (eco-management),

ζ) «Το Κυκλοφοριακό πρόβλημα» και

η) «Βιο-ποικιλία (bio-diversity) και προστασία του περιβάλλοντος». Βλ. ό.π., σ. 10.

8. ό.π., σ. 11.

9. Βλ. τον Φάκελο με πλούσιο σχετικό υλικό των: π. Ευαγγέλου Μαρκαντώνη – Αυγερινού Γεωργοπούλου – Ιωάννη Ζαμπέλη, Τα φυτά στη λατρεία της Εκκλησίας, εκδ. Γραφείου – Ιδρύματος Νεότητος Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Αθήνα 2006.

10. Βλ. το παράδειγμα της Ιεράς Σταυροπηγιακής Μονής Χρυσοπηγής Χανίων. Πρόκειται για μια δυναμική γυναικεία Μονή, η οποία έχει τις ιστορικές της καταβολές στον 16ο αιώνα και σήμερα αριθμεί περί τις τριανταπέντε Μοναχές. Πρβλ. ότι στις 26 Νοεμβρίου 2008 ο Δημήτριος Λούκας, τελειόφοιτος (τώρα πτυχιούχος) του Τμήματος Οικολογίας και Περιβάλλοντος (πλέον Τεχνολογίας του Περιβάλλοντος) του Α.Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων – Παραρτήματος Ζακύνθου, παρουσίασε την πολύ ενδιαφέρουσα πτυχιακή εργασία του, με θέμα: «Συνολική Εκτίμηση Εισροών, Εκροών και Περιβαλλοντικών Πιέσεων σε κλειστές Μοναστηριακές Κοινότητες. Περίπτωση μελέτης: Ι. Μ. Παντοκράτορος Αγίου Όρους».

13. Βλ. ό.π., σ. 10.

14. ό.π., σ. 27 εξ.

15. Βλ. Περιοδικό Επίσκεψις, 30.9.2007, τεύχ. 678, σσ. 2-4.

16. Βλ. Πατριαρχικόν Μήνυμα 1ης Σεπτεμβρίου 2006, ό.π., 30.9.2006, τεύχ. 665, σ. 7.

17. «Πρόκειται για θέμα που αφορά όλους- χριστιανούς και μη- διότι ο πλανήτης είναι ο κοινός μας οίκος, το σπίτι μας. Η λέξη "οικολογία" προέρχεται άλλωστε από τη λέξη "οίκος", το σπίτι: είμαστε όλοι στο ίδιο καράβι επομένως και ή θα σωθούμε ή θα βουλιάξουμε όλοι μαζί. Όταν έρχεται ο τυφώνας, δεν κάνει διάκριση…» [Από την Ελληνική Ιστοσελίδα Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου]. Τα της ιστορικής αυτής επίσκεψης του Πατριάρχη στις Βρυξέλλες και της ομιλίας του στη Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (είχε προηγηθεί ανάλογη στο Στρασβούργο, τον Απρίλιο του 1994), βλ. στο: Περιοδικό Επίσκεψις, ό.π., σ. 5 εξ.

18. «Μήνυμα της Α. Θ. Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου δια την Παγκόσμιον Ημέραν Περιβάλλοντος (5.6.2008)», Περιοδικό Εκκλησία 85 (2008) 405.

19. «Ἡ μεγάλη ἐλπίδα βρίσκεται στή δική μας ἀλλαγή. Στή δική μας προσωπική στροφή πρός μία ἄλλη κατανόηση τῆς σχέσης μας μέ τόν φυσικό κόσμο. Ἄς θυμόμαστε κάθε μέρα πώς τά δάση, οἱ λίμνες, τά ποτάμια, οἱ θάλασσες καί ὅλα τά εἴδη ζωῆς δέν μᾶς ἀνήκουν. Δέν ἀποτελοῦν δικά μας παιγνίδια ἤ προσωπική μας περιουσία. Ἀποτελοῦν δημιουργία τοῦ Θεοῦ, τήν ὁποία ἐμεῖς ἔχουμε κληθεῖ νά φροντίσουμε καί νά προστατεύσουμε. Ἡ σημερινή περιβαλλοντική κρίση ἀποτελεῖ δυστυχῶς ἀπόδειξη ὅτι κληροδοτοῦμε στά παιδιά μας, στίς ἑπόμενες γενεές, ἕναν κόσμο τόν ὁποῖον δέν σεβαστήκαμε». [Από τον ιστότοπο NaturaZante:

http://theoperiv.blogspot.com/2008/05/blog-post_8470.html 

20. Από τον ιστότοπο NaturaZante:

http://theoperiv.blogspot.com/2008/05/woodrow-wilson.html.

 

* [Το κείμενο αυτό, σε συντομευμένη μορφή, πρωτοδημοσιεύτηκε στο Περιοδικό ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ 58 (Νοέμβριος 2009), τεύχ. 9, σσ. 18-23. Εδώ δημοσιεύεται ολόκληρο. Σημειωτέον, ότι γράφτηκε την Άνοιξη του 2009, που σημαίνει ότι δεν συμπεριλαμβάνει τα του Οικολογικού Συμποσίου στον Μισισιπή Ποταμό. Η πατριαρχική φωτό είναι του Νικολάου Μαγγίνα.]

 

** Ο Πρωτοπρεσβύτερος Παναγιώτης Καποδίστριας είναι Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου

 

ΠΗΓΗ: Πέμπτη, 07 Ιανουαρίου 2010, και με επιλογές λόγων και του πατριάρχου περισσότερα,  http://fanarion.blogspot.com/2010/01/blog-post_1746.html

 

Η απογοήτευση εκ της συνόδου στη Κοπεγχάγη

 

Του Απόστολου Παπαδημητρίου

 

 

            Την είχαν αναγγείλει από έτους και πλέον και συχνές ήσαν οι αναφορές σ' αυτήν, όσο πλησίαζαν οι ημέρες για την έναρξή της. Με ανταποκρίσεις από διάφορα σημεία του πλανήτη τα ΜΜΕ συντηρούσαν ακέραιες τις ελπίδες ότι εκείνοι που επρόκειτο να συμμετάσχουν θα αίρονταν στο ύψος των κρισίμων περιστάσεων και θα ελάμβαναν τα απαραίτητα προς αποφυγή του ολέθρου μέτρα. Οι ελπίδες για μια ακόμη φορά διαψεύσθηκαν. Ούτε η βουβή προσδοκία των πολλών ούτε οι θεατρινίστικες εκδηλώσεις των ακτιβιστών ενώπιον τις συνόδου στάθηκαν ικανές να εμπνεύσουν όραμα στους "ισχυρούς" της γης. Η παταγώδης αποτυχία ήταν αναμενόμενη και ευεξήγητη, απλώς εμείς μάθαμε να συντηρούμαστε με φρούδες ελπίδες μη έχοντας τη διάθεση να εγκύψουμε επάνω από το πρόβλημα του πλανήτη μας και να το ερευνήσουμε σε όλες του τις διαστάσεις.

Κατ' αρχήν πρέπει να παρατηρήσουμε ότι κάποιοι είχαν εκφράσει τις επιφυλάξεις τους για τη δυνατότητα συμφωνίας λόγω των αντικρουομένων συμφερόντων μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι οι ηγέτες συμμετείχαν στη σύνοδο με πάθος προς προάσπιση συμφερόντων των λαών που εκπροσωπούσαν. Στην πραγματικότητα εκπροσωπούσαν οικονομικά συμφέροντα υπερεθνικά και αντικρουόμενα, καθώς οι πολιτικοί από δεκαετιών έχουν καταστεί αθύρματα του μεγάλου κεφαλαίου έχοντας παραδόσει άνευ όρων σ' αυτό την ισχύ που παρέχει στους εκλεγμένους η λαϊκή ετυμηγορία, εξασφαλίζοντας πλέον τους θώκους με την ισχύ του κεφαλαίου. Αν αυτό ισχύει για τις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες ισχύει πολύ περισσότερο για τις υπό ανάπτυξη ή τις υπανάπτυκτες. Βέβαια η Κίνα φαίνεται να αποτελεί εξαίρεση στη διαπίστωση αυτή, αλλά μόνο εφ' όσον γίνεται επιφανειακή εξέταση των πραγμάτων. Το σύστημα μπορεί να φαντάζει κομμουνιστικό, η δυνατότητα όμως που αυτό παρέχει στο διεθνές κεφάλαιο για επενδύσεις στην αχανή ασιατική χώρα, μαρτυρεί ότι και εκεί το αδηφάγο κεφάλαιο υπερασπίζεται συμφέροντα που δεν έχουν να κάνουν με το καλό του κινεζικού λαού. 

            Η Ευρωπαϊκή Ένωση φάνηκε και αυτή τη φορά να διακατέχεται από τη μεγαλύτερη ευαισθησία και διακήρυξε ότι μονομερώς θα προβεί στη λήψη μέτρων που θα υπερβούν κατά τις συνέπειες τα όποια μέτρα κοινής αποδοχής. Είναι η θέση αυτή προϊόν οικολογικής ευαισθησίας, που λείπει από τους άλλους, ή μη συναισθήσεως των συνεπειών των μέτρων για την ευρωπαϊκή ήπειρο; Η Ευρώπη, καπιταλιστική και κομμουνιστική, έχει πελώρια ευθύνη για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, καθώς πρώτη ανέπτυξε τη βιομηχανία παράλληλα προς τις χώρες της βόρειας Αμερικής. Θα ήταν επαινετή η απόφασή της, αν αυτή συνδέονταν με δύο ουσιώδη μέτρα που όφειλε να λάβει.

 Το πρώτο είναι η καταγγελία της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς και η επάνοδος στον προστατευτισμό. Με το μέτρο αυτό θα ενίσχυε την παραπαίουσα ευρωπαϊκή βιομηχανία και θα τιμωρούσε τόσο την αλαζονεία των ΗΠΑ, οι οποίες επίσης κόπτονται υπέρ της οικονομίας της αγοράς, αλλά γνωρίζουν άριστα να προστατεύουν την εγχώρια παραγωγή. Παράλληλα θα έθετε φραγμό στην εκμετάλλευση των φθηνού εργατικού δυναμικού των φτωχών χωρών από το διεθνές κεφάλαιο, που έχει ως συνέπεια να κατακλύζεται η ευρωπαϊκή αγορά από πάμφθηνα προϊόντα, τα οποία πάντως ο ευρωπαίος καταναλωτής προμηθεύεται αρκούντως υπερτιμημένα.

Το δεύτερο είναι η στήριξη των οικονομιών των υπαναπτύκτων χωρών, ως αποζημίωση για την καταλήστευση των πλουτοπαραγωγικών τους πηγών επί αιώνες και την επιβάρυνση του περιβάλλοντος τους λόγω αδιαφορίας προς λήψη μέτρων για την προστασία του. Η υποσαχάρια Αφρική δοκιμάζεται ήδη από τα πρώτα έτη της δεκαετίας του 1970. Τα υδάτινα αποθέματα έχουν μειωθεί δραματικά, το ζωικό κεφάλαιο και οι καλλιέργειες έχουν συρρικνωθεί και η φυγή προς τα αστικά κέντρα του αγροτικού πληθυσμού έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις. Αποτέλεσμα αυτού είναι ένα το διαρκώς εντεινόμενο μεταναστευτικό κύμα. Αυτό ενισχύεται από το ασιατικό αντίστοιχο, το οποίο προκαλεί η χρόνια αστάθεια λόγω πολεμικών συρράξεων, στις οποίες εμπλέκονται ευρωπαϊκές χώρες στο πλαίσιο της επίδειξης ισχύος εκ μέρους των αλαζόνων πλανηταρχών και της έκδηλης δουλικότητας των "συμμάχων" τους.

Το οικολογικό πρόβλημα είναι πρωτίστως ηθικό. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη ροπή του δυτικού ανθρώπου προς συσσώρευση πλούτου με μεθόδους, οι οποίες καταστρατηγούν κάθε ηθικό κανόνα. Ο καπιταλισμός έχει εμφυσήσει στα μέλη των δυτικών κοινωνιών τον άκρατο καταναλωτισμό ως υποκατάστατο ενός άνευ νοήματος βίου. Φυσικά και είναι ουτοπικό να προσδοκούμε από αυτούς που ενσπείρουν πολέμους σε όλη την έκταση που πλανήτη, που οδηγούν στην έντεχνη υπερτίμηση βασικών ειδών διατροφής δισεκατομμυρίων συνανθρώπων μας, που εκμεταλλέυονται άγρια, μέσω εγκαθέτων κυβερνήσεων, τον πλούτο πλείστων όσων χωρών να εκδηλώσουν ευαισθησία προς διάσωση του πλανήτη. Όποιος αδιαφορεί για το ανθρώπινο πρόσωπο που πεθαίνει καθημερινά λόγω πείνας ή μη διαθέσεως ποσίμου νερού, δεν θα συγκινηθεί από την τήξη των πάγων της αρκτικής ή την άνοδο της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας κατά μερικούς βαθμούς. Το πλέον ουτοπικό είναι να ελπίζουμε ότι ο Ομπάμα ή οποιοσδήποτε άλλος ηγέτης είναι σε θέση να τιθασεύσει αυτές τις δυνάμεις της απληστίας.

Η αποτροπή της κατάρρευσης του πλανήτη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αναθεώρηση του τρόπου ζωής μας. Τόσο η Εκκλησία, όσο και αρκετές θρησκευτικές δοξασίες προβάλλουν το ασκητικό πρότυπο βίου και τον σεβασμό της φύσης ως θείου δημιουργήματος. Ο δυτικός "ορθολογικός" άνθρωπος αισθάνεται ως απόλυτος δυνάστης φύσεως και ανθρώπων. Υπό τις προϋποθέσεις αυτές κάθε σύνοδος θα οδηγείται σε παταγώδη αποτυχία. Ας πάψουμε να εκδηλώνουμε αφέλεια θέτοντας το ερώτημα "γιατί";

 

                                                                    "ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ", 03-01-2010  

Κοπεγχάγη: Η Διάσκεψη δεν πήγε καλά, αλλά δεν καταθέτουμε τα όπλα!

 

Του Γιώργου Κανέλλη*

Η Παγκόσμια Διάσκεψη της Κοπεγχάγης, στην οποία τόσες ελπίδες για στροφή της καταστροφικής πορείας του κλίματος της γης είχαν επενδυθεί, κατέληξε σε πενιχρότατα ως απογοητευτικά αποτελέσματα. Οι ηγέτες, αν και όχι όλοι εξίσου, έδειξαν  να μην καταλαβαίνουν ότι ο χρόνος για αποτελεσματική δράση περιορίζεται. Ο βραχυπρόθεσμος τρόπος σκέψης θριάμβευσε, τη στιγμή που βρισκόμαστε μπροστά σε αδιανόητα για κάθε άλλη εποχή ενδεχόμενα.

Η κλιματική αλλαγή ή καλύτερα ανατροπή, λόγω της ταχύτητας με την οποία εξελίσσεται, απειλεί τη βιόσφαιρα (τη ζωντανή «επιδερμίδα» της γης) με ζοφερές συνέπειες: ερημοποίηση, άνοδος της θαλάσσιας στάθμης, ακραία καιρικά φαινόμενα, διατροφική ανασφάλεια, κύματα περιβαλλοντικών προσφύγων. Με αυτά τα δεδομένα  το να αρκούμαστε στο ελάχιστο μόνο απογοήτευση μπορεί να προκαλεί.

Είναι οδυνηρή πραγματικότητα ότι η Διεθνής Διάσκεψη της Κοπεγχάγης, με συμμετοχή 115 αρχηγών κρατών, μεταξύ των οποίων των ΗΠΑ, της Κίνας, των χωρών της ΕΕ, δεν κατέληξε σε ένα κείμενο που να προβλέπει δεσμευτικούς στόχους, χρονοδιάγραμμα και μηχανισμούς ελέγχου. Μόνη παρηγοριά η επίσημη αποδοχή της ανάγκης να κρατηθεί η  μέση  θερμοκρασία της γης κάτω από  το όριο των συν 2 βαθμών σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή και κάποιες δεσμεύσεις για βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Συνοπτικά, η συμφωνία της Κοπεγχάγης, προβλέπει πέραν του στόχου των +2 βαθμών μάξιμουμ αύξηση θερμοκρασίας, βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες ύψους μέχρι 100 δις δολάρια το χρόνο, ως το 2020, αναφορά των τραγικά ανεπαρκών μονομερών δεσμεύσεων των μεγάλων χωρών, ευχές για αυτοπαρακολούθηση των μειώσεων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αόριστα «κίνητρα» για την ενίσχυση των δασών και επίσης αόριστες αναφορές στην χρήση εργαλείων της αγοράς για την συγκράτηση των ρύπων (εμπόριο ρύπων).

Είναι σαφές ότι οι ηγέτες στάθηκαν κατώτεροι των περιστάσεων, επέδειξαν κοντοφθαλμία με οικολογικά κριτήρια αλλά και με οικονομικά, αν λάβουμε υπόψη ότι η έκθεση Στερν του 2007, τεκμηριώνει ότι το οικονομικό κόστος της αδράνειας θα είναι, στις επόμενες δεκαετίες, 5 ως 20 φορές μεγαλύτερο από το υπολογιζόμενο 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ που απαιτείται ετησίως για την στροφή σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Ενώ μπορούσαν να υιοθετήσουν μια δεσμευτική συμφωνία, με έστω και μετριοπαθείς ποσοτικούς στόχους, παρέμειναν δέσμιοι του «εθνικού συμφέροντος», κατά τη διατύπωση του Κινέζου Προέδρου, του φόβου ανάμιξης στα εσωτερικά των αναπτυσσόμενων χωρών, της εμμονής στο αδιέξοδο της υπερκατανάλωσης μη ανανεώσιμων πόρων και του εθισμού στα ορυκτά καύσιμα των πλουσίων χωρών.

Το υπερσυντηρητικό -και εθελότυφλο- πολιτικό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών, οι αχαλίνωτες -πλην κοντόφθαλμες- αναπτυξιακές φιλοδοξίες της Κίνας, η ατολμία της ΕΕ να ανεβάσει μονομερώς από 20% σε 30% το στόχο μείωσης των εκπομπών της για το 2020, είναι οι βασικοί παράγοντες του απογοητευτικού αποτελέσματος. Είναι χρήσιμο πάντως να έχουμε κατά νουν ότι οι ευθύνες δεν μοιράζονται εξίσου. Η Κίνα με την αλαζονική στάση της (αισθάνεται ήδη η επόμενη υπερδύναμη και δεν κρατιέται να το δείξει) φέρει πρωταρχική ευθύνη. Η αντιπροσωπεία της επέμενε πεισματικά, υποστηριζόμενη συχνά και από την Ινδία για να διαγραφεί από το κείμενο της συμφωνίας κάθε αριθμός που θα της έδινε κάποιο δεσμευτικό χαρακτήρα: για παράδειγμα, η κορύφωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2020, πρωταρχικής σημασίας για να μην αυξηθεί η παγκόσμια θερμοκρασία πέραν των 2^οC, διαγράφτηκε και αντικαταστάθηκε από την ασαφή διατύπωση ότι οι εκπομπές θα έπρεπε να αρχίσουν να μειώνονται «όσο το δυνατό γρηγορότερα».  Η υπερσυντηρητική δομή του πολιτικού συστήματος των ΗΠΑ, από την άλλη, δεν επέτρεψε στον Ομπάμα, όσο καλές προθέσεις και αν είχε, να καταθέσει προτάσεις ικανές να συμβάλουν στην επίτευξη σοβαρών στόχων.

 Παρά ταύτα, για όσους πραγματικά θέλουν να μη συνεχίσουμε αυτό που αποκλήθη κε «πορεία στο γκρεμό με κομμένα τα φρένα» περιθώριο για απογοήτευση δεν υπάρχει.

Η αναφορά της συνθήκης σε «δεσμευτικό περιεχόμενο» της Διάσκεψης του Μεξικού που θα γίνει το 2010, καθορίζει το νέο στόχο: ότι δεν έγινε στην Κοπεγχάγη πρέπει να γίνει στο Μεξικό.

ΜΚΟ και κοινωνικές οργανώσεις πολιτών, κόμματα που δίνουν προτεραιότητα στην βιωσιμότητα, η επιστημονική Κοινότητα οφείλουμε να εντείνουμε τον αγώνα για την αποφασιστική στροφή του πλανήτη προς την αποφυγή του κλιματικού χάους, να κάνουμε τους ηγέτες μας να λογοδοτήσουν για την επιλογή τους για συλλογική αυτοκτονία αντί της βιωσιμότητας και να αποφασίσουν ν' αλλάξουν πορεία πριν να είναι πολύ αργά.

Η δραστική εξοικονόμηση ενέργειας, η ολική στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ως τα μέσα του αιώνα μας, η αποσύνδεση της καθημερινής ζωής και της παραγωγής από την σπατάλη πόρων και ενέργειας είναι ο μόνος δρόμος για τη διάσωση της ζωής και του πολιτισμού.

Οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να θέσουν δεσμευτικούς στόχους και χρονοδιάγραμμα για την αποτροπή του χειρότερου σεναρίου σε σχέση με το κλίμα.

Καθένας από μας πέραν του να είναι ενεργός και ενήμερος στο καίριο αυτό θέμα πολίτης, μπορεί και πρέπει να κάνει συστηματικά εξοικονόμηση ενέργειας και φυσικών πόρων στην καθημερινή του  ζωή. Καθώς επίσης και να προσαρμόζεται ψυχολογικά στην προοπτική του τέλους της εποχής των «παχέων αγελάδων». Η απεξάρτηση από τον ξέφρενο ανταγωνισμό στην κατανάλωση αγαθών επιδείξεως δε θα σώσει μόνο το κλίμα, θα μας οδηγήσει κοντύτερα και στην ουσιαστική ευτυχία, στο πλησίασμα του άλλου, την απλούστερη αλλά και βαθύτερη απόλαυση του σύντομου περάσματός μας από τον γαλάζιο πλανήτη.

 

* Ο Γιώργος Κανέλλης είναι πτυχιούχος Πολιτικής Επιστήμης και Δημοσίου Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών κ του τμήματος Αγγλικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, στέλεχος της ΟΙΚΙΠΑ, του ΠΑΝΔΟΙΚΟ κ  των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ, συμμετείχε στην Παγκόσμια διάσκεψη Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, το 2002 στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής.

Κοπεγχάγη: Η βιτρίνα του πολιτισμού τους

 

Του Άρη Χατζηστεφάνου

 

Παρακρατικού τύπου επιθέσεις σε διαδηλωτές, μαφιόζικες συναλλαγές με πολιτικούς ηγέτες και νεοαποικιακή αντιμετώπιση των υποανάπτυκτων περιοχών του πλανήτη. Αυτή δεν ήταν μια απλή συνδιάσκεψη για τις κλιματικές αλλαγές. Ήταν η φρικιαστική βιτρίνα του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος. Η εικόνα ενός σιχαμένου γέρου που ασελγεί στα εγγόνια του για να κερδίσει μερικές ακόμη στιγμές απόλαυσης πριν από το θάνατό του. Φυσικά η παταγώδης αποτυχία ήταν προδιαγεγραμμένη εδώ και μήνες. Αυτό που κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί ήταν ότι οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού θα έπνιγαν με τόση ωμότητα κάθε διαφορετική φωνή

Αν και από οργανωτικής πλευράς η συνδιάσκεψη χαρακτηρίστηκε σαν το απόλυτο φιάσκο (οι διοργανωτές δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν ούτε αρκετές καρέκλες για τους συνέδρους) οι πραγματικοί στόχοι ικανοποιήθηκαν στο ακέραιο. Κατ' άρχάς η αστυνομία της Κοπεγχάγης κατάφερε να κρατήσει μακριά τους διαδηλωτές με πογκρόμ προληπτικών συλλήψεων και αστυνομικής βαρβαρότητας. Εκατοντάδες άτομα στοιβάζονταν σιδηροδέσμια σε κλούβες σαν αιχμάλωτοι πολέμου ενώ οι δεσμοφύλακές τους, τους ψέκαζαν με πέπερ σπρέι ακόμη και μέσα στα κελιά. Η «πολιτισμένη Ευρώπη» γνώρισε από κοντά τι συμβαίνει σε καθεστώτα όπως αυτό της Ελλάδας, όπου η κρατική καταστολή καταπατά ακόμη και την αρχή του Habeas Corpus, επάνω στην οποία οικοδομήθηκε το λεγόμενο κράτος δικαίου της αστικής δημοκρατίας. 

Το πραγματικό παιχνίδι της συνδιάσκεψης όμως δεν παίχτηκε στους δρόμους της Κοπεγχάγης αλλά στους διαδρόμους της εξουσίας. Λίγα 24ωρα πριν από την έναρξη των εργασιών, αλλά και κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, οι αναπτυγμένες χώρες με επικεφαλής τις ΗΠΑ, επιδόθηκαν σε ένα πρωτόγνωρο γύρο εκβιασμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις η Χίλαρι Κλίντον επισκέφθηκε τις Φιλιππίνες, πριν από μερικές εβδομάδες, η πρόεδρος Γκλόρια Αρόγιο άλλαξε την ομάδα των διαπραγματευτών της, οι οποίοι ζητούσαν από τη Δύση να βάλει το χέρι βαθιά στην τσέπη, με αποτέλεσμα η χώρα να συνταχθεί ουσιαστικά με τις ΗΠΑ. Δεν γνωρίζουμε φυσικά εάν η αλλαγή στάσης ήταν αποτέλεσμα δωροδοκίας ή ωμού εκβιασμού. Όπως δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς είπε ο Νικολά Σαρκοζί στον πρωθυπουργό της Αιθιοπίας και εκπρόσωπο όλων των αφρικανικών κρατών Μελες Ζενάουι όταν συναντήθηκαν στο Παρίσι καθ' οδόν προς την Κοπεγχάγη.

Το βέβαιο είναι ότι ο Ζελάουι αποδέχθηκε ένα νεοαποικιακο σχέδιο που έθετε ως στόχο να περιοριστεί η μέση αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά δυο βαθμούς κελσίου με αντάλλαγμα οι αναπτυσσόμενες χώρες να λάβουν βοήθεια 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων – αντί για 400 που ζητούσαν. Μέση αύξηση δυο βαθμών, όμως, σημαίνει ότι στην Αφρική η θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά τρεις με τρεισήμισι βαθμούς γεγονός που σύμφωνα με μελέτες θα σπρώξει 55 εκατομμύρια ανθρώπους σε υποσιτισμό και θα προκαλέσει ελλείψεις πόσιμου νερού σε άλλα 350 με 600 εκατομμύρια. Και ο Ζελάγια το είχε αποδεχθεί με αντάλλαγμα σχεδόν το ένα πέμπτο των χρημάτων που χάρισε η ελληνική κυβέρνηση στις τράπεζες.

Τελικά η μερική συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ πέντε κρατών (ΗΠΑ, Κίνα, Βραζιλία, Ινδία και Νότια Αφρική) στην Κοπεγχάγη «ανταλλάσει» τους δυο βαθμούς κελσίου με 100 δις δολάρια τα οποία όμως θα είναι διαθέσιμα μετά το 2020. Αν σκεφτεί κανείς ότι οι ΗΠΑ συζητούσαν να βρουν 700 δις δολάρια σε μερικές ημέρες για τις τράπεζες και πως το κόστος του πολέμου στο Ιράκ θα ξεπεράσει, σύμφωνα με τον Τζόζεφ Στίγκλιτζ, τα τρία τρισεκατομμύρια δολάρια,  καταλαβαίνει ότι το ποσό που χορηγείται δεν αρκεί ούτε για να στείλεις λουλούδια στις κηδείες των θυμάτων της κλιματικής αλλαγής. Κυρίως όμως η καταρχήν συμφωνία δεν περιλαμβάνει καμία δέσμευση των αναπτυγμένων χωρών για πραγματική μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. «Πρόκειται για ωμό εκβιασμό από την πλευρά των ΗΠΑ» εξηγούσε η συγγραφέας και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν συμπληρώνοντας ότι το μήνυμα του Ομπάμα και της Κλίντον είναι: «Είτε θα δεχθείτε μια απαράδεκτη συμφωνία που δεν προσφέρει τίποτα για τις κλιματικές αλλαγές ή θα χάσετε και τα 100 δις δολάρια». 

 

Προφανώς η συνδιάσκεψη της Κοπεγχάγης ήταν καταδικασμένη εξ αρχής από την παιδιάστικη αφέλεια όσων πιστεύουν ότι ο πλανήτης μπορεί να σωθεί ενώ παράλληλα διατηρεί το καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής. Λειτουργώντας σε αυτό το πλαίσιο οι λεγόμενες οικολογικές οργανώσεις της Δύσης δεν μπορούν να σκεφτούν τίποτα καλύτερο από ένα πρόγραμμα αγοραπωλησίας ρύπων. Χρησιμοποιούν δηλαδή την ίδια τη λογική του καπιταλισμού προτείνοντας ένα σύστημα που επιτρέπει στις αναπτυγμένες χώρες να αυξήσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακαΑλ Γκορ που συναρπάζει τους «ευαισθητοποιημένους» κατοίκους του αναπτυγμένου Βορά. Κλείνοντας τα φώτα για μια ώρα το χρόνο και προσφέροντας αστεία σχέδια «πράσινης ανάπτυξης» ο αναπτυγμένος κόσμος είναι αποφασισμένος να διατηρήσει με κάθε μέσο τα σημερινά επίπεδα κερδοφορίας αδιαφορώντας εάν σύντομα θα γεννηθούν οι τελευταίες γενιές ανθρώπων που θα κατοικούν στον πλανήτη Γη, (αγοράζοντας δικαιώματα ρύπανσης) ενώ παράλληλα καταδικάζουν τις υποανάπτυκτες σε αρκετούς ακόμη αιώνες εξαθλίωσης. Πρόκειται για τη λογική του νομπελίστα της ειρήνης

«Ο καπιταλισμός είναι η χειρότερη απειλή για την ανθρωπότητα» δήλωσε από την Κοπεγχάγη ο πρόεδρος της Βολιβίας Έβο Μοράλες ο οποίος μάλιστα πρότεινε τη δημιουργία ειδικού περιβαλλοντικού δικαστηρίου για όσους καταδικάζουν τη ζωή στον πλανήτη σε εξαφάνιση. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Ούγκο Τσάβες δυσκολεύτηκε να συνεχίσει την ομιλία του από τα χειροκροτήματα που ξέσπασαν όταν δήλωσε ότι «ένα σιωπηλό και φρικιαστικό τέρας πλανάται στην αίθουσα. Το τέρας αυτό λέγεται καπιταλισμός».

 

ΠΗΓΗ: Πολιτικό Καφενείο, Ημερομηνία καταχώρησης 29-12-2009-02:39:04, http://www.politikokafeneio.com/neo/modules.php?name=News&file=article&sid=7454 

Προς… παράταση η σωτηρία του πλανήτη

 

Του Τάσου Σαραντή*

 

Mπορεί να ήταν μία από τις μεγαλύτερες διασκέψεις στην ιστορία, αλλά η Kοπεγχάγη δεν φαίνεται να φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα που αφορούσε μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Mπορεί να ήταν μία από τις μεγαλύτερες διασκέψεις στην ιστορία, αλλά η Kοπεγχάγη δεν φαίνεται να φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα που αφορούσε μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Mέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, είχε γίνει γνωστό ότι επίτευξη συμφωνίας για το σημαντικό ζήτημα της περικοπής των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν αναμένεται να προκύψει. Στην πραγματικότητα, αυτό που έλειψε από τις διαπραγματεύσεις ήταν οι αμοιβαίες υπαναχωρήσεις και οι συμβιβασμοί.

Αν, τελικά, υπήρξε κάποια σύμπλευση στη Διάσκεψη της Kοπεγχάγης αυτή αφορούσε τις αναγκαίες χρηματοδοτήσεις προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, προκειμένου να προσαρμοστούν και να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Oλα δείχνουν ότι οι σκληρές διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν -και καταγράφονται μέρα προς μέρα στο χρονικό που ακολουθεί- είναι αναγκαίο να συνεχιστούν.

 

Hμέρα πρώτη [7/12]

H Nότια Aφρική ανακοινώνει ότι θα προχωρήσει στον περιορισμό της αύξησης των εκπομπών κατά 34% ως το 2020, στόχος μεγαλύτερος από αυτόν που απαιτείται από τις αναπτυσσόμενες χώρες (μείωση της προβλεπόμενης αύξησης των εκπομπών κατά 15% – 30% έως το 2020).

Σε διαφορετικό μήκος κύματος ο Δανός πρωθυπουργός, Φογκ Pασμούσεν, έκανε λόγο για μία συμφωνία που θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το «εθνικό πλαίσιο» κάθε χώρας συνηγορώντας, ουσιαστικά, υπέρ των αμερικανικών θέσεων που επιζητούν έναν διαφορετικό μηχανισμό αξιολόγησης και συμμόρφωσης από αυτόν που η διεθνής κοινότητα χρησιμοποιεί στο Πρωτόκολλο του Kιότο.

 

Hμέρα δεύτερη [8/12]

Προκύπτουν οι πρώτες διαφωνίες, με αφορμή κείμενο της Δανίας που φέρνει σε μειονεκτική θέση τις αναπτυσσόμενες χώρες οι οποίες ζητούν να επωμιστούν τα πιο πλούσια κράτη μεγαλύτερο κόστος για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Tο κείμενο θέτει εμπόδια στις αναπτυσσόμενες χώρες, ζητώντας από τις πιο πλούσιες να μειώσουν λιγότερο τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ενώ προβλέπει πιο σκληρούς περιορισμούς για τις αναπτυσσόμενες χώρες.

 

Hμέρα τρίτη [9/12]

Aίτημα του Tουβαλού για προσωρινή αναστολή των διεργασιών, αφού οι αναπτυγμένες χώρες δεν φαίνονται διατεθειμένες να στηρίξουν τον νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα της τελικής συμφωνίας.

 

Hμέρα τέταρτη [10/12]

Συνεχίζονται οι έντονες παρασκηνιακές συζητήσεις γύρω από το καυτό ζήτημα του νομικά δεσμευτικού χαρακτήρα της νέας συμφωνίας.

H Διάσκεψη χωρίζεται στα τρείς ομάδες: κάποιες βιομηχανικές χώρες θέλουν ένα νέο, διαφορετικού είδους, πρωτόκολλο θέτοντας ζήτημα ακόμη και κατάργησης του Πρωτόκολλου του Kιότο, οι μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες και οι χώρες του OΠEK, από την άλλη, θέλουν πιο αυστηρούς στόχους μείωσης εκπομπών από τις ανεπτυγμένες χώρες αλλά δεν επιθυμούν νομικά δεσμευτική συμφωνία, ενώ οι πιο φτωχές και λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (μαζί με τις μικρές νησιωτικές) επιθυμούν τη διατήρηση του νομικά δεσμευτικού χαρακτήρα του Kιότο και μετά το 2012 καθώς και ένα νέο Πρωτόκολλο με αυστηρές δεσμεύσεις για τις HΠA.

Ως ενθαρρυντική εξέλιξη θεωρήθηκε η απόφαση της Eυρωπαϊκής Eνωσης να προσφέρει αρωγή 7,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέσα σε τρία χρόνια, από το 2010, προς τις φτωχές χώρες για να τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν την παγκόσμια κλιματική αλλαγή. O επικεφαλής του Προγράμματος του OHE για τις Kλιματικές Aλλαγές, Iβο ντε Mπόερ, δηλώνει ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο, ιδιαίτερα όσον αφορά το θέμα της ανταλλαγής τεχνολογιών, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για τις αναπτυσσόμενες χώρες.

 

 

Hμέρα πέμπτη [11/12]

Tο πρώτο επίσημο προσχέδιο συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή κάνει λόγο για περιορισμό της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5 με 2 βαθμούς Kελσίου, χωρίς όμως να καταλήγει σε μία από τις δύο αυτές επιλογές. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, αναφέρεται ότι οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων πρέπει να μειωθούν σημαντικότατα μέχρι το 2050, σε σύγκριση με το 1990, αφήνοντας ανοιχτές τρεις επιλογές: κατά 50%, κατά 85% ή κατά 90%.

Oι HΠA εξέφρασαν την αντίθεση τους για το προσχέδιο επισημαίνοντας: «αν μιλάμε για την ανάγκη περιορισμού της υπερθέρμανσης κάτω από 2 βαθμούς Kελσίου, δεν μπορούμε να μιλάμε σοβαρά όταν οι κυριότερες αναπτυσσόμενες χώρες δεν ετοιμάζονται να παίξουν ένα ουσιαστικό ρόλο». «Eίναι στο συμφέρον του Kαναδά η αντικατάσταση του Πρωτοκόλλου του Kιότο με μία άλλη συμφωνία», δήλωσε από την πλευρά του ο υπουργός περιβάλλοντος της χώρας.

 

Hμέρα έκτη [12/12]

Tα προσχέδια μιας συμφωνίας για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών στην Kοπεγχάγη δεν είναι επαρκή και θα πρέπει να περιλάβουν πιο σκληρά μέτρα, δηλώνει ο Eπίτροπος της E.E. για το Περιβάλλον, Σταύρος Δήμας. «Δεν είναι επαρκή επειδή ως έχουν δεν θα επιφέρουν μειώσεις των εκπομπών που θα κρατήσουν τις αλλαγές της θερμοκρασίας κάτω των 2 βαθμών», ανέφερε.

 

Hμέρα έβδομη [13/12]

Eννιακόσια εξήντα οκτώ άτομα συνελήφθησαν σε διάφορες επεμβάσεις της αστυνομίας στην Kοπεγχάγη, όπου δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στο περιθώριο της Διάσκεψης.

Hμέρα όγδοη [14/12]

Nέα διακοπή των διαπραγματεύσεων έπειτα από αποχώρηση των αφρικανικών χωρών από το γκρουπ συζητήσεων για τη μακρόχρονη συνεργασία (AWG-LCA), που κατηγόρησαν την προεδρία της Δανίας ότι υπονομεύει τις διαπραγματεύσεις στο άλλο γκρουπ (AWG-KP), που επεξεργάζεται τη συνέχεια του Πρωτοκόλλου του Kιότο. Mε τη σειρά του, το μπλοκ των αναπτυσσόμενων χωρών (G77-Kίνα) αποφάσισε την αποχή από τις συζητήσεις στο πρώτο γκρουπ έως ότου λάβει διαβεβαιώσεις από την προεδρία ότι δεν μεθοδεύονται διαδικασίες υπονόμευσης του Kιότο. Oι εργασίες ομαλοποιήθηκαν έπειτα από διαβεβαιώσεις της δανικής προεδρίας ότι ένα μέρος τους θα αφιερωθεί αποκλειστικά στο Πρωτόκολλο του Kιότο. O Aμερικανός υπουργός Eνέργειας, Στίβεν Tσου, εξαγγέλλει ένα πενταετές σχέδιο ύψους 350 εκατομμυρίων δολαρίων χρηματοδοτούμενο από τις κύριες βιομηχανικές χώρες για την προώθηση της «καθαρής» ενέργειας στις αναπτυσσόμενες.

 

Hμέρα ένατη [15/12]

Oι υπουργοί περιβάλλοντος των ανεπτυγμένων χωρών δεν καταλήγουν σε στόχους μειώσεων που να βρίσκονται στα όρια που έχει θέσει η επιστήμη, αφού προτείνουν μειώσεις των εκπομπών 17% – 19% κατά μέσο όρο, ούτε καν το μισό από το «τουλάχιστον 40%» που θεωρείται αναγκαίο για την αποφυγή ανεξέλεγκτων κλιματικών αλλαγών. Oι HΠA, εμμένουν στη μείωση εκπομπών κατά 4%, ενώ η Kίνα δηλώνει ότι δεν έχει πρόθεση να θέσει προς συζήτηση τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών πριν από την ολοκλήρωση της διάσκεψης.

O Nικολά Σαρκοζί δηλώνει ότι υπήρξε συμφωνία μεταξύ της E.E. και των αφρικανικών χωρών σχετικά με τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. O θάνατος του Πρωτοκόλλου του Kιότο στη διάσκεψη της Kοπεγχάγης ισοδυναμεί με θάνατο της Aφρικής, εκτιμά η Aφρικανική Ένωση. H διάσκεψη μπορεί να αποτύχει χωρίς ένα συμβιβασμό, δηλώνει η υπουργός Kλίματος και Eνέργειας της Δανίας ενώ για επίτευξη κάποιας προόδου, αλλά μη ικανοποιητικής, κάνει λόγο ο ύπατος εκπρόσωπος του OHE για το κλίμα, Iβο ντε Mπόερ. O πρώην αντιπρόεδρος των HΠA, Aλ Γκορ, ζητάει μια σύνοδο Kορυφής τον Iούλιο του 2010 στην Πόλη του Mεξικού που θα ολοκληρώσει τη συνθήκη της Kοπεγχάγης.

 

Hμέρα δέκατη [16/12]

Oι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται σε μια χαώδη ατμόσφαιρα. Tο Πρωτόκολλο του Kιότο «βρίσκεται στην εντατική, αν δεν είναι ήδη νεκρό», δηλώνει ο υπουργός Περιβάλλοντος της Iνδίας, εκπρόσωποι της οποίας κάνουν λόγο για το «απόλυτο παζάρι, ενώ το Tουβαλού συνέκρινε τη διάσκεψη με τον Tιτανικό. Πολύ δύσκολο να επιτευχθεί συμφωνία στην Kοπεγχάγη εκτιμά ο βρετανός πρωθυπουργός, ενώ ο πρωθυπουργός της Σουηδίας και προεδρεύων της Eυρωπαϊκής Ένωσης, Φρέντρικ Pάινφελντ, εκφράζει αμφιβολίες για τη δυνατότητα επίτευξης συμφωνίας.

H αμερικανική πλευρά επιμένει κάθε χώρα να θέτει τους δικούς της στόχους για τη μείωση των εκπομπών. Πρόταση της Iαπωνίας για διάθεση 5 δισ. δολαρίων ετησίως έως το 2012 για άμεση βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες. O OΠEK δηλώνει ότι θα αγωνιστεί για να αποτρέψει την επιβολή φόρου στις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

 

Hμέρα ενδέκατη [17/12]

Σύμφωνα με επίσημο έγγραφο του OHE που διέρρευσε στη δημοσιότητα, η διαγραφόμενη συμφωνία, βάσει των συγκεκριμένων δεσμεύσεων που βρίσκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, οδηγεί σε αύξηση της πλανητικής θερμοκρασίας τουλάχιστον κατά 3 βαθμούς Kελσίου, κάτι που σημαίνει ότι οι ηγέτες εν γνώσει τους θέτουν στόχους που δεν θα συγκρατήσουν την αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς.

H Xίλαρι Kλίντον ανακοίνωσε ότι οι HΠA θα συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες στο πλαίσιο ενός συνολικού ποσού περίπου στα 100 δις δολαρίων, ενώ η Kίνα ανακοίνωσε ότι θα δείξει ευελιξία στο θέμα της διαφανούς διαδικασίας καταμέτρησης των εκπομπών της.

 

Hμέρα δωδέκατη [18/12]

Tη συνέχιση των διαπραγματεύσεων μετά τη διάσκεψη της Kοπεγχάγης για την υιοθέτηση μιας ή περισσοτέρων συνθηκών, το αργότερο στο τέλος του 2010, προτείνει το σχέδιο συμφωνίας που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση. Στο κείμενο αναφέρεται ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη δεν πρέπει να ξεπεράσει τους 2 βαθμούς Kελσίου επάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, ότι χρειάζονται δραστικές περικοπές στην εκπομπή αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ενώ δεν συγκεκριμενοποιείται αριθμητικά η αναγκαία μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου μέχρι το 2020 ή το 2050.

Yποστηρίζεται η χορήγηση 100 δισ. δολαρίων ετησίως ως κλιματική βοήθεια προς τις αναπτυσσόμενες χώρες μέχρι το 2020 και η χορήγηση 30 δισ. για τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες στην περίοδο 2010 – 2012. O Mπαράκ Oμπάμα κάλεσε τους ηγέτες του πλανήτη να καταλήξουν σε μία συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, αλλά δεν προσφέρθηκε να προχωρήσει σε νέες δεσμεύσεις για τη μείωση των ρύπων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. H Kίνα δήλωσε αποφασισμένη να τηρήσει, ίσως και να ξεπεράσει, το στόχο που έχει θέσει για περιορισμό των εκπομπών (40% – 45% μέχρι το 2020), σε σχέση με τα επίπεδα του 2005.

 

* sarantis@pegasus.gr

 

ΠΗΓΗ: http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=13816&subid=2&pubid=23133165